BETOOG VAN FRACTIEVOORZITTER GERRIT VAN DER BIJL OVER HET ONDERZOEK VAN DE REKENKAMER T.A.V HET DOSSIER PROOSDIJSCHUUR.

Transcriptie

1 T.A.V HET DOSSIER PROOSDIJSCHUUR. Donderdag 23 mei 2019 Mevrouw de voorzitter, Leden van de Raad, Vanavond staat de behandeling van een ernstig en moeilijk onderwerp in deze raadsperiode op de agenda. Ernstig en moeilijk omdat het niet over materie gaat maar over functionarissen. Het zal niet meevallen om een goede mix te vinden tussen enerzijds te zeggen wat er gezegd moet worden en anderzijds geen onnodige beschadigingen aan te brengen.als fractievoorzitter is aan mij de niet eenvoudige taak om dat op een zorgvuldige wijze onder woorden te brengen. Vanuit die spagaat zullen wij samen op een waardige manier met elkaar moeten debatteren en aan het eind van het debat conclusies naar de toekomst moeten trekken. Allereerst vindt onze fractie dat wij moeten constateren dat het in april 2018 een juiste keuze van de raad is geweest om dit dossier eens goed door te laten lichten. Duidelijk is geworden dat Meerssen schade heeft opgelopen door het handelen en nalaten van meerdere functionarissen. Dat doet pijn en het zal bittere noodzaak zijn om dan ook maatregelen te nemen om te voorkomen dat iets gelijksoortigs zich nog eens zal voordoen. Tegelijkertijd moeten wij ook constateren dat de rol van de gemeenteraad beperkt is. Aan de ene kant kunnen wij in het openbaar wel zaken constateren die ook in het openbare rapport vermeld staan, maar anderzijds moet het College daadkracht tonen en vanuit hun verantwoordelijkheid acties uitzetten, waar de gemeenteraad niet toe bevoegd is. De Rekenkamer. Wij beseffen dat de Rekenkamer veel tijd besteed heeft aan dit omvangrijke rapport. Niet de omvang maar de inhoud leidt tot een volledig oordeel en daarom moeten er meteen enkele kritische kanttekeningen gemaakt worden. Eerst de procedure: De Rekenkamer heeft procedurele fouten gemaakt bij de eerste oplevering in januari 2019 die geleid hebben tot enkele onjuiste conclusies. De Rekenkamer heeft nagelaten te handelen volgens onze verordening, namelijk

2 door niet vooraf een sturen naar betrokkenen. Daarmee had het een T.A.V HETconcept DOSSIERtePROOSDIJSCHUUR. en ander voorkomen kunnen worden. Deze onjuiste conclusies kwamen bij een betrokken fractie blijkbaar goed uit. Immers dat eerste concept pleitte hun voormalige wethouder vrij op het punt van wisseling van de openingstijden van de binnenplaats en zette op een bepaald punt de projectleider in verkeerd licht. Zeer spijtig dat dat zo is gegaan. Verder is het rapport niet volledig en laat belangrijke feiten onderbelicht. Bijvoorbeeld het benadrukken van de 10 of 18 uur kwestie van het gebruik van de binnenplaats krijgt veel meer aandacht dan de afspraken met de Raad van de intentieovereenkomst, die plotseling niet meer in realiserings- en koopovereenkomst terugkwamen. Feiten die wel worden aangestipt maar niet de aandacht krijgen die deze wel verdienen. Bij onze fractie leidt dat tot het oordeel dat de Rekenkamer onvoldoende heeft gepresteerd. Onze fractie wil dat gemotiveerd vastleggen in een MOTIE, waarin de Raad gevraagd wordt om deze stelling te onderschrijven. Dan de inhoud van het rapport: Zoals een van onze fractieleden zei: als je een trap wil schoonmaken moet je niet nalaten de hogere treden ook schoon te maken. Wat de Rekenkamer doet is het stof van de onderste treden benoemen. Wat de Rekenkamer niet doet is het stof ook aanwijzen van de andere hogere treden. En dat vindt onze fractie een wezenlijk gemis. Immers alleen als je de gemaakte fouten definieert, kun je aan de hand daarvan leermomenten en verbeterpunten benoemen. Wat de Rekenkamer onvoldoende doet -en dat is toch het doel van het onderzoek- is aan te wijzen waar zaken fout zijn gegaan in de keten van beslissingen en vervolgens leermomenten benoemen in die keten om te voorkomen dat gelijksoortige fouten weer gemaakt zouden worden. En waar doelt onze fractie dan op: Een afdelingshoofd in gemeentelijke organisaties heeft de bevoegdheid én de verantwoordelijkheid voor een complete advisering c.q. beoordeling door alle

