Aanbieding...3. Beleidsbegroting...5

Transcriptie

1

2

3 Inhoudsopgave Aanbieding...3 Beleids...5 Algemene beschouwingen... 7 Beleidsvelden en programma s... 9 Overzicht opbouw beleids... 9 Leeswijzer Overzicht baten en lasten per beleidsveld Bouwen en wonen Verkeer en vervoer Milieu Economie en toerisme Veiligheid en handhaving Jeugd Welzijn, sport en cultuur Zorg Werk en inkomen Bestuur en bedrijfsvoering Beheer Algemene dekkingsmiddelen Paragrafen Paragraaf lokale heffingen Paragraaf weerstandsvermogen ( inclusief risicoparagraaf) Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Financieringsparagraaf (treasury) Paragraaf bedrijfsvoering Paragraaf verbonden partijen Paragraaf grondbeleid Krimp: omgaan met demografische ontwikkelingen Financiële Financiële beschouwingen Financiële positie recapitulatie baten, lasten, investeringsprogramma Toelichting baten en lasten Bijlagen Afkortingslijst Overzicht verbonden partijen Staat van reserves en voorzieningen Nadere toelichting reserves en voorzieningen Beknopte samenvatting beleidskaders per beleidsveld Vaststelling

4

5 Aanbieding Hierbij bieden wij u de 2013 aan. De geeft in combinatie met de Najaarsnota 2012 een actuele weergave van de financiële positie van onze gemeente. In beleidsmatige zin staan in deze de 11 beleidsvelden en hun 8 programma s met doelenbomen nog steeds centraal. Het programma Sociaal klimaatbeleid (bij beleidsveld 3) zal overigens naar verwachting nog in 2012 worden afgerond, de mate van realisatie van de streefwaarden zal vervolgens nog worden geëvalueerd. Onderwerpen die meer regulier zijn en door de raad niet waren benoemd als prioriteit komen in deze terug als beleidsveld zonder doelenboom. Dat betekent overigens niet dat deze onderwerpen geen aandacht krijgen. Per beleidsveld is op hoofdlijnen te zien wat er in totaliteit speelt, o.a. door het benoemen van alle relevante beleidskaders en het opnemen van vermeldenswaardige zaken. De financiering van alle voornemens en activiteiten staat echter onder aanzienlijke druk door de rijksbezuinigingen. Het is dan ook zeer wel mogelijk dat sommige activiteiten en streefwaarden voor de toekomst niet meer (in die mate) uitgevoerd c.q. behaald kunnen worden. Ook de effecten van de bevolkingsontwikkeling blijven een permanent aandachtspunt bij het realiseren of instandhouden van voorzieningen. Ook daar kan het nodig blijken om nog scherper keuzes te maken. De Voorjaarsnota 2012, jaarschijf 2013, is financieel 1-op-1 vertaald naar de Ontwikkelingen ná de Voorjaarsnota 2012 worden financieel meegenomen in de Najaarsnota De Najaarsnota 2012 geeft derhalve de meest actuele financiële stand van zaken. Tot slot zal de Tarievennota 2013 in de raad van december 2012 worden behandeld, waarna de tarieven definitief worden vastgesteld. In de betreffende paragraaf gaan wij nader in op de lokale heffingen. Het college, De secretaris, J.J.M. Som mr. C.M. Kuikman 3

6

7 Beleids

8

9 Algemene beschouwingen In eerdere en was reeds sprake van twee lijnen, die met elkaar verbonden moesten worden. Dit betreft de lijn van ambities en de lijn van de financiële positie. Beide lijnen hebben zich verder ontwikkeld. Het collegeprogramma , een toekomstvisie in de vorm van de Reisgids Kerkrade 2030 waarbij onze inwoners ook hun inbreng hebben gehad, een integrale Structuurvisie Kerkrade en de Stadsdeelvisie Kerkrade-West zijn inmiddels tot stand gekomen. De belangrijkste hoofdlijnen zijn en blijven hand in hand met de buren, een woonpark binnen Parkstad en europees en gastvrij. Herstructurering en aanpak van de woningvoorraad en maatschappelijke voorzieningen is ook voorzien. De bevolkingsontwikkeling noodzaakt hier ook toe. Er wordt nog gewerkt aan een reisplan om de uitwerking van deze thema s verder vorm te geven. Samen zullen de reisgids en het reisplan uiteindelijk de strategische visie van onze stad vormen. Er zijn nog stadsdeelvisies gepland voor de stadsdelen Oost en Noord. Waar mogelijk in nauwe samenwerking met onze partners. De Stadsdeelvisie Kerkrade-Oost I zal naar verwachting nog eind 2012 kunnen worden vastgesteld. Verder heeft de gemeente voor wat betreft de gewenste centrumontwikkeling het heft in eigen handen genomen door de panden zelf aan te kopen. De ontwikkeling kan nu daadwerkelijk een forse impuls krijgen. Uiteraard blijven wij hierbij wel afhankelijk van de markt. Verder krijgt momenteel het zogenaamde Stadsmarketingplan vorm. Daarvan is de bedoeling om de sterke punten van Kerkrade gestructureerd en nadrukkelijker op de kaart te zetten en zo een grotere spin-off voor de stad te realiseren. De ontwikkelingen rondom atrium, onderwijs en de sociale werkvoorziening mogen niet onvermeld blijven en zullen nog de nodige aandacht blijven vragen. De overheidsfinanciën staan fors onder druk en daarmee ook de financiële positie van de gemeente. In de Voorjaarsnota 2012 zijn al bezuinigingen doorgevoerd om de sluitend te houden. De junicirculaire bracht nog meer slecht nieuws en zal in de Najaarsnota 2012 worden verwerkt. Daarin zullen aanvullende bezuinigingen zijn opgenomen om de wederom sluitend te houden. Deze bezuinigingen zullen gevolgen hebben voor de stad en haar inwoners, alsook voor de interne bedrijfsvoering. Dat is echter het onvermijdelijke gevolg van het rijksbeleid. Daarbij heeft demissionair premier Rutte gewaarschuwd voor nog een treetje lager, gemeenten moeten zich voorbereiden op extra financieel onheil na de zomer. De aanstaande verkiezingen van september vormen een aanvullende onzekerheidsfactor. Welk effect zullen de uitslagen hebben op de gesloten akkoorden? Wat voor effect zal de voortdurende economische malaise en het rijksbeleid nog hebben voor de inkomens en uitgaven van burgers en bedrijven? Er blijft daarom sprake van forse financiële risico s en onzekerheden, zowel op landelijk als op lokaal niveau. Daarnaast heeft Kerkrade nog te maken met diverse bestaande risico s zoals uiteengezet in de risicoparagraaf. De Najaarsnota 2012 geeft een actueel beeld van de financiële positie. De ambities zullen steeds opnieuw gekoppeld moeten worden aan de financiële positie. De realisatie van álle ambities en plannen is financieel niet haalbaar. Dat noodzaakt tot het maken van keuzes en een bijbehorende herprioritering van het investeringsprogramma. Op die wijze kunnen de inspanningen en middelen vervolgens opnieuw worden gericht en zo efficiënt mogelijk worden ingezet. Dit zal overigens ook kunnen leiden tot andere prioriteiten en doelenbomen in de. 7

10

11 Beleidsvelden en programma s Overzicht opbouw beleids In navolging van de sinds de 2009 ingezette nieuwe stijl, kenmerkt deze zich door de uitwerking aan de hand van doelenbomen en het sturen op uitzonderingen. De 2013 is voor wat betreft het beleidsmatige gedeelte opgebouwd uit beleidsvelden met daarbinnen de bijzondere programma s, algemene dekkingsmiddelen en de verplichte paragrafen. De basis wordt gevormd door de 11 integrale beleidsvelden. Een beleidsveld is een samenhangend geheel van activiteiten dat betrekking heeft op de diverse reguliere en min of meer vaste beleidsterreinen. Deze omvatten alle onderdelen van de verschillende beleidsterreinen. De raad wil hier sturen op uitzonderingen ( geen nieuws is goed nieuws ). De raad mag er van uitgaan dat regulier beleid wordt uitgevoerd zoals het de bedoeling is. Alle activiteiten binnen deze beleidsvelden zijn gescreend, waarna een schifting is gemaakt tussen regulier beleid of bedrijfsvoering en nieuw c.q. bijzonder beleid. Verder is het natuurlijk van belang dat het activiteiten in 2013 betreft. De uitvoering van wettelijke taken en de diverse beleidsplannen met bijbehorende uitvoeringsprogramma s of projecten worden in beginsel als regulier beschouwd. Als er vermeldenswaardige uitzonderingen zijn, kunnen deze worden aangegeven. Bijvoorbeeld afwijkingen in de uitvoering (achterstanden, lagere kwaliteit, financieel, etc) of belangrijke nieuwe aspecten binnen reguliere taken. Een prioriteit of speerpunt is een afzonderlijk herkenbaar onderdeel van een beleidsveld waaraan de raad een bijzonder belang hecht en waarop hij intensief wil sturen. Een prioriteit of speerpunt kan ook investeringen omvatten. De prioriteiten worden als programma (nieuwe stijl) in de opgenomen, in de vorm van een zogenaamde doelenboom met de bijbehorende nadere toelichting. Een overzicht van deze programma s was reeds opgenomen bij het onderdeel Aanbieding In de voorliggende worden bij de programma s en beleidsvelden tevens streefwaarden opgevoerd. De streefwaarden geven het beoogd effect aan welke de gemeente wenst te bereiken. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de leeswijzer. Ook voor de streefwaarden geldt dat deze aan verandering onderhevig kunnen zijn en verder ontwikkeld moeten worden. Het moge duidelijk zijn dat niet alle activiteiten die de gemeente ontplooit, expliciet in de doelenbomen of in de beleidsvelden terugkomen. Hetzij omdat ze als regulier of als onderdeel van de bedrijfsvoering worden beschouwd, hetzij omdat de activiteiten conform planning lopen en er geen bijzonderheden te melden zijn. Om toch een indruk te krijgen van het totale spectrum waarbinnen zich gemeentelijke activiteiten afspelen, is steeds per beleidsveld een overzicht opgenomen van de relevante beleidskaders. In de bijlagen achter in dit boekwerk is een beknopte samenvatting opgenomen van al deze beleidskaders. In de 2013 is sprake van 8 programma s binnen 11 beleidsvelden. Het programma Sociaal klimaatbeleid (beleidsveld 3) zal overigens in 2012 worden afgerond, in 2013 rest dan nog slechts de evaluatie op basis van de mate van realisatie van de streefcijfers. De algemene dekkingsmiddelen worden apart genoemd, omdat deze volgens de voorschriften buiten de programma s/beleidsvelden moeten worden gehouden. De 8 paragrafen tot slot omvatten een aantal verplichte en gemeentebrede onderwerpen. In de leeswijzer is een nadere toelichting opgenomen. Dit is op de volgende bladzijde schematisch weergegeven. Bij de volgende bestuursperiode is in elk geval een actualisatie aan de orde. 9

