Socialisatie en cultuur

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 4285 woorden 11 januari ,3 39 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Socialisatie en cultuur Interacties: gesprekken voeren, blikken wisselen, brief sturen. De uitkomst van interacties is vaak onvoorspelbaar. Toch zijn er ook voorspelbare aspecten; dit komt omdat er allerlei normen en regels worden afgesproken. Cultuur: alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en dus als vanzelfsprekend beschouwen. Cultuur word gevormd door interactie maar de cultuur bepaalt ook de manier van interactie. Interdependenties: Mensen zijn met elkaar verbonden en zijn onderling afhankelijk. Deze bindingen heten ook wel interdependenties. Soorten bindingen: Affectieve bindingen: Behoefte aan liefde en vriendschap, nationale gevoelend ed. Economische bindingen: In werksituaties ben je hier anderen voor nodig. Ondersteuning van mensen die niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Cognitieve bindingen: Overdracht van kennis door leraren en journalisten die de informatie verschaffen via de massamedia. Politieke bindingen: Komen voort uit het feit dat we als burgers veel dingen niet zelf kunnen regelen, we hebben een bestuursapparaat nodig. Nature - Nurture Cultuur staat tegenover natuur: datgene wat aangeboren is. Nature: gaan ervan uit dat menselijk gedrag bepaald wordt door biologische eigenschappen. Nurture: benadrukken de cultuur als verklaring van menselijk gedrag. Cultuurkenmerken: normen(gedragsregels) en waarden(principes), maar ook vele andere kenmerken zoals kennis gewoonten feestdagen ed. Sterke verschillen in normen en waarden kunnen leiden tot conflicten. Culturen zijn dynamisch en verschillen per plaats, tijd en groep. De kenmerken van een cultuur zoals verbod op geweld blijven bestaan maar opvattingen over kleding en vrijetijdsbesteding veranderen steeds. Rolgedrag: de manier waarop je je in een bepaalde rol behoort te gedragen. De rol hangt samen met de situatie. De manier waarop wij ons in die rol naar buiten toe laten zien, de presentation of the self word beïnvloed door maatschappelijke opvattingen over de manier waarop je je in een bepaalde rol dient te gedragen. De rollen kun je ook omschrijven als verschillende maskers die we verwisselen als we in een andere situatie terecht komen. Dit doen we om altijd geloofwaardig over te komen. Dit heet ook wel impression management. Pagina 1 van 12

2 Een rolconflict treedt op wanneer iemand met tegenstrijdige verwachtingen wordt geconfronteerd. VB: een docent kan een rolconflict krijgen als hij weet dat een leerling 0.1 punt hoger nodig is om over te gaan. Dominante cultuur: een cultuur die gedragen wordt door een groep die binnen een samenleving overheersend is. Deze groep wordt vooral gevormd door mensen met een invloedrijke politieke en economische positie. De Nederlandse taal, gelijkwaardigheid en tolerantie zijn kenmerken van de Nederlandse cultuur. We spreken van een subcultuur wanneer binnen een groep waarden, normen en andere cultuurkenmerken op bepaalde onderdelen afwijken van de dominante cultuur. Tegencultuur: mensen die zich verzetten tegen de dominante cultuur of daar een bedreiging voor vormen. VB: de feministes uit de jaren zeventig. Subculturen kun je bewust tot toetreden zoals bij jongerenculturen, andere subculturen ontstaan vanzelf, zoals op het werk. Bedrijfscultuur: Alle normen, waarden en gewoonten die er in een bedrijf gelden zoals: kleding, taal/vakjargon, uitstraling v/h bedrijf. Jeugdcultuur: Bij jongeren zijn veel subculturen, dit komt door 3 redenen; Na WOII nam de welvaart toe, hierdoor hadden jongeren meer geld te besteden Jongeren willen een eigen leefstijl die anders is dan die van hun ouders. Jongeren hebben behoefte aan de geborgenheid van een groep, ze willen ergens bij horen. Jeugdculturen komen vaak voort uit muziekstromingen. De jeugdculturen veranderen snel. Immigranten: mensen uit andere landen die in Nederland komen wonen. Allochtoon als: niet geboren & getogen in Nederland Ouders of grootouders niet geboren in Ned. Geen deel uitmakend v/d dominante NL cultuur Groepen mensen die vanuit het buitenland naar Ned. Zijn gekomen: 1: A: Ned. Indiërs (spijt optanten) B: Molukkers (ex-knil militairen) 2: Gastarbeiders uit Zuid-Europa 3: Gastarbeiders uit Marokko en Turkije 4: 1970-nu Mensen die komen voor gezinshereniging of gezinsvorming 5: Vlak voor 1975: Surinamers 1990: Antillianen 1990-nu: Asielzoekers/vluchtelingen Doordat in elke cultuur andere normen en waarden gelden kan dat soms problemen opleveren. Om problemen te voorkomen zul je je moeten aanpassen als je in een andere cultuur komt. Integreren: een deel van de dominante cultuur overnemen maar voor een deel ook je eigen cultuur behouden. Cultuur vormt een gedragsregulerend kader: het bied mogelijkheden om met anderen te communiceren maar het legt ook beperkingen op aan het gedrag. De belangrijkste kenmerken van een cultuur worden telkens aan nieuwe leden overgedragen zoals aan kinderen immigranten en leerlingen. Dit gebeurt via socialisatie, enculturatie, acculturatie, sociale controle en internalisatie. Socialisatie: Socialisatie is het proces waarbij iemand de waarden, normen en andere cultuurkenmerken Pagina 2 van 12

3 van zijn samenleving of groep aanleert. Het doe van socialisatie is aanpassing van het individu aan zijn omgeving, maar ook de instandhouding en continuering van de cultuur over een periode van vele jaren. Het zorgt ervoor dat het leven in een samenleving geordend kan verlopen. Enculturatie en acculturatie: Bij cultuuroverdracht zijn er 2 vormen: 1. Enculturatie: het aanleren van cultuurkenmerken in de samenleving of het milieu waar met is geboren 2. Acculturatie: Het later aanleren van de kenmerken van een cultuur waar men niet oorspronkelijk toe behoort. Socialiserende instituties: Instellingen, organisaties en overige collectieve gedragspatronen (=gemeenschappelijke gebeurtenissen waarmee ook normen en waarden worden overgebracht zoals Koninginnedag) waarmee de cultuuroverdracht in een samenleving plaatsvindt. 1. Gezin (leer je dingen vanaf je geboorte) 2. School (kinderen leren hier discipline) 3. Werk (hier moet je prestatie leveren) 4. Maatschappelijke groeperingen (sportclubs, geloofsrichtingen ed.) 5. overheid (wetten waar je je aan moet houden) 6. vriendenkring (vriendenkring heeft veel invloed op de normen en waarden van mensen) 7. media (Televisie kranten films affiches en boeken beïnvloeden het gedrag van mensen) Sociale controle: Sociale controle is de wijze waarop mensen andere mensen stimuleren of dwingen zich aan de geldende normen te houden. Het zorgt ervoor dat het socialisatieproces goed verloopt en dat mensen zich maatschappelijk gedragen. Een sociale functie is formeel wanneer deze is gebaseerd op geschreven regels zoals wetten of reglementen. Beleefdheidsvormen en andere ongeschreven regels zijn informele sociale controle. Sociale controle vindt plaats in de vorm van sancties waarmee mensen ervoor zorgen dat anderen zich gedragen naar de geldende formele en informele normen. Er zijn 4 vormen van sancties: 1. Formele positieve sancties zoals een diploma 2. Formele negatieve sancties zoals een boete. 3. Informele positieve sancties zoals een compliment of applaus 4. Informele negatieve sancties zoals een kind straf geven. * Internalisatie: het doel van socialisatie en sociale controle is bereikt wanneer er internalisatie van de cultuur plaatsvindt; mensen hebben zich sommige aspecten van hun cultuurgroep zo eigen gemaakt dat zij zich automatisch gaan gedragen zoals de groep dat van het verwacht. Media en communicatie Communicatie: het proces waarbij een zender bedoeld of onbedoeld een bepaalde boodschap overbrengt aan een ontvanger. Deze boodschap bevat een hoeveelheid informatie zoals gedachten gevoelens of gedragingen. Het medium waarlangs de boodschap word verstuurd kan bestaan uit gesproken of geschreven woord, gebaren, kleding, televisiebeelden, kunstwerken enz. Wanneer de ontvanger op een boodschap reageert ontstaat er feedback of terugkoppeling. Encoderen is het in een vorm of code verpakken van een boodschap door de zender en decoderen is het vertalen van die boodschap door de ontvanger Pagina 3 van 12

