Barometer Ziekenhuissector. Samenvattend rapport Kenmerk: December 2016

Transcriptie

1 Barometer Ziekenhuissector Samenvattend rapport Kenmerk: December

2 Inhoudsopgave Geschreven voor Inleiding 3 Danielle van Essen Conclusies 5 Resultaten 7 Steekproef en verantwoording 15 2

3 Inleiding

4 Achtergrond Doelstelling De cao voor ziekenhuizen loopt af op 1 januari Binnenkort starten daarom de onderhandelingen voor een nieuwe cao. Ter voorbereiding op de onderhandelingen heeft Totta namens de FNV een onderzoek gedaan naar de arbeidsomstandigheden van werknemers en naar de status van de zorg. We hebben de volgende onderzoeksdoelstelling geformuleerd: Wat zijn volgens medewerkers in de ziekenhuizen aandachtspunten voor de cao-onderhandelingen? Hierbij horen de volgende onderzoeksvragen: Hoe is de huidige werkdruk onder medewerkers? Maken werknemers gebruik van het scholingsrecht? Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor komende onderhandelingen? In dit rapport behandelen wij de resultaten van dit onderzoek. 4

5 Conclusies

6 Conclusies Medewerkers in de ziekenhuissector werken onder zware omstandigheden In de sector vindt een derde de werkdruk te hoog of veel te hoog. Dit geldt in alle leeftijdsgroepen. Ook de mentale belasting wordt door één op de vijf medewerkers als (veel) te hoog ervaren. De fysieke belasting wordt als minder hoog ervaren: vier op de tien medewerkers ervaart de fysieke belasting als neutraal. Zorgen over het hoge aandeel oudere medewerkers Een kwart van de medewerkers in de ziekenhuissector vindt dat de balans tussen jong en ouder personeel verstoord is; zij denken dat er verhoudingsgewijs te veel oudere medewerkers zijn. Opvallend is dat vooral oudere medewerkers zich zorgen maken over deze verstoorde balans; jongere mensen hebben voor het overgrote deel het idee dat de balans prima op orde is. Meerderheid medewerkers werkt conform opleidingsniveau en bijna de helft heeft gebruik gemaakt van scholingsrecht Bij acht op de tien medewerkers is de match tussen functie en opleidingsniveau goed. Medewerkers van 35 jaar en ouder doen daarentegen vaker ander werk dan waar zij voor opgeleid zijn dan medewerkers onder de 35 jaar. Bijna de helft van alle medewerkers heeft gebruik gemaakt van scholingsrecht. Oudere werknemers (55+) doen dit het minst vaak en zullen dat ook het minst snel doen op korte termijn. De meest genoemde reden hiervoor is dat het niet nodig is. Verplichte opleidingen binnen het vakgebied worden veelal door de werkgever betaald en onder werktijd gevolgd. Loonsverhoging is belangrijkste punt voor de cao-onderhandelingen Loonsverhoging is bij alle leeftijdsgroepen het belangrijkste onderwerp voor de cao-onderhandelingen. Voor jonge medewerkers zijn vaste banen daarnaast bijna net zo belangrijk. Medewerkers van 55 jaar en ouder vinden het belangrijk dat ze vanaf 55 jaar geen nachtdiensten meer hoeven te doen. 6

7 Resultaten

8 Verdeling van kennisniveau en leeftijd volgens een derde niet goed Er is verdeeldheid over de balans op de afdeling, kijkend naar kennisniveau en leeftijd. Voor beide geldt dat de meerderheid (ongeveer twee derde) denkt dat er een goede balans is maar een derde niet. Zij zien voornamelijk te weinig specialistische kennis. Dit zijn veelal medewerkers van 25 t/m 34 jaar (31%). Het beeld over de balans op leeftijd verschilt tussen groepen. Oudere werknemers zien vaker een probleem in de leeftijdsverdeling op de afdeling; zij vinden sterker dat ze zelf oververtegenwoordigd zijn. Balans op de afdeling mbt kennisniveau (basis: iedereen, n = 2761) Balans op de afdeling mbt leeftijd (basis: iedereen; n = 2761) Totaal 4% 58% 27% 7% 4% 3% 3% 24% Veel te weinig specialistische kennis Te weinig specialistische kennis Prima 24 jaar of jonger 25 t/m 34 jaar 5% 79% 66% 17% 21% 5% 65% Meer specialistische kennis dan nodig Veel te veel specialistische kennis Weet ik niet Medewerkers van 25 t/m 34 jaar: 31% te weinig specialistische kennis 35 t/m 44 jaar 45 t/m 54 jaar 55 jaar of ouder 4% 5% 4% 63% 57% 54% 27% 30% 24% 6% 8% 8% Veel te veel jonge medewerkers Prima Veel te veel oudere medewerkers Te veel jonge medewerkers Te veel oudere medewerkers Weet ik niet 8