12

13 In het volgend overzicht wordt de indeling gekoppeld aan de huidige raadscommissieverdeling. Iedere raadscommissie is eerst verantwoordelijke voor de genoemde onderwerpen. Omschrijving Beleidsvelden Programma s Commissie 1. Bouwen en wonen Aantrekkelijk wonen en wijkontwikkeling GEZ 2. Verkeer en vervoer n.v.t. GEZ 3. Milieu Sociaal klimaatbeleid GEZ 4. Economie en toerisme Toerisme GEZ 5. Veiligheid en handhaving Veilig leefmilieu AZM 6. Jeugd Voorkomen van vroegtijdige schooluitval BS 7. Welzijn, sport en cultuur Maatschappelijke participatie BS 8. Zorg Integraal gezondheidsbeleid BS 9. Werk en inkomen Reïntegratie BS 10. Bestuur en bedrijfsvoering n.v.t. AZM 11. Beheer n.v.t. GEZ Alle Parkstad - aangelegenheden AZM Algemene dekkingsmiddelen Paragrafen AZM AZM AZM = Algemene Zaken en Middelen GEZ = Grondgebied en Economische Zaken BS = Burgers en Samenleving 11

14 Leeswijzer Naam beleidsveld: Een van de elf beleidsvelden A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Hierin wordt (de reikwijdte van) het beleidsveld kort omschreven. Onderscheiden deelterreinen: De binnen de beleidsvelden onderscheiden beleidsmatige deelterreinen worden ter informatie kort aangeduid. Deze sluiten aan op de indeling van de meer gedetailleerde financiële producten op grootboekniveau. Portefeuillehouders: De betrokken c.q. verantwoordelijke portefeuillehouders ten aanzien van het onderhavige beleidsveld worden hier vermeld. Beleidskaders: De bestaande vastgestelde beleidsnota's worden hier genoemd. Bij sommige beleidsvelden worden rijksregelgeving en provinciale plannen genoemd, indien deze een sterke invloed hebben op het gemeentelijke beleid. Voornamelijk worden de gemeentelijke en regionale beleidskaders vermeld. B. Programma Indien van toepassing, dan wordt hier een programma weergegeven in de vorm van een doelenboom. Daarin treft u aan: - Naam programma: De naam van het betreffende programma nieuwe stijl, tevens is/zijn de verantwoordelijke portefeuillehouder(s) aangegeven. - Wat willen we bereiken? De algemene en afgeleide doelstellingen c.q. taakgebieden zijn in de doelenbomen aangegeven. Deze dienen zoveel mogelijk te zijn geformuleerd in termen van maatschappelijke effecten. Het SMART (specifiek-meetbaar-acceptabel-realistisch-tijdgebonden) maken en houden van de doelstellingen is een continu proces. - Financiële informatie Op het niveau van de afgeleide doelstellingen c.q. taakgebieden worden ter informatie de voor de nieuwe activiteiten 2013 beschikbare budgetten (exploitatie en/of investeringen) aangegeven, exclusief indirecte kosten. Tussen de genoemde activiteiten kan overigens budgettair worden geschoven. De opgenomen financiële informatie bij de programma s heeft slechts een indicatieve status. De autorisatie van budgetten vindt conform de 212-verordening plaats op het niveau van de beleidsvelden. 12

15 - Wat gaan we doen? In de doelenboom is het uitgangspunt dat de afgeleide doelstellingen of taakgebieden (mede) kunnen worden gerealiseerd door het uitvoeren van de genoemde activiteiten. Het spreekt voor zich dat dit een sterk vereenvoudigde weergave is van de werkelijkheid. Het activiteitenplan voor 2013 wordt aangeduid. Het gaat hier in beginsel om de nieuwe en prioritaire zaken. Nieuw moet in een wat bredere context gezien, het kan ook gaan om de verdere uitwerking van lopende zaken. - Prestatie-indicatoren In de doelenboom wordt een aantal indicatoren/kengetallen benoemd waarvan verondersteld wordt dat deze een indicatie geven van enerzijds het realiseren van de activiteiten, maar vooral van het realiseren van de doelstellingen op langere termijn. Hierin zijn zo veel mogelijk streefwaarden toegevoegd, vooral ten aanzien van de maatschappelijke effecten. Zij vinden hun oorsprong in 2009 en gelden in beginsel voor de periode Om destijds tot een realistische waarde te komen, zijn daarbij tevens betrokken de historische cijfers en ontwikkelingen van vóór Overigens dient bedacht te worden dat het niet of juist wel behalen van een doelstelling niet altijd (volledig) afhankelijk is van de gemeentelijke inspanningen, maar bijvoorbeeld ook van omgevingsfactoren in die periode. In de beleidsevaluatie is dit een aandachtspunt. - Nadere toelichting programma Hier is indien nodig nog een korte toelichting opgenomen ten aanzien van de hiervoor genoemde zaken. Er is ook actueel cijfermateriaal opgenomen ten aanzien van de indicatoren van het programma. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren bij dit beleidsveld Hier kunnen eventuele overige activiteiten, projecten en cijfermatige gegevens of afwijkingen worden vermeld die in 2013 plaatsvinden, voor zover relevant en niet reeds in de doelenbomen van de programma s opgenomen. Het gewoon uitvoeren van wettelijke taken en/of van vastgestelde beleidsplannen (zie ook beleidskaders) valt hier in beginsel niet onder, daar dit als vanzelfsprekend mag worden beschouwd. Alleen bij bijzonderheden (bijv. forse achterstanden in uitvoering, teruggang kwaliteitsscores, financieel) is vermelding op zijn plaats. D. Wat mag het kosten? Het overzicht van baten en lasten 2013 geeft voor de verschillende jaren weer de gerealiseerde resp. de geraamde bedragen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds bestaand beleid en nieuw beleid, anderzijds tussen het saldo voor resultaatbestemming (zonder rekening te houden met mutaties in reserves) en het saldo na resultaatbestemming (inclusief mutaties reserves). Actuele externe en interne ontwikkelingen, intensivering of juist noodzakelijke inperking van bestaand beleid en nieuw beleid noopten tot budgettaire bijstellingen, die middels de Voorjaarsnota 2012 zijn geformaliseerd. Voor deze 2013 zijn derhalve alle mutaties voor 2013 e.v. voortvloeiende uit deze Voorjaarsnota gedefinieerd als nieuw beleid. De bedragen die bij de beleidsvelden zijn genoemd zijn exclusief de kapitaallasten van nieuwe c.q. geplande investeringen, deze staan namelijk macro in het administratieve beleidsveld 0. Een toelichting daarop treft u aan bij het onderdeel financiële. De posten nieuw beleid worden onderaan de tabel nog beknopt aangeduid. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar de Voorjaarsnota Een compleet cijfermatig overzicht is ter informatie nog opgenomen bij het onderdeel financiële. Aangezien de rekening 2011 een verantwoordingsdocument achteraf betrof, is de categorie nieuw beleid niet van toepassing. Dat geldt tevens voor de mutaties voor de jaarschijf 2012 van de Voorjaarsnota Het saldo is berekend als baten minus lasten. Alle bedragen zijn x Door afrondingen kunnen kleine verschillen ontstaan. Met ingang van deze worden per jaarschijf de incidentele baten en lasten zoals recent gedefinieerd door de commissie BBV per beleidsveld inzichtelijk gemaakt. Daarbij wordt een ondergrens 13

16 van gehanteerd. Deze nieuwe systematiek is nog aan verfijning onderhevig en beoogt meer inzicht te geven in de structurele versus incidentele componenten van de. Afwijkingen (diverse jaren) Hier vindt u een korte analyse van de grotere c.q. bestuurlijk relevante afwijkingen tussen de verschillende jaren. Het kan voorkomen dat de genoemde afwijkingen op zichzelf de mutatie van de totale baten en lasten niet volledig verklaren. In dat geval zijn er nog diverse kleinere plussen en/of minnen. Ook worden de kostenplaatsen/indirecte kosten buiten beschouwing gelaten. Deze worden bij het onderdeel Financiële nl. afzonderlijk macro geanalyseerd aangezien deze aan de beleidsvelden worden doorbelast. Tevens is opgenomen de analyse van de meerjarige afwijkingen. In deze 2013 betreft het de jaren ten opzichte van de Deze afwijkingen zijn ontstaan door mutaties waarover in eerdere Voorjaars- of Najaarsnota s is besloten. De bestuurlijk relevante mutaties worden hier kort aangeduid. Investeringen Per beleidsveld wordt weergegeven de beschikbare investeringsruimte per jaarschijf. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen uitbreidingsinvesteringen en vervangingsinvesteringen. Bij een aantal investeringen kan echter sprake zijn van een gemengd karakter. Dan wordt per geval gekeken welke omschrijving het meest passend is. Een specificatie is opgenomen in 2 van de Financiële. In de tweede kolom wordt aangegeven of het een uitbreidingsinvestering (u) of vervangingsinvestering (v) betreft. Afwijkingen ramingen Tevens is opgenomen de meerjarige analyse van de ramingen van de beschikbare investeringsruimte. Deze afwijkingen zijn ontstaan door mutaties waarover in eerdere Voorjaars- of Najaarsnota is besloten. Voor een beter inzicht worden de daarin genoemde mutaties hier kort herhaald, voor zover de wat grotere individuele posten nog steeds bestuurlijk relevant zijn. 14

17 Overzicht baten en lasten per beleidsveld Lasten Bestuur en bedrijfsvoering Beheer Algemene dekkingsmiddelen Bouwen en wonen Verkeer en vervoer Milieu Economie en toerisme Veiligheid en handhaving Jeugd Welzijn, sport en cultuur Werk en inkomen Baten Zorg Bestuur en bedrijfsvoering Beheer Algemene dekkingsmiddelen Werk en inkomen Zorg Welzijn, sport en cultuur Jeugd Veiligheid en handhaving Economie en toerisme Bouwen en wonen Verkeer en vervoer Milieu

18

19 Beleidsveld: 01 Bouwen en wonen A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het scheppen van optimale condities voor het woningaanbod en de woon- en leefomgeving alsook een wervend vestigingsklimaat. Onderscheiden deelterreinen: Ruimtelijke ordening; Wonen; Natuur, landschap en groen; Wijkgericht Werken Portefeuillehouders: P. Thomas ( ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, economie, wijkwethouder West) W. Terpstra (ontwikkelingsbedrijf Kerkrade, centrummanagement, wijkwethouder Noord) L. Jongen (coördinatie wijkontwikkeling en wijkwethouder Oost) T. Weijers (openbare ruimte) Beleidskaders: Op rijksniveau fungeert de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte; Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig als kader (maart 2012). Provinciale en regionale beleidskaders: Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL); aanvulling Verstedelijking, Herstructurering en Kwaliteitsverbetering (2009); Agenda POL2013 op hoofdlijnen (februari 2012) Limburgse Wijkenaanpak Actieprogramma Zorgwoningen (2008) Provinciale Woonvisie Limburg (februari 2011) Intergemeentelijke Structuurvisie Parkstad Limburg (oktober 2009) Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg (december 2009) Uitvoeringsprogramma platteland in uitvoering (regio Parkstad Limburg en Provincie Limburg, ) Regionale Woonvisie op hoofdlijnen Parkstad Limburg (verlengd t/m 2012) en in voorbereiding een Regionale woonvisie Parkstad Limburg Regionale Woningbouwprogrammering (verlengd t/m 2012) en in voorbereiding een Regionale Woningbouwprogrammering Parkstad Limburg Document Kwaliteitssturing Regionale woningmarkt. Van Zeef naar Zwengel Regioprogramma Naar een duurzame vitale regio (juni 2010) Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) Herstructurering Parkstad Limburg (2009) Structuurvisiebesluit Wonen en Retail (oktober 2011) Leidraad Regievoeren op plancapaciteit (juni 2012) Gemeentelijke beleidskaders: Structuurvisie Kerkrade (maart 2011) Stadsdeelvisie Kerkrade-West (februari 2011) Beleidsnotitie Ruimtelijke Ordening (oktober 2009) Bestemmingsplannen Verordening VROM starterslening gemeente Kerkrade 2007 Jaarlijkse grondnota, Beheersvoorschriften O.B.K. en de Verkoopvoorwaarden gemeentegrond aan particulieren Overeenkomst Algemene Prestatieafspraken 2012 t/m 2015 (20 januari 2012) alsmede Prestatieafspraken 2012 per stadsdeel (20 januari 2012) tussen Woningcorporaties en Gemeente 17

