INTEGRAAL HANDHAVINGSBELEID LEEFOMGEVING GEMEENTE HALDERBERGE

Transcriptie

1 INTEGRAAL HANDHAVINGSBELEID LEEFOMGEVING GEMEENTE HALDERBERGE

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Algemeen Doel Kader en Uitgangspunten Beleidscyclus 2 2. Probleemanalyse: Inventarisatie handhavingstaken en prioritering Naleving wet- en regelgeving, beginselplicht tot handhaving en 4 probleemanalyse 2.2. Inventarisatie en prioritering aan de hand van het DBC-Risico model Hoe werkt de prioritering door in het handhavingsbeleid? 5 3. Handhavingsstrategie; toezicht Toezicht Preventief toezicht Repressief toezicht Projectmatig toezicht Mededeling indien controle geen strijdigheden heeft opgeleverd Handhavingsstrategie; onderzoek naar legalisering of gedogen Fase voorafgaand aan het inzetten van een sanctietraject (Zicht op) legalisering Gedogen Handhavingsstrategie; sanctionering Sanctiestrategie Sanctiemiddelen Last onder bestuursdwang Last onder dwangsom Intrekkingsbesluit Handhaven via strafrecht Handhaven via privaatrecht Keuzen bij het toepassen van sanctiemiddelen Termijnen in sanctionering De hoogte van de dwangsom Handhavingsstrategie; bevordering naleefgedrag Beïnvloeding naleefgedrag gewenst Hoe naleefgedrag te bevorderen Overtreding door of namens de gemeente Halderberge Inleiding Welke keuze maakt de gemeente Halderberge hierin? Organisatie van de uitvoering Inleiding Huidige situatie Toekomstige situatie 31 I

3 9. Samenwerking met andere organen belast met handhaving Inleiding Hoe werkt de gemeente Halderberge samen met andere 32 (bestuurs)organen 10. Communicatie Welke keuzen maakt de gemeente Halderberge in de wijze van 33 communiceren over het opstellen van beleid? Welke keuzen maakt de gemeente Halderberge in de wijze van 33 communiceren over handhaving in het algemeen? Welke keuzen maakt de gemeente Halderberge in de wijze van 34 communiceren over handhavingsacties? 11. Monitoring, Rapportage en evaluatie Inleiding Monitoring Rapportage en evaluatie 35 BIJLAGEN DBC-Risicoanalyse Vastgestelde prioriteiten Risicoklassen Brandveiligheid 42 II

4 1. INLEIDING 1.1. Algemeen Zonder handhaving geen gezag! Dat is in het kort gezegd de slogan die de overheid, en dus ook onze gemeente, zich ter harte moet nemen om sturing te geven aan de samenleving. Daarbij wordt onder handhaving verstaan het strategisch en programmatisch, preventief en repressief, bevorderen van het naleven van de regelgeving door toezicht en, voor zover nodig, die naleving afdwingen middels (bestuurs)rechtelijke maatregelen. De gedachte dat die sturing vanzelf gaat, gaat niet op. Als niet wordt gehandhaafd zullen burgers, bedrijven en instanties (op den duur) geen noodzaak meer zien om vergunningen aan te vragen met alle gevolgen van dien voor de leefbaarheid. Om de leefbaarheid binnen de samenleving in stand te houden en te bevorderen moet dus wel worden gehandhaafd. Het doel van het handhavingsbeleid, dat hieronder volgt, is dus om de leefbaarheid binnen de gemeente Halderberge in stand te houden en te bevorderen. Naast vergunningverlening is daarom ook handhaving van het grootste belang. Op 31 mei 2010 hebben de VROM-Inspectie en de provincie Noord-Brabant tezamen een bezoek gebracht aan de gemeente Halderberge, waarbij de stand van zaken met betrekking tot de integrale handhaving van de gemeente Halderberge is besproken. De algehele conclusie betrof dat de gemeente Halderberge beschikt over een handhavingsbeleid (Handhavingsbeleid gemeente Halderberge ) maar dat dat handhavingsbeleid een actualiseringsslag vergt. Daarnaast is op 1 oktober 2010 de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de Ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor) in werking getreden. Deze wet- en regelgeving betreft met name integrale vergunningverlening daar waar het gaat om het leefomgevingrecht, maar in het verlengde daarvan worden er tevens (kwaliteits)eisen gesteld waaraan een goede handhaving moet voldoen. Ook om aan die eisen te voldoen is het noodzakelijk dat het huidige handhavingsbeleid van de gemeente Halderberge wordt geactualiseerd. Een derde reden om het huidige handhavingsbeleid te actualiseren betreft recente ontwikkelingen, met name de bedrijfsbrand in Moerdijk in januari Andere voorbeelden van situaties die actualisering van integrale handhaving en toezicht nadrukkelijker op de politieke agenda zetten betreffen de vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam, de brand in het cellencomplex op Schiphol, het instorten van een parkeergarage in Tiel, het instorten van balkons in Maastricht, de rellen tijdens een strandfeest in Hoek van Holland en het recente instorten van een deel van dak van het stadion van FC Twente. De beleidsvisie, zo deze voor u ligt, bevat het integrale handhavingsbeleid dat de gemeente Halderberge tot en met 2015 gaat voeren ten aanzien van de gemeentelijke handhavingstaken op het gebied van openbare orde en veiligheid (met name geregeld in de Algemene Plaatselijke Verordening, afgekort APV), brandveiligheid, bouwen, milieu en ruimtelijke ordening. Samengevat gaat het hier om handhaving ten dienste van de leefbaarheid van de leefomgeving Doel Deze beleidsvisie is er op gericht om te komen tot een adequaat integraal handhavingsbeleid, waarbij via programmatische weg (plannen, prioriteren, uitvoeren, monitoren, rapporteren en evalueren) op een effectieve en efficiënte wijze met de beschikbare middelen wordt omgegaan. Dit alles met het doel om naleving van wet- en regelgeving op het vlak van de fysieke leefomgeving in stand te houden en / of te bevorderen. 1

