PEILING WISKUNDE 1 STE GRAAD A-STROOM 2018 STUDIE- EN ONTMOETINGSDAG 12 JUNI Lien Willem

Transcriptie

1 PEILING WISKUNDE 1 STE GRAAD A-STROOM 2018 STUDIE- EN ONTMOETINGSDAG 12 JUNI 2019 Lien Willem

2 WAAROM EEN PEILING WISKUNDE?

3 WAAROM EEN PEILING WISKUNDE? Om het onderwijsaanbod rond wiskunde in kaart te brengen. Om na te gaan in welke mate leerlingen op het einde van de eerste graad A-stroom de eindtermen behalen. Om trends na te gaan: zien we een voor- of achteruitgang ten opzichte van de resultaten van de vorige peiling in 2009? Om na te gaan of er systematische verschillen tussen specifieke groepen van leerlingen/scholen zijn in het beheersen van de eindtermen wiskunde. Om op zoek te gaan naar bijkomende variabelen om deze verschillen te verklaren.

4 WELKE SCHOLEN NAMEN DEEL AAN DE PEILING?

5 STEEKPROEF 104 scholen 230 klassen 2985 leerlingen Representatief op vlak van schooltype, net, verstedelijkingsgraad

6 STUDIERICHTING Klassieke talen Grieks-Latijn Latijn Moderne wetenschappen Technische en artistieke opties Sociale en technische vorming Handel Mechanica-elektriciteit Industriële wetenschappen Techniek-wetenschappen Artistieke vorming Creatie en vormgeving Andere technische en artistieke opties 4% 7% 5% 4% 3% 2% 2% 1% 2% 18% 22% 27% 51% 0% 30% 60% 90%

7 WAT IS KENMERKEND VOOR DE DEELNEMENDE LEERLINGEN, KLASSEN EN SCHOLEN?

8 LEERLINGEN

9 GESLACHT KLASSIEKE TALEN MODERNE WETENSCHAPPEN TECHNISCHE EN ARTISTIEKE OPTIES 58% 42% 53% 47% 49% 51% Jongen Meisje Jongen Meisje Jongen Meisje

10 SCHOOLSE ACHTERSTAND KLASSIEKE TALEN 5% 0%2% MODERNE WETENSCHAPPEN 1% 2% 11% TECHNISCHE EN ARTISTIEKE OPTIES 1% 2% 22% meer dan één jaar achter één jaar achter op leeftijd een jaar voor 93% 86% 75%

11 SCHOOLSE ACHTERSTAND T.O.V % 1% 11% meer dan één jaar achter één jaar achter % 2% 15% op leeftijd een jaar voor 86% 81%

12 THUISTAAL KLASSIEKE TALEN 7% 5% MODERNE WETENSCHAPPEN 14% 11% TECHNISCHE EN ARTISTIEKE OPTIES 12% 6% 88% Nederlands Nederlands + ander ander 75% Nederlands Nederlands + ander ander 82% Nederlands Nederlands + ander ander

13 THUISTAAL T.O.V % 2018 Nederlands Nederlands + ander 12% 16% % ander 80% 80%

14 LEERPROBLEMEN Dyscalculie: 2009: 1% 2018: 4%

15 MOTIVATIE VOOR WISKUNDE Ik zou wel meer uren wiskunde willen volgen op school. 32% 39% 2018 Ik zou later graag een beroep uitoefenen waar veel wiskunde komt bij kijken. 35% 45% 2009 Ik heb wiskunde nodig om andere vakken op school te leren. 58% 54% Ik doe graag wiskunde 62% 60% Ik moet goede resultaten behalen voor wiskunde om het beroep van mijn keuze te kunnen uitoefenen. 52% 62% Ik denk dat het studeren van wiskunde mij zal helpen in mijn dagelijkse leven. 76% 71% Ik moet goede resultaten behalen voor wiskunde om volgend schooljaar de studierichting van mijn keuze te kunnen volgen. 82% 77% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

16 STIJGING MOTIVATIE NAAR GESLACHT

17 BELANG GEHECHT AAN WISKUNDE Wiskunde is niet belangrijk in het leven. 12% Wiskunde is belangrijk voor de samenleving. 68% Wiskunde helpt je om als volwassene geld te verdienen. Je hebt wiskunde nodig in het beroepsleven. Kennis van wiskunde maakt ons leven gemakkelijker en comfortabeler. 78% 79% 81% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