20 Convenant energiebesparing Welstandsnota 2004 (update in 2008) Bomenbeleidsplan 2006 Samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente Kerkrade en de Kerkraadse Bewonersplatforms 24 april jaren beleidsplan WMO gemeente Kerkrade Uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling (jaarlijks) Beleidsnotitie bestrijding verpauperde panden in Kerkrade 2008 Convenant Lokaal Overleg Volkshuisvesting Kerkrade (LOVK) Verordening subsidiëring gevelverbetering Intrekkingsbeleid bouwvergunning (april 2008) B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Aantrekkelijk wonen en wijkontwikkeling. 18

21 19

22 Programma Aantrekkelijk wonen en wijkgericht werken P. Thomas; W. Terpstra ; T. Weijers; L. Jongen. Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Een aantrekkelijke en goed functionerende woon-, werk- en leefomgeving; activeren burgers Afgeleide doelstelling: Door het opstellen en uitvoeren van ruimtelijk beleid zorg dragen voor een verhoging van de tevredenheid over de woonkwaliteit, betere match vraag en aanbod woningen en meer groen Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Ruimtelijk beleid Opstellen, actualiseren en uitvoeren van ruimtelijk beleid als kader voor ontwikkelingen. (exploitatie ). Uitwerken van de structuurvisie Kerkrade in de stadsdeelvisies Oost II en Noord en centrumplan. algemene kwaliteit van de woonomgeving: 7,0 Rode ontwikkelingen Voorbereiden en uitvoeren van rode (stedelijke) ontwikkelingen om de tevredenheid woonkwaliteit en match vraag en aanbod woningen te verbeteren. Groene ontwikkelingen Voorbereiden en uitvoeren van groene ontwikkelingen om de tevredenheid te verbeteren en meer groen per inwoner te realiseren. (investeringen ) Uitwerken van de structuurvisie Kerkrade in de stadsdeelvisies Oost II en Noord. Realisatie van het meerjaren uitvoeringsprogramma van de stadsdeelvisies West en Oost I. Uitwerken van de structuurvisie Kerkrade in de stadsdeelvisies Oost II en Noord. Realisatie van het meerjaren uitvoeringsprogramma van de stadsdeelvisies West en Oost I. aantal te slopen woningen 250 aantal te realiseren woningen 100 leegstaande woningen 6,0% oppervlakte groen m2/inw oppervlakte stedelijk groen m2/inw Wijkgericht werken Voortzetten wijkgericht werken met de kernbegrippen duurzaam, schoon, veilig en sociaal. (exploitatie ) (Verder) stimuleren betrokkenheid burgers en buurtverenigingen Sociale activering Limburgse Wijkenaanpak (Krimp) tevredenheid buurtvoorzieningen 55% sociale cohesie 5,8 verloedering in de buurt 4,2 20

23 Nadere toelichting programma Op grond van de Wet ruimtelijke ordening is de gemeente verplicht om ruimtelijk beleid (structuurvisie en bestemmingsplannen) vast te stellen en toe te passen. Dit beleid is nader uitgewerkt op basis van het nationaal, provinciaal en regionaal beleid. In maart 2012 is de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte door de minister van Infrastructuur en Milieu vastgesteld. Op provinciaal niveau zal medio 2013 een nieuw Provinciaal Omgevingsplan Limburg worden vastgesteld. In deze visies en het wettelijke instrumentarium (Algemene maatregel van bestuur en provinciale verordening) worden respectievelijk de nationale en provinciale belangen vastgelegd. In de dagelijkse praktijk betekent dit voor de gemeente Kerkrade dat het primaat van de ruimtelijke ordening met name bij de provincie, de Stadsregio Parkstad Limburg en bij onze gemeente komt te liggen. De stadsregio Parkstad Limburg, waarin acht gemeenten samenwerken op basis van de afspraken zoals vastgelegd in de WGR+ overeenkomst, heeft in oktober 2009 de intergemeentelijke structuurvisie vastgesteld. Voor Kerkrade zijn met name de projectgebieden "Park Gravenrode" en "Zuidflank" relevant. De regio voert hierbij de regie. Verder is in de visie een beheers- en sturingslijn opgesteld waarbij de gemeenten zich conformeren aan de intergemeentelijke structuurvisie (o.a. op basis van de zogenaamde ruimtelijke hiërarchie (XL, L, M en S). Daarnaast zijn de regionale nota's relevant voor het gemeentelijke ruimtelijk beleid. In oktober 2011 is het Structuurvisiebesluit Wonen en Retail door de Parkstadraad vastgesteld. In dit besluit is aangegeven dat mede als gevolg van de bevolkingskrimp respectievelijk de terugloop van het aantal huishoudens zowel het aantal woningen als het totale regionale winkeloppervlak aangepast dient te worden aan de toekomstige situatie. De Parkstadgemeenten, waaronder Kerkrade, zullen dit beleid vanaf 1 januari 2013 implementeren bij het actualiseren van de bestemmingsplannen door de nog niet benutte ontwikkelingsmogelijkheden voor wonen en retail te verwijderen, tenzij deze passen binnen het beleid zoals verwoord in de Regionale Woonvisie of de Retailstructuurvisie Parkstad Limburg. Uitwerken/uitvoeren van de gemeentelijke structuurvisies in stadsdeelvisies en centrumplan. De Structuurvisie Kerkrade is op 30 maart 2011 vastgesteld door de gemeenteraad. Het betreft een gemeentelijk strategisch beleidsdocument, waarin op hoofdlijnen de afwegingen en keuzes voor de komende tien jaar zijn beschreven. Het is een richtinggevend document waarin duidelijk wordt welk sociaal, economisch en ruimtelijk beleid de gemeente nastreeft. De visie schetst een beeld van Kerkrade, van haar ontstaan en van de wijze waarop de gemeente samen met inwoners en andere partijen de komende jaren aan de slag wil gaan. De ambitie van Kerkrade is om een Europese en gastvrije stad te zijn. Ruimtelijke ontwikkelingen, waaronder de transformatieopgave met een onderscheid in de visie in beheergebieden, verdunningsgebieden en ontwikkelingsgebieden, worden uitgewerkt in stadsdeelvisies voor de wijken Oost II en Noord, die daarna juridisch worden vastgelegd in bestemmingsplannen. De stadsdeelvisie Kerkrade-West is in februari 2011 vastgesteld en de stadsdeelvisie Kerkrade Oost I wordt naar verwachting eind 2012 vastgesteld. De gemeentelijke structuurvisie en de stadsdeelvisies vormen het kader voor ruimtelijke plannen (bestemmingsplannen), initiatieven, uitvoeringsprogramma en nota's die hierop betrekking hebben (bijv. de beleidsnotitie Ruimtelijke Ordening). Naast de afzonderlijke stadsdeelvisies is het centrumplan als apart gebied aangemerkt. Het centrumplan is door de raad als pilot projectmatig werken aangemerkt. Het projectplan en het stedenbouwkundig ontwerp liggen ter besluitvorming voor aan de raad van oktober In de gemeentelijke structuurvisie komen de volgende thema's aan bod: Landschap en Groen, Infra, Wonen, Voorzieningen, Werken en Toerisme en Recreatie. Voor ieder thema is een ontwikkelingsrichting aangegeven: Wat we willen zijn én Wat we gaan doen. Daarbij is nadrukkelijk rekening gehouden met de demografische ontwikkelingen, waarbij bevolkingskrimp een rode draad vormt voor de verdere ontwikkeling van Kerkrade (zie ook paragraaf 8: Krimp). (Verder) stimuleren betrokkenheid burgers, ondernemers en (buurt)verenigingen Met inachtneming van de kernbegrippen duurzaam, schoon, veilig en sociaal wordt dit vorm gegeven door het uitvoeren van uiteenlopende projecten. Daarbij wordt samengewerkt met veel partners in stad en wijken en zullen verschillende communicatie-instrumenten worden ingezet. 21

24 Sociale activering Het sociaal activeren van burgers blijft een aandachtspunt voor wijkontwikkeling waarmee invulling wordt gegeven aan de taakstelling uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het bestaande netwerk en de bijbehorende overlegstructuur wordt gehandhaafd en waar mogelijk versterkt. Hier wordt ook verwezen naar het beleidsveld Zorg. Limburgse Wijkenaanpak (bevolkingskrimp / transformatieopgave). Het uitwerken en uitvoeren van de Limburgse Wijkenaanpak samen met de provincie Limburg en de Stadsregio Parkstad Limburg. Voorbeelden zijn Kerkrade-West (Stadsdeelvisie gereed) en Kerkrade-Oost I (vaststelling eind 2012), zoals aangegeven in de regionale herstructureringsvisie. Meer informatie hierover is ook opgenomen in de paragraaf grondbeleid en de paragraaf krimp. Indicatoren programma Omschrijving bron eenheid streefwaarde algemene kwaliteit van de woonomgeving burgeronderzoek score (0-10) 6,9 6,7 7,0 gesloopte woningen Woonmonitor Limburg** aantal *** gerealiseerde Woonmonitor nieuwbouwwoningen Limburg** aantal leegstaande woningen irt woningvoorraad per 1/1 woz-registratie % 6,0 5,3 5,8 6,1* 6,0 oppervlakte groen per afd. Openbare inwoner Ruimte m2/inw 57,0 57,0 65,9 - oppervlakte stedelijk groen afd. Openbare per inwoner Ruimte m2/inw 24,6 24,6 27,8 - tevredenheid buurtvoorzieningen burgeronderzoek % sociale cohesie burgeronderzoek score (0-10) 5,6 5,6 5,8 verloedering in de buurt burgeronderzoek score (0-10) 4,3 4,7 4,2 * voorlopig cijfer ** vanaf 2011, voorheen woningcartotheek gemeente Kerkrade *** Het jaarlijks te slopen aantal woningen is afhankelijk van de feitelijke woningvoorraad. In 2013 zullen 100 woningen meer moeten worden gesloopt dan de oorspronkelijk voorziene 150. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Er zijn geen overige vermeldenswaardige zaken, een meer uitgebreide toelichting op de diverse ontwikkelingen heeft bij onderdeel B plaatsgevonden. Bij dit beleidsveld is ook de paragraaf grondbeleid relevant. Indicatoren beleidsveld Er zijn geen specifieke indicatoren gedefinieerd ten aanzien van het beleidsveld. 22

25 D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 01 Bouwen Rekening en wonen 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Verlaging budget wijkontwikkeling, overige mutaties In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 1 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Aankoop theaterpassage en fonotheek 140 Voorbereidings- en uitvoeringskrediet centrumplan 443 Communicatie centrumplan tlv structuurfonds 66 Primaire 2013 Verplaatsing bieb 40 Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Grondexploitaties Nog te realiseren investeringsambities 826 Wijk van morgen Dahliastraat 95 Isv II 150 Stadsvernieuwing sloopkosten chevremontstraat 28 Stadsvernieuwing reconstructie kloosterraderstraat 35 Groot onderhoud woonwagens 48 Baten (+) Grondexploitaties Isv II 150 Totaal incidenteel