4 In alle fasen van het communicatieproces kan ruis optreden waardoor de boodschap niet goed overkomt. Communicatie is een sociaal proces dat in elk groepsgedrag is terug te vinden. De ene mens heeft de ander nodig: de mens is een sociaal wezen. Behalve een sociale kant heeft communicatie ook economische aspecten. Bedrijven communiceren via allerlei communicatiemiddelen. Nederland is een informatiemaatschappij: een samenleving waar communicatie en informatieoverdracht de basis van de meeste economische activiteiten vormen. Informatie is een product geworden. Soorten communicatie: directe en indirecte communicatie. Bij directe communicatie is sprake van face-to-face contact. Eenzijdige en meerzijdige communicatie. Bij eenzijdig is er sprake van eenrichtingsverkeer zoals bij radio en tv en kranten. Als de communicatie meerzijdig is zijn de deelnemers zowel zender als ontvanger. Verbale en non-verbale communicatie. Verbaal betekent dat er gebruik gemaakt word van gesproken en geschreven woord. Non-verbaal word informatie overgebracht via symbolen tekeningen en lichaamstaal. Interpersoonlijke communicatie en massacommunicatie. Interpersoonlijke communicatie word uitgewisseld tussen een klein aantal personen zoals bij een vergadering, er is sprake van directe verbale en of non-verbale feedback. Bij massacommunicatie is de informatie bedoeld voor een groot heterogeen en relatief onbekend publiek. Hierbij zijn bijna geen feedbackmogelijkheden. Massacommunicatie vind plaats via massamedia. Massamedia: dragers van openbare boodschappen. Gemeenschappelijke kenmerken van massamedia: informatie bedoeld voor groot en anoniem publiek informatie is openbaar relatie tussen zender en ontvanger onpersoonlijk communicatie is eenzijdig ontvanger kan meestal alleen indirect en achteraf reagerenà weinig feedback Soorten boodschappen: Amusement (films ed.) Nieuws (kranten journaal) Reclame (naambekendheid en goedkope producten aanprijzen) Meningsvorming (talkshows, documentaires) Kunst ( toneelstukken) Educatie en onderwijs (schooltelevisie) Nieuws: informatie over recente feiten die nog onbekend zijn bij het grote publiek. Kennis is informatie die al bekend is, zoals wat je leert op school. Kennis en nieuws zijn subjectieve begrippen want niet iedereen heeft dezelfde kennis en nieuws is voor de een nog niet en voor de ander al wel bekend. Functies van de media voor het individu: informatieve functie (voorzien in informatie, educatie, hulp bij opinie of meningsvorming) Sociale functie (zorgen dat men kan meepraten en men hun eenzaamheid kan verdrijven) Recreatieve functie (voorzien in: ontspanning, gezelligheid en tijdverdrijf, spanning, sensatie en romantiek) Functies van de media voor de samenleving: Pagina 4 van 12

5 Politiek-informatieve functie. Mensen informeren over belangrijke maatschappelijke problemen. Spreekbuisfunctie. Politici informeren van kwesties en standpunten die leven onder de bevolking. Controle functie. Media letten op of de regering, bedrijven en maatschappelijke organisaties correct handelen en hun afspraken nakomen. Commentaarfunctie. Kranten en tijdschriften kennen een redactioneel commentaar en laten in een forum de lezers aan het woord. Socialiserende functie. Massamedia werken als een socialiserend instituut en dragen belangrijke cultuurelementen over of bekritiseerd deze. Soorten media. Gedrukte media Kranten tijdschriften huisbladen boeken enz. zijn gedrukte media. Kranten en tijdschriften heten ook wel pers. In Nederland is er vrije pers en werkt volgens de wetten van vraag en aanbod. Het zijn vrije ondernemingen die winst nastreven. Soorten gedrukte media: Kranten: dagbladen die nieuwsfeiten en achtergrondinformatie en andere praktische gegevens brengen. Tijdschriften: verschijnen