5 1.3. Kader en uitgangspunten De beleidsvisie is opgesteld binnen de kaders die wet- en regelgeving met name de Wabo aan het handhavingsbeleid stelt en heeft formeel-juridisch de status van een beleidsregel. Zoals dat is neergelegd in artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) kan slechts van deze beleidsregel worden afgeweken indien de gevolgen voor belanghebbenden zich onevenredig verhouden met de doelen van de beleidsregel. De beleidsvisie is zo integraal mogelijk opgezet en omvat alle handhavingstaken die de fysieke leefomgeving betreffen, te weten de gemeentelijke taken op het gebied van openbare orde en veiligheid (APV), brandveiligheid, bouwen, milieu, en ruimtelijke ordening. De beleidsvisie sluit aan bij de brabantbrede handhavingstrategie Zo handhaven we in Brabant, laatstelijk vastgesteld op 15 september De beleidsvisie verwoordt een ambitie, waar via een jaarlijks uitvoeringsprogramma naar toe wordt gewerkt. In het uitvoeringsprogramma wordt de ambitie uit de beleidsvisie geconfronteerd met de mogelijkheid om deze ambitie uit te voeren (het aantal fte s), leidend tot keuzen in de uitvoeringssfeer. Het maken van keuzen in de uitvoeringssfeer is overigens niets nieuws binnen de handhaving. Op dit moment worden ook keuzen gemaakt in de wijze waarop de handhavingstaken worden opgepakt en in welke mate dat (niet) gebeurt. Deze keuzen zijn echter niet vastgelegd (en daarmee niet transparant) of voorgelegd aan het bestuur. Ook zijn ze niet gebaseerd op een integraal beleidskader en ontbreekt de nodige samenhang. Door het uitvoeringsprogramma worden deze keuzen eenduidig en transparant vastgelegd, vanuit een integraal beleidskader benaderd en wordt de verantwoording van keuzen daar gelegd waar deze behoort te liggen; bij het bestuur. Aangezien de handhaving gevolgen heeft voor de hele keten (controles in het kader van toezicht en handhaving, vergunningverlening i.v.m. onderzoek naar legalisering, bezwaar- en beroepsprocedures) zal het uitvoeringsprogramma in overleg met de inspecteurs, vergunningverleners en juristen worden opgesteld. De beleidsvisie gaat uit van een prioriteitstelling. Het is onmogelijk om alle overtredingen van de door de overheid c.q. gemeente gestelde regels te constateren en daarop te handhaven. Daarnaast zijn de middelen om die constateringen te doen en daarop te reageren ontoereikend. Daarom wordt er aan de hand van een risico-analyse bepaald waaraan de gemeente Halderberge voor wat betreft het inzetten van de middelen tot handhaving de grootste prioriteit geeft. De beleidsvisie vormt een kader waarbinnen de handhavingsactiviteiten van de diverse vakdisciplines op een programmatische wijze zoveel mogelijk op elkaar worden afgestemd. Dit ook in verband met de beschikbare capaciteit. Door de programmatische aanpak worden beleid en uitvoering van het beleid opgevolgd door evaluatie en bijsturing. Daarmee is programmatisch handhaven nadrukkelijk een cyclisch proces, zoals geregeld in hoofdstuk 7 van het Bor Beleidscyclus Hoofdstuk 7 van het Bor verplicht tot een professionele handhaving op basis van een cyclisch proces. Dat cyclisch proces kan systematisch als volgt kan worden weergegeven in de zogenaamde dubbele regelkring of Big-8. 2

6 Concreet komt één en ander (voor de gemeente Halderberge) op het volgende neer. Op grond van een analyse van mogelijke problemen die zich lenen voor handhaving en een daaraan gerelateerde prioriteitstelling dient het college van burgemeester en wethouders gemotiveerd vast te stellen welke doelen het zichzelf in het kader van de handhaving stelt en welke activiteiten daartoe zullen worden uitgevoerd. Tevens bepaalt het college van burgemeester en wethouders de strategie waarmee die problemen zullen worden aangepakt. De bepaalde doelen en strategie worden vastgelegd in een handhavingsbeleid en vormen de basis voor het jaarlijkse uitvoeringsprogramma, de (inrichting van de) uitvoeringsorganisatie, de werkwijze, de uitvoering en de monitoring van de handhaving. Aan de hand van de praktijkervaringen bij de uitvoering wordt het beleid regelmatig geëvalueerd. Als bij die evaluatie wordt geconstateerd dat de prioriteiten, de doelen of de strategie bijgesteld moet worden, vormt die constatering de basis voor de aanpassingen in het (hernieuwde) handhavingsbeleid. Het college van burgemeester en wethouders dient zowel het handhavingsbeleid als het jaarlijkse uitvoeringsprogramma bekend te maken aan de gemeenteraad. Hoofdstuk 7 van het Bor verplicht het college van burgemeester en wethouders verder tot borging van de (financiële en personele) middelen in de begroting. 3

7 2. PROBLEEMANALYSE: INVENTARISATIE HANDHAVINGSTAKEN EN PRIORITERING 2.1. Naleving wet- en regelgeving, beginselplicht tot handhaving en probleemanalyse In zijn algemeenheid wordt aangenomen dat burgers, bedrijven en instanties bekend zijn met de wet- en regelgeving die op hen van toepassing is en dat zij die wet- en regelgeving zullen naleven. Om verschillende redenen komt het echter voor dat er sprake is van het al dan niet bewust - niet naleven c.q. overtreden van die wet- en regelgeving. (naleefgedrag) De overheidsinstantie aan wie via wet- en regelgeving de bevoegdheid is gegeven om (via vergunningverlening) ordenend en sturend op te treden op een bepaald deelgebied, is in beginsel ook verplicht te handhaven als er op dat deelgebied onregelmatigheden worden geconstateerd en / of er in strijd met die specifieke wet- en regelgeving wordt gehandeld. Ook de gemeente Halderberge is dus verplicht om in die situaties handhavend op te treden. Er wordt dus aangenomen dat men in principe de wet- en regelgeving naleeft en dat overtreding van die wet- en regelgeving bij uitzondering plaatsvindt. Het valt vooraf echter niet te voorspellen hoeveel maal, op welke locaties welke overtredingen zullen plaatsvinden. Die onzekere factoren bemoeilijken de inschatting hoeveel financiële en personele middelen er (jaarlijks) vooraf beschikbaar moeten worden gesteld om te voldoen aan de beginselplicht tot handhaving van overtredingen. Om toch te kunnen komen tot een kostenefficiënt en maatschappelijk verantwoorde handhaving is er een probleemanalyse opgesteld. Die probleemanalyse bestaat uit een inventarisatie van alle gemeentelijke handhavingstaken en een daaraan gerelateerde prioriteitstelling. 2.2 Inventarisatie en prioritering aan de hand van het DBC-Risico model Aan de hand van de bestaande wet- en regelgeving is binnen de ambtelijke organisatie een inventarisatie gemaakt van alle gemeentelijke handhavingstaken. Om te kunnen komen tot een adequate handhaving en een juiste prioritering is vervolgens een vertaalslag gemaakt aan de hand van het risicoafwegingsmodel DBC-Risico. DBC staat voor Diagnose Behandel Combinatie. Dit risicomodel gaat er vanuit dat de prioriteit van een bepaalde handhavingstaak (ten opzichte van een andere handhavingstaak) wordt bepaald door de negatieve effecten die optreden indien op die overtreding niet of onvoldoende wordt gehandhaafd in combinatie met de kans dat een overtreding zal plaatsvinden. Hoe groter het negatieve effect van een overtreding en hoe groter de kans daarop, des te hoger komt de betreffende taak op de prioriteitenlijst te staan. Door op deze prioriterende wijze de uitvoering van de handhaving af te stemmen, kan doelmatig en kostenefficiënt worden gehandhaafd. Per handhavingstaak zijn de risico s vanuit 6 verschillende invalshoeken beoordeeld en gewogen. Deze invalshoeken (ook wel afwegingscriteria) zijn: - fysieke veiligheid; - volksgezondheid; - natuur en milieu; - financieel-economische gevolgen; - leefomgeving en; - bestuurlijk afbreukrisico. Voor iedere handhavingstaak is bepaald wat het (negatieve) effect is van onvoldoende handhaving. Bijvoorbeeld mogelijke doden en gewonden bij onvoldoende controle op brandveilig gebruik of een afname van de leefbaarheid bij onvoldoende toezicht op evenementen. Per 4