26 Afwijkingen rekening De begrote post advieskosten van ruimtelijke ordening wijkt in 2013 met af ten opzichte van 2011 door incidentele uitgaven t.b.v. een onderzoek voor de afdeling Vastgoed ( ), Studie rondom Parkstad Limburg Stadion ( 7.000), advies actualiseren pachtovereenkomsten ( ), bijdrage ZKA onderzoek Continium ( 5.000) en diverse kleine onderzoeken ( 4.000). Voor de ontwikkeling van het centrumplan heeft in 2011 de aankoop plaatsgevonden van de panden Markt 3 (voormalige fonotheek) en Markt 4 (Theaterpassage) voor een bedrag van In 2011 is de bibliotheek (tijdelijk) verhuisd van het MFC D r Pool naar de Einderstraat. De kosten van de verhuizing en de bouwkundige aanpassingen bedroegen Voor het jaar 2013 is een bedrag van voorzien voor de definitieve huisvesting van de bibliotheek. In 2011 is een bedrag van besteed voor communicatie activiteiten t.b.v. het Centrumplan. Voor de jaarschijf 2013 is een bedrag van voorzien voor het invullen van investeringsambities. De ontwikkelingen ten aanzien van het centrumplan volgen elkaar na de verwerving van de panden Metroprop in een snel tempo op. In oktober 2012 zal aan de raad het stedenbouwkundig ontwerp ter besluitvorming worden voorgelegd met een eerste globale financiële raming. In het najaar 2012 en het voorjaar 2013 zullen het akkoord op hoofdlijnen en de samenwerkingsovereenkomst aan de orde worden gesteld. Op dat moment zal er ook duidelijkheid bestaan over gemoeide financiële gevolgen van het centrum. Voor de uitvoering van het ISV II programma zijn in 2011 voor een bedrag van uitgaven gedaan aan diverse projecten. Voor gevelverbetering zijn in 2011 voor een bedrag van bijdrage beschikbaar gesteld. Voor stadsvernieuwing is in 2011 een bedrag van besteed aan de renovatie van het Socioproject. Aan de startersregeling is in 2011 een bedrag van besteed. Voor de jaarschijf 2013 is een bedrag van beschikbaar. Tot slot wijken de bestede budgetten van de grond exploitaties en WOP projecten af doordat deze eenmalig van aard zijn. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor de aankoop van de percelen Markt 3 (fonotheek) en Markt 4 (Theaterpassage) is een krediet van beschikbaar gesteld. De aankoop van de genoemde panden heeft in 2011 plaatsgevonden gerealiseerd voor een bedrag van Het restant ad zal in 2012 vrijvallen t.g.v. de reserve structuurfonds. In 2012 is voor de projecten theater/bibliotheek ( ) parkeergarage ( ), verwerving locaties B & C Atriumterrein ( 5.000) en ontwikkelingskosten centrumplan ( ) een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. Voor het jaar 2013 is een bedrag van voorzien voor de definitieve huisvesting van de bibliotheek. Voor communicatie activiteiten voor het centrumplan is in beschikbaar. Voor de jaarschijf 2013 is een bedrag van voorzien voor investeringsambities. Voor de wijk van morgen (Dahliastraat en omgeving) is een voorbereidingskrediet beschikbaar van Doordat de bedragen van grondexploitaties eenmalig van aard zijn kunnen de verschillende jaarschijven niet met elkaar worden vergeleken. Voor ISV II projecten is voor het jaar begroot. Voor stadsvernieuwing (sloop Chevremontstraat 28) is beschikbaar in Voor 2012 is een gevelverbeteringssubsidie beschikbaar van In 2012 is een bedrag van beschikbaar om achterstallig onderhoud bij woonwagens en woonwagenunits in te halen. Jaarlijks wordt voor de Wijkuitvoeringsprogramma s een bedrag beschikbaar gesteld voor veelal incidentele projecten. Voor de jaarschijf 2013 is hiervoor nog beschikbaar. 24

27 Afwijkingen De diverse afwijkingen hangen samen met de verschillende grondexploitaties, die van jaar tot jaar kunnen verschillen. Zie voor een nadere toelichting de paragraaf grondbeleid. Voor de jaarschijf 2013 is een bedrag van voorzien voor investeringsambities. Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 1 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen N.v.t. 25

28

29 Beleidsveld: 02 Verkeer en vervoer A. Algemeen Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: De voorbereiding, planning en uitvoering van het verkeer- en vervoersbeleid gericht op het leveren van een bijdrage aan een goede, evenwichtige en veilige infrastructuur. Het verhogen van de bereikbaarheid, het verbeteren van de openbaar vervoer-voorzieningen en verkeersveiligheid zijn daarbij de kernpunten. Onderscheiden deelterreinen: Infrastructuur algemeen; Automobiliteit; Openbaar vervoer; Fiets / voetganger Portefeuillehouders: T. Weijers (openbare ruimte, verkeer en vervoer) Beleidskaders: Met betrekking tot het beleidsveld verkeer en vervoer zijn diverse lokale en regionale beleidskaders relevant: Provinciaal Omgevingsplan Limburg (P.O.L. 2006);Agenda POL 2013 op hoofdijnen (feb 2012) Provinciaal en Regionaal Verkeers- en Vervoersplan (2007-update in 2011). Provinciale Nota Openbaar vervoer 2005 Wegenbeheersplan (update 2012) Verkeersveiligheidsplan 1997 (update 2013) Wegcategorisering (2007) Parkeerbeleidsnota (2008) B. Programma Voor dit beleidsveld is geen apart programma in de vorm van een doelenboom gedefinieerd. 27

30

31 C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Ook in het jaar 2013 blijft het project Buitenring Parkstad Limburg in ontwikkeling. Het daarvoor opnieuw vast te stellen Provinciaal InpassingsPlan (PIP) is gemaakt. In 2012 heeft Provinciale Staten van Limburg het nieuwe PIP vastgesteld en vervolgens heeft de Raad van State het plan beoordeeld. Definitieve vaststelling wordt verwacht in voorjaar Parallel hieraan zal het ontwerp verder worden uitgewerkt door de opdrachtnemer van de Buitenring. Op basis van de voortgang zullen ook de consequenties en mogelijkheden voor Kerkrade verder worden uitgewerkt. Het programma Duurzaam Veilig Verkeer is grotendeels afgerond en de bewoners van Kerkrade zijn geïnformeerd over het gebruik c.q. gedrag op de weg behorende bij dit programma. Omdat verkeersveiligheid een continue proces is en onze aandacht blijft opeisen zullen wij kijken naar een lokale vertaling van het Regionaal Verkeer en VervoersPlan (RVVP) van Parkstad Limburg. Daarmee wordt beoogd extra aandacht te kunnen schenken aan de meer voor Kerkrade specifieke verkeersproblematiek. Samen met het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Limburg (ROVL) streeft ook Kerkrade onder de slogan maak van de nul een punt = mvd01. naar een optimale verkeersveiligheid van het lokale wegennet. Dus niet minder verkeersslachtoffers maar geen verkeersslachtoffers is ons gezamenlijk streven. De verkeersveiligheid van de gemeentelijke infrastructuur wordt verder verbeterd door de uitvoering van diverse verkeersveiligheidacties als ook educatie(verkeersexamens en verkeerseducatiedagen) en het sluiten en uitvoeren van verkeersconvenanten met basisscholen en middelbare scholen (extra aandacht voor veiligheid in schoolomgevingen), alsmede behandeling van klachten, suggesties en andere aandachtspunten op verkeersgebied. Voor zover nodig zal ook reguliere handhaving plaatsvinden. Begin 2012 heeft de gemeente actief deelgenomen aan het onderzoek studietracé Avantislijn op Nederlands grondgebied. In opdracht van het bevoegd gezag, provincie Limburg, is door adviesbureau DHV een referentieontwerp van het tracé opgesteld waarin de kosten, de mogelijkheden en de risico s inzichtelijk zijn gemaakt. Het onderzoeksrapport is in 2012 afgerond waarbij rekening wordt gehouden met een mogelijke verlegging van het tracé ten oosten van het bedrijventerrein Avantis op verzoek van Stadt Aachen. Verder heeft de gemeente diverse aandachtspunten op Kerkraads grondgebied nader bekeken en haar aanbevelingen kenbaar gemaakt aan provincie Limburg en Stadregio Parkstad Limburg. De verwachting is dat eind 2012/begin 2013 de Minister van Infrastructuur en Milieu een besluit neemt over het grensoverschrijdend railverkeer, waaronder de treinagenda (IC-verbinding Heerlen-Aken en Avantislijn) in de stadsregio Parkstad Limburg. Afhankelijk hiervan zullen de benodigde vervolgprocedures worden opgestart. Het verhogen van bushaltes heeft binnen in het Wegenbeheersplan een vaste plaats en lift daarin actief mee. In de komende jaren worden de bushaltes via het werk-met-werk principe binnen reconstructie- en rehabilitatiewerkzaamheden aan wegen aangepast. Met speciaal daarvoor ontworpen trottoirbanden die het straatniveau ter plaatse van de instapplek voor de autobus met circa 8 cm verhogen worden de bushaltes aangepast. Daarmee komt het gebruik van de reguliere autobus ook voor de minder valide passagier binnen handbereik (ook voor rolstoelgebruikers), hetgeen zich kan vertalen in een verminderde noodzakelijke inzet van het deur-tot-deur vervoer van de regiotaxi. In 2012 is middels een haalbaarheidstudie naar de mogelijkheden voor een nieuw OV knooppunt Kerkrade Centrum gekeken. Op basis van de resultaten hiervan zullen eventuele vervolgacties worden opgestart. Ook zal worden gekeken naar uitbreiding c.q. verbetering van de stallingmogelijkheden voor de fietser. Eventuele missing links in het lokale fietsnetwerk worden in beeld gebracht en waar mogelijk worden verbeteringen gerealiseerd. Verder zijn voor de elektrische fiets op diverse plekken openbare oplaadpunten aangebracht. Verbetering van de infrastructuur voor de fietser heeft een vaste plek gekregen in het wegenprogramma. 29

32 Indicatoren beleidsveld omschrijving bron eenheid streefwaarde geregistreerde ongevallen Rijkswaterstaat aantal uitsluitend mat. schade aantal met letsel aantal met dodelijke afloop aantal meldingen afd. Openbare verkeersoverlast orde en veiligheid aantal tevreden met verkeersdrukte in eigen buurt onderzoek burger- % D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 02 Verkeer Rekening en vervoer 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Bushaltes en fietsstroken, overige mutaties. In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 2 Incidentele posten Lasten (-/-) Voor de doorsteek van de Marktstraat naar de Einderstraat zijn deze middelen voorzien Baten (+) Bijgestelde Primaire 2013 Bedragen x Meerjaren Meerjaren Meerjaren 2016 Totaal incidenteel

33 Afwijkingen rekening In 2011 is voor duurzaam veilig maatregelen een bedrag van besteed. Voor het uitvoeren van deze maatregelen is een BDU subsidie ontvangen van eveneens I.v.m. ziekte is in 2011 voor een bedrag van een verkeerskundige adviseur ingehuurd. In 2011 zijn voor een bedrag van duurzaam veilig maatregelen van 2010 uitgevoerd. De BDU subsidie 2010 is eveneens verwerkt in de rekening Verder zijn aan aantal bushalten toegankelijk gemaakt waarvoor een bijdrage van is ontvangen van Parkstad. Door bezuinigingsmaatregelen is het werkbudget voor verkeer (aanleg verhoogde bushaltes, budget verkeerscommissie en R.V.V.P.) in 2013 met verlaagd. Voor een bedrag van zijn convenantsgelden voor verkeerseducatie aan Movare en het Charlemagne College beschikbaar gesteld. Hiervoor is een provinciale bijdrage van ontvangen. Voor het jaar 2013 is een bedrag van begroot voor parkeergelden. In 2011 bedroegen de werkelijke parkeerinkomsten Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor het inhuren van een verkeerskundige adviseur is in beschikbaar. Voor de doorsteek van de Marktstraat naar het parkeerdek in de Einderstraat is een bedrag van beschikbaar. Afwijkingen Er zijn geen noemenswaardige mutaties die leiden tot afwijkingen in deze jaarschijven. Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 2 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen In de voorjaarsnota 2011 is het investeringsvolume van verkeer en vervoer geherprioriteerd t.g.v. de investeringsambities / structuurfonds. 31

