Onderzoek Lichaamsbeweging en Sport 2011

Transcriptie

1 Onderzoek Lichaamsbeweging en Sport 2011 Januari 2012 Gemeente Schiedam Onderzoek & Statistiek

2 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 1 Inleiding De gemeente Schiedam wil voor al haar burgers een levenlang sporten en bewegen mogelijk maken. Om het sport- en beweegaanbod beter op de wensen van de Schiedammers aan te laten sluiten is in het voorjaar van 2011 een onderzoek verricht naar de mate van lichaamsbeweging en sportdeelname. Het gemeentelijk sportbeleid richt zich op de doelgroepen 6-12 jaar, jaar en 23+/55+. Daarbij worden sportactiviteiten per wijk ontplooit. Aan de jongste doelgroep wordt aandacht besteed in deel A van deze rapportage. De mate van lichaamsbeweging en sportdeelname onder jongeren (13 t/m 22 jr.) en volwassenen (vanaf 23 jaar) in Schiedam is onderwerp van deel B. Voor deze laatste twee doelgroepen is gekozen om de vragenlijst aan de hand van de richtlijnen voor sportdeelname onderzoek (RSO) op te stellen. Deze richtlijnen geven een redelijk gestandaardiseerde vragenlijst waarbij uitkomsten omtrent sportdeelname vergelijkbaar zijn met het landelijke beeld. Deel A Voor de jongste doelgroep is een aangepaste vorm van de vragenlijst gekozen. Deelname van kinderen aan een onderzoek is moeilijk te realiseren. De meeste van hen zijn te jong om alle vragen te kunnen beantwoorden of de concentratie is voor dit soort zaken niet voldoende lang vast te houden. Om die reden is een kindvriendelijke vragenlijst opgesteld en voorgelegd aan kinderen in de leeftijd van 10 t/m 12 jaar. Deze groep is echter te jong om thuis met een schriftelijke vragenlijst te benaderen (op basis van een steekproef uit de GBA). Vandaar dat de vragenlijsten klassikaal zijn afgenomen. Dit heeft als voordeel dat de respons hoger uitvalt. Bovendien is er ruimte om de kinderen uit te leggen wat de bedoeling is. Deze methode is overigens al drie keer eerder toegepast bij het uitvoeren van de Jeugdmonitor. Globaal betreft het leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool. Vooraf zijn de basisscholen benaderd om mee te werken aan het onderzoek. Tevens is gemeld of het om groep 7 of 8 zou gaan. In onderstaand overzicht is weergegeven welke scholen hebben deelgenomen aan het onderzoek. Deelname onderzoek Basisschool Aantal leerlingen Sint Jozef 53 Regenboog-Woudhoek 37 Taaltuin 33 Kethel 31 Ababil 28 Kring 22 Meesterwerk 18 Troubadour 14 El Furkan 10 Totaal 246 In april en mei 2011 hebben 246 leerlingen van de groepen 7 en 8 op het Schiedamse basisonderwijs deelgenomen aan het onderzoek. Helaas hebben niet alle 25 Schiedamse basisscholen deelgenomen aan het onderzoek. Echter de verdeling naar groepen en signatuur van de basisscholen is voldoende om een redelijk goede afspiegeling van deze leeftijdsgroep te genereren. In het onderzoek is de mening van de kinderen gevraagd over het sportaanbod in Schiedam. Verder konden zij onder andere aangeven wat zij in hun vrije tijd doen en in welke mate zij sporten. Deel B Voor het veldwerk van dit deel van het onderzoek zijn voor beide doelgroepen (jongeren en volwassenen) twee methoden ingezet. Men kon de bijgevoegde schriftelijke vragenlijst invullen of de vragenlijst via internet beantwoorden. De digitale methode, die sneller en meer efficiënt is, moet gezien worden als extra service naar de respondent. Hiervoor was op de website een bericht met een link naar het onderzoek geplaatst. Uit ervaring is bekend dat wanneer de vragenlijst bijgevoegd wordt dat men eerder geneigd is deze methode te

3 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 2 kiezen dan de digitale methode. De overgrote meerderheid van de respondenten heeft dan ook gekozen de schriftelijke vragenlijst in te vullen (zie onderstaand responsoverzicht). doelgroep omvang steekproef respons respons totaal respons in % (netto) schriftelijk internet respons Jongeren (13 t/m 22 jr.) ,7% Volwassenen (23 t/m 80 jr.) ,8% totaal ,2% Uit het bevolkingsregister is aselect een steekproef van in totaal personen getrokken. Hierbij werd rekening gehouden met de doelgroepen jongeren van 13 tot en met 22 jaar en volwassenen van 23 tot en met jaar 80 jaar. Deze personen kregen een vragenlijst thuisgestuurd met het verzoek deze in te vullen en terug te sturen. Acht formulieren bleken om uiteenlopende redenen (verhuizing, overlijden, etc,) onbestelbaar. Van de resterende namen uiteindelijk in totaal personen deel aan het onderzoek. De respons bedraagt derhalve 23 procent. De uiteindelijke respons is vervolgens vergeleken met de samenstelling van de totale bevolking van Schiedam. Voor zover nodig is de respons door middel van weegfactoren gecorrigeerd zodat een exacte afspiegeling ontstaat van de totale Schiedamse bevolking van 13 tot en met 80 jaar. De uitkomsten van het onderzoek leveren daarmee een betrouwbaar beeld op van de mening van de Schiedammer. In de bijlage van deze rapportage zijn enkele achtergrondgegevens op wijkniveau gepresenteerd. De uitkomsten van dit onderzoek op wijkniveau kunnen op basis van deze achtergrondgegevens makkelijker worden geïnterpreteerd. De onderwerpen die in het onderzoek aan bod komen, betreffen de mate van lichaamsbeweging, sportdeelname en de beoordeling van bewoners over het sportaanbod en de sportaccommodaties in Schiedam.