8 invalshoek is op basis van ervaringsdeskundigheid een cijfer gegeven op een schaal van 1 tot en met 5. Hoe hoger de score, des te hoger het negatieve effect. Aan de hand van de praktijkervaring van de afgelopen jaren is daarnaast per handhavingstaak een inschatting gemaakt hoe groot de kans is dat de overtreding zich zal voordoen. De totaalscore van het negatieve effect per handhavingstaak vermenigvuldigt met de kans op overtreding bepaalt het risico-eindcijfer per handhavingstaak. (Risico = effect x kans.) Dit eindcijfer is vertaald in de kwalitatieve termen hoog, gemiddeld en laag. Voor meer achtergrondinformatie over DBC-risico wordt verwezen naar bijlage 1 DBC-Risicoanalyse. In bijlage 2 Prioritering handhavingstaken gemeente Halderberge treft u de vertaling aan van deze risico-analyse, waarbij per handhavingstaak is bepaald of deze een hoge, gemiddelde of lage prioriteit geniet Hoe werkt de prioritering door in het handhavingsbeleid? Insteek is de prioritering door te laten werken in het handhavingsbeleid. Gezien de resultaten van de prioritering (zie bijlage 2 Prioritering handhavingstaken gemeente Halderberge ) en de specifieke handhavingspraktijk vanuit bouwen en milieu, heeft de prioritering echter geen doorwerking gekregen in de frequentie van de preventieve controles voor bouwen en milieu. Hiervoor wordt vastgehouden aan hetgeen gangbaar is; voor bouwen zijn deze preventieve controles gebaseerd op de bouwsom, voor milieu op de milieucategorie (I tot en met IV) van een inrichting. In de navolgende hoofdstukken is concreet aangegeven hoe de prioritering zijn doorwerking krijgt in het handhavingsbeleid. 5

9 3. HANDHAVINGSSTRATEGIE; TOEZICHT 3.1. Toezicht De huidige wet- en regelgeving en dan met name de Wabo en het Bor - noodzaakt tot een integraal handhavingsbeleid en daarmee ook tot een integraal toezicht. Voor zover dat in praktijk nog niet of onvoldoende gebeurt, betekent dit dat de handhavende taken en het daarmee gepaard gaande toezicht van de verschillende handhavende instanties en vakdisciplines (nog beter) op elkaar dient te worden afgestemd. Dit vergt een hoge mate van coördinatie en het nastreven van eenduidigheid; zowel op het vlak van preventief als repressief toezicht. De gemeente Halderberge zal hieraan in de komende beleidsperiode gestalte gaan geven door de betrokken toezichthouders structureel met elkaar te laten afstemmen met betrekking tot zowel preventieve als repressieve controles en de toezichthouders ook te laten signaleren voor elkaar. In de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s zal nader worden bepaald welke zaken preventief en repressief worden opgepakt en zo ja, in welke mate. Deze keuze zal worden gemaakt op basis van: - de mate waarin een (vermeende) overtreding zich leent voor repressief toezicht, zonder dat dit ten koste gaat van een adequaat handhavingsniveau c.q. uitvoerbaarheid van preventief toezicht en het rendement daarvan; - de dan geldende politiek-maatschappelijke agenda; - de beschikbare manuren (bij een tekort zullen er meer taken repressief worden opgepakt.) Ongeacht de in het uitvoeringsprogramma te maken indeling in preventief en repressief toezicht kan te allen tijde tegen een overtreding worden opgetreden Preventief toezicht Preventief toezicht is programmatisch, gebaseerd op een jaarlijks uitvoeringsprogramma en kan via object-, gebieds-, branche- of themagerichte controles vorm worden gegeven. Bij deze controles heeft de gemeente een pro-actieve houding, gericht op voorkoming van overtredingen. Omgevingsvergunning, activiteit bouwen In verband met de actualisering van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) is controle nodig op alle omgevingsvergunningen, activiteit bouwen. In de prioritering is de controle tijdens de bouwfase bij bouwprojecten, afhankelijk van de bouwsom en gebruiksfunctie, als hoog, gemiddeld of laag geprioriteerd. Dit bezien kiest de gemeente Halderberge er voor om de bouwsom te nemen als maatstaf om te komen tot een categorisering, met daaraan gekoppeld een controlefrequentie. Deze controlefrequentie is als volgt: Vergunningplichtige bouwwerken, met een bouwsom boven ,--; gemiddeld 20 controles; Verguningplichtige bouwwwerken, met een bouwsom tussen ,-- en ,--; gemiddeld 10 controles; Vergunningplichtige bouwwerken, met een bouwsom tussen en ,--; gemiddeld 5 controles; Vergunningplichtige bouwwerken, met een bouwsom tot ; gemiddeld 2 controles. 6