34

35 Beleidsveld: 03 Milieu A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Zorgdragen voor een goed en leefbaar milieu alsmede het uitvoeren van de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen. Stimulering van de toepassing van duurzame productiemiddelen en duurzame energie. Dit beleid is er nadrukkelijk op gericht om waar mogelijk klimaatbeleid resp. energiebesparing als vliegwiel te gebruiken om ook andere maatschappelijke effecten te bewerkstelligen zoals (jeugd en jongereneducatie (scholen); het creëren van werkgelegenheid in klimaat/energieprojecten en op behoud en verbetering van inkomen voor mensen met een kleine beurs door middel van een beperking van energiekosten). Onderscheiden deelterreinen: Milieubeheer; Afval Portefeuillehouder: T. Weijers (milieu en afval) Beleidskaders: Verschillende beleidskaders zijn relevant: Gemeentelijke beleidskaders Milieuprogramma Bouwbesluit en bouwverordening Convenant energiebesparing Convenant duurzaam bouwen Nota bodembeheer (update 2012) Bodemkwaliteitskaart (update 2012) Begroting / uitvoeringsovereenkomsten RD B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Sociaal klimaatbeleid. Uitvoeringstechnisch wordt dit programma in 2012 reeds afgerond. 33

36 Programma Sociaal klimaatbeleid T. Weijers Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Een duurzame samenleving waarbij economische, sociale en ecologische aspecten integraal benaderd worden. Het milieubeleid van Kerkrade richt zich op het verduurzamen van de leefomgeving, voorkómen, beperken en terugdringen van milieubelasting, overlast en risicovolle situaties. De gemeente voert een breed scala van activiteiten op dit gebied uit gericht op zowel lokaal ( bv bodemkwaliteit en geluid), regionaal (bv luchtkwaliteit) als globaal (klimaat beleid) niveau. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Duurzaamheid in relatie tot klimaat en energie, met specifiek aandachtspunt jeugd- en jongeneducatie gas- en stroomverbruik gemeentelijke gebouwen gemiddeld 3 % jaarlijks Lastenvermindering voor mensen met een kleine beurs. Werkgelegenheid als resultante van milieuprojecten energieverbruik per woning gemiddeld 2% jaarlijks energieverbruik per woning gemiddeld 2% jaarlijks Het oorspronkelijke programma wordt naar verwachting in 2012 afgerond. Daarom zijn geen specifieke activiteiten voor 2013 meer opgenomen. 34

37 Nadere toelichting programma Activiteiten op het gebied van duurzaamheid initieert de gemeente op basis van de gemeentelijke structuurvisie Kerkrade, Europees en Gastvrij , eerder vastgestelde andere beleidskaders en/of uitvoeringsprogramma s. Uitgangspunt daarbij is het streven naar een duurzame ontwikkeling van de stad waarbij ecologische, economische en sociale aspecten integraal in beschouwing worden genomen. De samenwerking met burgers, bedrijven, woningcorporaties en andere partijen is daarbij van cruciaal belang. Bij de herstructurering van de diverse stadsdelen wordt concreet invulling gegeven aan een duurzame ontwikkeling in de breedste zin van het woord (People, Planet, Profit). Er worden projecten uitgevoerd die een integrale bijdrage/oplossing leveren voor onder andere sociale problemen, werkeloosheid, energiebesparing, duurzaam materiaalgebruik en cultuurversterking. Waar mogelijk wordt binnen de grote diversiteit aan projecten die Kerkrade kent, (mede) ingezet op het terugdringen van het energieverbruik en het stimuleren van duurzame energieopwekking. Doel is een bijdrage te leveren aan het beperken van het broeikaseffect, het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het beperken van financiële uitgaven. De ingeslagen weg zal ook in de toekomst vervolgd worden waarbij actief gewerkt wordt aan de verdere verduurzaming van de stad en de regio en voor zover mogelijk zal ook bovenregionaal en globaal een bijdrage geleverd worden aan een duurzame toekomst. Het programma sociaal klimaatbeleid is in 2012 volgens planning beëindigd. De in dit programma opgenomen projecten worden in 2012 afgerond. De mate van realisatie van de streefcijfers vraagt nog nader onderzoek. In tegenstelling tot de periode wordt voor het komende sjaar niet in een nieuw programma voorzien waarin de projecten, activiteiten, initiatieven op het gebied van met name klimaat en energie resp. duurzaamheid separaat als doel op zich - zijn opgenomen. Duurzaamheid in zijn brede context maakt, zoals boven verwoord is, tegenwoordig onderdeel uit van nagenoeg alle projecten van de gemeente en zeker in die projecten die het fysieke domein van de gemeente raken. De voor de thema s klimaat en energie beschikbare middelen ambtelijke uren worden derhalve vanaf 2013 vooral binnen deze projecten ingezet. Indicatoren programma omschrijving afname energieverbruik gemeentelijke gebouwen in eigen beheer afname energieverbruik per woning bron afd. Milieu en bouwen eenheid streefwaarde % -/- 3,5 -/- 2,7 n.n.b.** gem. -/- 3 jaarlijks * prov.monitor/afd. Milieu en % -/- 1,2 -/- 4,1 n.n.b.** gem. -/- 2 jaarlijks * bouwen * Telperiode is , streefwaarde t.o.v ** De cijfers 2011 zijn nog niet bekend, dit zal in het najaar 2012 bekend zijn. Dan kan ook worden onderzocht de mate van realisatie van de streefwaarden. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Bij dit beleidsveld hoort het milieuprogramma 2013 zoals dat jaarlijks door het college wordt vastgesteld. Initiatieven, activiteiten, (deel)projecten op het gebied van duurzaamheid, klimaat en energie zijn daarin mede opgenomen. In Parkstad verband zal onderzocht worden hoe het openbaar vervoer verduurzaamd kan worden. De lightrailverbinding zal onderdeel uitmaken van deze studie. 35

38 Biomassa kan ingezet worden voor het opwekken van duurzame energie. In het kader van de herstructurering Kerkrade West voert Kerkrade samen met Provincie, Hestia en Parkstad Limburg een onderzoek uit naar de ontwikkeling van een duurzaam energiebedrijf. Hierbij worden de biomassastromen binnen Parkstad in kaart gebracht en onderzocht of ze kunnen worden benut voor het opwekken van duurzame elektriciteit en warmte. Het onderzoek naar het verduurzamen van het Parkstad Limburg Stadion zal worden afgerond. Het onderzoek richt zich op de kansen op energiebesparing, duurzame energie en de inkoop van groene energie. Indicatoren beleidsveld Omschrijving bron eenheid streefwaarde aangeboden restafval RD4-monitor tonnage aangeboden GFT RD4-monitor tonnage kosten kwijtschelding i.r.t. afd. % 6,7 7,3 8,3 9,2 - kosten afvalverwerking * Financiën * Een algemene beleidsmatige uiteenzetting inzake kwijtschelding is gegeven in de paragraaf lokale heffingen. Voor de oude jaren worden voortaan de rekeningcijfers gebruikt, voor de lopende jaarschijf de scijfers peil VJN. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 03 Milieu Rekening 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Overige mutaties 36

39 In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 3 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Project klimaatbeleid 30 Project geluidskaart 55 Project oplaadpunt elektrische fietsen 10 Baten (+) Primaire 2013 Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Totaal incidenteel -95 Afwijkingen rekening In 2011 is een bedrag van besteed aan het project klimaatbeleid hiervoor is een provinciale subsidie ontvangen van , dit project wordt in 2012 afgerond. In 2011 is een bijdrage van aan Wonen Limburg Vastgoed verstrekt voor het project meer isoleren minder installeren (project mimi) en is een bijdrage van verstrekt aan RCE Rhine-Meuse voor educatieve projecten op het gebied van energiebesparing voor de doelgroep jeugd en jongeren. Ten behoeve van de geluidskaart is in 2011 een bedrag van besteed. In 2011 is een bijdrage van van de Provincie voor energiemaatregelen besteed aan de renovatie van het Socio gebouw. De kosten van het project de energieadviseur ad zijn in de rekening 2011 opgenomen. Vanaf 2011 wordt bij de afvalinzameling het volume frequentie systeem toegepast. Doordat de burgers hun afval beter scheiden nemen de verwerkingskosten fors af. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor 2012 is voor klimaatbeleid (SLOK-programma) een bedrag van geraamd. Dit project wordt door het Rijk en de Provincie gefinancierd. Voor het ISV III programma is in geraamd voor geluidprojecten. In 2012 is het project opzet netwerk oplaadpunten elektrische fietsen gestart hiermee is een investering van gemoeid. Afwijkingen T/m de voorjaarsnota 2012 zijn er m.b.t. dit beleidsveld geen noemenswaardige mutaties die leiden tot afwijkingen in deze jaarschijven. Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 3 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen N.v.t. 37

40

41 Beleidsveld: 04 Economie en toerisme A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het ontwikkelen van een voorwaardenscheppend beleid voor het goed functioneren van bedrijfsleven en warenmarkt en het bevorderen van een voldoende gedifferentieerd werkgelegenheidsaanbod. Het ontwikkelen van een strategisch en uitvoerend toeristisch en recreatief beleid. Onderscheiden deelterreinen: Werkgelegenheid; Revitalisering bedrijventerreinen; Toerisme; Weekmarkten en kermissen; Public relations en marketing Portefeuillehouders: J. Som (public relations en marketing) P. Thomas (ruimtelijke ordening, economische zaken en toerisme ) T. Weijers (weekmarkten en kermissen, coördinatie evenementen) Beleidskaders: Beleidsplan Perspectief voor Parkstad Limburg en kadernota economie Parkstad Limburg en programma Strategie & Samenwerking Retailstructuurvisie Parkstad Limburg Ontwikkelingsperspectief winkelgebieden Kerkrade 2010 Strategische Visie Toerisme Parkstad Limburg 2008 Uitvoeringsprogramma Toerisme Parkstad Limburg Kadernota Ondernemen in Kerkrade 2006 Projectplan Grensland Wormdal 2020 Programma Ontwikkelingsmaatschappij Parkstad Limburg (Parkstad Attractiestad, Imagocampagne). Kadernota evenementenbeleid Het Communicatiebeleidsplan; Communicatie zintuig van de gemeente (juni 2011) Marktverordening en marktbeleidsplan Nota kermisbeleid en evaluatienota B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Toerisme. 39

42 Programma Toerisme P. Thomas Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Economische structuurversterking realiseren door middel van stimulering toeristische sector (naast andere maatregelen) Afgeleide doelstelling: Het (toeristisch) imago en de aantrekkingskracht van de gemeente vergroten Het verhogen van bestedingen in de toeristische voorzieningen Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Toerisme lokaal De 2 e fase van de herinrichting van park Erenstein is in 2012 gestart, in 2013 zal het project worden afgerond. (investeringen ) Toerisme promotie Voor de VVV Zuid Limburg is er in 2013 een exploitatiebijdrage beschikbaar. (exploitatie ) Verder vormgeven van leisureclusters en verbindingen leggen tussen diverse leisureclusters onderling en met Kerkrade Centrum Uitvoering geven aan convenant VVV Zuid-Limburg aantal bezoekers toeristisch recreatieve voorzieningen: GaiaZoo Continium opbrengsten toeristenbelasting