periodiek en brengen verschillende soorten informatie, meestal gericht op een specifieke doelgroep. Huis-aan-huisbladen: verschijnen eens per week en zijn gratis. Brengen plaatselijk of regionaal nieuws. Boeken: zijn te onderscheiden in non-fictie (studieboeken, kookboeken enz.) en fictie (literatuur strips enz.) Kranten In NL zijn ongeveer 40 dagbladen, landelijke(nieuws en achtergrondinfo uit binnen en buitenland. VB: telegraaf AD volkskrant) en regionale kranten (verkrijgbaar in een bepaalde streek) Verschillen tussen kranten: Algemene kranten en richtingkranten. Algemene krant is niet gebonden aan een levensbeschouwende of politieke richting, richtingkranten zijn dat wel (VB: trouw) Progressieve en conservatieve kranten. Progressief hecht waarde aan maatschappelijke verandering, zijn vernieuwinggezind en worden ook wel links genoemd. Conservatieve kranten zijn behoudend, steunen het gezag en hechten waarde aan tradities, ook wel rechts genoemd. Populaire en kwaliteitskranten. Populaire of massakranten richten zich op het grote publiek (Telegraaf AD). Kwaliteitskranten of ook wel kaderkranten richten zich op het kader, het beter opgeleide deel van de Nederlanders (NRC handelsblad) Bekendste kranten: Telegraaf: sensationeel, goede buitenlandredactie, showbizz, rechts AD: duidelijk brengen van ingewikkelde zaken door tekeningen en grafieken Volkskrant: progressief en intellectueel NRC Handelsblad: links-liberaal, avondkrant Trouw: protestants-christelijk, veel aandacht voor onderwijs ed. Pagina 5 van 12

6 Metro en spits: gratis bij grote stations Tijdschriften Er is wel een tijdschrift voor iedere doelgroep (=een groep mensen waar het voor bedoeld is). De enige overeenkomst tussen tijdschriften is dat ze eens in een bepaalde periode verschijnen. Soorten tijdschriften: Jongerenbladen. Jongeren als doelgroep, van bobo voor kleuters tot Yes en Oor voor jongeren Familiebladen zoals Panorama en Revu Roddelbladen: schrijven voornamelijk over het leven van BNers. VB: privé, story Special-interestbladen:Schrijven over 1 specifiek onderwerp Vakbladen: bedoeld voor beroepsgroepen Opiniebladen: geven achtergrondinformatie en commentaar bij politieke, economische, culturele en maatschappelijke kwesties. Omroepgidsen: geven info over tv en radioprogramma s. Audiovisuele media Audiovisuele media communiceren via geluid en bewegende beelden met de massa, de communicatie is meestal eenzijdig, er is weinig feedback mogelijk. VB: radio, televisie. Verschillende soorten zenders: landelijke publieke omroepen: zenden meestal uit op Nederland 1,2,3. Zijn meestal opgericht in de begintijd van de radio. De overheid verdeelde toen de zendtijd onder de belangrijkste stromingen/zuilen: KRO (katholiek), NCRV (protestants-christelijk), VPRO (hervormd), VARA (socialistisch) AVRO (algemeen). Later kwamen er ook omroepen bij die geen binding hadden met een zuil zoals de TROS en BNN.Publieke omroepen zijn ideële instellingen en zijn niet bedoeld om winst te maken. Ze krijgen geld van de overheid en van leden. Ze moeten deel van hun zendtijd besteden aan culturele of informatieve programma s. regionale en lokale publieke omroepen: brengen vooral plaatselijk nieuws. landelijke commerciële omroepen: vrije ondernemingen die marktgericht zijn. Inkomsten bestaan uit opbrengst van reclameboodschappen. Zenden vooral populaire programma s uit. buitenlandse omroepen: publieke omroepen uit het buitenland. Nieuwe media Het grootste verschil met de andere media zijn de mogelijkheden tot interactiviteit. Het onderscheid tussen zender en ontvanger dat er is bij kranten, radio en tv word vervangen door zenders die ook ontvangen en ontvangers die ook zenders zijn. Ontwikkelingen in de media Doordat de meeste mediabedrijven commerciële ondernemingen zijn die voor hun inkomsten afhankelijk zijn van advertenties en reclame is er een onderlinge concurrentiestrijd ontstaan. Hierdoor zien we een aantal ontwikkelingen in de massamedia: Persconcentratie: Het teruglopen van het aantal zelfstandige kranten en krantenuitgevers. Een krantenuitgever geeft vaak ook meer als 1 krant uit. Dit verschijnsel kan het gevaar van monopolievorming met zich meebrengen. Hiervan is sprake als een uitgeverij (bijna) het volledige aanbod in handen heeft. Hier kan dan machtsmisbruik uit voort komen. Pagina 6 van 12

7 Marktsegmentering: Bij tijdschriften is ook maar een beperkt aantal uitgevers. Zo is bijvoorbeeld een hele lijn jeugdbladen helemaal in handen van 1 uitgever die begint bij kleuters en eindigt bij bladen voor jongeren. Het is dan de bedoeling dat men steeds overstapt naar het volgende blad. Commercialisering: Steeds meer mensen trekken weg bij de publieke omroepen en gaan naar de commerciële zenders kijken. Tijdens prime time is de concurrentie hoog en probeert men de kijkers bij andere zenders weg te trekken. De commerciële zenders komen ook steeds meer met doelgroepenmedia als FoxKids en TMF. Mediaconcentratie: Mediabedrijven breiden hun activiteiten uit door samen te gaan werken met andere bedrijven waardoor alles binnen één groot mediaconcern geconcentreerd wordt. (zoals uitgeverijen met kabelnetwerkexploitanten en filmmaatschappijen.) Het samensmelten van verschillende vormen van massamedia. Concentratie in Nederland: Tv omroepen hebben eigen websites, op de radio worden krantenartikelen besproken enz. Wereldwijde concentratie: de massamedia word beheerst door steeds minder mediaconcerns. Bijvoorbeeld Amerikaanse tv-series die aan Europa worden verkocht. Hoe komt het nieuws tot stand? Voordat nieuws in de krant komt moet het eerst aan verschillende selectiecriteria voldoen: Is het nieuwsfeit actueel? Is het bericht uitzonderlijk? Is het interessant voor grote groepen mensen? Hoe ingrijpend zijn de gevolgen van de gebeurtenis Gaat het over belangrijke of beroemde personen? Voet het nieuwsfeit iets toe aan het totaalinzicht in een bepaalde kwestie. Is er beeldmateriaal bij? Hoe meer criteria het bericht aan voldoet hoe sneller het geplaatst word. Waar komt het nieuws vandaan? Nieuwsbronnen: personen en instellingen die uit eigen initiatief informatie aan journalisten verstrekken Nieuwsgaring: eigen journalisten gaan zelf op zoek naar het nieuws Persbureaus: sturen nieuwsberichten via modem en fax Persbureaus zijn commerciële bedrijven die een groot aantal correspondenten in dienst hebben om nieuws te verzamelen. ze kopen vaak nieuws van andere persbureaus (ANP, GPD, enz) Off the record: informatie die een geïnterviewde aan een journalist ziet maar liever niet gepubliceerd heeft. Presentatie van het nieuws De meeste kranten tijdschriften of omroepen willen een duidelijk herkenbare identiteit, dit blijkt uit: De keuze van de onderwerpen door journalisten en redactie. (de een meer shownieuws, de ander meer politiek ed.) De Presentatie van het nieuws. (de een veel foto s en grote koppen, de ander ziet er rustiger uit. Op tv Pagina 7 van 12

8 verschil tussen rustige en snel wisselende programma s) Eigen commentaar en analyses Betrouwbaarheid De kwaliteit van berichtgeving hangt nauw samen met het begrip objectiviteit: een beschrijving van feiten en meningen die in overeenstemming is met de werkelijkheid. Hoe meer objectiviteit, des te hoger de kwaliteit van de berichtgeving. Volledige objectiviteit bestaat niet in de journalistiek. Er wordt altijd geschreven vanuit een bepaald referentiekader: de persoonlijke normen en waarden, de eigen ervaringen en gewoonten spelen altijd een rol als je iets beschrijft. Ook maken journalisten en redacties keuzen die nauw samenhangen met de doelgroep waarvoor men schrijft of uitzend. Om objectiviteit of betrouwbaarheid zo dicht mogelijk te benaderen moeten journalisten in ieder geval: Een scheiding maken tussen feiten en meningen Het principe van hoor en wederhoor toepassen (nieuwsfeiten van meer dan 1 kant belichten door verschillende betrokkenen aan het woord te laten.) Gebruikmaken van verschillende nieuwsbronnen en deze ook vermelden. Over kennis en zaken beschikken (journalisten specialiseren zich vaak op een vakgebied zoals politiek of sport) Redactiestatuut (bij krant) Zowel redactie als directie van een dagblad streven ernaar een goed journalistiek product te maken. De leiding van een krant is gescheiden in twee aparte verantwoordelijkheden: de directie is verantwoordelijk voor het zakelijke en financiële management De redactie heeft de inhoudelijke verantwoordelijkheid Deze verantwoordelijkheden kunnen strijdig met elkaar zijn. Om conflicten te voorkomen is de verhouding tussen directie en redactie vastgelegd in het redactiestatuut. Dit statuut is opgenomen in de CAO van dagbladjournalisten en waarborgt de onafhankelijkheid van de redacties. Ook de identiteit van de krant staat hier in beschreven. Het selectieproces van het nieuws De invloed van de media De invloed van de media word duidelijk gemaakt met een voorbeeld; criminaliteit De media geven in het algemeen geen reëel beeld van de omvang en soorten criminaliteit. Ook het gemiddelde beeld van daders word sterk door de media beïnvloed. De media kan ook van invloed zijn op onze angst om slachtoffer te worden. Beeldvorming De massamedia hebben een grote invloed op het beeld dat wij van de criminaliteit en de daders hebben. Daardoor wordt: Het vooroordeel gekweekt dat het vooral om zware en agressieve criminaliteit. De hoeveelheid agressieve criminaliteit veel hoger ingeschat dan echt zo is. Een stereotiep beeld van dé misdadiger gegeven Bij de bestrijding van criminaliteit dikwijls alleen gedacht aan strengere straffen. Pagina 8 van 12

9 Vooroordelen en stereotypen Vooroordeel: een oordeel over iets of iemand dat niet op kennis van zaken berust. Stereotypering: een vaststaand beeld, waarbij we aan een hele groep bepaalde kenmerken toeschrijven. Beinvloedingstheorieën Over de invloed van de massamedia bestaan 5 theorieën: 1. De injectienaaldtheorie : De media word hier gezien als een injectienaald die het publiek druppeltje voor druppeltje met bepaalde ideeën kan volspuiten. Het publiek zou de boodschap van de massamedia in zijn geheel overnemen. (propagandamachine in Hitler tijd) Propaganda= uitsluitend eenzijdige informatie geven met als doel aanhangers voor een standpunt of zaak te winnen. Ook zonder propaganda zijn de media in staat de mening en het gedrag van mensen te indoctrineren. Indoctrinatie is het systematisch en voortdurend opdringen van bepaalde opvattingen en meningen aan het publiek waardoor het denkpatroon sterk word beïnvloed. Ook vind er manipulatie plaats. Bij manipulatie krijgt het publiek vervormde informatie voer een bepaalde kwestie omdat met opzet feiten worden weggelaten of verdraaid zonder dat de ontvanger dit merkt. 2. De multiple-step-flow-theorie: De massamedia hebben alleen een indirecte invloed. Deze beïnvloeding verloopt via bepaalde mensen uit onze naaste omgeving, zogenaamde opinieleiders (mensen die veel gezag hebben). In de eerste fase ontwikkelen alleen deze opinieleiders een duidelijk eigen mening over bepaalde informatie. Als zij zeggen wat ze er van vinden hebben de meeste mensen in hun omgeving nog geen echte mening. In de tweede fase nemen de mensen de mening van de opinieleider over. 3. De cultivatietheorie: De televisie speelt in onze tijd een dominante rol bij het overdragen van cultuur. Mensen die veel fictieve programma s kijken gaan steeds meer in de verhalen geloven. Ze verwisselen de werkelijkheid met een televisiewerkelijkheid. 4. De selectieve perceptie: Elke informatie wordt altijd zodanig vervormd dat deze zo veel mogelijk past in ons referentiekader. Mensen nemen informatie dus nooit objectief waar (perceptie=waarneming). Het referentiekader is het geheel van persoonlijke waarden normen, kennis en ervaring. De ontvanger, de mediagebruiker heeft dus veel meer macht omdat hij zelf bepaalt door wie hij geïnformeerd en dus beïnvloed wordt. 5. De agendatheorie: Dit benadrukt dat de media niet bepaald hoe maar waarover mensen denken. De informatie die de media aanreiken zet ons aan het denken, pas daarna vind de meningsvorming plaats. De media beïnvloeden niet alleen de gespreksagenda van burgers, maar ook de politieke agenda. Als de media veel aandacht besteed aan een onderwerp moeten politici zich wel uitspreken over het onderwerp. Het onderwerp is via de media op de politieke agenda gekomen. De media en de overheid De media kan in Nederland niet ongestoord hun gang gaan. Ze zijn gebonden aan de voorwaarden die de Nederlandse overheid aan hen stelt.de media werkt grotendeels onafhankelijk van de overheid. Om het algemeen belang van de media te waarborgen treedt de overheid soms wel actief op, vanuit de volgende uitgangspunten: Het recht op informatie: Voor een goed functionerende democratische samenleving is een betrouwbare informatievoorziening noodzakelijk. Alleen dan kan er een goed publiek debat plaatsvinden. Om het proces van politieke besluitvorming voor iedereen inzichtelijk te maken is er sinds 1980 de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) van kracht. Deze wet verplicht de overheid tot het geven van informatie. Pagina 9 van 12

10 Vrijheid van meningsuiting: Als er geen persvrijheid heerst kunnen journalisten de burgers niet goed informeren, politici controleren en kritiek geven op overheidsbeslissingen. In ons land is de vrijheid van meningsuiting daarom vastgelegd in de grondwet. Hiermee is tevens de persvrijheid gewaarborgd. Toch mag je niet alles publiceren: discriminatie, onware, opruiende en onzedelijke publicaties of uitzendingen zijn verboden. Tegenover de vrijheid van meningsuiting in een democratie staat de censuur in een dictatuur, de censuur houdt in dat de overheid controle uitoefent op de informatievoorziening. 2 soorten censuur: 1. Preventieve censuur: gebeurt vooraf en betekent het schrappen van zinsneden uit artikelen of de verplichte publicatie van bepaalde informatie 2. Repressieve censuur: vind achteraf plaats, wanneer bijvoorbeeld complete kranten of programma s worden verboden of wanneer journalisten worden opgepakt vanwege hun uitlatingen. De bescherming van een pluriform aanbod: Pluriformiteit is het aanwezig zijn van allerlei verschillende kranten, tijdschriften, omroepen, zenders en internetbedrijven. De overheid beschermt dit om te zorgen dat het publiek verschillende soorten informatie kan vergelijken. De overheid doet dit door invloed uit te oefenen op het publieke omroepbestel en door financiële steun te geven aan kranten die dreigen te verdwijnen. De overheid & gedrukte media De houding van de overheid tegenover de gedrukte pers wordt gekenmerkt door twee tegengestelde principes: Het vrijemarktprincipe Bescherming van de pluriformiteit. Kranten en tijdschriften halen hun inkomsten uit abonnementen, losse verkoop en advertenties, ook krijgen ze een deel van de inkomsten van de STER-reclame. Omdat dit niet genoeg is om het hoofd boven water te houden is het Bedrijfsfonds voor de Pers opgericht. Bladen met een duidelijke politieke of kerkelijke kleur in nood kunnen zo geholpen worden tegen de ondergang. De overheid en nieuwe media De overheid bemoeit zich nauwelijks met de nieuwe media omdat internetproviders en aanbieders van nieuws, info enz. werken via het vrijemarktprincipe, iedereen kan zelf een website beginnen waardoor de vrijheid van meningsuiting en de bescherming van de pluriformiteit niet in gevaar komen. Wel heeft de overheid enkele maatregelen genomen om internet voor iedereen beschikbaar te maken: subsidies aan scholen om kinderen wegwijs te maken met compu`s belastingmaatregelen om burgers in staat te stellen computers aan te schaffen cursussen om personeel om te scholen De overheid en de omroepen Het overheidsbeleid ten aanzien van de omroepen is in Nederland meerdere keren verandert. De eerst omroepwet kwam tot stand in de tijd dat Nederland een verzuilde samenleving was. Hierna werd de wet verandert, inmiddels is de wet nogmaals verandert. Gesloten omroepbestel: Vijf omroepen kregen een zendmachtiging en er mochten verder geen andere omroepen uitzenden. Deze omroepen mochten niet commercieel zijn (geen winst maken). Verzuiling en ontzuiling Tijdens de verzuiling werd het maatschappelijk leven bepaald door geloofs- en levensovertuigingen. Elke Pagina 10 van 12

11 zuil had zijn eigen school, vakbond, sportclub, maar ook hun eigen krant en omroep. Deze media waren de spreekbuis van hun zuil. Eind jaren 50 vond de ontzuiling plaats; mensen kregen minder behoefte om hun hele leven te laten bepalen door hun geloofs- of levensovertuiging. Open omroepbestel: Het aantal omroepen werd uitgebreid doordat er meer zendtijd kwam en er televisiereclame werd toegelaten(ster). De omroepwet werd gewijzigd zodat het omroepsysteem veranderde van gesloten in een open bestel. Er kwam ruimte voor omroepen als Veronica en de TROS (veel amusement). Vertrossing: Omroepen gaan steeds meer letten op kijk- en luistercijfers en zenden op prime time vooral populaire programma s uit. Duaal omroepbestel: in 1988 werd de omroepwet vervangen door de eerste Mediawet, buitenlandse bedrijven mochten in Nederland vrij uitzenden, Nederlandse commerciële zenders nog niet. In 1989 startten verschillende zenders vanuit het buitenland programma s die op Nederland gericht waren. Hierdoor werd de Mediawet verandert waardoor commerciële zenders ook vanuit Nederland mochten uitzendenà Het duaal omroepbestel. Naast publieke omroepen waren nu ook commerciële zenders toegestaan. De commerciële zenders moesten wel in het bezit zijn van een uitzendvergunning, ze moeten zich dus wel aan de regels houden. Wel mochten ze natuurlijk winst maken. De mediawet: Geeft de kaders aan waarbinnen de publieke omroepen moeten opereren, maar biedt ook ruimte voor commerciële zenders. Enkele wetsbepalingen uit de Mediawet van 2002 die vooral voor publieke omroepen gelden: Een publieke omroep moet de vorm hebben van een vereniging of een stichten en heeft tot taak pluriforme programma s van een kwalitatief hoog niveau te verzorgen. De televisiezendtijd word gebruikt voor een volledig programma. Beginnende omroep minstens leden, volledige publieke omroep meer als leden. Geestelijke en kerkelijke genootschappen, maatschappelijke organisaties en politieke partijen kunnen zendtijd toegewezen krijgen zonder dat ze leden hebben Bepalingen uit de mediawet met betrekking tot reclame: publieke omroepen max. 6,5% van zendtijd aan reclame, commerciële omroepen max. 15% Sponsoring toegestaan voor culturele programma s en voor verslag of weergave van een sportevenement. Sluikreclame (een product of productnaam tonen of noemen zonder dat het publiek weet dat het reclame is) is verboden Discussies over het mediabeleid Er vindt veel discussie plaats over de richting waarin de media zich zou moeten ontwikkelen. Politieke uitgangspunten: De publieke omroepen moeten zorgen voor kwalitatief goede programma s. Sinds de jaren 90 wil de overheid zich minder direct met bepaalde aspecten van de samenleving bemoeien; terugtredende overheid. De standpunten van verschillende politieke partijen zijn hierover nogal verschillend: VVD is voorstander van vrijemarktdenken PVDA wil een regulerend optreden van de overheid zoals controle en bewaking van de pluriformiteit in de mediawereld. CDA is ook voor een regulerend optreden maar vind dat omroepen en kranten ook zelf hun verantwoordelijkheid dienen te nemen. Voorstander van duaal omroepbestel. Pagina 11 van 12

12 Naast de overheid en de politieke partijen hebben ook direct betrokkenen visies op de inrichting van het omroepbestel. : Publieke omroepen. Zijn voor behoud pluriformiteit Commerciële zenders. Vinden dat mensen volwassen genoeg zijn om zelf uit te maken waar ze naar kijken. Bedrijfsleven: benadrukt dat commercialisering van de media tot vergroting van de keuzemogelijkheden voor de consument leidt. De consument: Wil minder reclame en een mix van kwalitatief hoogwaardige programma s, spelletjes en amusement. Daarom lijkt het erop dat het duale omroepbestel goed is voor de wensen van de consument. Pagina 12 van 12