4 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 3 Uitkomsten Deel A Vrije tijd en bewegen Aan de kinderen is allereerst gevraagd wat zij meestal doen als ze niet op school zitten. Dit betreft een hele lijst met diverse activiteiten. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de meest voorkomende vormen van vrijetijdsbesteding en het aandeel kinderen dat heeft aangegeven dit na schooltijd te doen. Wat doe je meestal als je niet op school zit? Activiteit Buiten spelen 53% 60% 76% 78% Op de computer/gamen/internetten 64% 77% 71% 66% Sporten 56% 61% 50% 56% Televisie of DVD kijken 74% 68% 62% 50% Spelen bij vriendjes/vriendinnetjes 61% 61% 55% 48% De stad in gaan 45% 45% 48% 43% Muziek luisteren 60% 57% 48% 42% Fietsen 35% 39% 36% 33% Lezen 31% 31% 31% 25% Muziek maken(*) - 12% 17% 14% Bron: Jeugdmonitor 2003 en 2006, Enquête Kidspleziergids 2010 en Onderzoek Lichaamsbeweging en Sport 2011 (*) De categorie muziek maken was niet opgenomen in de vragenlijst van Bovenstaande vraag is al sinds 2003 aan basisschoolleerlingen gesteld. Hierdoor kan de vrijetijdsbesteding door de tijd heen worden gevolgd. De afgelopen jaren werd het spelen van computerspelletjes, internetten, etc. steeds populairder. In de laatste metingen zien we dit enigszins afnemen. Dit geldt ook voor televisie of DVD kijken. Dit stond altijd hoog in de lijst van vrijetijdsbesteding, maar verliest nu aan populariteit. Andere binnenactiviteiten zoals spelen bij vriendjes/vriendinnetjes, muziek luisteren en lezen worden eveneens minder vaak gedaan. Daar staat juist tegenover dat een aantal buitenactiviteiten, zoals sporten en buiten spelen vaker worden ondernomen dan in Buiten spelen staat daarmee zelfs bovenaan de lijst van naschoolse activiteiten. Vervolgens is gevraagd of de kinderen voldoende bewegen, minimaal een uur, op een dag. Het gaat dan bijvoorbeeld om lopen naar school, fietsen en op straat spelen. Maar liefst 93 procent van de ondervraagde basisschoolleerlingen zegt te voldoen aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (NNGB). Van de leerlingen woonachtig in Zuid geeft slechts 60 procent aan voldoende te bewegen 1. Tussen autochtone en allochtone leerlingen is een klein verschil waargenomen (respectievelijk 96 en 91% voldoet aan de gestelde norm). De 16 kinderen die naar eigen zeggen onvoldoende bewegen is gevraagd naar de reden hiervan. Sommige van hen hebben meerdere redenen ingevuld: Waarom beweeg je te weinig? Reden Aantal keer genoemd Het komt er niet van om voldoende te bewegen 2 Ik vind andere dingen leuker 6 Ik weet het niet 7 Een andere reden, namelijk: ik ben nog aan het genezen van mijn heup, het is niet leuk om alleen te sporten, mijn vader en moeder werken 3 Onvoldoende bewegen wil nog niet zeggen dat deze kinderen niet willen. Maar liefst 14 van de 16 kinderen zouden graag meer willen gaan bewegen. 1 Het gaat op wijkniveau weliswaar om kleine aantallen leerlingen waardoor toeval een rol speelt. Desondanks is het verschil met de andere wijken evident.

5 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 4 Sport Op school krijgen de basisschoolleerlingen regelmatig gymnastieklessen. Aan de kinderen is gevraagd of zij naast deze lessen op school verder nog aan sport doen. Sporten buiten de gymlessen om? (n=246) 22% 78% ja nee Ruim driekwart van de basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) doet buiten school aan sport. Jongens doen dat iets vaker dan meisjes, namelijk 84 procent tegen 74 procent. Dit aandeel ligt in de wijken Zuid en Nieuwland met 60 procent, respectievelijk 54 procent het laagst. In Nieuwland kan dit verklaard worden door het feit dat allochtone kinderen veel minder vaak sporten dan autochtone kinderen (66% tegen 94%). Volgens het Rapport Sport 2010 van het Sociaal Cultureel Planbureau zijn er bij de jeugd tot en met 17 jaar drie kenmerken van belang. Het eerste is de etnische achtergrond: niet-westerse jongeren doen minder aan sport dan autochtone jongeren. Ten tweede speelt het huishoudensinkomen een rol: jongeren uit rijkere gezinnen doen meer aan sport dan jongeren uit armere gezinnen. Hier hangt het derde kenmerk ook mee samen: kinderen uit eenoudergezinnen sporten minder dan kinderen uit een gezin met twee ouders. Onderstaande tabel geeft de sportdeelname naar geslacht en etniciteit weer van de ondervraagde basisschoolleerlingen. Sportdeelname naar geslacht en etniciteit Autochtoon % Jongen 94% Meisje 93% Allochtoon % Jongen 75% Meisje 59% Totaal 78% Met name de sportdeelname van allochtone meisjes blijft achter in vergelijking met de gemiddelde sportdeelname. In elk onderzoek betreffende sport is dit naar voren gekomen. Landelijk sport ongeveer driekwart van de jongens en meisjes in de leeftijd van 10 t/m 12 jaar frequent. Dat wil zeggen minimaal 40 weken in een jaar. Aan de hand van de gestelde vragen in Schiedam kan voor deze leeftijdscategorie gesteld worden dat 73 procent van hen minimaal drie keer per maand sport. Er is weinig reden aan te nemen dat, ondanks de verschillen in vraagstelling, de sportdeelname van de basisschoolleerlingen in Schiedam verschilt van die in Nederland. Aan de sportbeoefenaars is gevraagd aan welke sporten zij doen. Door de kinderen is 498 keer een sport genoemd, hiervan wordt 45 procent (=223) bij een vereniging beoefend. Voetbal is veruit favoriet. Opvallend is dat er steeds meer meisjes aangeven te voetballen. Deze sport is in totaal 106 keer genoemd, dit komt overeen met 21,3 procent (zie onderstaande tabel). Hiervan spelen 55 kinderen deze sport binnen een vereniging en 51 buiten op straat.

6 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 5 Aan welke sporten wordt deelgenomen? Sport % Voetbal 21,3% Skaten, skeeleren 11,4% Fietsen 9,2% (Hard)lopen 8,2% Streetdance, dansen, ballet 7,2% Verdedigingssport (judo, karate, etc.) 7,0% Tennis 5,6% Watersport (zwemmen, duiken, etc.) 4,4% Hockey 3,2% Turnen 3,2% Basketbal 2,8% Paardrijden 2,0% Tafeltennis 1,8% Handbal 1,4% Honkbal 0,8% Fitness 0,8% Overige sporten 9,4% Totaal 100% Skaten/skeeleren, fietsen en hardlopen worden eveneens vaak beoefend. Deze sporten worden bijna altijd buiten het verenigingsleven om, dus in het park of op straat beoefend. Verder is het opvallend dat allochtonen deze sporten hoger op de lijst zetten dan autochtonen. Oftewel allochtonen doen deze sporten vaker als hoofdsport dan Nederlandse kinderen. De top-5 wordt gecompleteerd door streetdance/dansen/ballet. Deze sport is de laatste jaren enorm in opmars bij de basisschooljeugd, waarschijnlijk door de aandacht op televisie aan deze sport. Het zijn met name meisjes die deze sport beoefenen. De meeste gaan naar een dansstudio of balletschool. Andere sporten die vooral door meisjes worden beoefend, zijn turnen, paardrijden, tennis en watersporten. Bij allochtone kinderen gaat de belangstelling voornamelijk uit naar voetbal, basketbal en verdedigingssporten zoals karate en judo. De verdedigingssporten zijn vooral onder allochtone jongens populair. Sporten als hockey, handbal en paardrijden worden door hen nauwelijks beoefend. In de volgende tabel is de sportdeelname nog eens verder opgesplitst. De verdeling is hier gebaseerd op het wel of niet sporten, maar tevens naar het sporten via een vereniging of niet. Dit geeft het volgende beeld: Sportdeelname, via vereniging, naar geslacht en etniciteit Sporten Niet-sporten Autochtoon Via vereniging Op straat, park, etc. Jongen 88% 6% 6% Meisje 86% 7% 7% Allochtoon Jongen 57% 18% 25% Meisje 33% 26% 41% Totaal 63% 15% 22% De conclusie dat de sportdeelname van allochtonen, en dat met name van allochtone meisjes, achterblijft is niet het enige aandachtspunt. Het gaat echter ook om het achterblijven van het sporten via sportverenigingen, oftewel in enig club- of verenigingsverband. Slechts een derde van de allochtone meisjes sport bij een vereniging of is lid van een sportclub. De allochtone jongens doen dit al meer (57%). Echter dit verschilt enorm met de sportdeelname via een vereniging van de autochtone jongens en meisjes (respectievelijk 88% en 86%). Het is niet verwonderlijk dat Nieuwland, een wijk

