Infectie met niet-tuberculeuze mycobacteriën bij 2 patiënten met bronchiëctasieën
|
|
- Gerrit Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 klinische lessen Infectie met niet-tuberculeuze mycobacteriën bij 2 patiënten met J.M.A.Daniels, T.Haitjema, R.van Altena, J.G.van den Aardweg, F.Vlaspolder en W.G.Boersma Dames en Heren, Chronische hoest (al dan niet productief ) is een diagnostische uitdaging voor zowel huisartsen als clinici. De meest voorkomende oorzaken van chronische hoest zijn postnasal drip, astma, gastro-oesofageale reflux, chronische bronchitis en. 1 2 Indien purulent sputum wordt opgegeven, dient men behalve aan chronische bronchitis en ook te denken aan tuberculose. Echter, begeleidende symptomen bij deze ziekte zijn meestal hemoptoë, nachtzweten, gewichtsverlies of koorts. Dat chronische hoest ook veroorzaakt kan worden door infectie met niet-tuberculeuze mycobacteriën beschrijven wij in de volgende ziektegeschiedenissen. Patiënt A, een 67-jarige vrouw, bezoekt haar huisarts met sinds 3 maanden bestaande klachten van recidiverende, niet-productieve hoest, dyspnoe, koorts tot 38,3 C en piepende ademhaling. Haar voorgeschiedenis vermeldt, naast enkele operaties, een pneumonie van de middenkwab 15 jaar tevoren. Omdat bij een expectatief beleid de klachten persisteren, verwijst de huisarts haar, een maand later, naar de longarts. Patiënte rookt niet en heeft geen klachten van koorts, hemoptoë, nachtzweten of gewichtsverlies. Lichamelijk onderzoek toont geen afwijkingen. Laboratoriumonderzoek laat alleen een verhoogde BSE zien (35 mm/h). De uitslagen van spirometrisch onderzoek zijn niet-afwijkend. De thoraxfoto laat een partiële atelectase zien van de middenkwab (figuur 1). Op een CT-scan van de thorax zijn zichtbaar in de middenkwab (figuur 2). Bij bronchoscopie worden endobronchiaal geen afwijkingen waargenomen. In de auraminekleuring van zowel sputum als bronchusspoelsel worden zuurvaste staafjes gezien, die ook gekweekt worden op Löwenstein-Jensen-medium. Een RNAamplificatietest voor Mycobacterium tuberculosis is negatief. Een specifieke DNA-probetest (Genprobe) van het isolaat Medisch Centrum Alkmaar, Wilhelminalaan 12, 1815 JD Alkmaar. Afd. Longziekten: hr.j.m.a.daniels, assistent-geneeskundige; hr.dr.t. Haitjema, hr.dr.j.g.van den Aardweg en hr.dr.w.g.boersma, longartsen. Afd. Medische Microbiologie: hr.dr.f.vlaspolder, arts-microbioloog. Beatrixoord, Haren. Hr.R.van Altena, longarts. Correspondentieadres: hr.dr.w.g.boersma (w.boersma@mca.nl). is uiteindelijk positief voor Mycobacterium avium-complex. HIV-serologisch onderzoek geeft negatieve uitslagen. Op grond van het gevoeligheidspatroon wordt gestart met claritromycine, ethambutol en rifampicine voor een duur van 9 maanden. Wegens oogklachten wordt het gebruik van ethambutol voortijdig gestaakt. In de loop van enkele maanden verdwijnen de hoest- en dyspnoeklachten. M. avium-complex wordt niet teruggevonden bij sputumonderzoek en bronchoalveolaire lavage. Patiënt B, een 80-jarige man, bekend met boezemfibrilleren, bezoekt de longarts wegens sinds een halfjaar bestaande progressieve klachten van hoesten, waarbij purulent sputum wordt opgegeven, dyspnée d effort en een wisselende, subfebriele temperatuur. Nachtzweten, gewichtsverlies of hemoptoë is niet aan de orde. Patiënt heeft tot 20 jaar vóór presentatie 34 jaar lang 20 sigaretten per dag gerookt en gebruikt geen alcohol. Drie jaar vóór deze klachten maakte hij een reis door China. Bij auscultatie van de longen zijn diffuus enkele crepitaties hoorbaar. Röntgenonderzoek van de thorax toont een uitgebreid reticulonodulair beeld (figuur 3). De werkdiagnose luidt interstitiële longafwijkingen op basis van een infectieus proces. Er worden een mantouxtest, sputumonderzoek en longfunctieonderzoek aangevraagd en er wordt een afspraak gemaakt voor over 2 weken. Na een week komt patiënt echter vervroegd op de polikliniek met een forse toename van zijn klachten en koorts tot 39 C. Er wordt een grauwe patiënt gezien, zonder verdere afwijkingen. De thoraxfoto is ongewijzigd. De bezinking is 114 mm/h, de concentratie C-reactieve proteïne (CRP) 175 mg/l en het leukocytengetal 20, /l, met 88% segmentkernige cellen. De CT-scan van de thorax laat diffuus en kleine infiltraten zien, met name in de ondervelden (figuur 4). De mantouxtest is negatief, evenals de auramine- en Ziehl-Neelsen-kleuringen op sputum. Daags daarna blijkt echter de kweek op mycobacteriën positief. Onder de diagnose pulmonale tuberculose wordt gestart met rifampicine, isoniazide, pyrazinamide en ethambutol en patiënt wordt in redelijke conditie ontslagen. Bij het beoordelen van de kweekuitslagen (bij herhaling positief ) rijst echter twijfel over de diagnose tuberculose. Er wordt nadere diagnostiek gedaan naar niet-tuberculeuze mycobacteriën en met een DNA-genprobe wordt een Mycobacterium abscessus gevonden, gevoelig voor claritromycine. Ned Tijdschr Geneeskd april;149(18) 961
2 a b atelectase van het mediale segment van de middenkwab atelectase van het mediale segment van de middenkwab de kennis over infecties door niet-tuberculeuze mycobacteriën flink toegenomen. Dat deze infecties ook kunnen voorkomen bij HIV-negatieve patiënten blijkt onder andere uit eerdere publicaties in dit tijdschrift. 3 4 Toen de eerste groepen patiënten met infecties met niettuberculeuze mycobacteriën werden beschreven, viel het op dat deze patiënten vaak ouder waren dan patiënten met tuberculose, dat de meerderheid blank was en dat er meestal een historie van bestond, eerder doorgemaakte tuberculose of een andere longziekte die gepaard gaat met weefseldestructie. 5-7 Tuberculinetests waren vaker negatief dan bij tuberculosepatiënten en familieleden hadden zelden een positieve tuberculinetest. De diagnose infectie met niet-tuberculeuze mycobactefiguur 1. (a) Achter-voorwaartse en (b) laterale röntgenopname van de thorax van patiënt A met partiële atelectase van de middenkwab en in de middenkwab. HIV-serologisch onderzoek is negatief. Het gebruik van de tuberculostatica wordt gestaakt en behandeling met claritromycine 500 mg 2 dd wordt begonnen. Daarna nemen de klachten van dyspnoe en hoesten geleidelijk af. Een jaar later laat de thoraxfoto vrijwel geen afwijkingen meer zien. De bezinking daalt naar 20 mm/uur, de CRP-concentratie naar 7 mg/ml en het leukocytengetal naar 6, /l. Na 1,5 jaar is patiënt nagenoeg klachtenvrij en wordt de behandeling beëindigd. Niet-tuberculeuze mycobacteriën zijn alle mycobacteriën (behalve Mycobacterium leprae) die niet tot het M. tuberculosiscomplex behoren. Sinds de beschrijving van gedissemineerde infecties met M. avium-complex als onderdeel van aids is 962 Ned Tijdschr Geneeskd april;149(18)
3 riën kan men alleen stellen indien de verwekker geïsoleerd wordt uit een kweek van luchtwegsecreet (meestal spontaan opgehoest sputum) of een weefselbiopt. Contaminatie van de luchtwegen of het sputummonster kan echter fout-positieve uitslagen opleveren. Daarom geldt dat isolatie van de bacterie uit 3 kweken nodig is voor de diagnose, net als dit het geval is voor tuberculose. Voor M. abscessus en Mycobacterium kansasii lijkt eenmalige isolatie voldoende voor de diagnose. Toch wordt bij deze verwekkers geadviseerd om minimaal 2 kweken af te nemen. 8 M. avium-complex is de meest voorkomende veroorzaker van longziekte door niet-tuberculeuze mycobacteriën bij volwassenen. Tot M. avium-complex behoren 28 serotypen van 2 nauw verwante soorten, M. avium en Mycobacterium intracellulare. Ze worden geïsoleerd uit aarde en water, evenals uit geïnfecteerd pluimvee, varkens en andere dieren. Over de besmettingsroute van M. avium-complex is weinig bekend. Transmissie van dier op mens of van mens op mens lijkt geen belangrijke rol te spelen. 9 Ondanks frequente blootstelling leidt besmetting zelden tot ziekte. Immuungecompromitteerde patiënten vormen een uitzondering, met name patiënten met een gestoorde cellulaire immuniteit, zoals bij aids. Bij HIV-negatieve patiënten zijn er 3 hoofdvormen van aan M. avium-complex gerelateerde longziekte bekend (Griffith DE, Wallace RJ. Clinical manifestations of nontuberculous mycobacterial infections in HIV-negative patients; UpToDate versie 11.2; De eerste variant komt vooral voor bij mannen van middelbare of oudere leeftijd met onderliggende chronisch obstructieve longziekte en nicotine- of alcoholgebruik, en het beloop lijkt op dat van tuberculose. De tweede variant hangt samen met. De bij patiënt A zijn mogelijk een gevolg van de doorgemaakte pneumonie. Meestal gaat het echter om na tuberculose, waardoor het beeld klinisch kan lijken op een reactivering van tuberculose. Bij patiënt B werden ook gevonden. Het is onduidelijk of deze de oorzaak of het gevolg zijn van de M. abscessus-infectie. Bij een derde variant, die met name voorkomt bij oudere vrouwen, staan dyspnoe en interstitiële longafwijkingen op de voorgrond. Dit kan leiden tot respiratoire insufficiëntie met dodelijke afloop. Een zeldzame, vierde variant is het Lady Windermere-syndroom, dat voorkomt bij slanke, oudere vrouwen. Klachten kunnen bestaan uit chronische hoest, dyspnoe, koorts, nachtzweten, gewichtsverlies en geringe hemoptoë. Men denkt dat een jarenlange habituele onderdrukking van de hoestprikkel de oorzaak is. Dit zou leiden tot afname van de mucociliaire klaring met daardoor chronische inflammatie en in de middenkwab en uiteindelijk infectie met M. avium-complex. 10 Behandeling van longziekte met M. avium-complex is niet eenvoudig, aangezien gerandomiseerde placebogecontroleerde studies ontbreken. Daarnaast zijn veel tuberculostatica er in vitro 10 tot 100 keer minder effectief tegen dan tegen M. tuberculosis. 11 Nieuwe macroliden zoals claritromycine en azitromycine kunnen werkzaam zijn tegen M. avium-complex. Uit het sputum van patiënt B werd M. abscessus gekweekt. Deze bacterie behoort tot de groep van de snelgroeiende mycobacteriën. Longziekte veroorzaakt door snelgroeiende mycobacteriën komt het meest voor bij oudere (C 60 jaar), blanke, niet-rokende vrouwen zonder noemenswaardige pulmonale voorgeschiedenis. 12 Bij ongeveer 40% van de patiënten bestaat er een onderliggende longziekte. Het klinische beeld lijkt op dat van longziekte met M. aviumcomplex, met chronische hoest (vaak productief ) als meest voorkomende symptoom. Röntgenonderzoek van de thorax aorta figuur 2. CT-scan van de thorax van patiënt A met in de middenkwab. De schaalverdeling is in cm. Ned Tijdschr Geneeskd april;149(18) 963
4 interstitiële tekening figuur 3. Achter-voorwaartse röntgenopname van de thorax van patiënt B met beiderzijds diffuse interstitiële afwijkingen, met name in de midden- en ondervelden. en infiltratieve afwijkingen figuur 4. CT-scan van de thorax van patiënt B met en infiltratieve afwijkingen dorsaal. De schaalverdeling is in cm. toont meestal bilaterale reticulonodulaire verdichtingen in de bovenvelden met soms cavernen. 13 Behandeling van M. abscessus is dikwijls teleurstellend. Er bestaat een hoge mate van in-vitroresistentie en placebogecontroleerde onderzoeken ontbreken. M. abscessus is soms gevoelig voor macrolideantibiotica, maar sputumconversie wordt vrijwel nooit bereikt. 14 Bij een lokale infectie in de long is chirurgische resectie te overwegen. Dames en Heren, de 2 beschreven patiënten met en een infectie met niet-tuberculeuze mycobacteriën illustreren dat naast stoornissen in de cellulaire immuniteit (zoals bij aids) ook afname van de lokale afweer infectie met deze bacteriën kan faciliteren. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 6 september Ned Tijdschr Geneeskd april;149(18)
5 Literatuur 1 Irwin RS, Curley FJ, French CL. Chronic cough. The spectrum and frequency of causes, key components of the diagnostic evaluation, and outcome of specific therapy. Am Rev Respir Dis 1990;141: Irwin RS, Madison JM. The diagnosis and treatment of cough. N Engl J Med 2000;343: Lier LK van, Vries PJ de. Een patiënt met longafwijkingen, waarschijnlijk veroorzaakt door atypische mycobacteriën. Ned Tijdschr Geneeskd 1964;108: Kraan JK. Longafwijkingen veroorzaakt door atypische mycobacteriën. Ned Tijdschr Geneeskd 1965;109: Crow HE, King CT, Smith E, Corpe RF, Stergus I. A limited clinical, pathologic, and epidemiologic study of patients with pulmonary lesions associated with atypical acid-fast bacilli in the sputum. Am Rev Tuber 1957;75: Lewis AG, Lasche EM, Armstrong AL, Dunbar FP. A clinical study of the chronic lung disease due to nonphotochromogenic acid-fast bacilli. Ann Intern Med 1960;53: Timpe A, Runyon EH. The relationship of atypical acid-fast bacteria to human disease: a preliminary report. J Lab Clin Med 1954; 44: Griffith OE, Wallace RJ. Lung disease caused by nontuberculous mycobacteria. In: Pennington JE, editor. Respiratory infections. Diagnosis and management. New York: Raven Press; Meissner G, Anz W. Sources of Mycobacterium avium complex infection resulting in human diseases. Am Rev Respir Dis 1977;116: Reich JM, Johnson RE. Mycobacterium avium complex pulmonary disease presenting as an isolated lingular or middle lobe pattern. The Lady Windermere syndrome. Chest 1992;101: Rastogi N, Frehel C, Ryter A, Ohayon H, Lesourd M, David HL. Multiple drug resistance in Mycobacterium avium: is the wall architecture responsible for exclusion of antimicrobial agents? Antimicrob Agents Chemother 1981;20: Medical Section of the American Lung Association. Diagnosis and treatment of disease caused by nontuberculous mycobacteria. This official statement of the American Thoracic Society was approved by the Board of Directors, March Am J Respir Crit Care Med 1997; 156(2 Pt 2):S Griffith DE, Girard WM, Wallace jr RJ. Clinical features of pulmonary disease caused by rapidly growing mycobacteria. An analysis of 154 patients. Am Rev Respir Dis 1993;147: Brown BA, Wallace jr RJ, Onyi GO, de Rosas V, Wallace 3rd RJ. Activities of four macrolides, including clarithromycin, against Mycobacterium fortuitum, Mycobacterium chelonae, and M. chelonae-like organisms. Antimicrob Agents Chemother 1992;36: Abstract Pulmonary infection caused by non-tuberculous mycobacteria in two patients with bronchiectasis. Two patients, a woman aged 67 years and a man aged 80 years, had chronic cough among other respiratory symptoms. In the woman, chest radiograph and CT-scan revealed partial atelectasis of the middle lobe and bronchiectasis. In the man, an interstitial pattern was seen on chest radiograph, and CT scan showed diffuse bronchiectasis. In both the man and the woman, non-tuberculous mycobacteria were identified (Mycobacterium avium complex and Mycobacterium abscessus, respectively). Treatment was successful in both patients. Non-tuberculous mycobacteria can cause considerable pulmonary infection in patients with bronchiectasis. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:961-5 Ned Tijdschr Geneeskd april;149(18) 965
Nontuberculeuze mycobacteriën
Nontuberculeuze mycobacteriën Epidemiologie en klinische presentatie Wouter Hoefsloot, longarts Radboudumc - Dekkerswald Pentalfa project KU Leuven 28-02-2019 wouter.hoefsloot@radboudumc.nl Welke atleet
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieLegionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD
Legionella pneumophila S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila, established in 1976 Legionella is een aerobe, gram negatieve bacterie Familie Legionellaceae heeft 50 species, met ruim 70 serogroups.
Nadere informatieDe klinische relevantie en diagnostiek van non-tuberculeuze mycobacteriën
De klinische relevantie en diagnostiek van non-tuberculeuze mycobacteriën Clinical relevance of non-tuberculous mycobacteria and diagnosis of disease Dr. J. van Ingen Samenvatting Non-tuberculeuze mycobacteriën
Nadere informatieNontuberculeuze mycobacteriën: klinisch relevant
Stand van zaken Nontuberculeuze mycobacteriën: klinisch relevant Jakko van Ingen, Wouter Hoefsloot, Wiel C.M. de Lange, Cecile Magis-Escurra, P.N.R. (Richard) Dekhuijzen, Martin J. Boeree en Dick van Soolingen
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieKlinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven
Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Geen (potentiële) belangenverstrengeling Azacitidine, een gekke oorzaak van crazy paving M. Roeven; M. Cruijsen; W. van der Velden, Casus
Nadere informatieEBM II: Korte casus 1. Kaat De Groot Laurens Deprost
EBM II: Korte casus 1 Kaat De Groot Laurens Deprost EBM II: Inleiding tot klinisch denken Titularis: Prof. Dr. Nicole Pouliart Tutor: Chelsey Plas 05/12/2014 Inhoud Casus Differentiaaldiagnoses oesofageale
Nadere informatieHoesten en proesten. Wim Siemons Medische Beeldvorming Zaterdag 21 september 2013
Hoesten en proesten Wim Siemons Medische Beeldvorming Zaterdag 21 september 2013 Leerdoelen Meest gebruikte classificatiesysteem voor hoest Indicaties beeldvorming bij hoesten en proesten Enkele casussen
Nadere informatieTuberculose bij mens en dier. Ineke van Haeften van der Schee longarts
Ineke van Haeften van der Schee longarts Welke bacteriën zijn er? Mycobacterium tuberculosis-complex Mycobacterium Tuberculosis Mycobacterium Africanum Mycobacterium Cannettii Mycobacterium Microti Mycobacterium
Nadere informatiePneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch
Nadere informatieKlinisch redeneren. Tuberculose. Yolanda Vis 17 december 2015
Klinisch redeneren Tuberculose Yolanda Vis 17 december 2015 Leerdoelen Je kan Uitleggen wat voor ziekte tuberculose is (pathogenese) De epidemiologie, incidentie/prevalentie in Nederland en de risicogroepen
Nadere informatieVraag 1: Welk onderzoek laat u verrichten om pulmonale hypertensie aan te tonen of uit te sluiten?
ROIG 22-11-06 Leerstof Murray and Nadels s textbook of respiratory medicine, 4 de editie Volume 1 Hfst 4: Ventilation, blood flow and gas exchange Hfst 24: Pulmonary function testing Hfst 36 en 37: COPD
Nadere informatieTuberculose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Tuberculose Bij u is tuberculose vastgesteld. In deze folder vindt u informatie over deze ziekte en de behandeling. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Wat is tuberculose? Tuberculose,
Nadere informatieSinds maanden hoestklachten Geel/groen sputum Dyspnoe Snel moe 12 kg afgevallen Roken: kort geleden gestopt. Anamnese
Anamnese 44 jaar oud Kort geleden diagnose HIV Profylactisch behandeling met Co-Trimoxazol Kort geleden behandeld voor candida oesophagitis, nu geen dysfagie Vooraf lichte temperatuur verhoging en sinds
Nadere informatieTuberculose Hyperinflammatie. Elgin Gülpinar
Tuberculose Hyperinflammatie Elgin Gülpinar 05-05-2017 Casus, 20 jarige vrouw Voorgeschiedenis Afkomstig uit Somalië 2016 (okt) obstipatie en verminderde eetlust 2016 (nov) opname elders 2017 (jan) gestart
Nadere informatieAstma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD
Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten
Nadere informatieLegionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014
Legionella Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een
Nadere informatieDocumentnummer: P.HYGI.007 PROTOCOL: TBC
PROTOCOL: TBC Inhoudsopgave Doel... 2 1. Inleiding... 2 1.1 Risico factoren... 3 1.2 Ziekteverschijnselen... 4 1.3 Diagnostiek... 4 1.4 Multiresistensie... 5 1.5 Behandeling... 5 2. Preventie van besmetting...
Nadere informatieColistine verneveling bij ventilator-associated pneumonia. Guido Bastiaens, MD PhD AIOS Medische Microbiologie
Colistine verneveling bij ventilator-associated pneumonia Guido Bastiaens, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Casus Man, 26 jaar Voorgeschiedenis 2016 diagnose Ewing sarcoom met metastasen in bekken, ribben
Nadere informatieInterstitiële longziekten Onderzoek.
Interstitiële longziekten Onderzoek www.nwz.nl Inhoud Wat zijn interstitiële longziekten? 3 Onderzoeken 3 Afspraak longarts 5 Uw vragen 6 Notities 7 2 U heeft mogelijk een zogenoemde interstitiële longziekte.
Nadere informatiePneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen
Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt
Nadere informatieTransmurale werkafspraken
Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard
Nadere informatieHoesten. j.heynens 12-10-2007
Hoesten Programma Fysiologie van hoesten Wat is normaal? Differentiaal diagnose Wat betekent hoesten voor de gemeenschap? USA: 35 % van de schoolkinderen otc medicatie afgelopen 30 dagen USA: 2 miljard
Nadere informatieTransmurale werkafspraak Hoesten
Transmurale werkafspraak Hoesten Medisch Coördinatie Centrum Antonius Ziekenhuis M. Berghuis, huisarts Benschop, V. Duurkens, longarts St Antoniusziekenhuis, J. Geurts, transmuraal huisarts Rhijnhuysen,
Nadere informatieTuberculose & risicogroepen
Tuberculosebestrijding Tuberculose & risicogroepen Themadag De Tweede MIJL Maria Knapen Sociaal verpleegkundige tuberculosebestrijding 11 oktober 2014 Programma Introductie Ziektebeeld tuberculose Bron
Nadere informatieDetectie van M. tuberculosis met moleculaire technieken
Detectie van M. tuberculosis met moleculaire technieken Een klinisch perspectief Onno Akkerman, longarts Tuberculosecentrum Beatrixoord, Haren Moleculaire diagnostiek van M. tuberculosis Waarom een clinicus
Nadere informatieJaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1)
Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep ofwel Nieuwe ofwel Pandemische Influenza A(H1N1) griep (H1N1) 2009 Influenza Mexicaanse griep Wat is
Nadere informatieAllemaal Beestjes. Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017
Allemaal Beestjes Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017 Voorgeschiedenis Vrouw, 68 jaar Diabetes type 2 (1995), hypertensie (2010), chronische nierinsuffiëntie (2012) Presentatie op de SEH In de nacht
Nadere informatieSneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie
Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care
Nadere informatieDetectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage. Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc
Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc Casus Man, 78 jaar Behandeld met rituximab en prednison Verdenking pneumocystis pneumonie(pcp) Start cotrimoxazol
Nadere informatieAstma/COPD Dienst Geldrop
Astma/COPD Dienst Geldrop Wat is astma en COPD? Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. Wanneer de luchtwegen overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels reageren door het samentrekken
Nadere informatieHuisarts en longarts ernstig astma
Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar
Nadere informatieOorzaken. Klachten en verschijnselen
Bronchiëctasieën De dokter heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën, de oorzaken, klachten en de behandeling inhouden. Bronchiëctasieën
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieHet piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts
Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd
Nadere informatieRICHTLIJNEN. OVERIG: TUBERCULOSE EN TNF-α-BLOKKERENDE THERAPIE. Juni 2003
RICHTLIJNEN OVERIG: TUBERCULOSE EN TNF-α-BLOKKERENDE THERAPIE Juni 2003 Richtlijnen. Overig: Tuberculose en TNF-α-blokkerende therapie De door de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie gepubliceerde
Nadere informatieWat is een RS-infectie
Het RS-virus Wat is een RS-infectie Het RS (Respiratoir Syncytieel)-virus is de meest voorkomende verwekker van luchtweginfecties bij zuigelingen en peuters. Dit virus kan het hele jaar door infecties
Nadere informatieFactsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 27 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, NIVEL, Oktober 27). LEVEN MET COPD VRAAGT OM LEF
Nadere informatieResultaten lymfocyten subsets BAL en
Resultaten lymfocyten subsets BAL 2017-2 en 2018-1 22 november 2018 Harrie Eidhof Lab Medlon Enschede Doel BAL-QS Toetsen van de vergelijkbaarheid met andere laboratoria (ref. waarden) Aantonen van de
Nadere informatieObesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.
Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL
Nadere informatieRichtlijnen. Overig: Tuberculose en TNF-α-blokkerende therapie
Richtlijnen. Overig: Tuberculose en TNF-α-blokkerende therapie 6. Tuberculosebehandeling bestaat uit: 2HRZ(E)/4 HR: 2 maanden INH, Rifampicine, Pyrazinamide, (Ethambutol) gevolgd door 4 maanden INH en
Nadere informatieTuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika
Tuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika moeilijk herkenbaar en levensbedreigend RAAK 22 april 2008 Berbe Paes 1/33 Inhoud 1. Casus 2. Onderzoek 3. Zuid-Afrika 4. Tuberculose 5. Tuberculeuze meningitis 6.
Nadere informatieOp de bres voor arbeidshygiëne!
Op de bres voor arbeidshygiëne! NVvA 19 maart 2015 Workshop J Op de bres voor arbeidshygiëne! NVvA 19 maart 2015 Workshop J Drie kwarts - maat Deel 1 Deel 2 Deel 3 Gezondheidsbewaking Jos Rooijackers,
Nadere informatieLuchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie
Interstitiële longziekten Prof. Dr. Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ GENT BVP, 23/11/2013 Interstitiële longziekten (ILZ): Inleiding Kenmerken overzicht ILZ met gekende oorzaken ILZ met ongekende oorzaken:
Nadere informatieNederlandstalige Tuberculose Diagnostiek Dagen. RIVM, 21 juni 2013.
Behandeling van MDRtuberculose (in Nederland) Gerard de Vries MD PhD Head Regional Office Netherlands/Europe KNCV Coordinator TB Control RIVM-Center for Infectious Disease Control devriesg@kncvtbc.nl Nederlandstalige
Nadere informatieINTERLINE CASUSSCHETSEN. Casusschets 1a en 1b 1a LUCHTWEGINFECTIES BIJ KINDEREN
INTERLINE LUCHTWEGINFECTIES BIJ KINDEREN Augustus 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1a en 1b 1a Jasper, 4 jaar oud. U kent Jasper als oren-kindje. In het verleden frequent otitiden waarvoor meerdere malen
Nadere informatieGa verder naar de volgende vraag
Aanvullende vragenlijst bij risico-inventarisatie op tuberculose en latente tuberculose-infectie (LTBI) voorafgaande aan (of bij) gebruik van immuunsuppressieve medicatie - volwassenen Deze vragenlijst
Nadere informatieTBC. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
TBC Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van uw arts gehoord dat er bij u tuberculose is vastgesteld of dat er een verdenking op is. Net als alle andere
Nadere informatiepneumonie herhalingscursus BKZ kinderverpleegkundigen 12 april 2018 dr. K.T. (Rien) Verbruggen
pneumonie herhalingscursus BKZ kinderverpleegkundigen 12 april 2018 dr. K.T. (Rien) Verbruggen intro definities pathofysiologie kliniek van pneumonie casuïstiek pneumonie - definitie pneumonie = pneumonitis
Nadere informatieLongziekten. Behandeling van COPD / COPD pad. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Longziekten / COPD pad 1 De behandeling van COPD Inleiding Deze folder geeft u informatie over het ziektebeeld en de behandeling van COPD en geeft stapsgewijs weer wat u de komende
Nadere informatieCOPD en Comorbiditeit
COPD en Comorbiditeit Christiaan Meek Paul de Vries Machinist lv Comorbiditeit en COPD Welke comorbiditeit levert voor u problemen op bij diagnostiek en begeleiding COPD? 1 Comorbiditeit en COPD Welke
Nadere informatieLentebries 6 maart 2019
Lentebries 6 maart 2019 80-jarige man van Marokkaanse komaf. Géén rookhistorie (?) Bekend met longklachten, diagnose diverse longartsen: - 2006 licht obstructieve niet reversibele stoornis, dus COPD -
Nadere informatie9 e Post-O.N.S. Meeting
9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC
Nadere informatieDr. Steven Callens Dienst Algemeen Inwendige Geneeskunde, Infectieziekten en Psychosomatiek Universitair Ziekenhuis Gent
HIV Dr. Steven Callens Dienst Algemeen Inwendige Geneeskunde, Infectieziekten en Psychosomatiek Universitair Ziekenhuis Gent 1 HIV Hepatitis C (&B) - TB HIV TB HCV HBV 2 HIV 3 4 5 Evolutie van HIV epidemie
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieCOPD en longproblematiek. Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning
COPD en longproblematiek Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning De luchtwegen Hogere luchtwegen (Mond, keel, neus) Slijmvlies zorgt voor bevochtiging v/d lucht en het binden van stofdeeltjes Lagere
Nadere informatieKoorts na tropenreis. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten
Koorts na tropenreis Les ASO 22 november 2017 EuroTravNet studie (2011) : 5965 ill-returned travellers in Western-Europe Acute diarrhea 35% Dermatologic syndrome 18% Respiratory syndrome 11% Systemic febrile
Nadere informatiePneumonie. Corine Martens, huisarts Gregor Mannes, longarts
Pneumonie Corine Martens, huisarts Gregor Mannes, longarts Casus 1 Hr. E, 63 jaar VG: copd en longca Med: spiriva. Onwelwording Ambu: goed aanspreekbaar, Duizelig, verder geen klachten RR 170/105, glu
Nadere informatieSpecialismespecifieke Toelichting op de Registratieregels Longgeneeskunde
Specialismespecifieke Toelichting op de Registratieregels Longgeneeskunde v20110701 Ingangsdatum 1 januari 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Uitzonderingen op de algemene registratieregels... 4 2.1
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige Algemeen U bent door uw longarts verwezen naar de longverpleegkundige. Een longverpleegkundige is een verpleegkundige, die zich heeft gespecialiseerd in astma en COPD (chronische
Nadere informatieWeefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring
Weefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring SKML sectie Pathologie 16-06-2015 Drs. S. Dubois Overzicht Inleiding Aantallen Samples A-D Verdiepingsvragen Inleiding Wereldgezondheidsprobleem 40% van de wereldbevolking
Nadere informatieOntstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking
Nadere informatieLEIDRAAD Preventie, diagnostiek, behandeling en zorg multiresistente tuberculose
LEIDRAAD Preventie, diagnostiek, behandeling en zorg multiresistente tuberculose Samenstelling werkgroep Multiresistente tuberculose LEDEN VAN DE WERKGROEP (IN ALFABETISCHE VOLGORDE): Drs. O. (Onno) Akkerman,
Nadere informatieThe Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society
The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society Historische context Nomenclatuur van longfunctie onderzoek onder vuur Geen evidentie dat weerstandsmeting nuttig is in de diagnostiek
Nadere informatieLongontsteking (pneumonie)
Longontsteking (pneumonie) In deze folder informeren wij u over wat een longontsteking is, hoe de behandeling verloopt en welke adviezen er zijn om uw herstel te bevorderen. Wat is een longontsteking?
Nadere informatieEen donatie met een staartje
Een donatie met een staartje Jaap van Hellemond Dept. Medische Microbiologie & Infectieziekten Erasmus MC & Havenziekenhuis Rotterdam Met medewerking van en dank aan Havenziekenhuis, Rotterdam Emmaline
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar
Nadere informatieeen holle boom in Oeganda
Adembenemende contacten een holle boom in Oeganda Een groep jonge reizigers komt ziek terug van een studiereis naar Oeganda. Aangezien ze afkomstig zijn uit allerlei landen worden ze na thuiskomst in ziekenhuizen
Nadere informatieCOPDnet transmuraal ketenzorgmodel
COPDnet transmuraal ketenzorgmodel integrale zorg in een geïntegreerde zorgketen LAN, Conferentie, 19 januari 2018 dr. A.J. (Alex) van t Hul Uitgangspunten/ aannames: 1. Uitkomsten van zorg voor mensen
Nadere informatieInfecties met Mycobacterium kansasii in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam: het klinisch beeld sinds het begin van de HIV-epidemie
literatuur 1 Roxburgh JC. Myocardial contusion. Injury 1996;27:603-5. 2 Maenza RL, Seaberg D, D Amico F. A meta-analysis of blunt cardiac trauma: ending myocardial confusion. Am J Emerg Med 1996;14:237-41.
Nadere informatieTuberculose. Ziektebeeld. Incubatieperiode
DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB TUBERCULOSE 219 Tuberculose Ziektebeeld Tuberculose is een ernstige bacteriële infectieziekte. Meestal verloopt de infectie zonder symptomen en gaat deze over in een latente
Nadere informatieZELDZAME ZIEKTEN VOOR DUMMIES
Esther de Vries Hiltjo Graafland ZELDZAME ZIEKTEN VOOR DUMMIES Inleiding Alledaags: - Grootste groep in de praktijk - Heterogeen Zeldzaam: - 100-150 patiënten per praktijk - ca. 80% genetische oorsprong
Nadere informatieDA, 27 j vrouw TUBERCULOSE casuistiek deel 2
TUBERCULOSE casuistiek deel 2 Natalie Lorent, MD PhD 15 Sep 2017 DA, 27 j vrouw Belgische jonge dame Blanco medische voorgeschiedenis Presentatie op Spoedgevallen in maart 2016 Hemoptoë Hoest sinds 4 maanden
Nadere informatieMERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome)
MERS-CoV, versie 6 (PDF aangemaakt op: 12-3-2019) EPI-azc lblmerscontact1 MERSCrit1a Indien de patiënt een asielzoeker betreft worden data doorgeven aan GGD GHOR Nederland. Contactpersoon: Rianne van Gageldonk-Lafeber
Nadere informatieLongziekten. COPD of astma? Evean helpt u omgaan met uw longziekte. Evean. Midden in het leven.
Longziekten COPD of astma? Evean helpt u omgaan met uw longziekte Evean. Midden in het leven. COPD of astma? Evean helpt u Een longziekte als COPD of astma kan het leven ingrijpend veranderen. Dan is het
Nadere informatieHet RS-virus bij uw baby/kind
Het RS-virus bij uw baby/kind 2 Bij uw kind is het RS-virus vastgesteld. In deze folder leest u wat het RS-virus is en wat de gevolgen ervan zijn. Daarnaast vindt u informatie over de medische en verpleegkundige
Nadere informatieLCI-richtlijn tuberculose
LCI-richtlijn tuberculose 3. Diagnostiek (met medewerking van de NVMM) 3.1 Microbiologische diagnostiek Bij de bespreking van de diagnostiek moet een onderscheid worden gemaakt tussen: de diagnostiek van
Nadere informatieCorrectieve actie op basis van onjuiste determinatie en/of vervolgtest
Correctieve actie op basis van onjuiste determinatie en/of vervolgtest Inhoud: Aandachtsgebied sectie bacteriologie/mycologie Het belang van de klinische interpretatie van de vraagstelling en de uitslag.
Nadere informatieUrineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014)
Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014) Inleiding Urineweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen in de huisartsenpraktijk. De incidentie varieert afhankelijk van de
Nadere informatieEvidence based Medicine II Korte casus III
Evidence based Medicine II Korte casus III Sil van Cauwenberghe Melissa De Henau Tutor: Chelsey Plas Clinicus: Prof. Dr. Waelput 17/02/15 pag. 1 Inhoud Probleemlijst Differentiaaldiagnoses Cyste Lymfekliermetastase
Nadere informatieAlcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael
Alcohol misbruik Consequenties voor IC Roger van Groenendael à Meerdere MC/IC patiënten met alcohol abusus in VG à Belang voor IC opname? Omvang Meest gebruikte en misbruikte drug wereldwijd NL getallen:
Nadere informatieEen zuigeling met een infectie
Een zuigeling met een infectie Katja Heitink-Pollé, kinderarts, hematoloog-oncoloog WKZ en Flevoziekenhuis Masja de Haas Sanquin Casus Meisje van 6 maanden oud 3e kind van Surinaamse ouders Reden van komst:
Nadere informatiePneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM ( , )
Pneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM (2007-2010, 2012-2014) Inleiding Dankzij de peilstations bestaat er al vele jaren een goed inzicht in het vóórkomen van influenza-achtig ziektebeeld
Nadere informatieford residence southampton, ny
P ford residence southampton, ny Codeine en benauwdheid Codeïne: bijwerkingen, dosering en codeïne met paracetamol Wat is codeïne en wanneer wordt codeïne (met paracetamol) voorgeschreven? Codeïne wordt
Nadere informatieWaarom was het onderzoek nodig?
Helpt het toevoegen van olodaterol aan tiotropium kortademigheid te verlichten bij patiënten met COPD? Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met chronische obstructieve longziekte
Nadere informatieDisclosure. Wat steekt u op. Waar denkt u over na. Rode vlaggen en co-morbiditeit bij COPD INLEIDING HET IS ZWARTWIT EN HET LOOPT IN DE WEI
Disclosure Rode vlaggen en co-morbiditeit bij COPD Geen belangenverstrengeling voor deze presentatie Hans Sportel, huisarts Ruurlo Waar denkt u over na Wat steekt u op Dyspnoe en haar DD COPD en co-morbiditeit
Nadere informatieSamen voor ú. Samen COPD de baas
Samen voor ú Samen COPD de baas Inhoudsopgave Samen COPD de baas! 3 Wat is COPD? 4 Wat is een zorgprogramma COPD en de zorggroep Syntein? 5 Wie maakt deel uit van het behandelteam in uw zorggroep? 6 Welke
Nadere informatieLongontsteking. Pneumonie
Longontsteking Pneumonie Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis en de arts heeft bij u de diagnose longontsteking (pneumonie) gesteld. De informatie in deze brochure is bedoeld als aanvulling op
Nadere informatieTB zonder positieve kweek: hoe hard is de diagnose? Cecile Magis-Escurra, longarts Consulent klinische tuberulose KNCV/NVALT NTDD 20 juni 2013
TB zonder positieve kweek: hoe hard is de diagnose? Cecile Magis-Escurra, longarts Consulent klinische tuberulose KNCV/NVALT NTDD 20 juni 2013 Gouden standaard TB diagnose: positieve kweek Mycobacterium
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieRSV Risicogroep Oorzaak Symptomen van RSV
RS virus Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling van het VUmc in verband met een infectie van RSV. Opname in het ziekenhuis vindt plaats bij ernstige benauwdheid en als zich voedingsproblemen voordoen.
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatieOPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND
OPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Welkom in het Vlietland ziekenhuis en op afdeling longgeneeskunde. U bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde omdat uw klachten van de COPD
Nadere informatieRed Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019
Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese
Nadere informatieRichtlijn: Solitaire pulmonale nodule ( coin lesion )
Richtlijn: Solitaire pulmonale nodule ( coin lesion ) Een solitaire pulmonale nodule (SPN) wordt radiologisch gedefinieerd als een intraparenchymateus longletsel met een diameter
Nadere informatieCHAPTER 10 SAMENVATTING. HOOFDSTUK 1 Inleiding. HOOFDSTUK 2 Toename van skelettuberculose in Nederland
CHAPTER 10 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Inleiding Tuberculose is een infectieziekte. Een infectieziekte wordt veroorzaakt doordat een ziektekiem het menselijk lichaam binnendringt. De ziektekiem die tuberculose
Nadere informatieWat is een longontsteking?
Longontsteking Wat is een longontsteking? Een longontsteking is een infectie van de longblaasjes en het omliggende weefsel. De infectie kan veroorzaakt worden door een bacterie of een virus, die u via
Nadere informatieMALDI-TOF identificatie van atypische mycobacteriën (NTM) Matthias Weemaes 22/05/2018
MALDI-TOF identificatie van atypische mycobacteriën (NTM) Matthias Weemaes 22/05/2018 CAT vragen Wat is het klinisch diagnostisch belang van mycobacteriën en hun identificatie? Wat is de performantie van
Nadere informatie