3 disciplines binnen de afdeling. Dat is hier blijkbaar niet gebeurd en dat is in T.A.V HET DOSSIER PROOSDIJSCHUUR. ernstige mate verwijtbaar. Dat wordt door de Rekenkamer niet op die manier verwoord. Iedere gemeentesecretaris in Nederland heeft de taak om te beoordelen of een voorstel rijp is voor de behandeling in het College.Hier had dus voor de BWvergadering, waarin de realiserings- en koopovereenkomst op de agenda stond van het College, geconcludeerd moeten worden, dat dit niet het geval was en dat had hij moeten melden aan het afdelingshoofd c.q. de betrokken ambtenaar. De gemeentesecretaris had de taak om na te gaan of de afspraken die met de raad waren gecommuniceerd via de eerdere informatiebijeenkomst en via de intentieovereenkomst daar ook in verwerkt waren. De Rekenkamer meldt alleen dat de juridische afdeling daar niet naar had gekeken. Maar dat had de gemeentesecretaris ook moeten signaleren en vervolgens het bw-voorstel terug moeten sturen de organisatie in. Dat is niet gebeurd. Voor beide functionarissen is voor het uitoefenen van deze taak en verantwoordelijkheid echt geen protocol nodig. Door de Rekenkamer wordt de indruk gewekt dat het ontbreken van deze protocollen de beide functionarissen verontschuldigt. Voor onze fractie is dat absoluut niet het geval. Ook zonder protocol is dit een essentieel onderdeel van hun takenpakket. Daar worden ze in de functiewaardering mede op beoordeeld. Laten we niet vergeten en dan citeren wij hier het Dagblad de Limburger, dat men toch wist dat men hier te doen had met. Dat gegeven gecombineerd met de politieke zwaarte van het dossier had bij hen toch alle alarmbellen moeten laten rinkelen. Vervolgens heeft de gemeentesecretaris gefaald door het College niet te wijzen op de bepaling in de gemeentewet die zegt (art 169 lid 4..):....Ik citeer:...bw geven de raad vooraf inlichtingen over de uitoefening van de bevoegdheden, bedoeld in artikel 160, eerste lid, onder e, f, g en h,. Naar onze mening is dat hier inderdaad een zaak die ingrijpende gevolgen had. Anders zaten wij nu niet in deze kantine als tijdelijke raadzaal. Het niet attenderen van het College op dit voorschrift achten wij ernstig