43 Nadere toelichting programma Verder vormgeven van leisureclusters en verbindingen leggen tussen diverse leisureclusters onderling en met Kerkrade Centrum. Toerisme heeft in Kerkrade door een actief stimulerend gemeentelijk beleid de laatste tien jaar een sterke groei doorgemaakt. In diverse rapporten wordt met name gepleit voor versterking of herbestemming van de bestaande bedrijven, eerder dan voor toevoeging van nieuwe bedrijven. Dat laatste geldt met name voor dagattracties. Voor groei in (kleinschalige) verblijfsrecreatie worden wel nog mogelijkheden gezien. De voor 2013 voorziene activiteiten hebben lokaal daarom primair betrekking op productontwikkeling en versterking. Ten behoeve van versterking wordt in dit kader voornamelijk ingezet op clustervorming middels de 4 aangewezen leisureclusters: Rode cluster: Parkstad Limburg Stadion en omgeving Zie bij onderdeel C ( Rodaboulevard ). Rode cluster: GaiaZOO/Kasteel Erenstein/Hotel Brughof/Anstelvallei In het kader van de totstandkoming van de LeisureRing en de daarbij beoogde clustervorming rond de toeristische trekkers GaiaZOO, Hotel Brughof en Kasteel Erenstein (Fletcher Groep) wordt een integrale ontwikkelingsvisie voorbereid voor de Anstelvallei. In dit kader wordt o.a. de zoektocht voortgezet naar geschikte initiatieven voor de locaties Nieuw Ehrenstein en Klarenanstel. Met subsidie uit het Groenfonds Parkstad Limburg is Kasteelpark Fase 1 en Fase 2 gerealiseerd. Tevens worden, in samenwerking met betrokken partijen, andere delen van de Anstelvallei opgewaardeerd (o.a. Cranenweyer). Voornaamste doelen in dit project zijn: wateropgave Anstelerbeek, gebiedsontwikkeling Anstelvallei incl. herbestemming van de hoeves Nieuw Ehrenstein en Klarenanstel, realiseren van een recreatieve routestructuur en realiseren van betere ontsluiting van het gebied. Ook de ontwikkeling van GaiaZOO staat niet stil. De betrokkenheid van de gemeente daarbij varieert van faciliteren tot participeren (financieel). Wij zullen onze gemeentelijke plannen in de nabijheid van GaiaZOO zoveel mogelijk afstemmen op de ontwikkelingen van GaiaZOO zodat een win-win situatie ontstaat. De bezoekersaantallen laten nog steeds een stijgende lijn zien; in 2013 verwacht men circa bezoekers te mogen verwelkomen Rode cluster: Continium/Schacht Nulland/ZLSM Van de zijde van de gemeente zal in eerste instantie bevorderd worden dat Discovery Centre Continium,samen met de ZLSM, een cluster van vermaak wordt, zoals voorzien in de Strategische Visie Toerisme Parkstad. De relatie met de Schacht Nulland wordt hierbij betrokken. In deze schacht en deels onder de grond is het plan een dagattractie te ontwikkelen, onder de werktitel explorium. Onderdeel van deze attractie moet een ondergrondse mijnbeleving vormen. Groene cluster: Eurodepark/historisch driehoek In Parkstadverband is de participatie in een nieuw Interregproject (drie landen) voorbereid. In dit project (Tiger) participeren ook Kerkrade en Herzogenrath (Kerkrade , Herzogenrath ). Voor Kerkrade wordt in dit project de historische tuin van Rolduc hersteld en een voetgangersbrug over de Worm bij de Baalsbruggermolen gerealiseerd. Herzogenrath participeert ook in die brug en bouwt in de Burg Rode een betere toegang tot de torenspits. Zowel in HULK-verband als in Parkstadverband wordt onderzocht hoe de grensregio s hun samenwerking, die gegroeid is in de Euregionale 2008, verder kunnen uitbouwen. In dit kader zal, in samenwerking met buurgemeente Herzogenrath, een nieuw grensoverschrijdend wandelroutenetwerk gerealiseerd worden. Ook het Abdijcomplex Rolduc is als hotel- en conferentieoord sterk in ontwikkeling. Om het hotel- en conferentieoord kostendekkend te maken, is het zaak om meer omzet te genereren door de naamsbekendheid en het imago te verbeteren en door zich te gaan richten op vast te stellen doelgroepen. Dit kan onder meer door een duidelijk beleidsconcept voor het complex te ontwikkelen, meer gebruik te maken van de kwaliteiten van Rolduc, het bijzondere karakter en de geschiedenis van het pand meer tot hun recht te laten komen en zo de unique selling points van Rolduc (beleving/emotie) meer te benutten. Verder wordt onderzocht in hoeverre en hoe een goede inbedding van de golfbaan in het omliggende 41

44 landschap en in relatie tot het abdijcomplex Rolduc kan plaatsvinden. Een onderzoek zal moeten uitwijzen wat de economische potenties van het abdijcomplex zijn en hoe deze, in combinatie met het omliggende gebied, beter benut kunnen worden. Daarnaast zullen de kloostertuinen van Rolduc fasegewijs heringericht worden. Aansluitend aan de ontwikkelingen, die in het kader van de Euregionale 2008 tussen Aken en Übach- Palenberg in het Wormdal hebben plaatsgevonden, wordt op Kerkraads grondgebied onderzocht of het gedeelte tussen Baalsbruggen en de Wolfsweg beter recreatief ontsloten kan worden. Dit zal onderdeel uitmaken van het grensoverschrijdende routenetwerk. Naast deze clustervorming zal getracht worden om verbindingen te leggen met het hart van Kerkrade, Kerkrade-Centrum. Uiteindelijk zullen de afzonderlijk leisureclusters middels een marketingconcept gepromoot worden en als eenheid in de markt gezet worden. Uitvoering geven aan convenant VVV Zuid-Limburg Toeristische promotie is door de Zuidlimburgse gemeenten primair opgedragen aan de VVV en vastgelegd in een convenant. Dat neemt niet weg dat de gemeente zelf ook probeert toeristische promotie te bedrijven. Indicatoren programma omschrijving bron eenheid bezoekers GaiaZoo ( x 1.000) GaiaPark Kerkrade Zoo streefwaarde aantal bezoekers Continium ( x 1.000) Continium aantal opbrengsten toeristenbelasting ( x 1.000)* afd. FIN aantal * op rekening-basis Geconcludeerd kan worden dat de streefwaarden mbt Gaiazoo en toeristenbelasting reeds ruimschoots zijn behaald C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Voor bedrijven die tijdelijk in malaise verkeren, maar wel op termijn perspectief hebben, bestaat de regeling Bijzondere Bijstand Zelfstandigen (BBZ). Daarnaast leidt de gemeente ondernemers door die meer financiële ruimte nodig hebben voor noodzakelijke investeringen. En door de samenwerking tussen Sociale Zaken en Economische Zaken kunnen ondernemers rekenen op interessante arbeidsmarktvoorzieningen die de inzet van personeel bevorderen. Voor het industriële gedeelte wordt ingezet op de verkoop van de resterende gemeentelijke kavels op de Rodaboulevard. Invulling hiervan zal geschieden overeenkomstig de uitgangspunten van het beeldkwaliteitsplan. Voor het stedelijk diensterrein zal nadere invulling plaatsvinden overeenkomstig de uitgangspunten Retailstructuurvisie en onderzoek over de ontwikkelpotenties van het Parkstad Limburg Stadion van Ecorys (2012). Belangrijke aandachtspunten ivm benutting ontwikkelingspotentieel: AHXL, realisatie Leisuredome Kerkrade, benutting cascoruimten Zuidtribune etc. Op basis van diverse haalbaarheidsonderzoeken in 2012 zal moeten blijken of in 2013 kan worden gestart met camerabeveiliging op in eerste instantie de bedrijventerreinen Spekholzerheide, Euregiopark en de Rodaboulevard. In opvolging aan het opgestelde Masterplan herstructurering bedrijventerrein Willem Sophia zal in 2013 ingezet worden op de daadwerkelijke realisatie van het voorkeursscenario. Speerpunten zijn: - herinrichting van bestaande infra Steenbergstraat en Grisenstraat - verwerving private terreinen (in eerste instantie VDL-terrein) en herinrichting met kleinschalige kavels Verwerving en herontwikkeling private terreinen zal in samenwerking met de Limburgse herstructureringsmaatschappij LHB voor bedrijventerreinen plaatsvinden. 42

45 De samenwerking tussen de gemeente en de centrumondernemers verloopt naar tevredenheid en zal worden geïntensiveerd. Ook in 2013 zal hier verder vorm en inhoud aan worden gegeven. In 2013 zal in het bijzonder aandacht besteed worden aan het project Preventieve Aanpak Overvallen en parallel hieraan aan het project Keurmerk Veilig Ondernemen. In 2012 is, in overleg met alle betrokken partijen, de weekmarkt Kerkrade-West definitief geplaatst op het nieuwe Carboonplein. Voor 2013 zal de gemeente, samen met de markthandelaren, zich inspannen om deze weekmarkt te promoten om zodoende deze markt stevig te verankeren in het totaal aanbod van producten in dit stadsdeel. De weekmarkt Eygelshoven is in 2012 definitief verplaatst naar de nieuwe terreinen rond het Socio- Project en is geheel nieuw ingedeeld. Voor 2013 is het voornemen om samen met alle markthandelaren deze weekmarkt te promoten en door middel van een promotiecommissie diverse activiteiten te ontplooien. Daarnaast zal samen met de marktcommissie gewerkt worden aan een substantiële kwaliteitsimpuls voor deze markt. Indicatoren beleidsveld omschrijving bron eenheid streefwaarde bedrijfsvestigingen* Vestigingregister Limburg aantal werkzame personen* Vestigingregister Limburg aantal Werkgelegenheidsindex: Vestigingregister arbeidsplaatsen versus Limburg / Etil beroepsbevolking % vestigingen detailhandel Vestigingregister Limburg aantal werkzame personen Vestigingregister detailhandel Limburg aantal standplaatsen markten afd. OOV aantal verkoopruimte markten afd. OOV m² * excl. vestigingen en werkzame personen uit Landbouwtelling CBS. ** de oorspronkelijk gedefiniëerde streefwaarde van 81 is niet meer van toepassing, door de diverse verplaatsingen (Eygelshoven, Spekholzerheide), waardoor de fysieke ruimte is teruggebracht. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 04 Economie Rekening en toerisme 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming

46 Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Overige mutaties In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 4 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Investeringsbijdrage Leisure Dome 200 Upgrading bedrijventerrein Willem Sophia 194 Werkbudget startersregeling werkgelegenheid 59 Werkbudget WMC Opstellen stadsmarketingplan (overheveling van 2011) 27 Baten (+) Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Totaal incidenteel Afwijkingen rekening In 2011 zijn de voorbereidingen gestart voor de revitalisering van het bedrijventerrein Willem Sophia, hieraan is een bedrag van besteed. In 2011 is het batige saldo van de grondexploitatie Locht ad toegevoegd aan de reserve grondexploitatie OBK. Voor het jaar 2013 is er wederom een storting van in de reserve begroot. Voor het WMC jaar 2013 is een bedrag van begroot voor het verfraaien van de openbare ruimte in de Stad. De marktgelden blijven reeds jaren achter bij de ramingen in de. Daarnaast blijken ook de kosten groter dan de ramingen, in 2011 met name veroorzaakt door de ontwikkelingen m.b.t. weekmarkt Eijgelshoven. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor de jaarschijf 2012 is een bedrag van voorzien voor werkgelegenheidsprojecten (o.a. startersregeling). Voor de upgrading van het bedrijventerrein Willem Sophia is in 2012 een bedrag van begroot. In 2012 is een bijdrage van voor de leisure dome verstrekt. In 2012 zullen er voor een bedrag van voorbereidingsmaatregelen t.b.v. het WMC worden opgestart. Voor het WMC jaar 2013 is een bedrag van voorzien voor het oppimpen van de openbare ruimte in de stad. Afwijkingen Voor het WMC jaar 2013 is een uitvoeringskrediet van begroot. 44

47 Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 4 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen Het betreft hier de overheveling uit 2012 van het investeringskrediet voor het Euregionaal Eurodepark. 45

48

49 Beleidsveld: 05 Veiligheid en handhaving A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het in samenwerking met diverse partners - met gebruikmaking van de volledige veiligheidsketen - ontwikkelen van beleid, realiseren van uitvoeringsplannen en projecten die gericht zijn op het bereiken van een optimaal leefklimaat in buurten en wijken waar burgers zich veilig voelen. Onderscheiden deelterreinen: Openbare orde algemeen; Rampenbestrijding; Criminaliteitspreventie, Uitvoering bijzondere wetten en plaatselijke verordeningen; Handhaving en toezicht Portefeuillehouders: J. Som (openbare orde, veiligheid en brandweer (wettelijke taken) / rampenbestrijding / coördinatie handhaving) P. Thomas (ruimtelijke ordening / bouw- en woningtoezicht) T. Weijers (milieu) Beleidskaders: Wijkveiligheidsbeleid en wijkveiligheidsplannen. Beleidsnota coffeeshopbeleid en evaluatierapportage Beleidsnota prostitutiebeleid. Horeca-convenant veilig uitgaan met vastgesteld sanctiebeleid Algemene plaatselijke verordening Rampenplan Convenant veiligheidshuis Convenant bestuurlijke aanpak criminaliteit en convenant samenwerkende overheden Lokale structuurvisie Lokale welstandsnota Kerkrade (excessenregeling) Oplegnotitie beleid handhaving fysieke leefomgeving Sanctie- en gedoogstrategie omgevingsrecht (milieu, bouwen, ruimtelijke ordening) Beleidsplan bouwhandhaving Handhavingsprogramma s omgevingsrecht (milieu, bouwen, ruimtelijke ordening) Verordening subsidiëring gevelverbetering Beleidsnotitie bestrijding verpauperde panden in Kerkrade Packagedeal Rijk IPO VNG inzake omgevingsdiensten Diverse wetten Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (WABO), Woningwet / Bouwbesluit / Bouwverordening, Wet op de Ruimtelijke Ordening, Wet Milieubeheer incl. uitvoeringsbesluiten. B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Veilig leefmilieu. 47

50 Programma Veilig leefmilieu J. Som Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Het realiseren van een veilig en prettig woon- en leefklimaat voor de inwoners van Kerkrade en het realiseren c.q. behouden van een klimaat waarin het goed toeven is voor bezoekers. Afgeleide doelstelling: Het verbeteren en behouden van het objectieve veiligheidsniveau en de (subjectieve) veiligheidsbeleving van de inwoners van Kerkrade. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Crisisbeheersing* Het algemene niveau van openbare orde en veiligheid en de politie-, brandweer-, geneeskundigeen publieke zorg bij incidenten, evenementen, rampen en crises in goede samenwerking regionaliseren en optimaliseren (exploitatie) Laten functioneren van de geregionaliseerde processen binnen de gemeentelijke kolom N.v.t.** Criminaliteitspreventie De gemeente levert door maatregelen een bijdrage aan verhoging van veiligheid(gevoel) in de stadsdelen (exploitatie) Voortzetting veiligheidshuis binnen het samenwerkingsverband onveiligheidsgevoel > 38% * Rampenbestrijding is vervangen door het bredere Crisisbeheersing in lijn met de regionale ontwikkelingen ** De prestatieindicator respons alarmering is niet meer van toepassing. De alarmering gemeentelijke processen gaat nl. binnen de totale veiligheidsregio lopen via een belcomputer. 48

51 Nadere toelichting programma Laten functioneren van de geregionaliseerde processen binnen de gemeentelijke kolom De politie-, brandweer-, publieke en geneeskundige zorg/hulpverlening bij rampen, incidenten, evenementen en crises dient te worden behouden en zo mogelijk te worden verbeterd met name op het gebied van samenwerking tussen de vier kolommen en de beschjkbaarheid van gemeentelijk personeel bij grotere incidenten en rampen. Voortzetting veiligheidshuis binnen het samenwerkingsverband Het huidige veiligheidshuis is een samenwerking tussen de gemeenten Kerkrade, Landgraaf, Simpelveld, Gulpen-Wittem en Vaals, zijnde het voormalige politiedistrict Kerkrade. Op basis van landelijke reorganisaties bij het Openbaar Ministerie en de politie zijn wellicht verschuivingen in de grootte van de veiligheidshuizen te verwachten. Gestreefd wordt om het huidige goed functionerende samenwerkingsverband in stand te houden en waar mogelijk nog te verbeteren. De nadruk ligt hierbij op de doelgroepen veelplegers/overlastgevers, jeugd, huiselijk geweld en nazorg van ex-gedetineerden. Hier zijn positieve ontwikkelingen merkbaar. Indicatoren programma omschrijving bron eenheid streefwaarde response alarmeringsoefening ** afd. OOV % * 90 onveiligheidsgevoel burgeronderzoek % * voorlopig cijfer ** Deze indicator is zoals bij de doelenboom reeds aangegeven niet meer van toepassing, maar wordt hier nog wel gemeld in het kader van de historische ontwikkeling. Zichtbaar is dat de oorspronkelijk geformuleerde streefwaarde behaald is. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Het werkveld van het cluster Handhaving veranderd momenteel in snel tempo. Landelijk, onder aanvoering van het ministerie van Veiligheid en Justitie, wordt de professionalisering van de Buitengewoon Opsporingsambtenaar in de openbare ruimte ter hand genomen en vorm gegeven. Het inzetkader van de gemeentelijke lichtblauwe brigade wordt breder. De expliciete nadruk komt te liggen op een bevoegde breed inzetbare Handhaver die in staat is om het hele spectrum van preventief en repressief optreden op een professionele wijze uit te voeren. In casu de Buitengewoon Opsporingsambtenaar. In 2013 zal een verplichte permanente her- en bijscholing voor buitengewoon opsporingsambtenaren ingevoerd worden. In het kader van de professionalisering zal naast kennis en beroepshouding ook gekeken worden naar een grotere herkenbaarheid van de gemeentelijke Handhaver. De consequenties van deze ontwikkelingen voor de Kerkraadse situatie worden nader in beeld gebracht. Door de landelijke overheid wordt ten aanzien van het onderwerp coffeeshops ingezet op kleinschalige (op de lokale markt) gerichte voorzieningen. Daartoe zijn de zogeheten AHOJG-criteria uitgebreid met een I- en B-criterium, waarmede wordt aangegeven dat coffeeshops besloten clubs met leden worden, waarvan uitsluitend ingezetenen van Nederland lid kunnen worden. Hiermede wordt naast de kleinschaligheid van coffeeshops tevens beoogd een eind te maken aan het drugstoerisme en de daarmede veelal gepaard gaande overlast. Beide genoemde criteria zijn per 1 mei jl. ingevoerd in de provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. Invoering in de overige provincies zal eerst per 1 januari 2013 geschieden. Dit heeft op onderdelen geleid tot een verplaatsing van de markt vanuit de zuidelijke provincies naar o.a. Gelderland en Zuid-Holland. In die zin kunnen de tot nog toe opgedane ervaringen na invoering van de clubpas in de overige provincies wellicht aan verandering onderhevig zijn. Binnen het politiedistrict Kerkrade functioneert het veiligheidshuis Kerkrade welk goede resultaten weet te behalen. Landelijk speelt momenteel een nadrukkelijke discussie over de gewenste schaalgrootte van veiligheidshuizen, waarbij een afweging zal plaatsvinden tussen enerzijds efficiency en anderzijds 49

52 voordelen van kleinschaligheid. De uitkomst van deze discussie zal uiteraard worden betrokken bij de toekomstige inbedding van het huidige veiligheidshuis. Indicatoren beleidsveld omschrijving bron eenheid drugsoverlast komt vaak voor in de buurt meldingen meldpunt drugsoverlast * incidenten diefstal/inbraak woning diefstal/inbraak box/garage/schuur/tuinhuis diefstal vanaf/uit/van voertuigen en brom-, snor-, fietsen fysiek geweld (lichamelijke integriteit) vernieling / zaakbeschadiging streefwaarde burgeronderzoek % meldpunt aantal politie, regio Limburg Zuid politie, regio Limburg Zuid politie, regio Limburg Zuid politie, regio Limburg Zuid aantal aantal aantal aantal politie, regio Limburg Zuid politie, regio Limburg Zuid afd. Milieu en bouwcontroles bouwen afd. Milieu en bouwcontroles t.o.v. norm bouwen afd. Milieu en bouwcontroles - klachten bouwen * Inclusief meldingen via Meld Misdaad Anoniem ter kennis gekomen van de politie. ** 95% t.o.v. de norm zoals door het college vastgesteld; de landelijke norm ligt hoger *** betreft uitsluitend klachten van derden aantal aantal aantal n.v.t. % ** 100 aantal *** 55 D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 05 Veiligheid en handhaving Rekening 2011 Bijgestelde Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Veiligheidsregio, overige mutaties

53 In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 5 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Werkbudget RUD 12 Primaire 2013 Meerjaren 2014 Tijdelijke uitbreiding fte oov Cameratoezicht bedrijventerreinen 180 Nieuwbouw dierenwelzijnscentrum 93 Veiligheidshuis 321 Baten (+) Veiligheidshuis subsidies 321 Verrekening bijdrage pilot coffeeshopbeleid (via reservering) -163 Totaal incidenteel Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening In 2011 is er een werkbudget van beschikbaar gesteld voor de RUD. Van dit bedrag is er besteed in 2011 en het restantbedrag ad is doorgeschoven naar In 2011 is een bedrag van aan opbrengst voor bouwleges ontvangen. Voor het jaar 2013 is een bedrag van begroot. Door de economische crisis en het vergunning vrij bouwen zijn het aantal bouwaanvragen afgenomen. Medio 2012 is er een onderzoek gestart omtrent het achterblijven van de leges inkomsten. De resultaten van dit onderzoek zullen naar verwachting in het najaar 2012 worden gerapporteerd. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor de jaarschijf 2012 is er een werkbudget van beschikbaar voor de RUD. Er is sprake van een terugbetaling aan het rijk inzake een gereserveerde bijdrage t.b.v. pilot coffeeshopbeleid. Ter zake het veiligheidshuis zal voor 2013 nog een nieuwe exploitatie worden opgesteld. Zulks in verband met wijzigende bijdragen van Rijk en Provincie. Afwijkingen Er zijn t/m de voorjaarsnota 2012 m.b.t. dit beleidsveld geen noemenswaardige mutaties die leiden tot afwijkingen in deze jaarschijven. Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 5 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen In de najaarsnota 2011 is besloten om ten laste van het investeringsbudget onvermijdbaar 4 dienstauto s van de afdeling Openbare Orde en Veiligheid, cluster Handhaving, te vervangen. 51