10 Gedurende de beleidsperiode wordt per categorie een nadere keuze gemaakt in de controlemomenten en de intensiteit van de controle. Indien uit ervaringen zal blijken dat een nadere specificatie of een andere categorie indeling wenselijk of noodzakelijk is, zal het beleid daarop worden aangepast. Omgevingsvergunning, activiteit slopen In verband met de BAG is controle op alle omgevingsvergunningen, activiteit slopen nodig. Met name uit het oogpunt van volksgezondheid is het nodig een verschil te maken in slopen met asbest en slopen zonder asbest. Het gevolg daarvan is dat de controle op slopen met asbest als hoog is geprioriteerd en de controle op slopen zonder asbest als gemiddeld. De gemeente Halderberge kiest er om die reden voor om de aanwezigheid van asbest bepalend te laten zijn voor het aantal controlemomenten. Hierbij worden de volgende keuzen gemaakt: sloop met asbest; gemiddeld 2 controlemomenten (tijdens sloop en na sloopactiviteit) sloop zonder asbest; gemiddeld 1 controlemoment (na sloopactiviteit) Tijdelijke ontheffingen en tijdelijke omgevingsvergunningen activiteit bouwen De controle op tijdelijke ontheffingen en tijdelijke vergunningen activiteit bouwen is als gemiddeld geprioriteerd. Aanvullend op de reguliere controlemomenten worden tijdelijke ontheffingen en tijdelijke vergunningen activiteit bouwen binnen 2 weken na afloop van de in de ontheffing / vergunning gestelde termijn gecontroleerd. Hierbij wordt gecontroleerd of het gebruik daadwerkelijk is gestaakt c.q. het tijdelijke bouwwerk is verwijderd. De volgende handhavingstaken worden meegenomen op het moment dat (gebieds)gerichte controles worden uitgevoerd: Bouwen / slopen zonder of afwijkend van omgevingsvergunning incl. monumenten; (prioriteit hoog) (Ernstige mate) gebruik in strijd met het bestemmingsplan; (prioriteit hoog) Lichte mate gebruik in strijd met bestemmingsplan; (prioriteit gemiddeld) Ernstige mate in strijd met welstand. (prioriteit gemiddeld) Gebruik open erven, terreinen en bouwwerken in afwijking van de bouwverordening; (prioriteit laag) Grondwerkzaamheden zonder omgevingsvergunning activiteit aanleggen; (prioriteit laag) Het is namelijk niet rendabel om voor deze - sporadisch voorkomende - situaties een controlesysteem op te zetten en in het verlengde daarvan op voorhand systematisch middelen vrij te maken. Milieu Bij handhaving van milieuwetgeving is het algemeen geaccepteerd en gangbaar om bij controles de volgende frequenties toe te passen: Categorie IV bedrijven: gemiddeld minimaal 2 maal per jaar. (prioriteit hoog) Categorie III - risicovolle bedrijven (RIS, Bevi of BRZO): gemiddeld minimaal 1 maal per 2 jaar; (prioriteit hoog) Categorie III niet risicovolle bedrijven: gemiddeld minimaal 1 maal in de 5 jaar (prioriteit gemiddeld) Categorie II bedrijven: gemiddeld minimaal 1 maal in de 5 jaar; (prioriteit gemiddeld) Categorie I bedrijven: gemiddeld minimaal 1 maal in de 10 jaar; (prioriteit laag) Uit de prioritering komt naar voren dat categorie VI en risicovolle categorie III bedrijven als hoog zijn geprioriteerd. De categorie II bedrijven en de niet-risicovolle categorie III bedrijven zijn als gemiddeld geprioriteerd. Categorie I bedrijven zijn als laag geprioriteerd. 7

11 Ingeval van oprichting van een inrichting zal na drie maanden nadat de vergunning is verleend of een melding is ingediend een controle worden uitgevoerd. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt in de categorie waartoe het bedrijf behoort. Deze termijn is dusdanig ruim gekozen om inrichtingen de gelegenheid te bieden volledig actief te zijn en daarmee een volwaardige controle mogelijk te maken. Geactualiseerde vergunningen (waaronder revisie) of meldingen krijgen naar aanleiding van de actualisering geen specifieke controle. Deze worden meegenomen in de reguliere controlecyclus. In het kader van de Wet milieubeheer en / of het besluit Bodemkwaliteit worden meldingen gedaan van grond(water)sanering, grondtransport en sanering van ondergrondse tanks. De handhavingstaak betreffende grond(water)sanering en grondtransport is als gemiddeld geprioriteerd; de handhavingstaak met betrekking tot sanering van ondergrondse tanks als laag. Of controle wenselijk is hangt af van vele factoren, die niet generiek zijn vast te leggen. Of er een controle zal plaatsvinden hangt af van die factoren. De prioritering van een ingetrokken vergunning activiteit milieu of een vervallen melding is afhankelijk van de categorie waartoe de milieu-inrichting behoort en loopt af van hoog (RIS-, Bevi-, BRZO bedrijven en categorie IV) naar gemiddeld (categorie I, II en niet-risicovolle categorie III bedrijven). Voor ingetrokken milieuvergunningen of vervallen meldingen wordt ingeval van een een hoge prioritering binnen 1 week gecontroleerd of de milieu-inrichting daadwerkelijk niet in bedrijf is en in geval van een gemiddelde prioritering binnen 2 weken. Uitzonderingen hierop zijn de bedrijven die naar aanleiding van een controle door en op verzoek van de gemeente hun vergunning intrekken of hun melding laten vervallen. Hiervan is namelijk al geconstateerd dat deze niet meer in bedrijf zijn. Op het moment dat een gerichte milieucontrole wordt uitgevoerd wordt tevens toegezien op illegale milieuactiviteiten, waaronder illegale lozingen en het in werking hebben van een inrichting zonder vergunning of melding. Hiervoor geldt dat het niet rendabel is om voor deze hoog geprioriteerde illegaliteiten op voorhand een controlesysteem op te zetten en in dat kader op voorhand systematisch middelen vrij te maken. Brandveiligheid Voor controles op brandveilig gebruik is, in samenwerking met de Regionale Brandweer Middenen Westbrabant, een risico-categorisering vastgesteld die is gebaseerd op het landelijke Preventie Activiteiten Plan (PREVAP). Die categorisering betreft 4 klassen. In klasse 1 zijn de bouwwerken opgenomen met de hoogste risico s; in klasse 4 de bouwwerken met de laagste risico s. Controle op de bepalingen uit het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken is, voor wat betreft de klassen 1 tot en met 3, als hoog geprioriteerd. Voor wat betreft klasse 4 als gemiddeld. De systematiek komt er op neer dat op basis van het risico dat een bepaald soort gebruik met zich meebrengt (onder andere zelfredzaamheid van de potentieel aanwezige personen in het gebouw) er risicoklassen worden onderscheiden. Aan deze risicoklassen zijn controlemomenten gekoppeld, uitgesplitst in: - enkelvoudige controles; controle op de bepalingen uit het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken en de voorwaarden gekoppeld aan de gebruiksvergunning of gebruiksmelding en; - meervoudige controles; enkelvoudige controle uitgebreid met een controle van onderdelen uit het Bouwbesluit die de brandveiligheid betreffen. 8

