RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE KONINGIN BEATRIXSCHOOL

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE KONINGIN BEATRIXSCHOOL Plaats: Enschede BRIN-nummer: 13TB Onderzoek uitgevoerd op: 29 oktober 2009 Conceptrapport verzonden op: 27 november 2009 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 19 januari 2010 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm. H

2 Pagina 2 van 13

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 29 oktober 2009 een onderzoek uitgevoerd op de Koningin Beatrixschool om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is de volgende. De inspectie heeft voor de Koningin Beatrixschool een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn op deze school. Op 3 september 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Toezichthistorie Het laatste uitgebreide inspectiebezoek op de Koningin Beatrixschool heeft plaatsgevonden in februari De resultaten van dit onderzoek waren op het merendeel van de onderzochte indicatoren positief. Gezien de lange tijd tussen het vorige inspectiebezoek en het huidige onderzoek en gegeven het feit dat er sinds 2004 in de samenstelling van het management en het team van de school veranderingen zijn geweest, heeft de inspectie ervoor gekozen om een breed onderzoek uit te voeren. Onderzoeksopzet Tijdens het onderzoek zijn norm- en kernindicatoren van de volgende kwaliteitsaspecten beoordeeld: Resultaten, Ontwikkeling van leerlingen, Kwaliteitszorg, Aanbod, Tijd, Didactisch Handelen, Pedagogisch Handelen, Afstemming, Actieve en zelfstandige rol van leerlingen, Begeleiding, Zorg en Naleving van wet- en regelgeving. In de loop van het onderzoek is één indicator van het aspect Afstemming (indicator 7.2) toegevoegd aan de beoordeling, omdat naar het oordeel van de inspectie deze indicator een factor is in voor de verklaring van de aangetroffen onderwijskwaliteit. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn, waaronder het schoolplan en de schoolgids Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, waaronder het schoolontwikkelingsplan , het leesverbeterplan en het document analyse van resultaten in het kader van meer opbrengstgericht werken. Pagina 3 van 13

4 Schoolbezoek, waarbij de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen/wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in alle groepen. Bovendien heeft de inspectie gesprekken gevoerd met de directie, de intern begeleider, leraren en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de voorlopige beoordelingen en conclusies besproken met de directie van de school en de algemeen directeur van VCO Oost-Nederland, als vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader Primair Onderwijs, Dit document is te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 13

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. Pagina 5 van 13

6 Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat de aanpassingen van het aanbod en/of het onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Pagina 6 van 13

7 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 19). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8). ja nee Pagina 7 van 13