18 BELANG EN MOTIVATIE PER OPTIEGROEP BELANG VAN WISKUNDE MOTIVATIE VOOR WISKUNDE KT 3.14 KT 2.91 MW 2.98 MW 2.67 IW-TW 3.24 IW-TW 3.01 ATAO 2.93 * ATAO

19 BELANG EN MOTIVATIE JONGENS VS. MEISJES BELANG VAN WISKUNDE MOTIVATIE VOOR WISKUNDE Jongen 3.06 Jongen 2.76 Meisje 2.99 Meisje

20 Memoriserende leerstrategieën Elaboratieve leerstrategieën Controlerende leerstrategieën LEERSTRATEGIEËN Als ik mijn lessen wiskunde leer probeer ik te ontdekken wat ik juist moet leren. 73% ga ik na of ik begrepen heb wat ik gelezen heb. 74% probeer ik na te gaan welke dingen ik nog niet helemaal begrepen heb. 77% zorg ik ervoor dat ik zeker de meest belangrijke punten van de les onthoud. 87% probeer ik, als ik iets niet begrijp, extra informatie op te zoeken om het te snappen. 55% probeer ik te ontdekken waarvoor ik dit zou kunnen gebruiken buiten de school. probeer ik de lessen beter te begrijpen door ze in verband te brengen met wat ik zelf al meegemaakt heb. 22% 20% ga ik na hoe de informatie uit de les past in het dagelijks leven. 14% probeer ik alles uit het hoofd te leren. 42% probeer ik zoveel mogelijk details uit het hoofd te leren. 44% lees ik de les zo vaak dat ik ze kan opzeggen. 20% lees ik de les telkens opnieuw. 36% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

21 DE LESSEN WISKUNDE

22 BELANG GEHECHT AAN DRIE DOMEINEN

23 ACTIVITEITEN TIJDENS DE LESSEN WISKUNDE Luisteren naar mijn uitleg over nieuwe wiskundeleerstof 11% 88% Luisteren naar mijn uitleg over hoe je opgaven kunt oplossen 21% 79% Uit het hoofd leren van regels, procedures en feiten 5% 59% 36% Schriftelijke toetsen maken 81% 18% Werken aan problemen zonder voor de hand liggende methode of oplossing 28% 70% 2% Klassikaal aan opgaven werken onder mijn directe begeleiding 29% 69% Individueel of in kleine groepjes opgaven maken onder mijn begeleiding 40% 59% Individueel of in kleine groepjes opgaven maken zonder begeleiding 46% 41% 13% Werken in heterogene groepjes 15% 69% 16% Werken in homogene groepjes 33% 61% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% nooit minder dan de helft van de lessen de helft van de lessen of meer

24 EVALUATIE Toepassen of herkennen van geleerde begrippen of eigenschappen in een situatie die erg gelijkt op wat werd aangeleerd Gebruiken van een procedure met een algoritmisch karakter in een situatie die erg gelijkt op wat aangeleerd werd Begrippen met elkaar in verband brengen op een manier die lijkt op wat aangeleerd werd Omzetten van tekst in een wiskundig probleem 4% 13% 18% 99% 94% 87% 81% Weergeven van een definitie of eigenschap uit de les Toepassen of herkennen van geleerde begrippen of eigenschappen in nieuwe situaties 30% 36% 68% 61% Weergeven van een bewijs of afleiding uit de les 16% 33% 50% Een probleem oplossen op een niet voor de hand liggende manier 10% 63% 27% Begrippen met elkaar in verband brengen op een niet-aangeleerde manier 18% 60% 22% 0% 20% 40% 60% 80% 100% nooit zelden vaak tot altijd

25 LESMATERIAAL Handboek: 96% gebruikt handboek (92% hiervan 1HB, 8% hiervan 2 of meer HB) 3% gebruikt geen handboek 4% gebruikt (ook) een eigen cursus Ander lesmateriaal: 57% gebruikt ook ander lesmateriaal 54% hiervan materiaal uit andere bronnen zoals het internet 51% hiervan digitale toepassingen (apps, bv. Geogebra) 85% hiervan eigen materiaal

26 ICT 41% van de leerkrachten geeft aan dat leerlingen gebruik kunnen maken van computers/tablets tijdens de wiskundeles. 16%: elke leerling heeft een eigen computer/tablet 25%: in de klas staan computers/tablets die de leerlingen kunnen delen 93%: de school heeft computers/tablets die de klas soms kan gebruiken Vooral gebruikt voor oefenen van vaardigheden en procedures en het verwerken en analyseren van gegevens.