9 Grootste deel medewerkers werkt conform opleidingsniveau Over het algemeen is er een goede match tussen functie en opleidingsniveau: acht op de tien medewerkers werkt conform opleidingsniveau (79%). Medewerkers van 35 jaar en ouder doen daarentegen vaker ander werk dan waar zij voor opgeleid zijn dan medewerkers onder de 35 jaar. Bijna de helft van alle medewerkers heeft gebruik gemaakt van scholingsrecht (47%). Een op de zes (16%) heeft er geen gebruik van gemaakt maar is dat wel van plan. Oudere werknemers (55+) geven het meest vaak aan dat zij geen gebruik van het scholingsrecht hebben gemaakt en dat ook niet zullen doen op korte termijn (40%). Doe jij het werk waarvoor je bent opgeleid? (basis: iedereen, n= 2761) Gebruik van scholingsrecht (basis: iedereen, n= 2761) Totaal 79% 9% 4% 8% Totaal 47% 16% 36% 55 jaar of ouder 79% 8% 3% 10% 55 jaar of ouder 50% 10% 40% 45 t/m 54 jaar 78% 9% 4% 9% 45 t/m 54 jaar 46% 20% 34% 35 t/m 44 jaar 77% 11% 4% 8% 35 t/m 44 jaar 44% 19% 38% 25 t/m 34 jaar 84% 8% 5% 3% 25 t/m 34 jaar 49% 19% 32% 24 jaar of jonger 90% 10% 24 jaar of jonger 35% 31% 35% Ja en mijn functie is conform mijn opleidingsniveau Ja, maar mijn functie is onder mijn opleidingsniveau Ja, maar mijn functie is boven mijn opleidingsniveau Nee, ik doe ander werk dan waar ik voor opgeleid ben Ja, ik heb er gebruik van gemaakt Ik heb er nog geen gebruik van gemaakt, maar ga dat binnenkort doen Ik heb er nog geen gebruik van gemaakt en ga dat ook niet op korte termijn doen 9

10 Medewerkers zien vaak geen reden tot scholing De voornaamste reden die werknemers noemen waarom zij geen gebruik hebben gemaakt van het scholingsrecht, is dat zij het niet nodig vonden of hier geen reden toe zagen. Vooral oudere medewerkers (55 jaar en ouder) noemen deze reden. De reden dat de scholing in eigen tijd of van eigen geld moest, zijn het minst vaak genoemd. Een deel van de medewerkers geeft een andere reden aan: deze hebben onder andere te maken met privéomstandigheden, leeftijd of de periode die zij reeds in dienst zijn. Redenen geen gebruik scholingsrecht (basis= geen gebruik gemaakt van scholingsrecht, n=1454) Anders, namelijk: 32% 26% 27% 25% 12% 21% 18% 17% 18% 18% 15% 16% 17% 16% 15% 16% 13% 13% 11% 9% 4% 4% 5% 7% 2% 3% 2% 2% 41% 22% 22% 19% 14% Vanwege mijn leeftijd. ( 55 jaar) In een drukke fase met kleine kinderen thuis. (35-34 jaar) Ik ben nog maar kort in dienst. ( 24 jaar) Niet nodig/geen reden toe Geen tijd voor Geen geld voor Wist niet dat het kon Moest in eigen tijd, dat wilde ik niet Moest zelf betalen, dat wilde ik niet Anders 24 jaar of jonger* 25 t/m 34 jaar 35 t/m 44 jaar 45 t/m 54 jaar 55 jaar of ouder * De resultaten van deze groep zijn indicatief vanwege een kleine omvang (n=34) 10

11 Verplichte opleidingen binnen het vakgebied worden betaald door de werkgever Wanneer medewerkers verplicht een opleiding moeten volgen binnen hun vakgebied, betaalt de werkgever dit voor het grootste gedeelte (86%). Een heel klein deel betaalt dit zelf (1%). Als medewerkers vrijwillig een opleiding willen volgen binnen hun vakgebied, wordt dit in één derde van de gevallen betaald door de werkgever. Ruim een derde weet het niet of geeft aan dat het niet van toepassing is. Bijna de helft van de medewerkers die een opleiding willen of moeten volgen buiten hun vakgebied, betalen dit zelf (46%). Ook hier geeft een deel aan het niet te weten of dat het niet van toepassing is (42%). Er zijn veel jongere werknemers tot en met 24 jaar die aangeven dat een opleiding niet van toepassing is of dat ze niet weten wie de opleiding betaalt. Bij de medewerkers die dit wel weten zien we geen verschil met andere leeftijdsgroepen over wie opleidingen betaalt. Verplichte opleiding binnen mijn vakgebied Vrijwillige opleiding binnen mijn vakgebied Verplicht / vrijwillige opleiding buiten mijn vakgebied Wie betaalt jouw opleidingen? (Basis: iedereen, n= 2761) Werkgever betaalt Ik betaal zelf 8% 33% Vanuit mijn persoonlijk budget / PLB 46% 86% 22% 6%4% Onderdeel van mijn periodieke loopbaanscan / loopbaanadvies Niet van toepassing / weet ik niet 36% 42% 24 jaar: 27% 11% 24 jaar: 54% 24 jaar: 60% 11

12 Verplichte opleidingen binnen het vakgebied worden veelal onder werktijd gevolgd Medewerkers die verplicht een opleiding moeten volgen binnen hun vakgebied, doen dit vooral onder werktijd (74%). Bij vrijwillige opleidingen binnen het vakgebied volgt een kwart dit onder werktijd. Verplichte of vrijwillige opleidingen buiten hun vakgebied volgen de medewerkers vaker in hun eigen tijd (57%). Ongeveer een derde weet het niet of zegt dat het niet van toepassing is. Verplichte opleiding binnen mijn vakgebied Net als bij de betalingen van de opleidingen, zijn er veel jongere werknemers tot en met 24 jaar die aangeven dat een opleiding niet van toepassing is of dat ze niet weten wanneer de opleidingen Vrijwillige opleiding binnen mijn vakgebied gevolgd worden. Bij de medewerkers die dit wel weten zien we geen verschil met andere leeftijdsgroepen over wanneer opleidingen Verplicht / vrijwillige opleiding buiten mijn gevolgd worden. 6% Wanneer volg je jouw opleidingen? (Basis: iedereen, n= 2761) vakgebied 25% 74% 57% 45% 2% 4% 13% 36% 24 jaar: 35% 26% 12% 24 jaar: 46% Onder werktijd In mijn eigen tijd Onderdeel van mijn periodieke loopbaanscan / loopbaanadvies Niet van toepassing / weet ik niet 12

13 Werkdruk is onder alle leeftijdsgroepen hoog Gemiddeld vindt een derde van de medewerkers in de ziekenhuissector de werkdruk (veel) te hoog. De werkdruk verschilt niet tussen verschillende leeftijdsgroepen. De fysieke belasting wordt als minder hoog ervaren: ongeveer een zesde vindt deze (veel) te hoog. Vier op de tien vindt de fysieke belasting niet hoog en niet laag (42%). Ook hier is nauwelijks verschil tussen de leeftijdsgroepen. De groep tot 24 jaar geeft enkel iets vaker aan dat de fysieke belasting hoog is (44%) dan medewerkers tussen de 25 en 35 (27%) en medewerkers tussen de 35 en 45 jaar (30%). Gemiddeld vindt één op de vijf medewerkers de mentale belasting (veel) te hoog (21%). Tussen de leeftijdsgroepen zien we verschil in jongere en oudere werknemers: medewerkers tussen de 45 en 55 jaar ervaren vaker een hoge, te hoge, of veel te hoge mentale belasting dan medewerkers jonger dan zij. Werkdruk (basis: iedereen, n = 2761) Fysieke belasting (basis: iedereen, n = 2761) Mentale belasting (basis: iedereen, n = 2761) 21% 12% 40% 25% (Te) Laag Niet hoog, niet laag Hoog Te hoog Veel te hoog (Veel) te hoog: 24: 21% 25-24: 31% 35-44: 33% 45-55: 34% 55+: 33% 31% 11% 5% 11% 42% (Te) Laag Niet hoog, niet laag Hoog Te hoog Veel te hoog (Veel) te hoog: 24: 15% 25-24: 16% 35-44: 13% 45-55: 16% 55+: 17% 3% 6% 15% 45% 32% (Te) Laag Niet hoog, niet laag Hoog Te hoog Veel te hoog (Veel) te hoog: 24: 15% 25-24: 16% 35-44: 20% 45-55: 24% 55+: 20% 13

14 Loonsverhoging onder alle leeftijdsgroepen eerste prioriteit voor cao-onderhandelingen Loonsverhoging behoort bij alle leeftijdsgroepen tot nummer één prioriteit voor de cao-onderhandelingen. Voor jonge medewerkers zijn vaste banen bijna net zo belangrijk (65%, 2 e prioriteit) als loonsverhoging. Een goede ORT-regeling komt bij bijna alle groepen naar boven als één van de drie belangrijkste onderwerpen bij de volgende caoonderhandelingen. Voor medewerkers van 55 jaar en ouder is het belangrijker dat ze vanaf 55 jaar geen nachtdiensten meer hoeven te doen (ruim een derde, 3 e prioriteit). 1e prioriteit 2e prioriteit 3e prioriteit 24 jaar of jonger Loonsverhoging: 67% Vaste banen 65% Goede ORT-regeling: 50% 25 t/m 34 jaar Loonsverhoging: 79% Goede ORT-regeling: 50% Goede opleidingsmogelijkheden: 46% 35 t/m 44 jaar Loonsverhoging: 75% Goede ORT-regeling: 44% Vakantiedagen: 43% 45 t/m 54 jaar Loonsverhoging: 67% Vaste banen: 44% Goede ORT-regeling: 41% 55 jaar of ouder Loonsverhoging: 63% Vaste banen: 49% Geen nachtdienst > 55 jaar 39% 14

15 Steekproef & verantwoording

16 Vakbondslid Provincie FNV of aangesloten 64% Andere vakbond 7% Geen vakbond 29% 20% 4% 6% 6% 3% 6% Leeftijd 18% 5% 9% 34 jaar of jonger 15% 35 t/m 44 jaar 16% 45 t/m 54 jaar 32% 55 jaar of ouder 38% 3% 14% 8% n=

17 Functie Afdeling n % Verzorgende 40 1% Algemeen verpleegkundige % SEH verpleegkundige 53 2% Gespecialiseerd verpleegkundige % OK assistent 92 3% Paramedisch / Perimedische % Management / beleid 141 5% Administratief 230 8% Technisch / facilitair / ICT 212 8% Overig % Totaal % n % Spoedeisende hulp 74 3% Intensive care 94 3% OK 159 6% Overige verpleegafdelingen % Poli % Laboratorium % HRM 30 1% Ondersteuning (Technisch / facilitair / ICT) 245 9% Overig % Totaal % Met name: radiologie, dialyse en apotheek Met name: laboranten, doktersassistenten en analisten / apothekers n=

18 Verantwoording Dit onderzoek is uitgevoerd middels een online vragenlijst medewerkers zijn uitgenodigd om deel te nemen. Halverwege het veldwerk hebben diegenen, die de vragenlijst nog niet hadden ingevuld, een herinnering ontvangen om alsnog deel te nemen. Daarnaast is door de FNV een link naar het onderzoek (open link) verspreid en zijn werknemers aangemoedigd die link te verspreiden onder collega s. Aantal deelnemers: 2761 Via open link: 1667 Via uitnodiging: 1094 Responspercentage: 11% Veldwerkperiode: 6 september 6 oktober Gemiddelde invulduur: 12 minuten 18