8 Pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de Koningin Beatrixschool als zwak en plaatst de school in een traject van geïntensiveerd toezicht. Volgens de beslisregels die de inspectie hanteert, zou de school in het basistoezicht vallen. De inspectie wijkt voor de Koningin Beatrixschool beredeneerd af van deze beslisregels en motiveert deze beslissing in hoofdstuk 3 van dit rapport. De eindopbrengsten van de Koningin Beatrixschool liggen ternauwernood op het verwachte niveau en, hoewel de tussenopbrengsten ook als voldoende zijn beoordeeld, staan deze met name in de bovenbouw onder druk. In het onderwijsleerproces laat de school op een groot aantal punten voldoende kwaliteit zien, maar op een aantal cruciale punten niet (kwalitatief goede instructie en het op basis van degelijke analyses gericht afstemmen van instructie en verwerking op verschillen tussen leerlingen). Bovendien is de kwaliteit van de leerlingenzorg op drie van de vier beoordeelde indicatoren onder de maat. Tegelijkertijd stelt de inspectie vast dat de kwaliteitszorg in voldoende mate ondersteunend is voor de onderwijskwaliteit. De directie heeft zich gerealiseerd dat de resultaten ernstig onder druk staan en heeft eerder dit jaar actie ondernomen in de vorm van een verbeterplan. De inhoud is gericht op het realiseren van een cultuuromslag in de richting van opbrengstgericht (leren) werken en op het versterken van de professionaliteit van de leraren. De ontwikkelingen zijn echter nog dusdanig recent dat er, volgens zowel directie als team, nog niet gesproken kan worden van een breed gedeelde, geïnternaliseerde opbrengstgerichte cultuur in de school. Daarmee is er over het geheel genomen sprake van een risicovolle situatie. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten, in termen van leerresultaten, van de Koningin Beatrixschool zijn van voldoende niveau, maar slechts in minimale zin. Hoewel de school in het zelfevaluatieinstrument constateert dat de resultaten onvoldoende zijn, heeft de inspectie (conform de regels) gecorrigeerd voor een aantal leerlingen met specifieke kenmerken. Dit leidt ertoe dat de eindtoetsresultaten van 2008 en 2009 van onvoldoende niveau zijn, maar in 2007 zijn ze voldoende. Daarvoor is echter wel een correctie voor nodig van twee leerlingen die zijn uitgestroomd naar het praktijkonderwijs en van twee leerlingen die minder dan twee jaar op de Koningin Beatrixschool hebben gezeten. De opbrengsten zijn daarmee als geheel voldoende, maar tegelijkertijd risicovol, zeker gezien de resultaten van de huidige groep 8. Op basis van de score op de entreetoets en de tussentijdse toetsen in groep 7 is duidelijk dat het een grote inspanning van alle betrokkenen zal vergen om de resultaten van deze groep nog op een voldoende niveau te krijgen. De tussentijdse resultaten zijn eveneens als voldoende beoordeeld. De inspectie kijkt daarbij naar de meest recente gegevens van de volgende toetsen: technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen/wiskunde in de groepen 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. Op deze vijf toetsen scoorde de school voldoende. Tegelijkertijd merken school en inspectie op dat de resultaten gedurende de basisschoolperiode een afzwakkende curve vertonen en dat met name in de bovenbouwgroepen de resultaten steeds dichter bij de ondergrens komen die de inspectie hanteert. Pagina 9 van 13