27 BEHANDELEN EINDTERMEN - 32 van de 40 eindtermen (80%) door >90% behandeld. - Vier eindtermen door >20% niet behandeld: - ET 16 - herkennen het recht evenredig en omgekeerd evenredig zijn van twee grootheden in tabellen en in het dagelijkse leven. - ET 20 - kennen de formules voor de volgende merkwaardige producten: (a+b)² en (a+b)(a-b); ze kunnen ze verantwoorden en in beide richtingen toepassen. - ET 24 - kunnen vanuit tabellen recht evenredige verbanden met formules uitdrukken. - ET 39 - stellen recht evenredige verbanden tussen grootheden grafisch voor. - Vier eindtermen door >10% niet behandeld: - ET 23 - ontdekken regelmaat in eenvoudige patronen en schema's en kunnen ze beschrijven met formules. - ET 29 - weten dat in een tweedimensionale voorstelling van een driedimensionale situatie, informatie verloren gaat. - ET 31 - kennen meetkundige eigenschappen zoals: de hoekensom in driehoeken en vierhoeken, eigenschappen van gelijkzijdige en gelijkbenige driehoeken, eigenschappen van zijden, hoeken en diagonalen in vierhoeken. - ET 37 - beschrijven en classificeren de soorten driehoeken en de soorten vierhoeken aan de hand van eigenschappen.

28 SCHOOLBELEID WISKUNDE In bijna alle scholen is er een horizontale (86%) en verticale (82%) vakgroepwerking voor wiskunde. Volgens iets meer dan de helft van de leerkrachten (55%) is er bij hun op school overleg tussen de leerkrachten wiskunde en de leerkrachten van andere wetenschapsvakken. Volgens slechts 35% van de leerkrachten worden de lesinhouden van wiskunde en andere wetenschapsvakken op elkaar afgestemd.

29 HOEVEEL LEERLINGEN BEHALEN DE EINDTERMEN? IS ER EEN EVOLUTIE T.O.V. 2009?

30 WELKE TOETSEN WERDEN ER AFGENOMEN?

31 WELKE TOETSEN WERDEN ER AFGENOMEN? Getallenleer 1. Getalinzicht (ET 1, 4, 10,14) 2. Bewerkingen (ET 2, 3, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 13, 15)

32 VOORBEELDOPGAVE GETALINZICHT ET 4 - De leerlingen onderscheiden en begrijpen de verschillende notaties van rationale getallen (breuk- en decimale notatie). Schrijf de volgende breuk als een decimaal getal. 0,025 72%

33 VOORBEELDOPGAVE BEWERKINGEN ET 11 - De leerlingen berekenen machten met grondtal 10 en 2 met gehele exponent. Zij passen hierop rekenregels van machten toe = % 10 4

34 WELKE TOETSEN WERDEN ER AFGENOMEN? Algebra 3. Rekenen met veeltermen (ET 19, 20, 21) 4. Algebraïsering (ET 18, 22, 23) 5. Evenredigheden (ET 16, 24, 39)

35 VOORBEELDOPGAVE REKENEN MET VEELTERMEN ET 21 - De leerlingen kunnen vergelijkingen van de eerste graad met één onbekende oplossen. Los de volgende vergelijking op. 9 k 2k 2 51% Oplossing: 7 k..

36 VOORBEELDOPGAVE ALGEBRAÏSERING ET 18 - De leerlingen gebruiken letters als middel om te veralgemenen en als onbekenden. Een toeristentrein bestaat uit een busje en een aantal wagons. In het busje kunnen, achter de chauffeur, 8 toeristen plaatsnemen. In elke wagon is plaats voor 12 toeristen. Met welke formule kan je het aantal plaatsen voor toeristen t berekenen als je het aantal wagons w kent? 62%

37 VOORBEELDOPGAVE EVENREDIGHEDEN ET 16 - De leerlingen herkennen het recht evenredig en omgekeerd evenredig zijn van twee grootheden in tabellen en in het dagelijkse leven. Je koopt een pot plafondverf van 0,75 liter. Op het etiket lees je: 12 m²/l. Hoeveel m² plafond kan je hiermee maximaal verven? 60%... 9 m²

38 WELKE TOETSEN WERDEN ER AFGENOMEN? Data 6. Omgaan met data (ET 17, 25)

39 VOORBEELDOPGAVE OMGAAN MET DATA ET 17 - De leerlingen kunnen vanuit tabellen met cijfergegevens het rekenkundig gemiddelde en de mediaan (voor niet-gegroepeerde gegevens) berekenen en hieruit relevante informatie afleiden. Voor een taak over de actieve voedingsdriehoek moet Matteo een hele week bijhouden hoeveel minuten hij dagelijks sport. Hij noteert de resultaten in een tabel. dag minuten sport maandag 80 dinsdag 40 woensdag 120 donderdag 90 vrijdag 60 zaterdag 70 zondag 135 Wat is de mediaan van het aantal minuten per dag dat Matteo tijdens deze week sport? 60% minuten