4 verwijtbaar aan dehet eerste adviseur van het College. Als namelijk wél dit T.A.V DOSSIER PROOSDIJSCHUUR. voorschrift was nageleefd, dan hadden de fracties van toen kunnen constateren dat alles wat met de Raad gecommuniceerd was en was vastgelegd in de intentieovereenkomst, door de projectleider willens en wetens niet was opgenomen in de realiserings- en koopovereenkomst. Veel ongemak had daarmee voorkomen kunnen worden. De rol van de toenmalige Raad ontbreekt volledig in het rapport van de Rekenkamer. In de periode, dat deze affaire speelde werd de coalitie gesteund door een krappe meerderheid in de raad. Een wel zeer krappe meerderheid. De krampachtige wijze waarop deze coalitie functioneerde op meerdere terreinen heeft ertoe geleid, dat betrokken raadsleden weinig kritisch waren. Kritische vragen naar de gang van zaken in dit dossier werden vermeden. Bang als men was voor de val van de coalitie. De toenmalige oppositie kon haar functie als kritische controleur niet waar maken. Misschien herinnert U zich nog de hoon, die door de voormalige coalitiepartijen werd uitgesproken richting onze fractie toen wij in december 2015 kritisch het behandelvoorstel Proosdijschuur hadden bekeken en wij in februari 2016 zo'n 59 art 40 vragen hadden geformuleerd. Wellicht kunt U zich voorstellen dat, als de realiseringsovereenkomst en de koopovereenkomst eerst aan de Raad zouden zijn voorgelegd, hetgeen op basis van art 169 Gemeentewet had moeten gebeuren, dan was ons veel ongemak bespaard gebleven. Onze en waarschijnlijk ook andere fracties zouden dan zeker andermaal kritisch het commentaar bij het College hebben neergelegd. Zeker zouden de fracties gevraagd hebben waar de afspraken met de Raad gebleven waren. Helaas is het zo dat het negeren van dit voorschrift niet automatisch leidt tot een nietige koopovereenkomst en de koop is om die reden ook niet vernietigbaar. Mogelijk dat deze correcte gang van zaken geleid zou hebben tot een vertraging van de kooptransactie of het niet-doorgaan van de koop, maar dat was altijd beter geweest dan de situatie waar wij nu in zitten. Maar daar gaat de gemeenteraad niet over. Wij kunnen dat ten hoogste achteraf

5 constateren. T.A.V Het ishet immers aanproosdijschuur. het College om daar al dan niet iets mee te doen. DOSSIER Dus is het voor ons de vraag: heeft het vorige College c.q. de portefeuillehouder Personeel van toen daar iets mee gedaan? En zo niet gaat het huidige College c.q. de huidige portefeuillehouder Personeel daar iets doen met dit foutief handelen in de keten van projectleider tot en met gemeentesecretaris en dan bedoelen wij niet het maken van protocollen., maar de positie van de functionarissen in een projectproces. Dat is hopelijk wel duidelijk. Dan komen wij nu bij de functionarissen waar de Raad wel iets over te zeggen heeft, namelijk de leden van het toenmalige College. We moeten ons namelijk realiseren dat we vanavond niet over dit rapport hadden hoeven te spreken als deze bestuurders hun taken wel correct hadden uitgevoerd. De realiserings- en koopovereenkomsten zijn tweemaal in het toenmalige College besproken. Iedereen kent de samenstelling van het toenmalig College. De portefeuillehouder was primair verantwoordelijk voor het inbrengen van deze overeenkomst, waarvan de Rekenkamer heeft vastgesteld dat deze onvolledig was op essentiële onderdelen, waaronder het element Raadzaal, maar tevens dat de overeenkomsten juridisch rammelden. Wij hebben nog in herinnering de wijze waarop de voormalig wethouder in een programma op de lokale zender MeerVandaag zijn eigen falen probeerde te verklaren rond het tijdstip waarop de binnenruimte van de Proosdijhoeve mocht worden gebruikt door de exploitant. Dat was in het licht van de feiten, die naderhand bekend werden, ronduit stuitend. Had hij zelf niet in de BW-vergadering van diezelfde ochtend in de rondvraag een voorstel ingebracht om niet langer uit te gaan van het beschikbaar stellen vanaf uur s ochtends i.p.v uur s avonds? Maar toch ons verwijt gaat niet alleen naar de oud-wethouder, die willens en wetens de afspraken met de Raad, die wel in de intentieovereenkomst stonden, tenminste heeft laten schrappen. Nee ook bij de besluiten van BW van 21 maart 2017 (de realiserings- en koopovereenkomsten) en dat van 17 april 2017 (de tijdstippen binnenplaats) is sprake van een collegiale verantwoordelijkheid. En dat is relevant: Voor onze fractie onbegrijpelijk, zeker van de voorzitter van de gemeenteraad, die in een andere rol deel uitmaakt van het college, maar toch ook de belangen van de Raad in de gaten had kunnen houden.