7 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 6 met relatief veel allochtone kinderen, de wijk is waar de sportdeelname via een vereniging het laagst is (31%). De andere wijken laten aandelen zien van minimaal 60 procent 2. Aan de kinderen die hebben aangegeven niet te sporten buiten schooltijd is gevraagd naar de reden hiervan. In totaal gaat het om 53 kinderen. Sommigen hebben meerdere redenen ingevuld. Waarom doe je op dit moment niet aan sport? Reden Aantal keer genoemd Ik vind andere dingen leuker om te doen 22 Ik zoek nog een leuke sport 21 In mijn buurt zijn te weinig mogelijkheden om te sporten 8 Sportscholen en/of sportverenigingen zijn te ver weg 8 Het kost te veel geld 5 Ik vind sport niet leuk 3 Ik moet nog even wachten om lid te worden 3 Mijn ouders / broertjes / zusjes doen ook niet aan sport 2 Vriendjes sporten ook niet 2 Ik mag (op dit moment) niet sporten van de dokter 2 Ik ben niet goed in sport 1 Ik mag (nog) niet sporten van mijn ouders 1 Anders, namelijk 15 Naast het gegeven dat 22 kinderen andere dingen leuker vinden om te doen, zijn er ook 21 die nog een leuke sport zoeken en enkele die nog even moeten wachten voordat zij lid mogen worden van een bepaalde sportvereniging. Ook geven sommige kinderen aan dat de mogelijkheden om te sporten te ver weg zijn of niet in de eigen woonbuurt. In de bijlage is een overzicht opgenomen met de overige redenen om niet te sporten. Sportaanbod in Schiedam De basisschoolleerlingen hebben in de enquête aan kunnen geven of zij vinden dat er in Schiedam genoeg sporten zijn om te doen en welke zij dan eventueel missen. voldoende sporten in Schiedam? % 20% 40% 60% 80% 100% ja nee weet niet / geen mening Het overgrote deel vindt dar er voldoende aanbod aan sport is. 18 procent van de leerlingen mist een bepaalde sport in Schiedam. Atletiek, allerlei vormen van dansen, basketbal, rugby en volleybal zijn voorbeelden van sporten die gemist worden. Daarnaast ontbreekt een schaatsbaan (wordt door vijf kinderen genoemd). In de bijlage zijn alle antwoorden op deze vraag opgenomen. Het betreft overigens ook sporten die wel degelijk in Schiedam te vinden zijn. Blijkbaar is enige publiciteit en/of informatie omtrent deze sporten vereist om dit bij een breder publiek kenbaar te maken. Wanneer de basisschoolleerlingen het in Schiedam voor het zeggen zouden hebben, dan zou 35 procent van hen iets willen veranderen als het om sport gaat. Dit houdt logischerwijs in dat ongeveer tweederde tevreden is. Degenen die wel iets willen veranderen vinden dat sporten goedkoper moet zijn en vooral voor mensen die het financieel moeilijk hebben en voor gehandicapten. De zaken die in Schiedam op sportgebied zouden moeten veranderen, zijn per categorie samengevat: 2 Ook hier moet opgemerkt worden dat het op wijkniveau soms om kleine aantallen gaat, waardoor toeval een rol kan spelen.

8 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 7 Kosten: - alle kinderen mogen gratis sporten; - elk kind moet verplicht twee uur per week sporten en bewegen; - kinderen die te dik zijn mogen op een bepaalde tijd in de week gratis sporten; - mensen die het financieel moeilijk hebben en gehandicapten moeten toch kunnen sporten; - goedkoper en op dagen dat je vrij bent, zoals zaterdag/zondag. Op zondag is er niet veel te doen; - sportlessen een klein beetje langer laten duren. Aanbod algemeen: - alles beetje in de buurt van het centrum zetten. Dat is de kern van Schiedam; - meer activiteiten na school; - meer voetbalveldjes zonder vereniging en met grote doelen; - voetbalveld in Vijfsluizenpark; - een heel groot zwembad met een heel groot grasveld; - meer skateparken maken; - een groot sportgebouw met verschillende verdiepingen en met ruimtes met allemaal verschillende sporten; - er moeten meer/grotere sporthallen komen en meer activiteiten in een paar wijken; - leukere speeltuinen met leuke dingen en grote lege plaatsen om te spelen; - leukere sportwedstrijden; - nieuwe clubhuizen; - sportvelden bij Nieuwe Damlaan en Johan Cruyffcourt. Sportclubs: - meer dansscholen; - meisjesvoetbal; - volleybal; - golfclub; - kickboksscholen; - paardrijdrenbaan; - schaatsbaan; - skateboardles; - nieuwe tafeltennisvereniging; - kung fu; - hardloopbaan; - motorcrossen. Overige opmerkingen: - aan kinderen vragen wat ze willen doen; - op school twee uur gymles per week; - meer sportclubs maar dan zonder jongens; - bij alle sporten meisjes en jongens gescheiden; - als de vereniging er niet is dat je de kantine dan wel in kan; - als je op een veldje zit te spelen en ouderen komen erbij en nemen het veld over dan moet je een telefoonlijn kunnen bellen; - heel veel; - sommige kinderen mogen niet meedoen als ze te oud of te jong zijn. Sportpleintjes en -veldjes In Schiedam is in iedere wijk wel een plek te vinden om te spelen. Er is echter niet in elke woonbuurt ruimte om een sportveldje of pleintje te realiseren. Met behulp van onderstaande vraag is getracht te achterhalen wat de ondervraagde leerlingen vinden van de mogelijkheden om te sporten bij hen in de buurt. Het gaat dan bijvoorbeeld om een skatebaan, trapveldje, Cruijff Court of een basketbalpleintje.

9 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 8 Wat vind je van de sportpleintjes en sportveldjes bij jou in de buurt? (n=246) 32% 17% 52% ik kom er nooit ik vind ze prima zo, niets op aan te merken ik mis een Ruim de helft van de leerlingen heeft niets op te merken over deze sportvoorzieningen en vindt ze prima. Slechts 17 procent zegt er nooit te komen. Dit geldt zowel voor autochtone als allochtone leerlingen. Wel zijn de autochtone kinderen wat kritischer. Zij hebben vaker iets op te merken over de sportveldjes en -pleintjes. In totaal geeft ongeveer een derde van de ondervraagde leerlingen aan het één en ander te missen op een dergelijk pleintje of veldje. Zij willen vooral meer pleintjes en veldjes ten behoeve van de sport. Maar ook over de veiligheid en onderhoud van dit soort sportlocaties zijn de kinderen ontevreden. Hieronder volgt een samenvatting van wat de kinderen missen: Algemeen: - alles, we hebben maar twee speeltuintjes in onze wijk met alleen een voetbalveld - bankje - bijna geen dingen voor oudere kinderen - een leuk plein met dingen - een veldje of pleintje in mijn buurt - ik mis bijna alles. Op het enige voetbalveldje dat er is mogen wij niet voetballen - Ik mis niks, maar het wordt wel een beetje saai. Er wordt nooit iets gedaan bij bijvoorbeeld een zoveel jarig bestaan van ons dorp - meer bomen of bosjes voor verstoppertje - waar je kunt voetballen staan prikkelbosjes omheen - zachte ondergrond - ze zijn er bijna niet / ze zijn er te weinig - zo veel Onderhoud/veiligheid: - beter onderhoud - het voetbalveld is kapot - het moet veiliger zijn - grasveldje zonder hondenuitlaat - een soort hek bij het voetbalveld, zodat er geen honden poepen - ik kom wel, maar alles is verwoest - hek bij de sloot - ik vind ze vies en kom er dus niet - meestal zijn er hangjongeren die ze slopen - veiligere plek, het is soms te gevaarlijk - we hebben een heel groot grasveld, maar er is niets en alles is verroest Specifieke wensen - basketbal - nieuw voetbalveldje of plein om te voetballen - een goed voetbalveld en niet zo slecht als het bij ons is - speeltuin met glijbaan, klimrek en wip wap schommels - tennisveld - echt kunstgrasveld