40 WELKE TOETSEN WERDEN ER AFGENOMEN? Meetkunde 7. Begripsvorming (ET 26, 27, 28, 31, 37, 40) 8. Procedures: rekenen (ET 32, 33, 34) 9. Procedures: constructies (ET 35, 38) 10.Ruimtemeetkunde (ET 29, 30, 36)

41 VOORBEELDOPGAVE MEETKUNDIGE BEGRIPSVORMING ET 26 - De leerlingen kennen en gebruiken de meetkundige begrippen diagonaal, bissectrice, hoogtelijn, middelloodlijn, straal, middellijn, overstaande hoeken, nevenhoeken, aanliggende hoeken, middelpuntshoeken. 84%

42 VOORBEELDOPGAVE MEETKUNDIGE PROCEDURES: CONSTRUCTIES ET 35 - De leerlingen kunnen: het beeld bepalen van een eenvoudige vlakke meetkundige figuur door een verschuiving, spiegeling, draaiing; symmetrieassen van vlakke figuren bepalen; loodlijnen, middelloodlijnen en bissectrices construeren. Spiegel de driehoek ABC ten opzichte van de rechte a. a B A C 87%

43 VOORBEELDOPGAVE RUIMTEMEETKUNDE Dit is de achterkant van een stapel kubussen. ET 29 - De leerlingen weten dat in een tweedimensionale voorstelling van een driedimensionale situatie, informatie verloren gaat. 82% Kunnen de volgende figuren de voorkant van deze stapel voorstellen? Ja of nee? Duid aan. a. Figuur 1 kan de voorkant van deze stapel zijn. b. Figuur 2 kan de voorkant van deze stapel zijn. c. Figuur 3 kan de voorkant van deze stapel zijn. ja nee

44 HOEVEEL LEERLINGEN HALEN DE EINDTERMEN?

45 BEHALEN EINDTERMEN: GETALLENLEER 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ns 73% 73% Getalinzicht % 22% Bewerkingen

46 BEHALEN EINDTERMEN: ALGEBRA EN DATA 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 28% ns 28% Rekenen met veeltermen ns 56% 57% 60% 51% 53% 45% Algebraisering Evenredigheden Omgaan met data

47 BEHALEN EINDTERMEN: MEETKUNDE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ns 66% 64% 64% Meetkundige begripsvorming 57% Meetkundige procedures: constructies % 96% Ruimtemeetkunde

48 WELKE GROEPEN LEERLINGEN DOEN HET BETER OF MINDER GOED?

49 RESULTATEN PER LEERLINGGROEP: BASISOPTIE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 94% 75% 91% 40% 48% 19% 20% 64% 23% 35% 1% 1% Getalinzicht Bewerkingen Rekenen met veeltermen ** 90% 62% 57% 13% 72% 45% 67% 8% 83% 63% 61% 29% 90% 60% 77% 45% Algebraïsering Evenredigheden Omgaan met data Meetkundige begripsvorming 85% 54% 80% 27% Meetkundige procedures: constructies * 100% 98% 98% 88% Ruimtemeetkunde Klassieke talen Moderne wetenschappen IW-TW Andere technische en artistieke opties

50 RESULTATEN PER LEERLINGGROEP: GESLACHT 100% 90% 97% 95% 80% 70% 60% 75% 72% * 61% 63% 57% 53% 65% 64% 58% 56% 50% 47% 42% 40% 30% ** 26% 27% 29% 20% 19% 10% 0% Getalinzicht Bewerkingen Rekenen met veeltermen Algebraïsering Evenredigheden Omgaan met data Meetkundige begripsvorming Meetkundige procedures: constructies Ruimtemeetkunde Jongen Meisje

51 RESULTATEN PER LEERLINGGROEP: THUISTAAL 100% 90% 97% 94% 87% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 75% ** * 66% 64% 31% 26% 24% * 15% 11% 12% 62% 38% 33% 48% 40% 26% 65% 43% 37% 67% 60% 47% 60% ** 48% 41% 0% Getalinzicht Bewerkingen Rekenen met veeltermen Algebraïsering Evenredigheden Omgaan met data Meetkundige begripsvorming Meetkundige procedures: constructies Ruimtemeetkunde Nederlands Nederlands met andere taal Exclusief andere taal