12 De meervoudige controles vinden plaats bij de oplevering na (ver)bouw van de bouwwerken als gevolg van een omgevingsvergunning. De enkelvoudige controles vinden daarna periodiek plaats. De systematiek hanteert de volgende risicoklassen en de volgende daarbij behorende controlemomenten: Klasse 1, één meervoudige controle bij oplevering na (ver)bouw en daarna gemiddeld eenmaal in de 2 jaar een enkelvoudige controle; Klasse 2, één meervoudige controle bij oplevering na (ver)bouw en daarna gemiddeld eenmaal in de 4 jaar een enkelvoudige controle; Klasse 3, één meervoudige controle bij oplevering na (ver)bouw en daarna gemiddeld eenmaal in de 6 jaar een enkelvoudige controle; Klasse 4, één meervoudige controle bij oplevering na (ver)bouw en daarna gemiddeld eenmaal in de 8 jaar een enkelvoudige controle. In bijlage 3 Risicoklassen brandveiligheid is aangegeven welke gebruiksfunctie onder welke klasse valt. De meervoudige controles worden gezamenlijk uitgevoerd door de toezichthouders handhaving van het cluster Ruimtelijk Beheer van de gemeente Halderberge en de Regionale Brandweer Midden- en Westbrabant, waarbij laatstgenoemde optreedt als adviseur. De enkelvoudige controles worden uitgevoerd door de toezichthouders handhaving van het cluster Ruimtelijk Beheer van de gemeente Halderberge, waarbij de Regionale Brandweer Midden- en Westbrabant, afhankelijk van de bevindingen, op afroep beschikbaar is. Op het moment dat een controle wordt uitgevoerd, wordt tevens toezicht gehouden op het in gebruik zijn van een gebouw zonder gebruiksvergunning/melding. Hiervoor worden dus geen specifieke acties uitgezet. APV en bijzondere wetten De vergunningverleningstaken met betrekking tot APV en bijzondere wetten zijn ondergebracht bij de afdelingen BBZ (Bestuurs- en Burgerzaken) en Werken. Er is echter geen capaciteit beschikbaar voor handhaving. In hoofdstuk 8 wordt hierop nader ingegaan met een voorstel dat zowel de organisatie als capaciteit betreft. Bij voldoende capaciteit voor handhaving van de taken in het kader van de APV en bijzondere wetten, kiest de gemeente Halderberge ervoor om hieraan de volgende strategie te koppelen: Hoog geprioriteerd; hieronder vallen de controles op vergunde en niet-vergunde situaties voor: - grootschalige, middelgrote en risicovolle evenementen; - vergunningen en (tijdelijke) ontheffingen Drank- en Horecawet; - vellen / kappen van waardevolle bomen op de Bomenlijst incl. herplantplicht; - tijdelijke gebruiksvergunning / brandveiligheid bij grote evenementen; - exploitatievergunning horecabedrijf en; - voorwerpen op, aan of boven de weg in strijd met publieke functie. Deels betreft het hier vergunningen en ontheffingen die betrekking hebben op activiteiten van korte duur. Gezien de hoge prioriteit zal, afhankelijk van het soort activiteit, kort voor, tijdens dan wel direct na de activiteit steeds controle hierop plaatsvinden. Concreet wordt telkens kort vooraf gecontroleerd op vergunningen voor grootschalige, middelgrote en risicovolle evenementen en tijdelijke gebruiksvergunningen /brandveiligheid bij grote evenementen. Controle op tijdelijke ontheffingen Drank- en Horeca zal telkens tijdens de activiteit plaatsvinden. Controle op vergunningen voor het vellen van waardevolle bomen 9

13 van de Bomenlijst, en dan met name de herplantplicht, zal telkens plaatsvinden nadat gebruik is gemaakt van de vergunning en de herplant heeft plaatsgevonden. Voor zover het gaat om vergunningen en ontheffingen met een (meer) permanent karakter, zal daarop jaarlijks worden gecontroleerd. Concreet gaat het hier om vergunningen Dranken Horecawet, exploitatievergunningen horecabedrijf en vergunningen met betrekking tot voorwerpen op, aan of boven de weg in strijd met de publieke functie. Tevens zijn de volgende niet te vergunnen situaties als hoog geprioriteerd: - het uitlaten / verontreiniging van honden; - storten van vuilnis en; - het illegaal in gebruik nemen van gemeentegrond. Algemeen toezicht hoge prioriteit : Voor alle 9 hierboven genoemde, als hoog geprioriteerde, onderwerpen geldt dat daar, zowel preventief als repressief, actief op wordt gecontroleerd en gehandhaafd. Gemiddeld geprioriteerd; hieronder vallen de controles op vergunde en niet vergunde situaties voor: - kleinschalige en meldingplichtige evenementen; - aantasting van groenvoorzieningen door voertuigen; - sluitingstijden horeca; - parkeren kampeermiddel; - overig geluidhinder; - verbod vuur te stoken / stookvergunning; - aanleggen, beschadigen en veranderen van een weg; - parkeren voertuigen autobedrijf in openbaar gebied; - parkeren grote voertuigen; - ontheffing Wegenverkeerswet (t.b.v. o.a. wedstrijden op de weg); - maken en veranderen van een uitweg; - ter beschikking stellen consumentenvuurwerk; - geluidhinder collectieve en incidentele festiviteiten; In overgrote meerderheid betreft het hier vergunningen en ontheffingen die betrekking hebben op activiteiten van korte duur. Gezien de gemiddelde prioriteit zal 10% tot 25% van deze vergunningen en ontheffingen worden gecontroleerd. Afhankelijk van het soort activiteit zal die controle kort voor, tijdens dan wel direct na de activiteit controle plaatsvinden. Voor zover het gaat om vergunningen en ontheffingen met een (meer) permanent karakter, zal daarop jaarlijks voor 10% tot 25% worden gecontroleerd. Tevens zijn de volgende niet te vergunnen situaties als gemiddeld geprioriteerd: - Parkeerproblematiek / blauwe zone s; - Bestuurlijke aanpak hennepkwekerij naast strafrecht (overigens dient bestuurlijk nog een standpunt te worden ingenomen of hierop zal worden gehandhaafd.); - Hinderlijke beplanting of gevaarlijk voorwerp; - Drugsgebruik binnen de bebouwde kom (politietaak); - Toestand van sloten en andere wateren niet openbare riolen putten buiten gebouwen; - Beperken uitzicht op verkeer / parkeren uitzichtbelemmerende voertuigen; - Defecte voertuigen en voertuigwrakken; - Hinderlijk gedrag op openbare plaatsen; - Bezigen vuurwerk; 10

14 - Crossen op andere terreinen dan de weg; - Gevaarlijk of hinderlijk voorwerp over voet/fietspad (prikkeldraad e.d.); - Beschadigen van waterstaatswerken; Algemeen toezicht gemiddelde prioriteit: Voor alle 25 hierboven genoemde, als gemiddeld geprioriteerde, onderwerpen geldt dat daar, zowel preventief als repressief, niet- actief op wordt gecontroleerd en gehandhaafd. Slechts ingeval van een klacht of melding en dan nog afhankelijk van de ernst van de situatie zal worden beoordeeld of controle en handhaving aan de orde is. Laag geprioriteerd; hieronder vallen de controles op vergunde en niet vergunde situaties voor: - Ligplaats woonschepen en overige vaartuigen; - Bijzonder transport; - Samenscholing (politietaak); - Tijdelijke reclame-uiting; - Betreden gesloten woningen (politietaak); - Inzameling van geld (collecte); - Speelautomaten; - Houden van bijen; - Sexinrichtingen en prostitutie; - Speelgelegenheden; - Verplichting verkoopregister (politietaak); - Aanbieden gedrukte stukken; - Standplaatsen, anders dan op de markt; - Verbod innemen ligplaats; - Inrichting bedrijfsmatig nachtverblijf; - Parkeren reclamevoertuig; - Snuffelmarkten; - Beperking verkeer in natuurgebieden; - Objecten onder hoogspanningslijn; - Kamperen buiten kampeerterrein; - Vergunning (loterijen) en melding (kleine kansspelen) Wet op de Kansspelen. Deels betreft het hier vergunningen en ontheffingen die betrekking hebben op activiteiten van korte duur. Gezien de lage prioriteit zal 0% tot 10% van deze vergunningen en ontheffingen worden gecontroleerd. Afhankelijk van het soort activiteit zal die controle kort voor, tijdens dan wel direct na de activiteit controle plaatsvinden. Voor zover het gaat om vergunningen en ontheffingen met een (meer) permanent karakter, zal daarop jaarlijks voor 0% tot 10% worden gecontroleerd Tevens zijn de volgende niet te vergunnen situaties als laag geprioriteerd: - Openingstijden winkeltijdenwet; - Geluidhinder door dieren; - Verboden drankgebruik; - Verboden gedrag bij of in gebouwen / hinderlijk gedrag in voor publiek toegankelijke ruimten; - Aanbieden afval en vuilnis; - Ordeverstoring bij evenementen; - Gevaarlijke honden; - Rookverbod in bossen en natuurgebieden; - Plakken en kladden; 11