10 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 9 - grotere skatebaan (die niet kapot is) - freerunning plek waar je kan rennen, hoog springen en klimmen op daken - hardloopbaan - hockeyveld of plein - honkbalveld - groot voetbalveld op de plaats van het oude ziekenhuis - in de Sveaparken zijn er geen leuke speelplaatsen voor oudere kinderen. Dat vinden een heleboel kinderen niet leuk - paar lampen en hekken bij de voetbalclub bij L. Zimmermannplein - sportpleintjes en veldjes zijn niet bij mij in de buurt - tafeltennistafel - voetbalveld in vijfsluizen - wij hebben geen Cruijff Court. Dat zou wel leuk zijn, maar op zich hebben we wel een plein In de bijlage is dit overzicht naar wijk opgenomen.

11 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 10 Uitkomsten Deel B Lichaamsbeweging Om de mate van lichaamsbeweging van Schiedammers te achterhalen is de respondenten een aantal vragen voorgelegd. Ten eerste betreft dit de vraag: Vindt u dat u voldoende beweegt? Jongeren (13-22 jr.) Volwassenen (23-80 jr.) 19% ja nee 39% 61% 81% Zes op de tien volwassen respondenten (vanaf 23 jaar) antwoordt hierop bevestigend. Qua persoonskenmerken zijn er niet heel grote verschillen te zien. 55 procent van de allochtonen vindt dat zij voldoende bewegen tegen 65 procent van de Nederlandse Schiedammers. Lage inkomensgroepen scoren wat dat betreft met 48 procent het minste. Wat wel opvallend is, is dat ouderen vanaf 65 jaar vinden dat zij over het algemeen voldoende bewegen, namelijk 71 procent. Dit aandeel ligt bij de overige volwassen leeftijdscategorieën op ongeveer 60 procent. Deze uitkomst komt goed overeen met de meting die in 2009 via internet is gehouden. De jongeren (13 t/m 22 jaar) zijn over hun beweegpatroon nog positiever dan de volwassenen vanaf 23 jaar. 81 procent van de jongeren beweegt naar eigen zeggen voldoende. De meest opvallende uitkomst is dat van de allochtone meisjes 63 procent deze mening is toegedaan tegenover 84 procent van de Nederlandse meisjes. Daarnaast is aan de respondenten gevraagd zichzelf te omschrijven op het gebied van bewegen en sporten. Hoe zou u uzelf willen omschrijven als het om lichaamsbeweging en sport gaat? Ik ben iemand die weinig beweegt en sport >>> de niet-beweger 3 12 af en toe beweegt, ik doe echter niet aan sport, maar vindt het wel leuk om af en toe te wandelen, fietsen, e.d.>>> de wandelaar af en toe beweegt, sport of andere licht intensieve inspanning verricht zoals golfen of tuinieren (minimaal een half uur per dag 3 )>>> de golfer regelmatig beweegt, wekelijks een sport beoefent of een andere zware lichamelijke inspanning verricht zoals hardlopen, zware dingen optillen, e.d.>>> de hardloper veel beweegt, zeer actief sport (meerdere keren per week) en regelmatig een zware lichamelijke inspanning levert>>> de atleet jr jr In 2009 is deze vraag eveneens aan het gemeentelijk internetpanel voorgelegd. In de bijlage is de 3 Voor jongeren tot en met 17 jaar geldt een norm van minimaal een uur per dag sporten of het verrichten van een andere licht intensieve inspanning.

12 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 11 uitkomst op deze vraag van het onderzoek in 2009 opgenomen. In het gemeentelijk internetpanel waren toentertijd 65-plussers enigszins ondervertegenwoordigd, waardoor het aandeel respondenten dat aangaf voldoende lichaamsbeweging te hebben te hoog uitviel. De uitkomsten van het huidige onderzoek geven daarentegen wel een representatief beeld van de mate van lichaamsbeweging van de Schiedamse inwoners. Het gevolg hiervan is dat de zogenaamde niet-beweger, iemand die weinig beweegt en sport en de wandelaar, mensen die af en toe bewegen, maar niet aan sport doen, maar liefst 45 procent vormen van de Schiedamse bevolking van 23 jaar en ouder. De doelgroepen die hierin zijn oververtegenwoordigd zijn allochtonen, lage inkomensgroepen en personen met een lage opleiding. De wijk die hierbij dan ook negatief uitspringt, is Nieuwland. In deze wijk wonen relatief veel allochtonen en personen met een laag inkomen. De categorie onder de noemer de golfer komt wat vaker voor bij 65-plussers. Jongeren scharen zich maar zelden onder deze categorie. Ongeveer drie op de tien respondenten omschrijft zichzelf als de zogenaamde hardloper. Dit geldt zowel voor de jongeren in de leeftijd jaar als voor de Schiedammers van 23 jaar en ouder. Een groot deel van de respondenten herkent zich dus in iemand die regelmatig beweegt en wekelijks sport of een andere zware inspanning verricht. De atleet, die zeer actief sport bedrijft en meerdere keren per week een zware lichamelijke inspanning verricht zien we met name onder personen met een hoog inkomen en een hoog opleidingsniveau. Ook jongeren omschrijven zich vaak als een dergelijke sporter. Dat 65-plussers fors zijn ondervertegenwoordigd in de meest sportende categorieën hardloper en atleet is evident. Beweegnorm De laatste vraag om de mate van lichaamsbeweging enigszins te kunnen bepalen is gebruik te maken van de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (NNGB). Deze norm geeft aan of een persoon genoeg beweegt. Iemand beweegt voldoende als diegene minimaal 5 dagen in de week een half uur matig intensief beweegt. Voor jongeren tot en met 17 jaar geldt een norm van minimaal een uur per dag sporten of het verrichten van een andere licht intensieve inspanning. De NNGB wordt ook wel de beweegnorm genoemd 4. Het Trendrapport Bewegen en Gezondheid 2008/2009 van het TNO volgt de ontwikkeling van het percentage personen van 18 jaar en ouder dat voldoet aan de NNGB. Volgens dit onderzoeksbureau voldeed in procent van de bevolking aan de beweegnorm. In 2009 is dit aandeel gestegen naar 61 procent 5. Hoewel de vraagstelling in Schiedam anders is dan in dit landelijke onderzoek (in Schiedam is de vraag redelijk eenvoudig gehouden), komen de uitkomsten redelijk goed overeen 6. Voldoet u aan de beweegnorm?(bevolking 18 jaar en ouder) Schiedam (2011) Nederland (2009) 64% 61% Bron gegevens Nederland: TNO Van de volwassen bevolking van 18 jaar en ouder voldoet 64 procent naar eigen zeggen aan de beweegnorm en verricht dus minimaal 5 dagen in de week minimaal een half uur matig intensieve activiteiten 7. In de volgende tabel is voor een aantal leeftijdsgroepen een vergelijking gemaakt met landelijke referentiecijfers. 4 De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) geeft de minimale hoeveelheid lichaamsbeweging die nodig is voor de instandhouding en verbetering van de gezondheid. Voor het meten van de mate van lichamelijke activiteit in de bevolking zijn er naast de NNGB alternatieve indicatoren en methoden ontwikkeld voor bewegen. Er bestaat namelijk ook een richtlijn voor het bereiken van een optimale fitheid en goede conditie, de zogeheten fitnorm. Daarnaast bestaat er nog de combinorm. Deze combineert de beweeg- en fitnorm en beoordeelt of mensen aan ten minste één van beide voldoen. 5 De landelijke trend voor de combinorm is de afgelopen jaren min of meer dezelfde als voor de NNGB. Inmiddels zijn in recente sportnota s de streefcijfers voor de Nederlandse volwassen bevolking bijgesteld. Hierin wordt als doel gesteld dat in % van de volwassenen aan de combinorm voldoet (huidig percentage bedraagt 68%). De gehanteerde beweegnorm is niet langer de NNGB, maar de combinorm. Een streefwaarde voor de NNGB in 2012 op landelijk niveau is derhalve niet bekend. Op basis van een inschatting zou een landelijke streefwaarde van 63% voor de NNGB in 2012 kunnen worden genoemd. Schiedam heeft dit percentage reeds in 2011 behaald. 6 Personen ouder dan 80 jaar en bewoners van verzorgingstehuizen e.d. zijn niet opgenomen in het lokale onderzoek. Het landelijke onderzoek doet dat wel en doet zelfs uitspraken over de gehele Nederlandse bevolking (dus bijvoorbeeld ook over honderdjarigen). Dit verklaart voor een deel het verschil tussen het gemiddelde van Schiedam en Nederland. 7 Van de gehele onderzoekspopulatie (13 t/m 80 jaar) voldoet 65 procent aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (zie ook CWP-monitor).