10 Dit geldt overigens voor zowel rekenen/wiskunde als voor onderscheiden taaldomeinen (begrijpend lezen, spelling, woordenschat), en niet in één, maar in meerdere groepen. De inspectie heeft geen oordeel gegeven over het leerrendement van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. De school heeft (recent) meerdere leerlingen van andere scholen opgenomen, die een leerachterstand hebben, maar er is slechts één leerling met specifieke onderwijsbehoeften die al langere tijd in de school aanwezig is. Bij deze leerling is een capaciteitenonderzoek afgenomen en de school heeft op basis daarvan een eindperspectief met tussendoelen geformuleerd. Omdat de leerling nog maar drie maanden op deze eigen leerlijn zit, kan de inspectie geen uitspraak doen over het leerrendement en beoordeelt ze deze indicator niet. Onderwijsleerproces Zoals hierboven is aangegeven vertoont het onderwijsleerproces van de Koningin Beatrixschool een wisselend beeld. Het leerstofaanbod en de onderwijstijd voldoen aan de eisen die daaraan gesteld worden en de lessen vinden over het algemeen plaats in een sfeer waarin leerlingen voldoende taakgericht zijn en actief leren. Hierbij is zichtbaar dat de leraren en de leerlingen vaardigheden toepassen in het kunnen omgaan met uitgestelde aandacht en het oplossen van taakproblemen. Dit klassenmanagement is in het kader van het zelfstandig werken in alle groepen herkenbaar waargenomen. Kritisch is de inspectie over de kwaliteit en de doelgerichtheid van de instructie. De school heeft in de laatste jaren gewerkt aan het invoeren van een instructiemodel. De inspectie heeft echter de kenmerken van goede instructie in onvoldoende mate waargenomen. In te weinig gevallen benoemen de leraren het lesdoel of activeren de leraren de voorkennis van leerlingen. Bovendien is naar het oordeel van de inspectie ook de afstemming van met name de instructie van onvoldoende kwaliteit. Hoewel er in de meeste gevallen sprake is van verlengde instructie binnen het reeds genoemde klassenmanagement, sluit deze onvoldoende aan op de verschillen in instructiebehoefte van de leerlingen. Veelal gaat het dan om een herhaling van de reeds gegeven instructie. Bovendien bleek in de lesobservaties dat er te weinig gebruik werd gemaakt van de mogelijkheid om sterkere leerlingen, die een geringe instructiebehoefte hebben, eerder zelfstandig aan het werk te zetten. Ook was de groepsinstructie in veel gevallen relatief lang, waardoor bij meerdere leerlingen de taakbetrokkenheid afnam. Uit de groepsadministratie bleek onvoldoende dat de leraren de methodegebonden toetsen analyseren en vanuit die analyse in het dagelijkse werk rekening hielden met verschillen tussen leerlingen. Ten slotte is de inspectie van mening dat de verworvenheden van het zelfstandig werken en coöperatief leren te weinig worden benut om gericht met zwakkere leerlingen aan het werk te gaan, met name in de verwerkingsstof. Begeleiding en zorg Op het niveau van de signalering beoordeelt de inspectie de zorg als voldoende: de school heeft voldoende toetsinstrumenten in huis, die ze voor alle leerlingen inzet en er zijn adequate afspraken over de taken en verantwoordelijkheden binnen de zorg. De uitvoering van de zorg is echter grotendeels van onvoldoende niveau. De ontwikkeling naar het werken met adequate handelingsplannen is nog te recent om te kunnen spreken van een dekkend en goed functionerend zorgsysteem. Zo is de kwaliteit van de diagnostiek van leerproblemen nog te zeer leerkrachtafhankelijk. Hoewel de inspectie goede voorbeelden heeft gezien van opgestelde foutenanalyses, komt dit in de meeste groepen nog niet tot zijn recht, een aantal leraren blijkt hier moeite mee te hebben. Daardoor wordt een doelgerichte interventie bij kennishiaten bemoeilijkt. Verder is de inspectie van oordeel dat de uitvoering van de leerlingenzorg onvoldoende planmatig is. Dit heeft deels te maken met de soms gebrekkige diagnostiek, maar ook met het feit dat er te veel handelingsplannen zijn die Pagina 10 van 13

11 onvoldoende sturing geven aan het handelen van de leerkrachten. Zo zijn doelstellingen te vaak in vage of algemene termen geformuleerd, is niet helder of de aanpak van het probleem past bij de signalering en is de evaluatie in te veel gevallen ofwel niet gepland ofwel niet (aantoonbaar) uitgevoerd. Bovendien is in de dagplanning van de leraren niet of nauwelijks terug te vinden welke zorgleerlingen op welk moment extra ondersteuning krijgen. Ook ontbreekt het aan een registratie van de voortgang van het zorgtraject. Pagina 11 van 13

12 Pagina 12 van 13

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs op de Koningin Beatrixschool vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Zoals in hoofdstuk 2.2 is aangeven, wijkt de inspectie af van de beslisregels. Volgens deze regels zou de Koningin Beatrixschool een basisarrangement krijgen. De inspectie kiest echter voor het oordeel zwakke school om de volgende redenen: De eindopbrengsten zijn slechts in minimale zin van voldoende niveau, op basis van de eindtoets in De verwachtingen voor de resultaten in 2010 geven reden tot zorg. De tussentijdse resultaten in de bovenbouw staan onder druk. De school is sinds kort bezig met het aanbrengen van verbetermaatregelen, maar de periode van uitvoering is nog te kort om te kunnen vaststellen of deze verbetermaatregelen op de middellange termijn tot voldoende resultaten leiden. De kwaliteit van het onderwijsleerproces is op een aantal cruciale punten onvoldoende. De inspectie vindt kent de school daarom een aangepast arrangement toe. De school valt onder intensief toezicht. De inspectie voert in het eerste kwartaal van 2011 opnieuw een onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Pagina 13 van 13