15 - Opslag voertuigen, vaartuigen, mest, afvalstoffen enz.; - Voorwerpen op, in of boven openbaar water; - Betogingen (politietaak); - Rondzwervende winkelwagentjes; - Openen straatkolken e.d.; - Veiligheid op het ijs; - Aanwezigheid in gesloten horecabedrijven; - Loslopend vee; - Natuurlijke behoefte doen (politietaak); - Verbod hinderlijke of gevaarlijke reclame; - Reddingsmiddelen; - Verstoring Zondagsrust; - Voorzieningen voor verkeer en verlichting; - Ordeverstoring in horecabedrijven; - Neerzetten fietsen e.d. / Overlast fietsen en bromfietsen op markt en kermisterreinen; - Houden van hinderlijke of schadelijke dieren; - Onversterkte muziek; - Te koop aanbieden van voertuigen; - Overlast van fiets of bromfiets; - Venten; - Veiligheid op het water (politietaak); - Overlast vaartuigen (politietaak); - Verstrooiing as; - Handel in horecabedrijven; - Vervoer plakgereedschap; - Vervoer inbrekerswerktuigen (politietaak); Algemeen toezicht lage prioriteit: Voor alle 56 hierboven genoemde, als laag geprioriteerde, onderwerpen geldt dat daar, zowel preventief als repressief, niet- actief op wordt gecontroleerd en gehandhaafd. Slechts ingeval van een klacht of melding en dan nog afhankelijk van de ernst van de situatie zal worden beoordeeld of controle en handhaving aan de orde is. In de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s wordt, mede op basis van de dan geldende politiekmaatschappelijke agenda in relatie tot de beschikbare manuren, nadere invulling gegeven aan de genoemde percentage-range. Ongeacht de prioritering blijft de gemeente ten allen tijde bevoegd om tegen een overtreding optreden Repressief toezicht Bovengenoemd preventief toezicht is dus gericht op het voorkomen van overtredingen. Aanvullend daarop vindt repressief toezicht plaats als een overtreding heeft plaatsgevonden. Dit repressieve toezicht vindt plaats op basis van verzoeken tot handhavend optreden en meldingen van overlast; controles als gevolg van het zogenaamde piepsysteem. Bij deze controles heeft de gemeente een re-actieve houding, gericht op het herstellen van de overtreding en / of 12

16 bestraffen van de overtreder, waarbij tevens het bevorderen van het naleefgedrag wordt beoogd. De gemeente Halderberge streeft er naar om via programmatisch handhaven, de preventieve controles dusdanig uit te voeren, dat het aantal repressieve controles tot een minimum wordt beperkt. Op operationeel niveau zal nader invulling worden gegeven aan de wijze waarop dit doel wordt behaald, waarbij monitoring, evaluatie, rapportage en het jaarlijks uitvoeringsprogramma leidend zullen zijn. Een en ander zal tot gevolg hebben dat in de opeenvolgende uitvoeringsprogramma s het zwaartepunt van de preventieve controles zal verschuiven naar de handhavingstaak waar relatief veel verzoeken tot handhaving of meldingen van overlast op binnenkomen. Reactie naar verzoeker of melder Op schriftelijke verzoeken tot handhavend optreden en schriftelijke meldingen van overlast wordt te allen tijde schriftelijk in de richting van de verzoeker of melder gereageerd. Indieners van mondelinge verzoeken of meldingen krijgen alleen een schriftelijke reactie als dit noodzakelijk is vanuit het belang van de verzoeker of de melder. De noodzaak van een schriftelijke reactie is sterk casusafhankelijk en niet vast te leggen in standaardcriteria. Op basis van ervaringsdeskundigheid zal dan ook per geval moeten worden bepaald of een mondeling verzoek of een mondelinge melding een schriftelijke reactie noodzaakt. Verzoekers om handhaving kunnen wensen om anoniem te blijven. In dat geval zal de gemeente dit respecteren. Het gevolg van een dergelijk anonieme verzoek tot handhavend optreden of een anonieme melding is wel dat daar niet altijd op wordt gereageerd. Reden hiervoor is dat het niet mogelijk is om achteraf een getuigenverklaring te vragen of zaken terug te koppelen. Ook leert de praktijk dat anonieme verzoeken of meldingen niet altijd serieus zijn of zijn ingegeven vanuit een persoonlijk conflict tussen verzoeker / melder en de (vermeende) overtreder. Afhankelijk van de aard van het anonieme verzoek of de anonieme melding (bijvoorbeeld ingeval van (acuut) gevaar) wordt bepaald of wel of niet wordt gereageerd. De reactie van de gemeente kan variëren van een controle tot en met een acute stillegging, gevolgd door dwangsom- of bestuursdwangtrajecten. In sommige gevallen kan worden volstaan met het geven van informatie. De Awb bepaalt dat er binnen 8 weken na ontvangst van een ontvankelijk verzoek tot handhavend optreden een besluit moet zijn genomen. Indien dat niet mogelijk is moet, volgens de Awb, binnen deze termijn van 8 weken aan verzoeker worden aangegeven op welke (redelijke) termijn een besluit zal worden genomen. Met betrekking tot niet ontvankelijke verzoeken zal eveneens de reactietermijn van 8 weken in acht worden genomen en zal specifiek worden aangegeven hoe met het niet ontvankelijke verzoek is of wordt omgegaan. De gemeente Halderberge kiest ervoor om ook een termijn van 8 weken in acht te nemen bij schriftelijke terugkoppelingen als gevolg van schriftelijke meldingen. Om misverstanden te voorkomen zal daarbij uitdrukkelijk worden vermeld dat het hier geen besluit betreft waartegen bezwaar en beroep mogelijk is. In verband met de gevolgen die de Wet dwangsom met zich meebrengt bij niet tijdige beslissing op een verzoek zal er meer gestuurd worden op het halen van de termijn van 8 weken bij ontvankelijke schriftelijke verzoeken tot handhavend optreden. Deze zullen bij dreigende termijnoverschrijding dan ook voorrang krijgen op meldingen en niet ontvankelijke verzoeken. 13

17 Aansluitend op vorenstaande wordt er in gevallen waar sprake is van meldingen van overlast uiterlijk binnen één week mondeling contact opgenomen met de melder. In het geval van gevaar en schade of overtredingen van korte duur gelden er kortere termijnen. Aangezien de gewenste termijnen in dergelijke gevallen sterk casusafhankelijk zijn, worden deze niet in deze beleidsvisie vastgelegd, maar per geval bepaald. Reactie naar (vermeende) overtreder De prioritering van de handhaving is van invloed op de snelheid waarmee een controle wordt uitgevoerd. Bij een hoge prioritering wordt uiterlijk binnen 48 uur een controle uitgevoerd en bij een gemiddelde prioritering binnen één week. Bij een lage prioritering kan er, afhankelijk van de overtreding, voor worden gekozen om wel of niet handhavend op te treden. Bij niet handhavend optreden kan een controle achterwege blijven. Bij een (vermeende) overtreding die wel in aanmerking komt voor handhavend optreden zal op basis van gezond verstand en beschikbare tijd en middelen worden bepaald wanneer de controle zal plaatsvinden. De resultaten van de controle zijn vervolgens bepalend voor de snelheid waarmee (eventuele) vervolgstappen dienen te worden gezet. Voor wat betreft die (eventuele) vervolgstappen wordt, na beoordeling of legalisering of gedogen aan de orde is (zie hoofdstuk 4), de sanctiestrategie gehanteerd uit het rapport Handhaven op Niveau van het Ministerie van Justitie aan de hand van de daarin genoemde categorie-indeling. Voor een nadere beschrijving van die sanctiestrategie wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van deze beleidsvisie. In het geval van gevaar en schade of overtredingen van korte duur gelden er kortere termijnen. Aangezien de gewenste termijnen in dergelijke gevallen sterk casusafhankelijk zijn, worden deze niet in deze beleidsvisie vastgelegd, maar per geval bepaald Projectmatig toezicht Ieder jaar wordt er minimaal één projectmatig opgezette, multidisciplinaire controle uitgevoerd. Om in te kunnen spelen op de actualiteiten (lokale maatschappelijke en politieke agenda, landelijke speerpunten etc.) wordt per jaar in het uitvoeringsprogramma nader bepaald welk onderwerp als project integraal wordt opgepakt. Hierbij wordt ook nader bepaald of de insteek gebiedsgericht, branchegericht of themagericht is. Doelstelling van deze projectmatige aanpak dient meerzijdig te zijn. Het dient de effectiviteit van de handhaving te vergroten, het naleefgedrag te bevorderen, de kruisbestuiving van de verschillende handhavende vakdisciplines te bevorderen en positieve aandacht bij de media te genereren, hetgeen het naleefgedrag nog verder zal versterken Mededeling indien controle geen strijdigheden heeft opgeleverd In het geval er bij controles (zowel in het kader van preventief toezicht, repressief toezicht als projectmatig toezicht) geen strijdigheden zijn geconstateerd wordt gestreefd om die bevindingen, zo spoedig mogelijk, uiterlijk binnen 2 weken na de controle schriftelijk terug te koppelen aan de eigenaar en gebruiker. In het geval er bij controles wel strijdigheden zijn geconstateerd worden, na beoordeling of legalisering of gedogen aan de orde is (zie hoofdstuk 4), de vervolgstappen gezet conform de sanctiestrategie uit het rapport Handhaven op Niveau van het Ministerie van Justitie en de 14

18 daarin genoemde categorie-indeling. Voor een nadere beschrijving en uitwerking van die sanctiestrategie wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van deze beleidsvisie. 15

19 4. HANDHAVINGSSTRATEGIE; ONDERZOEK NAAR LEGALISERING OF GEDOGEN 4.1. Fase voorafgaand aan het inzetten van een sanctietraject In het geval er bij controles strijdigheden / overtredingen zijn geconstateerd dienen er vervolgstappen gezet te worden. Er wordt dan echter niet klakkeloos overgegaan tot een sanctietraject. Als eerste vervolgstap wordt namelijk onderzoek gedaan naar de vraag of er omstandigheden zijn die, ondanks het beginselprincipe tot handhaving, noodzaken om van handhaving af te zien. In dat kader wordt er onderzoek gedaan naar de vraag of de strijdigheid / overtreding direct of op termijn te legaliseren is of dat er zich dringende omstandigheden voordoen die noodzaken tot gedogen. Pas indien is vastgesteld dat de omstandigheden tot legalisering of gedogen zich niet voordoen, wordt een sanctietraject ingezet langs de lijn die beschreven is in hoofdstuk 5. Daarbij dient overigens opgemerkt te worden dat de vraag of legalisering of gedogen aan de orde is opnieuw kan opspelen als er tijdens het sanctietraject gegevens bekend worden die de vraag om te legaliseren of gedogen tijdens het ingezette sanctietraject actueel maken. 4.2 (Zicht op) legalisering Aan de hand van de gegevens die beschikbaar zijn gekomen vanuit de controle wordt beoordeeld of de strijdigheid of overtreding kan worden weggenomen middels legalisering dan wel of er sprake is van zicht is op legalisering. Een dergelijke situatie doet zich bijvoorbeeld voor als de overtreder per abuis bijvoorbeeld uit onwetendheid geen aanvraag om vergunning heeft gedaan, die vergunning (al dan niet middels een ontheffing of vrijstelling) alsnog verleend kan worden en de overtreder alsnog bereid is tot het doen van een aanvraag om vergunning. In dat geval wordt de overtreder een redelijke termijn gegeven om alsnog een aanvraag te doen en worden de acties tot handhaving gedurende die termijn aangehouden. In het geval de overtreder de gegunde termijn om een aanvraag te doen ongebruikt laat verstrijken dan wordt er alsnog een sanctietraject ingezet. Een overtreder wordt overigens niet uitgenodigd tot het doen van een aanvraag indien op voorhand duidelijk is dat de situatie niet kan worden gelegaliseerd. Dit ook om geen valse verwachtingen te wekken en de overtreder niet met onnodige kosten die verband houden met een aanvraag - op te zadelen. Ingevolge vaste jurisprudentie is er verder zicht op legalisering en wordt handhavend optreden aangehouden indien: er sprake is van een overtreding die wordt gelegaliseerd in een bestemmingsplan dat minimaal als ontwerp ter inzage is gelegd; er sprake is van een overtreding die wordt gelegaliseerd via een vergunning die minimaal als ontwerp ter visie is gelegd; er sprake is van een overtreding die binnen een korte periode na constatering kan worden gelegaliseerd door te anticiperen op nieuwe regelgeving. Uitgangspunt hierbij is dat de nieuwe wetgeving al ter vaststelling naar de Eerste Kamer is gezonden, dan wel via een Algemene Maatregel van Bestuur, die binnen 1 jaar na constatering van de overtreding van kracht wordt. 16

20 De hiervoor genoemde situaties die leiden tot (zicht op) legalisering en aanhouding van de handhaving betreffen geen uitputtende opsomming. Dat wil zeggen dat er zich in praktijk ook andere situatie kunnen voordoen die zicht geven op legalisering en daarom tot aanhouding van handhaving leiden. 4.3 Gedogen Indien uit onderzoek blijkt dat legalisering niet aan de orde is, doet de vraag zich voor of er dringende omstandigheden zijn die dwingen tot het gedogen van de strijdigheid / overtreding. Met betrekking (de mogelijkheid) tot gedogen moet rekening gehouden worden met relevante jurisprudentie en met name de standaardoverweging van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Inzake handhaving en gedogen luidt die standaardoverweging als volgt: Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag het bestuursorgaan weigeren dit te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisering bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien. Uit het vorenstaande is af te leiden dat gedogen slechts in uitzonderlijke gevallen mogelijk is en gebonden is aan kaders. Er is dan ook niet zozeer sprake van een keuze, maar meer van een nadere interpretatie van de jurisprudentie tot op een operationeel en concreet niveau. In beginsel zal de gemeente Halderberge geen enkele overtreding gedogen. Uitzondering hierop zijn die gevallen waarbij in het kader van een zorgvuldige afweging sprake is van dusdanige specifieke omstandigheden dat in het concrete geval, of categorie van gevallen, handhaving zou leiden tot een onevenredige en daardoor onrechtmatige schending van één of meerdere betrokken belangen. Hiervan is sprake indien handhavend optreden zou leiden tot onmiskenbare onbillijkheden, omdat er sprake is van overmachtsituaties. Concreet kan hierbij gedacht worden aan een situatie waarbij de strijdigheid is ontstaan door recente jurisprudentie. Voor alle categorieën van mogelijke gedoogsituaties geldt het volgende; Er moet sprake zijn van overmachtsituaties. Het gedogen vindt uitsluitend actief (dus schriftelijk en onder voorwaarden) plaats. Dit betekent dat passief gedogen niet aanvaardbaar is. Bij actief gedogen is er sprake van een beschikking in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Dit heeft tot gevolg dat de belangen van alle belanghebbenden in de belangenafweging moeten worden meegenomen. Een gedoogbeschikking wordt alleen afgegeven op schriftelijk verzoek van de overtreder. Het verzoek moet alle relevante informatie bevatten die nodig is om tot een weloverwogen besluit te kunnen komen. De gedoogbeschikking is voorzien van voorwaarden die de omvang en de periode van gedogen vastleggen. Het voldoen aan de gedoogbeschikking wordt periodiek gecontroleerd. 17

21 Er wordt uitsluitend gedoogd zolang de gedoogvoorschriften niet overtreden worden. Indien de voorwaarden van de gedoogbeschikking worden overtreden, wordt deze direct ingetrokken en wordt overgegaan tot handhavend optreden. Het gedogen mag niet langer voortduren dan voor de huidige overtreder noodzakelijk is. De beschikking is persoonsgebonden en niet overdraagbaar. Het gedoogbesluit wordt door genomen door het college van burgemeester en wethouders. De volgende situaties komen niet in aanmerking om gedoogd te worden: - situaties waarbij onevenredige schade ontstaat aan of overlast ontstaat voor monumenten, (leef)milieu, volksgezondheid, openbare orde en veiligheid of derden; - situaties waarbij sprake is van gevaar. Voorkomen moet worden dat een gedoogbeschikking een schijnzekerheid geeft aan de overtreder. In de gedoogbeschikking moet dan ook een expliciet voorbehoud worden gemaakt met verwijzing naar de mogelijkheid dat derde-belanghebbenden alsnog tegen het gedoogbesluit bezwaar kunnen maken. Hiernaast kan een ander handhavende instantie alsnog besluiten op te treden (bijvoorbeeld strafrechtelijke vervolging door het Openbaar Ministerie) en is niet met zekerheid te zeggen dat de situatie uiteindelijk zal worden gelegaliseerd ( gedogen legaliseert niet! ). Deze risico s blijven voor rekening van de overtreder en moeten expliciet in de gedoogbeschikking worden vermeldt. 18

22 5. HANDHAVINGSSTRATEGIE; SANCTIONERING 5.1 Sanctiestrategie In het geval er bij controles strijdigheden / overtredingen zijn geconstateerd, die strijdigheden / overtredingen niet (kunnen) worden gelegaliseerd en gedogen niet aan de orde is, worden de vervolgstappen gezet conform de sanctiestrategie uit het rapport Handhaven op Niveau van het Ministerie van Justitie en de daarin genoemde categorie-indeling. Dit sluit eveneens aan bij de brabantbrede handhavingsstrategie Zo handhaven we in Brabant. Deze categorie-indeling is als volgt: - categorie 0 : ernstige overtredingen die direct beëindigd dienen te worden. Er is sprake van acuut gevaar voor natuur en milieu en/of de volksgezondheid is in gevaar en/of de veiligheid is in het geding. Er is snelheid vereist om tot beëindiging van de overtreding te komen; - categorie 1 : ernstige overtredingen waarbij geen sprake van een acuut gevaar. Het zijn overtredingen met dreigende en/of onomkeerbare schade voor de fysieke leefomgeving van enige betekenis, dreigende risico s voor de volksgezondheid. Een overtreding kan ook als categorie 1 worden aangemerkt als er verzwarende omstandigheden met betrekking tot de overtreder aan de orde zijn. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de overtreder niet van goede wil is en/of de overtreding kennelijk met opzet is begaan. - categorie 2 : de overige overtredingen. Bij een samenloop van categorieën van overtredingen geldt als uitgangspunt de zwaarste categorie. De te ondernemen acties zijn per categorie als volgt: Categorie 0 1. handhavingsbeschikking: In geval van acuut gevaar of calamiteit kan de handhavingssanctie (last onder dwangsom of bestuursdwang) onmiddellijk worden uitgevoerd, zonder dat deze schriftelijk wordt medegedeeld. Ook kan het zijn dat er geen hersteltermijn (begunstigingstermijn) wordt gegund. De beschikking wordt dan achteraf op schrift gesteld. In de brief wordt de overtreder gewezen op de overtreding en wordt gemotiveerd aangegeven waarom het bestuur tot het direct opleggen van een handhavingssanctie (last onder dwangsom dan wel een last onder bestuursdwang) is overgegaan. Tevens zal worden bezien in hoeverre, in het kader van flankerend beleid, naast bestuurlijke handhaving ook strafrechtelijke handhaving (zie 5.6) kan worden toegepast en wenselijk is. Categorie 1 1. vooraanschrijving: de overtreder wordt door middel van een brief gewezen op de overtreding en wordt verzocht om binnen een gestelde termijn (welke relatief kort zal zijn) de overtreding te beëindigen en de eventuele schade te herstellen. Daarbij wordt duidelijk gemaakt dat er, indien de overtreding niet binnen de gestelde termijn wordt beëindigd, met een bestuursrechtelijke maatregel (last onder dwangsom of bestuursdwang) wordt opgetreden. De overtreder krijgt de mogelijkheid geboden om zijn zienswijze in te dienen. 2. handhavingsbeschikking: als na de termijn genoemd in de vooraanschrijving wordt geconstateerd dat de overtreding niet is beëindigd, volgt de handhavingsbeschikking. De overtreder wordt door middel van een brief (beschikking) een last onder dwangsom dan wel 19