13 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 12 Voldoet u aan de beweegnorm? Leeftijdscategorie 8 Schiedam Nederland jr. 72% 61% jr. 63% 63% jr. 60% 67% jr. 60% 59% jr. 60% 58% Bron gegevens Nederland: TNO Van de volwassen bevolking is het vooral de jongste leeftijdscategorie (18-34 jr.) in Schiedam die meer dan gemiddeld aangeeft te voldoen aan de beweegnorm. De enige categorie die minder vaak aan de beweegnorm voldoet in vergelijking met het landelijk referentiecijfer is de leeftijdscategorie jr. Bij de overige categorieën zijn de percentages nagenoeg gelijk. Op wijkniveau is de situatie als volgt: Voldoen aan beweegnorm naar woonwijk van de respondent Centrum 65% Oost 64% West 62% Zuid 57% Nieuwland 54% Groenoord 60% Kethel 73% Woudhoek 73% Spaland/Sveaparken 70% Wijken als Zuid, Nieuwland en in mindere mate Groenoord scoren qua beweegnorm onder het stedelijk gemiddelde. Met de achtergrondgegevens in het achterhoofd kan dit verklaard worden doordat het inkomens- en opleidingsniveau in deze wijken aan de lage kant is. Daarnaast is het aandeel ouderen in Groenoord en het aandeel allochtonen in Nieuwland hoog. Ook het aandeel werkzoekenden ligt boven het gemiddelde. Dit blijken volgens landelijke onderzoeken over het algemeen de groepen te zijn die weinig bewegen. Daarnaast is de beweegnorm voor enkele doelgroepen onderscheiden. Dit is in de volgende tabel opgenomen. Voldoen aan beweegnorm naar geslacht en etniciteit Autochtoon jr jr. Man 81% 64% Vrouw 78% 67% Allochtoon Man 91% 58% Vrouw 50% 57% Bij de volwassenen vanaf 23 jaar is er een klein verschil op basis van de etniciteit waarneembaar (variërend van 6 tot 10%). Bij de jongeren tot en met 22 jaar vallen de allochtone meisjes negatief op. Slechts de helft van hen voldoet naar eigen zeggen aan de beweegnorm. De meeste van hen geven aan weinig /geen tijd te hebben om te bewegen, ook doen zij weinig aan sport (zie het volgende blok). Andere persoonskenmerken van de respondenten leveren weinig verschillen op, behalve het inkomensniveau. De helft van de lage inkomensgroepen geeft te kennen niet aan de beweegnorm te voldoen, vaak vanwege gezondheidsproblemen of ouderdom. Aansluitend hierop worden alle redenen van de respondenten, die volgens eigen zeggen niet aan de beweegnorm voldoen, gepresenteerd. Van deze personen geeft het overgrote deel aan dat zij te weinig 8 De leeftijdscategorieën die niet overeen komen met de gebruikte categorieën in het landelijke onderzoek zijn niet in de tabel opgenomen. Het gaat dan om de categorieen13-17 jr. en 75+.

14 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 13 of geen tijd hebben om voldoende te bewegen. De tijd gaat vaak in andere activiteiten zitten. Werk en een druk gezinsleven zorgen ervoor dat het er vaak niet van komt om voldoende te bewegen. Dit geldt zowel voor de jongeren als voor de volwassenen vanaf 23 jaar. Respondenten die dit antwoord vaak geven, betreffen personen tussen de 23 en 44 jaar met een gezin met thuiswonende kinderen. In onderstaande tabel zijn de belangrijkste redenen opgenomen waardoor de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen niet wordt gehaald. Reden niet halen van de norm jr jr. Ik kan/mag niet veel bewegen vanwege mijn gezondheid Ik zie het nut er niet van in Ik heb weinig/geen tijd Het komt er niet van om voldoende te bewegen Daar ben ik te oud voor 10 Ik weet het niet Een andere reden 10% 9% 37% 33% - 15% 18% 26% 2% 35% 37% 6% 8% 7% Problemen met de gezondheid en het antwoord daar ben ik te oud voor zijn redenen die veelal door 65-plussers worden aangedragen. De overige redenen hebben vooral te maken met weinig financiële middelen of allerlei andere activiteiten die worden ondernomen. Daarnaast wordt door sommige respondenten aangegeven dat zij de sportmogelijkheden voor speciale doelgroepen zoals ouderen en gehandicapten mager vinden. Hierdoor bewegen zij minder dan dat zij willen. Dit komt tevens tot uiting in de vraag of zij het komende jaar meer zouden willen gaan bewegen. Het blijkt dat maar liefst rond de 80 procent van de respondenten die de norm niet haalt, wel degelijk meer wil gaan bewegen. Dit geldt zowel voor jongeren als voor volwassenen vanaf 23 jaar. Dit is uiteraard afhankelijk van de leeftijd. Maar zelfs 69 procent van de 55-plussers, die op dit moment niet voldoet aan de norm, geeft aan meer te willen gaan bewegen. Sport Volgens de RSO (Richtlijn Sportdeelname Onderzoek) is een sporter iemand die minimaal 12 keer per jaar, oftewel minimaal één keer per maand, een sport beoefent. Van de gehele onderzoekspopulatie (13 t/m 80 jaar) kan 58 procent sporter worden genoemd (zie ook CWP-monitor). In Nederland is echter het aandeel bekend van de bevolking vanaf 18 jaar. Dit aandeel ligt op 65 procent (peiljaar 2007) tegenover 56 procent van de Schiedamse inwoners van 18 t/m 80 jaar. In onderstaand schema is de sportdeelname in Schiedam uitgesplitst naar persoonskenmerken. Percentage sporters (volgens RSO-richtlijn) naar persoonskenmerken Persoonskenmerken jr jr. Schiedam totaal 13 t/m 80 jr. (=58%) 76% 55% Geslacht Man 81% 56% Vrouw 70% 54% Leeftijd jr. 81% jr. 70% jr. - 61% jr. - 56% jr. - 59% jr. - 53% jr. - 50% jr. - 36% Etniciteit Autochtoon 82% 63% Allochtoon 68% 40% 9 Omdat er meerdere antwoorden mogelijk waren, telt het totaal niet op tot 100%. 10 Deze antwoordcategorie was niet opgenomen in de vragenlijst voor jongeren van 13 t/m 22 jaar.

