Communiceren over de toekomst Annemarie van Hekken

Transcriptie

1 Communiceren over de toekomst Annemarie van Hekken 1

2 2

3 Redenen in literatuur voor passief gedrag Mensen snappen het niet Mensen hebben geen zin Mensen denken dat ze geen enkele invloed hebben op hun eigen situatie later 3

4 4

5 Het onderzoek 18 pensioenfondsen werkten mee (gezamenlijk 3,5 miljoen deelnemers). De fondsen hebben al hun communicatiemateriaal ter beschikking gesteld, van webteksten en s tot posters. Ruim deelnemers bij deze fondsen hebben meegewerkt aan online onderzoeken over een periode van 3 jaar Resultaten en proefschrift staan online: 5

6 Multilevel analyse Pensioenfondsen zorgen voor geclusterde data: Communicatie door een fonds > deelnemers > gedrag deelnemers Fonds 1 Fonds 2 Niveau 2 Deeln 1 Deeln 2 Deeln 3 Deeln 4 Deeln 5 Deeln 6 Niveau 1 6

7 Zinvolle vragen Gedrag Gedrag & Gedrag! Hoeveel kan ik verwachten? Is dit genoeg voor mij? Ik check af en toe hoe ik ervoor sta 7

8 Resultaten uit onderzoek Wat maakt naast leeftijd - dat iemand kijkt naar zijn pensioen? A. Zijn kennis van financiële zaken B. Zijn interesse in pensioen C. Zijn zelfvertrouwen D. Zijn inkomen 8

9 Stap 1 Wat maakt niks uit: - Kennis van pensioen - Inkomen - Wel of geen partner 9

10 Stap 2 De leesbaarheid Op grond van uw arbeidsovereenkomst bent u met ingang van april 2013 deelnemer aan de pensioenregeling van Pensioenfonds Holland 10

11 Stap 2 De leesbaarheid: samengestelde woorden Op de pensioenrechten van pensioengerechtigden en pensioenaanspraken van gewezen deelnemers kan jaarlijks per 1 januari toeslag worden verleend met maximaal 90% van de procentuele toename van het Consumentenprijsindexcijfer van december van het jaar voorafgaand aan het jaar waarin de toeslagverlening plaatsvindt ten opzichte van december van het daaraan voorafgaande jaar. Hierbij wordt uitgegaan van het Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens afgeleid, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De verhoging is maximaal gelijk aan de algemene loonstijging bij de werkgever in 11

12 Stap 2 De leesbaarheid: nominalisaties Op de pensioenrechten van pensioengerechtigden en pensioenaanspraken van gewezen deelnemers kan jaarlijks per 1 januari toeslag worden verleend met maximaal 90% van de procentuele toename van het Consumentenprijsindexcijfer van december van het jaar voorafgaand aan het jaar waarin de toeslagverlening plaatsvindt ten opzichte van december van het daaraan voorafgaande jaar. Hierbij wordt uitgegaan van het Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens afgeleid, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De verhoging is maximaal gelijk aan de algemene loonstijging bij de werkgever in 12

13 Stap 3: Het effect van bepaalde boodschappen Angstboodschappen Motiverende boodschappen Concrete instructies 13

14 14

15 Mentaal model van pensioen: Mijn pensioen is iets vasts (68 jaar/aow-leeftijd) (en er valt niets te kiezen) Ik betaal voor de mensen die nu met pensioen zijn Bedrag op overzicht komt uit een tabel, net als AOW Ver weg, geen nut om in te verdiepen 15

16 Alternatief mentaal model van pensioen Je pensioen is iets van jou; jij betaalt voor je eigen pensioen De uitkomst kun je inschatten, maar niet garanderen Dat wat je later gaat krijgen is er nog niet (helemaal), wel al voor een deel. Je kunt je pensioen volgen, heeft zin 16

17 Hoe zou je dit mentale model kunnen veranderen? 17

18 (Nog) duidelijker uitleggen? 18

19 Of een metafoor gebruiken? 19

20 Volt Ampère - Ohm 20

21 21

22 Je reist van A (nu) naar B (straks) 22

23 Vergeleken met twee andere weergaves Tekstvarianten: Als het tegenzit / Als het meezit versus Er is een kleine kans dat Ontvangt u 840 euro versus Ontvangt u minder dan 840 euro 23

24 Resultaten Alle varianten communiceerden even duidelijk dat de uitkomst onzeker is. Verschil in tekst maakte (vrijwel) niet uit. 24

25 Wel verschil 25

26 Je bouwt je pensioen geleidelijk op Geen visual Schuif Navigatie 26

27 Dit plaatje laat zien dat de uitkomst volgend jaar anders kan zijn Geen visual Schuif Navigatie 27

28 Je verwachte pensioen is nog geen recht Geen visual Schuif Navigatie 28

29 Dit plaatje vertelt mij een eerlijk verhaal Dit plaatje geeft mij een goed gevoel over pensioen Dit plaatje maakt dat ik begrijp hoe het zit met mijn pensioen Dit plaatje helpt mij te begrijpen hoe ik ervoor sta 29

30 % Geen interesse in één van de scenario s (uitgesplitst naar opleidingsniveau) 19% 16% 16% 18% 16% 13% 11% (laag opgeleid) tot 8 (hoog opgeleid) 30

31 50 Geen interesse in één van de scenario s (uitgesplitst naar leeftijd) ,3% 10% 12% 16,2% 17,5% jaar jaar jaar 31

32 100 Voorkeur voor hoogste bedrag (uitgesplitst naar opleidingsniveau) ,4 39,7 29, ,9 13,8 7,3 4,

33 Opmerkingen van respondenten 33

34 Wanneer zit het mee of tegen? Hoezo haalt een pensioenfonds zijn eigen doel niet? Kans op linker bedrag is groter dan kans op rechter bedrag Bij schuif: Klopt niet! Is scheef 34

35 Het overzicht heeft te veel bandbreedte, zodat je nooit kan berekenen of je genoeg pensioen opgebouwd hebt. kun je ook in de loterij spelen, weet je ook niet wat je hebt. Het plaatje in de enquete is naar mijn mening zo onduidelijk (minder dan 840 kan ook nul zijn en meer dan 1400 kan ook bijvoorbeeld een miljoen zijn) 35

36 Huidige stand van zaken Praktische zaken m.b.t. implementatie worden nu bekeken Conceptteksten voor toelichting Afronden Precieze afbeelding Aanpak voor gepensioneerden (andere boodschap!) Vanaf september 2019 op Mijnpensioenoverzicht. Vanaf 2020 op UPO September 2020 evaluatie gebruik URM/reële bedragen Inzicht dat men reële bedragen niet begrijpt. Advies: Focus op dat wat uitkomst kan veranderen (externe oorzaken) Focus niet op uitleggen koopkracht 36

37 37

38 Conclusies 38

39 39

40 40

41 41

42 Annemarie van Hekken