6 Eerder noemden dedossier gemeentesecretaris al, die het College er op had moeten T.A.Vwij HET PROOSDIJSCHUUR. wijzen dat art 169 Gemeentewet voorschrijft dat de Raad over dit voorgenomen besluit had moeten worden geraadpleegd. Het vorig College heeft derhalve naar onze mening collectief gefaald. Een motie van afkeuring zou hier zeker op zijn plaats zijn. Echter wij brengen geen motie van die strekking in omdat het niet fair zou zijn ten opzichte van het enige lid van het College dat nu nog in functie is. Zij was immers niet alleen verantwoordelijk, maar het gehele College. En juist over het falen van het gehele College spreekt de Rekenkamer niet. Daarin toont de Rekenkamer dat zij niet opgewassen was tegen de moeilijkheidsgraad van dit dossier. Dat is de mening van onze fractie. Het enkele feit dat wethouder zijn ontslag had ingediend is voor de Rekenkamer reden om geen aandacht meer te schenken aan deze college-verantwoordelijkheid. Dat vindt onze fractie een groot gebrek in deze rapportage. Tenslotte nog een enkel woord over de koper van de Proosdijschuur. Het kan U verbazen, maar onze fractie vindt dat het ons niet past om de schuld alleen bij haar te leggen. Zij is ondernemer en zoals iedere ondernemer heeft zij de grenzen opgezocht en wellicht hier en daar overschreden. Blijkbaar was de gemeentelijke organisatie niet sterk genoeg om haar het weerwoord te geven, dat wel had moeten gebeuren in het belang van de gemeente. En dan doelt onze fractie uiteraard op de projectleiders, de portefeuillehouder en het College. Alleen bij onze eigen organisatie moeten de leermomenten gezocht worden en niet bij de kopende partij. Dat zij met haar handelen afwijkt van eerder gewekte verwachtingen rondom het podium is natuurlijk wel vervelend, maar als we eerlijk willen zijn ligt de oorzaak bij de gehele keten van de gemeentelijke organisatie, dus vanaf de projectleider, via het afdelingshoofd, gemeentesecretaris, de portefeuillehouder tot aan het gehele toenmalige College. Juist die conclusie ontbreekt in het Rekenkamerrapport. Echter de uitspraak van de voorzitter van de Rekenkamer, de heer Klaassen

7 afgelopen week dat hijdossier zijn hand in het vuur durft te steken dat de ondernemer T.A.V HET PROOSDIJSCHUUR. altijd de intentie heeft gehad om het podium te verwijderen, komt dan wel in een vreemd kader te staan. Nog twee slotopmerkingen: BRUG-M heeft vanaf het prille begin grote twijfels uitgesproken over de combinatie raadszaal met horeca. Die combi hebben wij steeds als onwerkbaar genoemd en we hebben over het verder verloop van het proces steeds kritische kanttekeningen geplaatst en vragen gesteld bij de gang van zaken en gemaakte keuzes, die vaak buiten de raad om worden gemaakt. BRUG-m werd echter door de wethouder, maar ook door de coalitiepartijen weggehoond en kreeg weinig steun van de andere partijen, werd zelfs vaak zeurders en ruziemakers genoemd. Nu blijkt dat alle voorspellingen van BRUGM uit zijn gekomen en alle eerdere geuite kritiek terecht zijn. Verder zal de oplettende toehoorder het woord schuld door mij niet hebben horen uitspreken. Wij hebben ons beperkt tot de feiten, waaraan wij gezamenlijk onze conclusies moeten trekken. Tenslotte. U zult begrijpen dat wij het rapport ernstig tekort vinden schieten. Er is door de Rekenkamer veel tijd aan besteed, maar er zijn door ons vele essentiële lacunes gesignaleerd en er zijn procedurele fouten gemaakt, die beschadiging van personen heeft opgeleverd. Daarom dienen wij een motie in die de Raad vraagt om een kwaliteitsoordeel uit te spreken. MOTIE 1 Ten tweede moeten wij als Raad iets doen met de uitspraak aan het slot van het rapport. Daar wordt gevraagd aan de gemeente Meerssen om de aanbevelingen ter harte te nemen in de doorontwikkeling van haar organisatie. Wij dienen een motie in die antwoord geeft op deze vraag van de Rekenkamer en voegen nog een drietal aanbevelingen daaraan toe. MOTIE 2

8 T.A.V HET DOSSIER PROOSDIJSCHUUR. Namens onze fractie dank ik U allen voor de aandacht.