15 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 14 Persoonskenmerken jr jr. Inkomensgroep Niet bevraagd laag - 24% Midden - 62% Hoog - 80% Opleiding Laag 68% 40% Midden 79% 63% Hoog 76% 68% Huishoudenssamenstelling Niet bevraagd Alleenstaand - 49% Twee volwassenen, geen thuiswonend(e) kind(eren) - 57% Twee volwassenen met thuiswonend(e) kind(eren) - 56% Eén ouder met thuiswonend(e) kind(eren) - 61% Wijk 11 Centrum - 62% Oost - 51% West - 53% Zuid - 54% Nieuwland - 41% Groenoord - 53% Kethel - 59% Woudhoek - 68% Spaland/Sveaparken - 76% Inkomen, maar ook leeftijd en de daarmee samenhangende mate van gezondheid blijken van grote invloed op de sportdeelname. Van de lage inkomensgroepen is slechts een kwart aan te merken als sporter. Naarmate de leeftijd stijgt, daalt het percentage sporters. Een groot deel van de verschillen op wijkniveau hangt samen met de verschillen in inkomen, opleiding, etnische achtergrond en uiteraard de leeftijd van de wijkbewoners (zie achtergrondgegevens in de bijlage). Wijken waar het inkomensof opleidingsniveau gemiddeld laag is en wijken waar het aandeel ouderen en/of allochtonen hoog is blijken een lager percentage sporters te herbergen. Aan de sportbeoefenaars is gevraagd aan welke sport(en) zij het afgelopen jaar hebben gedaan. Het gaat dan om sporten die men volgens de gebruiken en regels uit de sportwereld heeft verricht. De frequentie waarin men deze sport(en) beoefent, was hierbij niet van belang. Top 15 meest beoefende sporten in Schiedam Sport jr. Fitness (conditie en kracht) 47% Veldvoetbal 33% Hardlopen/joggen/trimmen 32% Bowling 25% Zwemsport 24% Danssport 21% Hockey 21% Tennis 21% Basketbal 18% Vecht- en verdedigingssporten 18% Gymnastiek/turnen 17% Skeeleren/skaten 16% Skiën/langlaufen/snowboarden 15% Tafeltennis 15% Schaatsen 15% Sport jr. Fitness (conditie en kracht) 45% Hardlopen/joggen/trimmen 25% Zwemsport 22% Wandelsport 20% Wielrennen/mountainbiken/toerfietsen 14% Skiën/langlaufen/snowboarden 10% Aerobics/steps 10% Bowling 9% Tennis 9% Golf 8% Danssport 8% Vecht- en verdedigingssporten 5% Veldvoetbal 5% Biljart/poolbiljart/snooker 5% Schaatsen 5% Fitness is de sport die door Schiedammers het meest wordt beoefend, zowel door jongeren als door volwassenen vanaf 23 jaar. Bijna de helft van de respondenten geeft aan deze sport het afgelopen jaar 11 Respons is op wijkniveau te laag om betrouwbare uitspraken te doen voor de doelgroep jarigen

16 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 15 wel eens te hebben beoefend. Het zijn vooral de individuele sporten die het meest populair zijn onder volwassenen, namelijk hardlopen, zwemmen en wandelen. Onder jongeren staan teamsporten zoals veldvoetbal, hockey en basketbal hoog op de lijst. Vrouwen doen meer aan aerobics, dansen en zwemmen. Mannen meer aan veldvoetbal. Golf, biljart en wandelen zijn vooral populair bij ouderen. In de bijlage is voor een aantal doelgroepen een top-10 van meest beoefende sporten opgenomen. Men kan uiteraard ook aan meerdere sporten doen. In dat geval is gevraagd naar de sport die het meest frequent is beoefend. Ook dan staat fitness op de eerste plaats bij de volwassenenvan 23 jaar en ouder, echter bij de jongeren is dan veldvoetbal de meest beoefende sport. Top 10 meest frequent beoefende sporten in Schiedam Sport jr. Veldvoetbal 16% Hockey 13% Fitness (conditie en kracht) 11% Danssport 10% Vecht- en verdedigingssporten 9% Zwemsport 7% Basketbal 4% Hardlopen/joggen/trimmen 4% Tennis 4% Paardensport 3% Sport jr. Fitness (conditie en kracht) 23% Hardlopen/joggen/trimmen 10% Zwemsport 8% Tennis 6% Wielrennen/mountainbiken/toerfietsen 6% Aerobics/steps 4% Wandelsport 4% Danssport 4% Golf 3% Veldvoetbal 3% Aan alle sporters is gevraagd in welk verband zij hun meest beoefende sport het afgelopen jaar hebben beoefend. Van de volwassenen vanaf 23 jaar doet 32 procent dat als abonnee/lid/cursist van een fitnesscentrum of een andere commerciële aanbieder. Bij de jongeren is dat aandeel fors minder. Zij zijn vaker lid van een sportvereniging, maar liefst 63 procent van hen sport in dergelijk georganiseerd verband. Van de leeftijdsgroep jarigen is 27 procent lid van een sportvereniging. Eén op de vijf volwassen sporters beoefent sport alleen, ongeorganiseerd. Onder jongeren is dit aandeel eveneens lager. Het totale overzicht ziet er als volgt uit: In welk verband is de meest beoefende sport in het afgelopen jaar het vaakst beoefend? Sportverband jr jr. Als lid van een sportvereniging 63% 27% Als abonnee/lid/cursist van een fitnesscentrum of andere comm. sportaanbieder 13% 32% In het kader van bedrijfssport - 0,3% Via het sociaal-cultureel werk, sportbuurtwerk of welzijnswerk (SWS Welzijn, TOS) 2% 3% Tijdens een georganiseerde sportvakantie - - In groepsverband, georganiseerd door uzelf, familie, vrienden en/of kennissen 5% 9% Alleen, ongeorganiseerd 8% 20% Als lid/abonnee/cursist van zwembad Zuid of zwembad Groenoord 2% 4% Via Sport en Recreatie 2% 0,4% Als deelnemer aan een georganiseerd sportevenement 0,7% 0,6% Anders namelijk 5% 4% De organisatievorm waarin men sport is nogal divers, zie onderstaande tabel: Organisatievorm van de meest beoefende sport in het afgelopen jaar Organisatievorm jr jr. Lessen/cursussen 30% 24% Trainingen 69% 27% Competitie 48% 12% Toernooien/sportevenementen 38% 13% Geen van bovenstaande 17% 46% 12 Omdat er meerdere antwoorden mogelijk waren, telt het totaal niet op tot 100%.

17 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 16 Omdat jongeren meer dan de volwassen respondenten lid zijn van een sportvereniging en hierdoor minder alleen, ongeorganiseerd hun sport beoefenen, is het aandeel van hen dat aan trainingen, competitie en toernooien/sportevenementen heeft deelgenomen hoger. Van de volwassen sporters is 27 procent actief in trainingen tegenover maar liefst 69 procent van de jongeren. Aan competitie en toernooien/sportevenementen nemen respectievelijk 12 en 13 procent van de volwassen sporters deel. Jongeren nemen vier keer zo vaak deel aan een competitie en drie maal zo vaak aan toernooien/sportevenementen dan de volwassen sporters. Het merendeel van de sporters (77%) maakt voor tenminste één van de door hen beoefende sporten gebruik van een officiële accommodatie, waarvan 60 procent binnen Schiedam. Locaties waar Schiedammers hun sport(en) beoefenen Officiële binnensportaccommodatie % In Schiedam 51% Elders 17% Officiële buitensportaccommodatie In Schiedam 17% Elders 14% Sportvoorziening in de openbare ruimte In Schiedam 5% Elders 4% Andersoortige voorziening In Schiedam 25% Elders 18% 51 procent van de sporters heeft het afgelopen jaar gebruik gemaakt van een officiële binnensportaccommodatie, zoals een sporthal, gymnastieklokaal, zwembad of fitnesscentrum in Schiedam. 17 procent kiest voor een binnensportaccommodatie buiten de gemeentegrenzen. Het zijn vooral fitness, zwemmen en yoga waarvoor men naar een binnensportaccommodatie buiten Schiedam gaat. Voor officiële buitensportaccommodaties is het aantal sporters dat in Schiedam sport ongeveer even groot als het aantal sporters dat buiten Schiedam naar een accommodatie gaat. Buiten Schiedam worden met name golf en tennis beoefend. Bij andersoortige voorzieningen zoals een park, bos, strand, meer of openbare weg, gaat het om sporten als wielrennen, wandelen en hardlopen. Aan het deel van de respondenten dat heeft aangegeven helemaal niet aan sport te doen is gevraagd naar de reden. Er waren meerdere antwoorden mogelijk, waardoor het totaal niet optelt tot 100 procent. Waarom doet u niet aan sport? Reden jr jr. Geen interesse in sport (vindt sport niet leuk) 28% 18% Geen tijd voor sport i.v.m. andere bezigheden 42% 36% Ik vind sporten te duur 31% 29% Ik ben niet goed in sport 11% 6% Er zijn te weinig mogelijkheden om te sporten 8% 5% Sportmogelijkheden of sportverenigingen zijn te ver weg 8% 4% Vrienden en kennissen sport ook niet 15% 4% Gezondheidsproblemen 16% 31% Anders, namelijk 15% 10% Gebrek aan tijd door andere bezigheden, de kosten die sporten met zich meebrengt en diverse gezondheidsproblemen (zowel van tijdelijke als langdurige aard) zijn er debet aan dat deze respondenten niet sporten. Dit komt overigens goed overeen met de belangrijkste motieven om niet te sporten uit landelijk onderzoek door NOC*NSF/Mulier Instituut (2008).

18 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 17 De andere redenen bestaan veelal uit gebrek aan financiële middelen, blessures of ouderdom. Sommige respondenten geven aan al genoeg te bewegen bijvoorbeeld op het werk of thuis. De locatie of het aanbod aan sportmogelijkheden wordt niet als belemmering genoemd om niet te sporten. De niet-sporters hebben in de vragenlijst aangegeven wat er voor zou kunnen zorgen dat zij (weer) zouden gaan sporten en/of lid zouden worden van een sportvereniging. Over het algemeen zijn er maar weinig zaken benoemd waar de gemeente in zou kunnen faciliteren. De nabijheid van sportverenigingen, het sportaanbod of betere sportaccommodaties zijn voor deze respondenten niet erg van belang om eventueel (weer) te gaan sporten. Het gaat veel meer om tijd, leeftijd en de gezondheid van de respondent zelf die het sporten belemmert. Specifiek aanbod voor ouderen (met begeleiding) en het goedkoper maken van een lidmaatschap zou voor bepaalde doelgroepen wel meehelpen om te gaan sporten. Sportstimulering, beoordeling sportaanbod en accommodaties Uit het Omnibusonderzoek, dat in Schiedam in 2010 is uitgevoerd, is bekend dat bijna driekwart van de Schiedammers tevreden is over het sportaanbod in Schiedam. Er zijn volgens de respondenten van het Omnibusonderzoek voldoende sportmogelijkheden in Schiedam. In het huidige onderzoek naar lichaamsbeweging en sport is eveneens gevraagd naar de mening over het sportaanbod in Schiedam. De respondenten konden een beoordeling geven in de vorm van een rapportcijfer (zie onderstaande tabel). De totale range aan gegeven rapportcijfers is in de bijlage opgenomen. rapportcijfer Beoordeling sportaanbod en -accommodaties Sportaanbod 6.9 autochtone jongeren: 7.1, volwassenen uit Kethel, Woudhoek, Spaland/Svea: 7.1 opvallende scores + - allochtone jongeren: 6.6, volwassenen uit Nieuwland: 6.5 Sportaccommodaties plussers: 6.5 Een oordeel over de sportaccommodaties werd eveneens gevraagd. De uitkomst uit hetzelfde Omnibusonderzoek van vorig jaar hield in dat 64 procent van de respondenten tevreden was over de sportaccommodaties in Schiedam. Afgaande op de uitkomsten uit het huidige onderzoek mag men eveneens concluderen dat men over het algemeen redelijk tevreden is over de sport- en beweegmogelijkheden en de sportaccommodaties in Schiedam 13. In 2009 kwam het gemiddelde rapportcijfer voor de sportaccommodaties in Schiedam nog uit op een 7,3 (zie bijlage). Een aantal onderscheiden doelgroepen waardeert het sportaanbod- en de accommodaties iets gunstiger of ongunstiger. Deze zijn vermeld bij de opvallende scores. Ondanks deze tevredenheid hebben maar liefst 504 respondenten aangegeven dat er volgens hen een bepaalde sport of sportaccommodatie ontbreekt in het Schiedamse aanbod. Welke sportaccommodatie ontbreekt in het huidige aanbod van sportaccommodaties in Schiedam? Top-10 van alle antwoorden 1. Atletiekbaan / hardloopvereniging 2. Schaats- / ijsbaan 3. Golfbaan 4. (Buiten)zwembad 5. Sportveldjes in de wijk 6. Fitness (veelal gericht op specifieke doelgroepen) 7. Basketbalaccommodatie (binnen en/of buiten) 8. Tennisbanen 9. Dansgelegenheden 10. Skatebanen / -parcours Net als bij de uitkomsten van onderdeel A van dit onderzoek, de groepen 7 en 8 van de basisscholen, ontbreekt het volgens de respondenten aan sporten en sportaccommodaties zoals een 13 De mening van burgers over bepaalde aspecten van de sportvoorzieningen/-accommodaties, zoals bereikbaarheid, kwaliteit en veiligheid, is in 2009 in het internetonderzoek Bewegen, Gezondheid en Sporten aan bod gekomen. Zie tevens bijlage.

19 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 18 atletiekbaan/hardloopvereniging, een schaatsbaan, allerlei vormen van dansen, een buitenzwembad en een golfbaan. Daarnaast geven de jongeren aan behoefte te hebben aan meer sportveldjes in de wijken. Van alle antwoorden betreft het ook nu wel eens sporten of accommodaties die wel degelijk in Schiedam te vinden zijn. Blijkbaar is enige publiciteit en/of informatie omtrent deze sporten/accommodaties vereist om dit bij een breed publiek kenbaar te maken. Sommige sporten zijn wel aanwezig, maar worden te duur bevonden. Dit komt eveneens tot uiting in de volgende vraag 14 : Wat zou de gemeente in uw ogen moeten doen om sport verder te stimuleren? jr jr. Lidmaatschap van een vereniging goedkoper maken 45% 41% Kwalitatief betere sportaccommodaties realiseren 20% 13% Verenigingen meer naar de wijk halen 20% 18% Meer sportvoorzieningen in de buurt/wijk realiseren 30% 25% Meer sportstimuleringsactiviteiten organiseren 26% 19% Anders, namelijk 9% 9% Ruim 40 procent van de respondenten, zowel jongeren als volwassenen vanaf 23 jaar, zou willen dat het lidmaatschap van een vereniging goedkoper gemaakt kon worden. Ook het realiseren van sportvoorzieningen in de wijken en meer sportactiviteiten organiseren spreekt en groot deel van de Schiedammers aan. In de categorie anders, namelijk komt de behoefte aan sportaanbod voor specifieke doelgroepen naar voren. Het gaat dan bijvoorbeeld om fitnesscentra/sportscholen gericht op vrouwen of sporten voor ouderen. Verder zou er volgens de respondenten meer informatie beschikbaar moeten zijn wat de sportmogelijkheden in Schiedam zijn. Folders, reclames en voorlichting op scholen zouden een goed middel zijn om dit te bewerkstelligen. Overige acties vanuit de gemeente die genoemd worden zijn het verbeteren van de huidige sportaccommodaties, het openhouden van Zwembad-Zuid en subsidies/steun aan sportverenigingen. Kortom in de ogen van de respondent zijn er tal van sportstimuleringsacties te bedenken. Aanvullend is de volgende vraag gesteld: Vindt u dat de gemeente Schiedam voldoende doet om sport te stimuleren? jr jr % 20% 40% 60% 80% 100% ja nee weet niet / geen mening Het overgrote deel van de respondenten van beide doelgroepen van het onderzoek kan geen mening vormen naar aanleiding van deze vraag. Dat betekent dat het beleid om sport te stimuleren vanuit de gemeente bij de meeste inwoners onbekend is. De conclusie die reeds in een eerder onderzoek 15 werd geformuleerd dat er meer bekendheid aan en informatie over sportevenementen, sportstimulering en sportactiviteiten moest worden gegeven om de belangstelling voor sport te vergroten, geldt nog altijd. 14 Omdat er meerdere antwoorden op deze vraag mogelijk waren, telt het totaal niet op tot 100%. 15 Gemeente Schiedam, Internetonderzoek Bewegen, Gezondheid en Sporten.

20 O n d e r z o e k L i c h a a m s b e w e g i n g e n S p o r t P a g i n a 19 Conclusie In het Collegewerkprogramma staan onder andere doelstellingen betreffende sport en bewegen. Zo is het een doel om de sportdeelname in Schiedam met 3% te verhogen en het aantal Schiedammers dat voldoet aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen met 4% toe te laten nemen. Om te kunnen meten of deze doelstellingen zijn bereikt, diende er eerst een nulmeting naar de sportdeelname plaats te vinden. Voorliggende rapportage geeft voor diverse doelgroepen een dergelijke nulmeting. Uit onderzoek van onder andere het Sociaal Cultureel Planbureau is bekend dat kinderen in de basisschoolleeftijd het meest aan sport doen. In de puberteit neemt dit sterk af en op volwassen leeftijd blijft dit redelijk constant, waarna rond de leeftijd van 70 jaar de wil en de mogelijkheden om aan sport te doen afnemen. Het verbaast dus niet dat maar liefst 78 procent van de leerlingen van de groepen 7 en 8 van de Schiedamse basisscholen aangeeft buiten school aan sport te doen. Onder de groep 13 t/m 22 jarigen ligt de sportdeelname op 76 procent. De volwassenen vanaf 23 jaar scoren wat dat betreft het laagst met 55 procent. Vanaf 18 jaar is de situatie in Schiedam met een aandeel van 56 procent sporters lager dan landelijk wordt gemeten (65%). Dit heeft alles te maken met de specifieke bevolkingskenmerken van Schiedam. Zo is bijvoorbeeld het aandeel allochtonen, werkzoekenden en lage inkomensgroepen hoger dan gemiddeld in Nederland. Uit onderzoek is bekend dat dit de groepen blijken te zijn die minder sporten en bewegen. Hoopvol is dan ook dat een aanzienlijk deel van de inwoners van Schiedam aangeeft wel aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen te voldoen. Van de basisschoolleerlingen bedraagt dit maar liefst 93 procent. Van de bevolking van 18 jaar en ouder komt het aandeel van 64 procent dat aan deze beweegnorm voldoet goed overeen met het landelijke beeld (61%). Ondanks deze positieve uitkomsten van het onderzoek zijn er enkele aandachtspunten, die wellicht van invloed kunnen zijn op de genoemde doelstellingen: Niet alleen de sportdeelname van allochtone kinderen (met name allochtone meisjes) blijft achter bij die van de Nederlandse kinderen in de leeftijd 10 t/m 12 jaar, maar ook de sportdeelname van volwassenen van allochtone afkomst ligt lager dan gemiddeld; Sporten in verenigingsverband kan zeker onder de (jonge) allochtone bevolkingsgroep gestimuleerd worden; Niet alleen door de basisschoolleerlingen, maar ook door jongeren en volwassenen worden diverse sporten en sportaccommodaties gemist. Atletiek, dansen, een buitenzwembad, een schaatsbaan, een golfbaan en pleintjes/veldjes ten behoeve van sport in de woonwijken worden het meest genoemd. Een aantal van deze sporten en sportaccommodaties is weliswaar in Schiedam aanwezig, maar blijkbaar niet onder alle leerlingen even goed bekend. Enige informatie hieromtrent zou breder beschikbaar moeten komen. Meer informatie en het faciliteren van sporten die ontbreken zouden de sportdeelname wellicht kunnen verhogen; De meerderheid van de kinderen (65 procent) wil niets veranderen in Schiedam als het om sport gaat. Degene die wel iets willen veranderen, vinden dat sporten goedkoper moet zijn en vooral voor mensen die het financieel moeilijk hebben en voor gehandicapten. De jongeren en volwassen respondenten geven aan dat de gemeente sport goedkoper zou kunnen maken en specifiek aanbod voor bijvoorbeeld ouderen, vrouwen of mensen met een handicap zou kunnen realiseren. Het gaat dan vaak om sportaanbod met een lagere intensiteit en meer persoonlijke begeleiding; Verder komt uit het onderzoek naar voren dat binnenactiviteiten, zoals televisie kijken of lezen minder vaak door basisschoolleerlingen worden gedaan, terwijl juist buitenactiviteiten, zoals sporten en buiten spelen aan populariteit winnen. Wanneer deze trend zich voortzet, zou dit een forse impuls kunnen betekenen voor de deelname aan sport en het gezond bewegen in Schiedam; Over het algemeen kan gesteld worden dat informatievoorziening een belangrijk aandachtpunt is om zowel de beweegnorm als de sportdeelname te stimuleren. Uit het onderzoek blijkt dat niet iedereen in Schiedam weet wat er aan (doelgroepgerichte) sport- en bewegingsactiviteiten/evenementen georganiseerd wordt.