52 RESULTATEN PER LEERLINGGROEP: SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 85% 73% 61% 39% 20% 8% 46% 26% 14% 81% 56% 34% 59% 44% 31% 78% 61% 40% 75% 65% 50% 72% 57% 40% 96% 99% 92% 0% Getalinzicht Bewerkingen Rekenen met veeltermen Algebraïsering Evenredigheden Omgaan met data Meetkundige begripsvorming Meetkundige procedures: constructies Ruimtemeetkunde Laag Gemiddeld Hoog

53 WIJZIGEND LEERLINGENPUBLIEK ALS VERKLARING? Neen, want geen systematische achteruitgang verschillen blijven significant als we veranderingen in leerlingenpubliek in rekening brengen toename van leerlingen met bv. dyslexie of andere thuistaal niet groot genoeg om de verschillen te verklaren

54 ZIJN ER VERSCHILLEN TUSSEN SCHOLEN?

55 EEN EERLIJKE VERGELIJKING LEERLING- EN GEZINSKENMERKEN Geslacht Schoolse achterstand (leeftijd) Thuistaal (Leer)problemen Aantal boeken thuis (cultureel kapitaal) Sociaal-economische status (SES) Basisoptie SCHOOLKENMERKEN Schooltype Onderwijsnet Verstedelijkingsgraad GOK-concentratiegraad

56 GETALLENLEER LEEG (+OPTIEGROEP) NETTO Getalinzicht Bewerkingen

57 ALGEBRA LEEG (+OPTIEGROEP) NETTO Rekenen met veeltermen Algebraïsering Evenredigheden

58 DATA LEEG (+OPTIEGROEP) NETTO Omgaan met data

59 MEETKUNDE LEEG (+OPTIEGROEP) NETTO Meetkundige begripsvorming Meetkundige procedures: constructies Ruimtemeetkunde

60 WELKE ACHTERGRONDKENMERKEN HANGEN SAMEN MET DE PRESTATIES VOOR WISKUNDE?

61 EEN EERLIJKE VERGELIJKING LEERLING- EN GEZINSKENMERKEN Geslacht Schoolse achterstand (leeftijd) Thuistaal (Leer)problemen Aantal boeken thuis (cultureel kapitaal) Sociaal-economische status (SES) Basisoptie SCHOOLKENMERKEN Schooltype Onderwijsnet Verstedelijkingsgraad GOK-concentratiegraad

62 POSITIEF GERELATEERDE KENMERKEN Leerling: Academisch zelfconcept Motivatie Gebruik controlerende leerstrategieën Welbevinden op school Gezin: Cultureel kapitaal Positieve attitude van de ouders voor wiskunde

63 POSITIEF GERELATEERDE KENMERKEN De lessen wiskunde: ICT-gebruik tijdens de les voor algebraïsering, evenredigheden, omgaan met data en meetkundige begripsvorming

64 NEGATIEF GERELATEERDE KENMERKEN Leerling: Schoolse achterstand Dyscalculie voor getalinzicht, bewerkingen, rekenen met veeltermen, algebraïsering, evenredigheden en meetkundige procedures: constructies Gebruik memoriserende leerstrategieën Gezin: Thuistaal niet (enkel) Nederlands voor algebraïsering, omgaan met data, meetkundige procedures: constructies en ruimtemeetkunde

65 NEGATIEF GERELATEERDE KENMERKEN School: Hoge GOK-concentratiegraad van de school

66 BESLUIT

67 BESLUIT: BEHALEN EINDTERMEN GOED MATIG ZWAK Getalinzicht (73%) Meetkundige begripsvorming (64%) Ruimtemeetkunde (96%) Algebraïsering (57%) Evenredigheden (45%) Omgaan met data (60%) Meetkundige procedures: constructies (57%) Bewerkingen (22%) Rekenen met veeltermen (28%)

68 BESLUIT: TREND T.O.V VOORUITGANG STATUS QUO ACHTERUITGANG Omgaan met data (+7%) Ruimtemeetkunde (+4%) Motivatie (bij meisjes) Getalinzicht Rekenen met veeltermen Algebraïsering Meetkundige begripsvorming Bewerkingen (-6%) Evenredigheden (-6%) Meetkundige procedures: constructies (-7%)

69 BESLUIT: SAMENHANG ACHTERGRONDKENMERKEN Prestatiekloof: basisoptie, thuistaal, SES. Samenhang met leerling- en gezinskenmerken. Samenhang met enkele klas- en schoolkenmerken.

70 MEER INFO: