Samenvatting Maatschappijwetenschappen Communicatie en Media

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijwetenschappen Communicatie en Media Samenvatting door S woorden 9 november keer beoordeeld Vak Maatschappijwetenschappen Hoofdstuk 1 Communicatie informatie en massacommunicatie 1.1 Zenders en ontvangers Communicatie tussen twee personen is interpersoonlijke communicatie. Communicatie is een proces waarbij een zender een boodschap overbrengt via een medium, aan en ontvanger verschillen in begrip tussen zender en ontvanger leiden tot ruis. 1.2 Vormen van communicatie Meerzijdige communicatie: een gesprek. Beide kunnen ze een boodschap overbrengen en daar weer op reageren. De ontvanger die reageert noem je feedback. Eenzijdige communicatie is bijvoorbeeld een televisieuitzending. 2. Directe communicatie is communicatie zonder technische hulpmiddelen. Indirecte communicatie is bijvoorbeeld een telefoongesprek. 3. Verbale communicatie is communicatie via woorden (geschreven, gesproken) of gebarentaal. Non verbale communicatie is communicatie zonder woorden, bijvoorbeeld lichaamstaal. 1.3 Effectieve communicatie. Audiovisuele informatie is een combinatie van beeld en geluid om een boodschap over te brengen. Pagina 1 van 21

2 1.4 Socialisatie. De betekenis van de boodschap wordt bepaald door het referentiekader, dat is het geheel van kennis, ervaringen en verwachtingen die iemand heeft. Communicatiestoornis kan ontstaan doordat in de ene cultuur iets als normaal wordt beschouwd terwijl het in de andere cultuur onbeschoft is (Chinezen die boeren). Socialisatie is de voorbereiding op de maatschappij, normen en waarden, taal, goede manieren enz. Internalisatie is de cultuur die als vanzelfsprekend wordt ervaren. Ook binnen een cultuur is er verschil in socialisatie. 1.5 Informatie Informatie is nieuws en kennis. Kennis is wat je weet. Nieuws is wetenswaardig. Nieuws is subjectief, om nieuws, nieuws te maken met het: Uitzonderlijk Zekere samenhang met andere feiten Voorkennis van de zaak waarbij het hoort. Kennis is ook subjectief, en afhankelijk van interpretatie. We leven in een informatiemaatschappij, technologisch hoogontwikkelde samenleving waarin mensen moderne informatie en communicatiemiddelen hebben waardoor meer informatie wordt geproduceerd en de productiviteit in het algemeen omhoog gaat 1.6 Massacommunicatie Massacommunicatie is gericht op een groot en relatief onbekend publiek. Kenmerken massacommunicatie: Vind meestal plaats met technische hulpmiddelen Geen fysieke nabijheid van zender en ontvanger Voor een groot publiek (eenzijdig) Openbaarheid van informatie en vormt een publieke opinie. Meestal door een complexe organisatie. Pagina 2 van 21

3 Beïnvloeding van de media door het publiek. Massamedia zijn belangrijk voor de openbaarheid zorgt voor publieke opinie. Politiek houdt rekening met publieke opinie, en andersom beïnvloed het publiek de politiek. Hoofdstuk 2 De betekenis van de massamedia. De media zijn te onderscheiden in: De pers (dagbladen, tijdschriften) De omroepen (radio, televisie) De communicatie - infrastructuur (internet, weblogs, social media) 2.1 De functies voor de samenleving. Massamedia heeft verschillende functies voor de samenleving: 1 De informatiefunctie: Burgers dienen goed geïnformeerd te zijn over de maatschappelijke en de politieke problemen en de verschillende visies daarop. Burgers dienen ook betrouwbare informatie te krijgen over de politiek. De informatiefunctie kun je indelen in: De spreekbuisfunctie: informatie geven namens een groepering of politieke partij. De controle of waakhondfunctie misstanden signaleren. De agendafunctie zaken van de publieke- in de politieke agenda zetten De opiniërende functie het uitwisselen van meningen De onderzoeksfunctie journalisten doen onderzoek naar politieke kwesties of maatschappelijke ontwikkelingen. 2. De socialiserende functie Door het kijken naar tv, lezen van kranten enz, wordt de burger geconfronteerd met de waarden en normen in de cultuur. De berichten hebben dus een socialiserende functie. 3. De amuserende functie De amuserende functie is groot, massamedia besteden daar veel aandacht aan. Ze hebben vooral de taak verstrooiing en amusement. Ook wordt er steeds vaker informatie in de vorm van entertainment aangeboden (infotainment). Pagina 3 van 21

4 4. De verbindende functie Media kan een rol spelen bij individuen om erbij te horen, het kan leiden tot sociale cohesie maar ook tot polarisatie. 5. De communicatiefunctie. Mensen kunnen de ideeën, gedachten en gevoelens uit te wisselen. 6. Educatieve functie De media speelt een rol in educatie. 7. De sociale functie. Mensen praten over de media. 8. De expressie functie. De mogelijkheid om je mening op sociale media te uiten. 9. Economische functie. Massamedia zorgt voor meer werkgelegenheid. 2.2De betekenis van de media voor het individu. De media heeft niet allen een functie voor de samenleving, maar ook voor het individu. De meeste taken zijn niet zo strikt van elkaar gescheiden. Als je een Amerikaanse serie kijkt voor je ontspanning, leer je tegelijkertijd iets over de Amerikaanse cultuur De media heeft voor veel mensen een grote betekenis. Het is onmogelijk een leven voor te stellen zonder tv, radio, internet enz. 2.3 Media en cultuur. Cultuur: de leefwijze van een groep bedoeld zoals die op verschillende manieren tot uiting komt. Waarden en normen in massamedia: Waarden: oriëntatiepunten voor het gedrag van mensen, dingen die men belangrijk vind. Normen: specifieke gedragsregels die voortkomen uit waarden. Dominante cultuur en subcultuur: Dominante cultuur is de cultuur van de groep in de samenleving met een invloedrijke politieke of economische positie. Pagina 4 van 21

5 Subculturen: levensstijlen van groepen mensen die waarden, normen en symbolen ontlenen aan de dominante cultuur, maar daar gedeeltelijk ook duidelijk van afwijken of andere accenten leggen Dimensies van cultuur: Ideële dimensie (met daarin mens- en maatschappijvisies, godsdienstige ideeën en waarden). Normerende dimensie (normen, wetten, straffen e.d die voortkomen uit de eerder genoemde waarden) Materiële aspecten, kleding, gebouwen en kunst. Er zijn veel Engelse uitdrukkingen in de Nederlandse taal overgenomen. Cultuuroverdracht kan positief maar ook negatief: Stereotypering: Fransen eten kaas, Duitsers bratwurst. Vooroordelen: Alle vluchtelingen zijn gelukszoekers. Wat zijn nu eigenlijk de belangrijkste functies van cultuur. Cultuur geeft de richting aan het denken en doen van mensen. Het geeft mogelijkheden: het is betekeningsgevend. Het geeft ook beperkingen: geeft aan welk gedrag aannemelijk is en wat niet. 2.5 De media en het meningsvormingsproces. We kunnen twee manieren hebben waarop de massamedia onze mening beïnvloed. Ze bepalen waarover mensen praten in de publieke agenda. Ze bepalen hoe we erover denken en praten. Media bepalen dus voor een groot gedeelte de publieke agenda. 2.6 Kanttekeningen bij de functies van de media. De massamedia is volgens sommigen positief (McLuhan) en voor sommige negatief (Postman). Media wordt ook meer marktgericht, de gevolgen zijn; Een vergrote aandacht voor amusement. (Infotainment) (Hypes) Minder betrouwbare en diepgaande achtergrondinformatie. Hoofdstuk 3 Selectie van het nieuws Voordat het nieuws de burger bereikt moet het aan filters voldoen: Pagina 5 van 21

6 Het moet herkend zijn als een onderwerp dat nieuwswaardig is. De beslissing of er aandacht door een verslaggever aan gegeven wordt. De beschikbaarheid van bronnen. Het selectief gebruik van bronnen door de verslaggever. De selectieve perceptie van de verslaggever. De selectie door internationale persbureaus. 3.1 Selectie door de consument. De media bepaald voor een deel de Publieke agenda. Zij komen met onderwerpen waar mensen zich mee bezig moeten houden. Onze mening wordt gevormd door wat de media ons informeert. Maar de informatie hoeft niet kloppend te zijn, het kan gekleurd zijn door de journalist. Mensen nemen ook niet klakkeloos alles over, zij hebben namelijk ook een eigen mening over het onderwerp. Mensen nemen slechts een gedeelte waar van wat er gebeurd; selectieve perceptie of selectieve waarneming. Mensen nemen vooral weer wat goed bij hun normen en waarden passen en in hun referentiekader. 3.2 Selectie door de media. Het nieuws is nooit objectief, omdat degene die het nieuws leveren ook een mening hebben over het onderwerp. Journalisten bepalen wat er in de krant of in het journaal komt, dit is ook subjectief want wat de een belangrijk vindt, vindt de ander niet belangrijk. Kleuring van de werkelijkheid zit dus in: De keuze van de nieuwsfeiten De manier waarop de nieuwsfeiten worden weergegeven. 3.3 Persbureaus en redacties. Kranten en journaals halen hun nieuws van persbureaus, eigen journalisten en persberichten. Nederlandse bedrijven halen hun nieuws van grote persbureaus, die hebben honderden mensen in dienst die overal ter wereld nieuws verzamelen. Dat wordt dan per telex gestuurd naar de redactie, waar het nieuws wordt geselecteerd en eventueel bewerkt. De kranten en journaals hebben zelf ook journalisten in dienst, die hetzelfde doen. Daarnaast krijgen de redacties ook nieuws binnen via rapporten en persberichten van bedrijven. Pagina 6 van 21

7 3.4 Selectiecriteria. Er zijn een aantal criteria waar nieuwsfeiten aan moeten voldoen. Het nieuws moet: uitzonderlijk zijn, gevolgen hebben voor grote groepen mensen, opvallend en onverwacht zijn, actueel zijn, dichtbij plaatsvinden, van belang zijn voor de doelgroep van het medium, nieuwswaarde (continuïteit), begrijpelijk, afwisseling, human-interestkarakter, beroemd persoon. Deze dingen zijn niet voor alle media gelijk. 3.5 Objectiviteit en subjectiviteit. Nieuwsvoorziening is geen objectieve weergave van de werkelijkheid. Journalistieke normen voor objectiviteit zijn: Verificatie, nagaan in andere bronnen of het klopt. Hoor en wederhoor, zoveel mogelijk betrokken partijen worden aan het woord gelaten. Scheiden van feit en mening. Doordat de media pluriform is bevorderd dat de objectiviteit. Toch komt het voor dat media een vertekend beeld geven, dit kan komen door. Journalisten vertellen uit eigen waarneming De journalist maakt selectief gebruik van bronnen Het referentiekader van de journalist speelt een grote rol. Naast kleuring heb je ook framing, dat is het proces waarin een gebeurtenis vanuit een bepaald perspectief wordt benaderd. Een frame is meer dan alleen een beeld: een frame is een specifieke verzameling van percepties beelden, en ideeën die een mens gebruikt om een bepaalde situatie betekenis te geven. 3.6 Nieuws en de derde wereld De derde wereld vind dat de nieuwsvoorziening hier niet klopt. Door westerse persbureaus is er nauwelijks aandacht aan de derde wereld. Ze zijn afhankelijk van de westerse persbureaus. Daarom hebben ze zelf persbureaus opgericht, maar die kunnen niet concurreren met de grote westerse. Pagina 7 van 21

8 3.7 De wereld van het amusement. Door amusement krijgen we een verkeerd beeld van de werkelijkheid. Hoofdstuk 4 De beïnvloeding van onze cultuur door de media. 4.1 De injectienaald De injectienaaldtheorie verteld dat wat we zien, we ook als een spons opnemen. manipuleren. We krijgen de boodschappen als een injectienaald ingespoten. De media kan mensen Positieve berichten beïnvloeden dus ook positief. 4.2 Het tweetrapsmodel De theorie van het tweetrapsmodel gaat er vanuit dat het publiek bestaat uit twee delen: opinieleiders en volgers. De opinieleiders zouden het eerst en het best de informatie oppikken en verwerken. De volgers zouden dan hun mening laten afhangen van de opinieleiders. De theorie was in de praktijk niet zo goed omdat de opinieleiders vaak met andere goed geïnformeerde praatten en de volgers onderling. 4.3 Selectiviteitstheorieën De injectienaald en de tweetrapstheorie gingen om de vraag wat doet de media met mensen? Later ontstond de vraag wat doen de mensen met de media? De selectiviteitstheorie zegt dat omdat mensen selectief waarnemen, ook zelf bepalen hoe ze door de massamedia beïnvloed worden. Er zijn 2 soorten selectiviteitstheorieën Mensen worden beïnvloed door de behoeften die ze hebben Mensen worden beïnvloed door de doelen die ze nastreven waardoor bij de een wel en bij de ander geen effecten van boodschappen ontstaan. 4.4 De agenda settingtheorie De agenda-settingtheorie zit tussen de injectienaald en de selectiviteitstheorie in. Volgens de agenda settingtheorie hebben de media geen effect op de meningen maar wel over waar de mensen over praten.. Pagina 8 van 21

9 4.5 De theorie van de zwijgspiraal Volgens de zwijgspiraal hebben de media veel invloed op de meningen. sociale isolatie, en volgen dus de media om mee te kunnen praten. Mensen zijn bang voor 4.6 De cultivatietheorie De cultivatietheorie zegt dat als mensen veel naar een bepaald soort programma kijken, ze een bepaald (verkeerd) beeld van de werkelijkheid krijgen. 4.7 De framing-theorie Volgens de framing theorie kan de media een bericht zo verdraaien waardoor de ontvangers over het bericht gaan nadenken. Hoofdstuk 5 De overheid en de media. 5.1 Pers en omroep De pers is het begrip voor alle gedrukte media. Omroepen is het begrip voor radio en televisie. De pers kan zich ontwikkelen tot een marktmechanisme. Zij zijn afhankelijk van de winst die zij maken en hebben niks te maken met de overheid. De omroepen mogen geen winst maken en krijgen van de overheid toestemming om iets uit te mogen zenden. Naast omroepen zijn er ook commerciële zendstations, zij zenden vanuit het buitenland uit en zijn uit op winst. Zij moeten zich ook houden aan een paar regels van de overheid. Nederland heeft een duaal omroepenbestel: d.w.z een gelijk aantal omroepen als commerciëlen. Alle drie maken tegenwoordig ook gebruik van internet. 5.2 De grondwet In Nederland zijn de regels gebaseerd op de grondwet, namelijk Art 6 en 7 (Vrijheid van Godsdienst en Meningsuiting). Zonder deze vrijheden zou er namelijk geen democratie zijn. Lid 1: De drukpers heeft geen toestemming nodig om gevoelens of gedachten te uiten. Lid 2: Radio en televisie, er is geen toezicht op de inhoud van de programma's. Lid 3: Films (demonstraties) er is geen toestemming nodig om je mening te uiten. Pagina 9 van 21

10 Lid 4: Al deze drie leden gelden niet voor reclames. 5.3 De grenzen van de vrijheid. De overheid mag geen censuur toepassen, maar niet alles mag zomaar. Er mag niet beledigd, opruiing, liegen, en schending van goede zaken worden, dit staat namelijk in het wetboek van strafrecht. Journalisten willen verschoningsrecht (beroepsgeheim) om makkelijker informatie te krijgen. Daar tegenover staat dat als ze hun bronnen niet bekend moeten maken, ze de grofste verdachtmakingen kunnen publiceren. 5.4 Internationale spelregels In het verdrag van Roma staat dat de overheid de burgers geen informatie mag achterhouden. De mediawetten mogen ook niet afwijken van wat er in het verdrag van Rome staat. Door de EU worden ook regels voor de media opgesteld. Nederland ging vooral in op de grensoverschrijdende televisie, veel commerciële zenders gingen vanuit het buitenland uitzenden (RTL, SBS) 5.5 Uitgangspunten van het overheidsbeleid 1 Bescherming van de vrijheid van meningsuiting. 2 Bescherming van de pluriformiteit. De Nederlandse overheid wilt dat er van allerlei opinies aan bod komen. Interne pluriformiteit, massamedia bieden verschillende opinies aan. Externe pluriformiteit, er zijn veel verschillende media met eigen opinies. 3 Bescherming van de democratie. Voor de moderne democratie is pluriformiteit belangrijk. Daarom neemt de overheid een zorgfunctie op zich, door de lezers zo veel mogelijk verschillende meningen te laten lezen. 4. Kwalitatief hoogwaardige informatievoorziening. 5. Onafhankelijkheid. 5.6 Politieke partijen Over de vijf uitgangspunten zijn de politieke partijen het eens, over de uitvoering niet. De omroepen in Nederland zijn georganiseerd in een publiek bestel. De zendtijd is verdeeld onder Pagina 10 van 21

11 omroepenorganisaties, die gefinancierd worden door belastingen. Het CDA en de PVdA wil een controlerende en kwaliteits bewakende overheid, en de VVD is voor een terughoudende zelfregulerende markt/samenleving met zelf beslissende burgers. Hoofdstuk 6 De pers: een profiel 6.1 De inhoud van de dagbladen Hier zes soorten berichten die de kranten kunnen brengen. Beleidsinformatie (nieuwsfeiten, achtergronden van ontwikkelingen) Human Interest (Stukjes over alledaagse of bijzondere mensen) Verstrooiing (Sport, strips enz.) Praktische informatie (het weer) Opinies (Elke krant geeft dagelijks een redactioneel commentaar op het nieuws) Advertenties 6.2 Landelijke en regionale bladen. Landelijke kranten zijn in het hele land te koop, ze brengen binnen- en buitenlands nieuws. De grootste landelijke krant is de Telegraaf, dan AD, De Volkskrant en de Trouw. Het reformatorisch dagblad en het Nederlands dagblad zijn streng gelovige bladen. Regionale kranten verschijnen in de regio en hebben veel meer streeknieuws, aan binnen- en buitenlands nieuws besteden ze minder aandacht. De grootste regionale is de Gelderlander. Een tussenvorm is Het Parool, het is een Amsterdamse krant die in heel Nederland te koop is. 6.3 Ochtend- en avondbladen. De ochtendbladen brengen het nieuws van de vorige dag tot de avond. De avondbladen brengen het nieuws van dezelfde dag nog (NRC en Het Parool) 6.4 Populaire massakranten en kaderkranten. Populaire massakranten (Telegraaf, AD) brengen veel Human Interest en verstrooiing. Kaderkranten leggen de nadruk op beleidsinformatie. Deze kranten worden vaak kwaliteitskranten genoemd. Pagina 11 van 21

12 6.5 De kleur van Dagbladen De Volkskrant is progressief, zij komen op voor de onderdrukking. Trouw is een protestantse krant. NRC Handelsblad kan liberaal genoemd worden. Het AD en de Telegraaf noemen zich neutraal. Het AD is links-midden en de Telegraaf is rechts. 6.6 Tijdschriften Je hebt verschillende soorten bladen; vrouwen- of damesbladen, mannenbladen, gossip of roddelbladen, jeugdbladen, hobbybladen, vaktijdschriften en sportbladen. 6.7 Opiniebladen Opiniebladen wil de lezer achtergrondinformatie geven over bepaalde onderwerpen, steeds meer kranten namen dit op in hun weekend uitgaves.tegenwoordig hebben we Elsevier (Rechts), Vrij Nederland (Links), de Groene Amsterdammer (Links) en HP de Tijd. 6.8 Huis-aan-huisbladen Gratis aan ieder huis geleverd, wordt betaald uit advertenties, en er staat streeknieuws in. Hoofdstuk 7 De pers: tussen de commercie en de overheid 7.1 Marktgerichtheid Marktgerichtheid: het streven naar een zo groot mogelijk publiek, een zo groot mogelijk publiek, een zo groot mogelijk deel van de markt. De massamedia zijn marktgericht. Kranten hoeven zich miet tot het totale publiek te richten, zij schrijven voor een vaste groep lezers. Dagbladen komen aan geld door verkoop van abonnementen, losse kranten en advertenties. Ze krijgen ook een gedeelte door STER reclameblokken. Sinds de jaren 60 is er wel wat verandert door: De ontzuiling De opkomst van televisie De reclame op tv Pagina 12 van 21

13 De advertentie inkomsten worden belangrijker. 7.2 Persconcentratie en monopolievorming Het totale aantal lezers is gestegen, maar er is wel meer diversiteit. Grote uitgevers geven meer kranten uit, dat heet persconcentratie. Er kunnen 3 vormen ontstaan. Redactionele concentraties, redacties voegen samen Publieksconcentratie: het publiek verdeelt zich over kranten. Aanbiedersconcentratie: samengaan van uitgevers. De bovenste zijn horizontale concentraties. Je hebt ook verticale concentratie: verschillende persbureus, drukkerijen etc. Daarnaast heb je ook nog diagonale concentratie: cross-ownership, dus naast dagbladen ook radio/televisie en omroepen. Persconcentratie wordt veroorzaakt door: De oplagespiraal Dure drukpersen Naast persconcentratie heb je ook monopolievorming, dus dat een bedrijf alles uitgeeft van bepaalde bladen. de mededingingswet kan concentraties van ondernemingen verbieden. 7.3 Marktsegmentenring Marktsegmentenring betekend dat het publiek steeds meer ingedeeld wordt in groepen. Dit verschijnsel leidt groepen die bladen lezen. Marktsegmentenring is te herleiden uit een aantal posities. De consument wil een blad wat bij zich past De producent is op zoek naar nieuwe markten. De adverteerders kunnen in speciale bladen adveteren (bv. Audi in Autoweek). 7.4 Uitgevers Uitgeversconcerns zijn gewone ondernemingen, ze handelen economisch. Uitgevers proberen ook hun activiteit buiten de pers te houden. Pagina 13 van 21

14 Ze proberen de hele bedrijfskolom in handen te krijgen (alle activiteiten die nodig zijn om een bepaald product bij de klant te brengen). Uitgeverijen doen ook alles om nieuwe producten te verkopen (internet, en audiovisuele producten. Voordeel: van de vrije markt van de pers is dat ze strijd voeren om de gunst van de lezer. Nadelen zijn: Kleine keuzemogelijkheden voor de consument Concentratie van de macht over de media in handen van een kleine groep. Bezorgdheid over de pluriformiteit. 7.5 Uitgevers en redacties. Kranten zijn niet alleen een product dat verkocht moet worden maar ook een taak als onafhankelijke berichtgever. Om te voorkomen dat de directie zich met de berichtgeving gaat bemoeien is daar een CAO voor ingesteld. In het reactiestatuut staat: de directie is verantwoordelijk voor de zakelijke krant, de redactie voor de inhoud van het blad. Bij sommige bladen gaat het alleen om de verkoop, zij volgen de interesses van hun lezers. Een uitzondering zijn de opiniebladen, zij werken net als kranten. 7.6 Overheid en pers in Nederland. De overheid bemoeid zich weinig met de pers, het is zo gevormd door de vrije markt, en er is vrijheid van meningsuiting. Voor de pluriformiteit was de overheid wel nodig zij hebben: STER geld voor de kranten gereserveerd Directe bescherming van de pluriformiteit kwam in 1974 Toen werd het bedrijfsfonds voor de pers ingesteld. In 1977 kwam het redactiestatuut. 7.7 Verschillen met de omroep. De overheid doet niet veel voor de pers. De overheid bemoeid zich er alleen als er een politieke mening geschreven wordt. Pagina 14 van 21

15 7.8 Wat vindt de politiek er van? De liberalen zijn niet zo blij met het bedrijfsfonds, het tast de vrije markt aan. De sociaal democraten vinden het goed dat ze zo overeind gehouden worden. Hoofdstuk 8 De publieke omroep: een profiel. In Nederland hebben we een duaal bestel. Het duale bestel betekent dat we in Nederland publieke omroepen en commerciële omroepen hebben. De taak van de publieke omroep staat in de mediawet. De mediawet heeft 3 kernfuncties: De publieke omroep moet een gevarieerd en kwalitatief hoogstaand aanbod van programma s geven. Onafhankelijke en betrouwbare nieuwsvoorzieing. Pluriformiteit van het aanbod. De publieke omroep wordt gefinancierd door advertenties (STER), e bijdragen van de overheid. De commerciële zijn volledig afhankelijk van commercie. 8.1 De omroepverenigingen en hun identiteit. Als omroepenvereniging kun je zendtijd krijgen door: genoeg leden je een maatschappelijke, culturele, godsdienstige, of geestelijke stroming vertegenwoordigd. Een toegevoegde waarde kan leveren aan het Nederlandse omroepenbestel. Er zijn in omroepen: AVRO, TROS, KRO, NCRV, EO, VPRO, MAX, BNN, WNL, Powned. 8.2 NOS en NTR De NOS heeft wettelijk de taak om programma's over nieuws en sport te brengen, de NTR moet over minderheden, kunst, cultuur en educatie uitzenden. 8.3 De overige zendgemachtigden. Daarnaast heb je levensbeschouwelijke omroepen: RKK, IKON, en Human. Zij allen samen zorgen voor NPO 1,2 en De mediawet Mediawet: Er is een publieke mediaopdracht die bestaat uit het op landelijk, regionaal, en lokaal niveau verzorgen van publieke mediadiensten door het aanbieden van media aanbod op het terrein van informatie, cultuur, educatie Pagina 15 van 21

16 en verstrooiing, via alle beschikbare aanbod kanalen. Evenwichtig, pluriform, gevarieerd en kwalitatief hoogstaand is en zich tevens kenmerkt door een grote verscheidenheid naar vorm en inhoud. Op evenwichtige wijze een beeld van de samenleving geven. Een breed en algemeen publiek, ook aandacht voor kleinere groepen. Onafhankelijk van commerciële invloeden. Voldoet aan hoge journalistieke en kwaliteitseisen. Voor iedereen toegankelijk Het commissariaat voor de media. Ziet toe op de naleving van programmavoorschriften en reclameregels. Verleend en controleert de zendmachtigeden Het is bedoeld om eerlijke toegang tot de media te garanderen, het kan boetes uitdelen bij overtreding. Hoofdstuk Verzuiling Er waren tussen ± zuilen. Je zat dan in een van die zuilen. De katholieke zuil De socialistische zuil De protestantse zuil De algemene zuil Je zat dus ook in een bijvoorbeeld katholiek koor, sportvereniging, school enz. 9.2 De ontzuiling. In de jaren 60 keek niet iedereen meer naar tv uit zijn eigen zuil. De ontzuiling leidde tot individualisering, mensen kozen zelf. Dit betekende dat de massamedia niet meer kon rekenen op een achterban. De Volkskrant veranderde hun positie van katholiek, naar links, andere kranten fuseerden, of verdwenen. De algemene krant profiteerde van de ontzuiling. In 1966 werd de TROS een omroep. In 1967 kwam de omroepenwet. De eisen paste goed bij de oude omroepen, de TROS past zich aan de wet. In 1988 kwam de mediawet, deze is vaak aangepast. De TROS was typisch ontzuild, veel kijkcijfer programma s. Veel omroepen waren genoodzaakt de TROS na te doen; vervlakking -> minder richten op eigen publiek, maar op kijkcijfers. Dit leidde tot de vertrossing. Pagina 16 van 21

17 9.3 Technologische ontwikkelingen. De vervlakking kwam ook door de ontwikkelingen in de techniek. Eerst werd alles vanuit Hilversum op de antenne uitgezonden. Toen kwam het kabelnetwerk, centrale antenne systemen er kwamen toen ook buitenlandse zenders te ontvangen. Vervolgens kwam de satelliettelevisie, vooral commerciële zenders (zoals Sky Channel) gingen vanuit de ruimte uitzenden. Ze hoefden zich niet te houden aan de Nederlandse wetten. Veel kabelnetwerken weigerde commerciële zenders aan te sluiten. De rechter bepaalde dat ze uit mochten zenden, omdat het vanuit het buitenland was. Toen kwam Joop van de Ende in 1989 met RTL-Veronique dat later RTL 4 werd, met veel bekende sterren. Veel kijkers gingen over op RTL. Inmiddels zijn de grote commerciële van RTL of SBS. RTL: RTL4, RTL5, RTL7 en RTL8 SBS: SBS6, NET5, Veronica Themazenders: TMF, MTV, Discovery, Eurosport enz. 9.4 Marktgerichtheid en commercie Door de toenemende concurrentie tussen publiek en commercieel zijn de publieke zich anders op gaan stellen. Zij willen ook kijkcijferhitten hebben. Dit leidt tot verschraling van het media-aanbod. Commerciële gaan moeilijke onderwerpen al helemaal uit de weg aangezien zij afhankelijk zijn van hoge kijkcijfers -> adverteerders. Door de (alleen) positie berichtgeving over sponsors komt de onafhankelijk van de berichtgeving in gevaar. Voordelen van commercialisering zijn er ook, duurdere dingen kunnen nu makkelijker worden uitgezonden. Dit is relatief want de uitzending kan ook veel meer gaan kosten. 9.5 Marktgerichtheid en de publieke omroepen Ook de publieke omroepen zijn marktgericht, zij proberen meer leden te krijgen. Ze bieden informatieve programma s aan (talkshows) maar de gesprekken zijn meer amusement dan informatief. Tijdens prime time zenden ze alleen amusement uit. Relatief weinig aandacht voor de kleinere doelgroepen. Door de sandwich formule toe te passen Ook kopen ze veel Amerikaanse programma s. Ze zijn goedkoop Technisch goed gemaakt Ze hebben al bewezen dat ze goed zijn in Amerika. Bij het beleid van de omroepen spelen de gegevens aan Stichting Kijkonderzoek een grote rol, daarin staan: Kijkcijfers (hoeveel mensen kijken) Pagina 17 van 21

18 Waarderingscijfers (wat vonden mensen ervan) Het dient als een soort feedback. 9.6 De gevolgen van meer televisie. De gevolgen voor de opkomst van veel zenders voor tv? Negatief: Veel amusement -> verschraling van het aanbod Minder betrouwbare informatie, minder aandacht voor etnische minderheden. Afstemming op de belangen van de adverteerders. Infotainment en entertainment-education Hypes, concurrentie journalisten, berichtgeving vanuit het zelfde perspectief Medialogica; beelden en emoties zijn belangrijker dan info. Voordelen: Financie, vergroot aanbod afgestemd op de markt, goedkoper. 9.7 De multiculturele samenleving: gevolgen voor media en het mediabeleid. Commerciële zenders zijn marktgericht, daarom is er weinig zendtijd voor etnische minderheden. De publieke omroep heeft de NPS de taak gegeven programma's over die mensen te maken. Door de toegenomen technische hulpmiddelen kunnen programma's makkelijk bekeken worden vanuit land van herkomst. Hoofdstuk 10 De discussie over het omroepbestel 10.1 Het omroepbestel onder druk Door 4 hoofdredenen is het verzuilde omroepenbestel van de jaren 60 verdwenen. Door verdere ontzuiling Toenemende consumentisme onder het omroeppubliek De omroepen raken hun monopoliepositie kwijt door kabel- en satelliettv. In de politiek worden compromissen gesloten Belangen en tegenstellingen. De massamedia zit vol tegenstellingen. Pagina 18 van 21

19 Economische groei - Mediabeleid Publiek bestel zo houden - Commerciële tv Reclame - Handhaving pluriformiteit Kijkcijfers - Inhoud Overheidsbemoeienis - Geen bemoeienis 10.3 Een commercieel bestel, een staatsomroep of een duaal bestel. In het buitenland zijn 3 vormen te onderscheiden. Commerciële zenders Duaal bestel Staatsomroep De VS heeft een commercieel bestel. De zendtijd is voor grote ondernemingen: NBC, ABC, CBSD. Zij verdienen geld door programma s te verkopen aan kleine (loklale) zenders. Die op hun beurt weer geld verdienen door reclame. Duitsland heeft een staatsomroep met weinig politieke invloed. 3 Netten: 1: ARD (werkt samen met 9 omroepen) 2: ZDF (Neutrale omroepenorganisatie) 3: Per deelstaat een omroep. De omroepen worden betaald door reclame en een omroepbijdrage door de overheid. Door satelliettelevisie is Duitsland ook commercieel (Duaal) geworden door RTL De politiek heeft 3 probleempunten over het omroepbestel. Hoeveel reclame mag uitgezonden worden? Is commerciële tv gewenst? Hoeveel invloed moet de overheid hebben? CDA en PvdA willen de publieke beschermen: overheidsbemoeienis is nodig om de pluriformiteit te houden. Reclame is nodig om de pluriformiteit te houden. Reclame is goed, maar het moeten wel STER reclames zijn CDA heeft een goede band met de KRO, de PvdA heeft een goede band met de VARA. De VVD wil zo min mogelijk overheidsbemoeienis, en een commercieel bestel, zo moeten ze hun beste beentje voor zetten. Hoofdstuk 11 Technologische ontwikkelingen Pagina 19 van 21

20 11.1 Nieuwe mogelijkheden In de jaren 80 vond er een media-explosie plaats. Ontwikkeling van kabeltelevisie Satelliettelevisie Ook werd abonnee-tv ingevoerd. Je kreeg een decordeertoestel aan je tv, waardoor je gecodeerde zenders kon ontvangen Nieuwe problemen Door de komst van kabel-tv, kwamen veel meer programma's de huiskamers binnen, dit was een bedreiging voor het publieke bestel. Er kwamen nieuwe regels. De publieke omroep mag de kabel niet gebruiken voor abonnee-tv. Ongericht uitzenden mag alleen de publieke omroepen, en de buitenlandse zenders. Lokale en regionale zenders zitten in het publieke bestel. Per 1 gemeente 1 lokale omroep. Per provincie 1 regionale zender. Met de satelliet-tv hoefde men zich niet te houden aan de Nederlandse wet Media explosie Een andere nieuwe ontwikkeling was de consultatieve media zoals teletekst, je bepaald zelf welke informatie je krijgt. Maar de echte explosie kwam met de komst van het internet Economische groet en technologische ontwikkelingen Door de technologische ontwikkelingen, met name digitalisering vinden ontwikkelingen binnen de wereld van de massamedia plaats. De rol van informatie- en communicatietechnologie (ict) is belangrijk. Door ict-ontwikkelingen ontstaat een communicatiebestel dat de verbondenheid van verschillende typen media benadrukt. Een belangrijke ontwikkeling is digitale televisie. Economische groei zorgt ook voor vergrote consumptie mogelijkheden en in vrijetijdsbesteding wordt er veel van de media gebruik gemaakt. Verder is er sprake van internationalisering/globalisering in de economie, en door technologische mogelijkheden ook in de massacommunicatie. Dit alles brengt ook nieuwe vormen van dienstverlening met zich mee bijvoorbeeld elektronisch betalen Wat zijn de belangrijkste gevolgen va deze ontwikkelingen Pagina 20 van 21

21 Sociaal cultureel: vergroting van het aanbod. Versterking van de ontzuiling en individualisering. De publieke omroep komt onder druk te staan Diversificatie van het media- aanbod (meer aanbod) De aanwezigheid van ict versterkt het proces van informalisering Media, vooral commerciële tv en radiozenders, willen intense beleving en ervaring (intensivering) -> emotie tv Digitalisering Internationalisering Sociaal economisch: versterking van de globalisering van handel en dienstverlening Tweedeling van de samenleving (wel, en geen gebruik van technologische hulpmiddelen) Internet als platform voor informatie en vermaak is een concurrent voor bestaande media. Internationalisering van het media - aanbod Multinationals gaan gepaard et het in gevaar komen van de vrijheid van informatie en meningsuiting. Voor publieke omroepen komen themakanalen Politiek Juridisch: het mediabeleid is gewijzigd ten gunste van de commerciële zenders. Privacyproblematiek Persvrijheid Nieuwe media verdringen traditionele media Technologische ontwikkelingen hebben gezorgd voor de media begroting De informatiemaatschappij Informatiemaatschappij: hoog technologisch ontwikkelde samenleving die door middel van informatie- en communicatietechnieken veel informatieproductie laat zien. Gevolgen: Sociaal economisch: Het aanbod van productie, dienstverlening en consumptie. Sociaal cultureel: Toename en differentiëring van het aanbod van informatie Politiek Juridisch: burgers hebben meer mogelijkheden om in contact te komen met politici. Digitale democratie. Pagina 21 van 21