54 52

55 Beleidsveld: 06 Jeugd A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het voorkomen van maatschappelijke uitval voor de leeftijdsgroep 0 23 jaar in het algemeen, door het realiseren, behouden en afstemmen van een adequaat voorzieningenniveau en activiteitenaanbod op lokaal en regionaal niveau. Onderscheiden deelterreinen: Beleid, voorzieningen, lokale activiteiten en regionale activiteiten (zie doelenboom). Portefeuillehouders: C. Szalata Beleidskaders: Lokale en regionale beleidskaders Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Gemeente Kerkrade (2003) Integraal huisvestingsplan onderwijs Nota integraal jeugdbeleid (2007) Verordening leerlingenvervoer gemeente Kerkrade (2009) Verordening peuterspeelzaalwerk Kerkrade (2005) Verordening kinderopvang Kerkrade (2012) Kader internationalisering onderwijs (2005) Overeenkomst vroegtijdig schoolverlaten (2005) Regionale / Lokale Educatieve Agenda (2011) Kadernota Centrum voor Jeugd en Gezin Kerkrade (2009) Visiedocument Centrum voor Jeugd en Gezin Parkstad Limburg (2009) Convenant verwijsindex risicojongeren Parkstad (2012) Nota speelruimtebeleid (2009) B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Voorkomen van vroegtijdige schooluitval. 53

56 Programma Voorkomen van vroegtijdig schooluitval C. Szalata Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Het voorkomen van maatschappelijke uitval voor de leeftijdsgroep 0-23 jaar in het algemeen door het realiseren, behouden en afstemmen van een adequaat voorzieningen en activiteitenaanbod op lokaal en regionaal niveau Afgeleide doelstelling: Het vergroten van het aantal schoolverlaters met een startkwalificatie middels het realiseren en behouden van voorzieningen, activiteiten, zorg en afstemming (regie) op lokaal en regionaal gebied. En het ondersteunen van organisaties. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Voorzieningen Realiseren en behouden van adequate voorzieningen van en voor de doelgroep. Lokale activiteiten Realiseren en behouden van lokale activiteiten van en voor de doelgroep. (exploitatie ) Maximale inspanning behoud voortgezet onderwijs 0-4 jarigen % deelname aan peuterspeelzaal >43% % deelname doelgroepkinderen Jeugdgezondheidszorg 100% 4-18 jarigen schoolverzuim Zie ook onderdeel C relatief 100 schoolverzuim absoluut 8 Regionale activiteiten Realiseren en behouden van regionale activiteiten van en voor de doelgroep. (exploitatie ) Zorg en regie. Het realiseren en behouden van zorg en zorgstructuren voor de doelgroep. Afstemming en regie tussen partners, voorzieningen en activiteiten (div.budgetten) Uitvoeringsprogramma jeugdagenda Parkstad Voorbereiding stelselherziening jeugdzorg Doorontwikkeling Centrum voor Jeugd en Gezin Voorbereiding stelselherziening jeugdzorg jarigen schoolverlaters zonder startkwalificatie 30 54

57 Nadere toelichting programma Maximale inspanning behoud voortgezet onderwijs Volwaardig voortgezet onderwijs wordt beschouwd als een essentiële voorziening voor de leefbaarheid in de gemeente Kerkrade. Dit rechtvaardigt een maximale inspanning voor het behoud van het voortgezet onderwijs in de gemeente Kerkrade. In 2012 vindt in opdracht van de Provincie Limburg onderzoek plaats naar de haalbaarheid hiervan. Afhankelijk van de uitkomst van dit onderzoek zullen de gemeentelijke inspanningen gericht op duurzaam voortgezet onderwijs in de gemeente Kerkrade worden voortgezet. Uitvoeringprogramma jeugdagenda Parkstad De afgelopen jaren hebben de Parkstadgemeenten intensief samengewerkt ter verbetering van de jeugdketen. Deze samenwerking betrof met name die voorzieningen waar bovenlokale, regionale en provinciale instellingen bij betrokken zijn (jeugdgezondheidszorg, jeugdzorg, maatschappelijk werk, bureau leerplicht, onderwijs enz). Dit onder het motto Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal meerwaarde heeft. In 2012 is besloten deze samenwerking voort te zetten. Hiervoor is de jeugdagenda Parkstad opgesteld. De in de jeugdagenda opgenomen doelen worden vertaald in uitvoeringsprogramma s. Thema s als CJG-ontwikkeling, transitie jeugdzorg, passend onderwijs en aanpak voortijdig schoolverlaten lenen zich bij uitstek voor regionale samenwerking (met voldoende ruimte om desgewenst lokaal maatwerk te leveren). Voorbereiding stelselherziening jeugdzorg (regionaal) Het CJG zal de komende jaren een nadrukkelijke rol moeten gaan spelen in verband met de door de regering aangekondigde decentralisatie van de jeugdzorg naar de gemeenten. Deze decentralisatie wordt een veelomvattende en ingrijpende operatie. Voor de transitie van de jeugdzorg naar de gemeente is een goed functionerend CJG(netwerk) essentieel. Ondersteuning van gezinnen en jeugdigen via het CJG moet zoveel mogelijk voorkomen dat lichte problemen uitgroeien tot specialistische en kostbare zorg die na de decentralisatie door de Gemeente Kerkrade zal moeten worden bekostigd. Daarnaast zal het CJG naar verwachting als de toegang tot de jeugdzorg gaan dienen. Doorontwikkeling CJG Het inlooppunt van het CJG Kerkrade is op 7 januari 2010 geopend. Niettemin is sprake van een voorziening die nog volop in ontwikkeling is c.q. doorontwikkeld moet worden. Daarbij gaat het niet alleen om het inlooppunt van het CJG waar ouders, jongeren en professionals terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien. Integrale jeugdgezondheidszorg, signalering, lichte vormen van en toeleiding naar pedagogische hulp, coördinatie van zorg en afstemming met de zorg- en adviesteams en het bureau jeugdzorg zijn eveneens functies die vanuit het CJG onder de regie van de gemeente vorm moeten worden gegeven. Naast een fysiek inlooppunt is het CJG dan ook vooral een netwerkorganisatie waarin instellingen uit de jeugdketen hulp- en zorgverlening onderling afstemmen. Dit vereist van deze instellingen een omslag in denk- en werkwijze. Het zijn deze instellingen die gezamenlijk het CJG vormen en daarom ook gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het functioneren van de jeugdketen. In de toekomst krijgt het CJG een belangrijke rol als gevolg van de decentralisatie van de jeugdzorg. In 2013 zal derhalve naast de instandhouding de verdere doorontwikkeling van het CJG nadrukkelijk aan de orde zijn. Indicatoren programma omschrijving bron eenheid streefwaarde deelname KOK, % van 2/3- peuterspeelzaal Humanitas jarigen 40,8 38,4 38,0 43,0 deelname doelgroepkinderen jeugdgezondheidszorg (bezoek GGD / % van 0-4 Meander jarigen consultatie / 96 n.b kindbureau) relatief schoolverzuim* bureau VSV aantal ** 100 absoluut schoolverzuim* bureau VSV aantal

58 omschrijving bron eenheid streefwaarde nieuwe schoolverlaters zonder startkwalificatie bureau VSV aantal *** 30 oude schoolverlaters zonder startkwalificatie bureau VSV aantal * Relatief schoolverzuim betreft het aantal leerlingen met minimaal 3 schooldagen verzuim zonder geldige reden, absoluut schoolverzuim betreft het aantal leerplichtige jongeren dat bij geen enkele school staat ingeschreven ** De toename in 2011 is toe te schrijven aan de verbetering van het melden aan het verzuimloket in het kader van de invoering van DUO. ** DUO houdt geen rekening met leerlingen die o.m. in het buitenland naar school gaan; als deze meegenomen worden daalt het aantal nieuwe schoolverlaters in het schooljaar 2010/11 naar 73. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Naast het reguliere onderhoud c.q. aanpassingen onderwijshuisvesting, volgens het jaarlijkse programma voorzieningen huisvesting onderwijs op basis van ingediende aanvragen, zullen in 2013 de nieuwbouw Plein en de herhuisvesting van ZMLK Jan Baptist worden afgerond. Er zullen diverse activiteiten en projecten worden uitgevoerd waar in principe alle jeugdigen aan kunnen deelnemen (en dus niet de voor specifieke doelgroepen bestemde activiteiten uit oogpunt van preventief jeugdbeleid). De activiteiten en projecten kunnen betrekking hebben op diverse beleidsterreinen (spelen, onderwijs, sport en welzijn). Voor wat betreft de Lokale Educatieve Agenda (LEA) zijn de centrale thema s: Voor- en vroegschoolse educatie; Zorg in en om het onderwijs: o Passend onderwijs; o Zorg in en om de school (zorg- en adviesteams); o Centrum voor jeugd en gezin. Monitoring opbrengsten De herhuisvesting van Scouting Gregor Brokamp en de loskoppeling van de huisvesting van Scouting St. Lambertus van het Catharinahoes zijn al enkele jaren actueel. Medio 2012 zijn hiervoor nog géén passende en financieel verantwoorde oplossingen/locaties gevonden. In verband hiermee wordt de haalbaarheid van één gezamenlijke huisvesting onderzocht. Het beeld dat de Gemeente Kerkrade de jeugd weinig tot niets te bieden heeft is onjuist. Accommodaties en voorzieningen zijn in voldoende mate aanwezig. Het gebruik ervan laat echter te wensen over. Ook het activiteitenaanbod is divers. Maar ook hiervoor geldt, dat de deelname gering is. In potentie zijn er dus legio mogelijkheden. De kunst zit hem dus in het verbinden van de mogelijkheden. Daarom is het streven erop gericht om de komende jaren te werken aan een structureel, gevarieerd en laagdrempelig activiteitenaanbod voor jongeren. Daarbij ligt de nadruk op het optimaal benutten van de mogelijkheden van bestaande accommodaties, voorzieningen en organisaties. Daarnaast zal hiervoor een uitdrukkelijk beroep worden gedaan op de medewerking vanuit de gemeenschap/omgeving. De exploitatie en het beheer van het multifunctioneel deel van de brede school De Steltloper is onderwerp van overleg met de Onderwijsstichting Movare. De huidige verordening huisvesting onderwijs dateert van De gemeente dient te voorzien in adequate huisvesting van het onderwijs. In verband hiermee is de verordening in 2011 geactualiseerd onder gebruikmaking van het model van de VNG. Vaststelling van de nieuwe verordening moet nog plaatsvinden. Indicatoren beleidsveld Er zijn geen specifieke indicatoren gedefinieerd ten aanzien van het beleidsveld. 56

59 D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 06 Jeugd Rekening 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Leerlingenvervoer, Onderwijs en Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), overige mutaties. In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 6 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Inrichting gymzaal plein 90 Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. stadsdeelvisie Kerkrade-West (jeugd) 300 Project d r Moelejaan 175 Inzet reservering voor preventieve maatregelen scholen 38 Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid 178 Onderhoud schoolgebouwen 78 Baten (+) Rijksbijdrage tbv project d r Moelejaan 175 Rijksbijdrage onderwijsachterstandenbeleid 178 Totaal incidenteel Bedragen x Meerjaren Meerjaren Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening Bij de huisvestingkosten van de Brede School Steltloper is sprake van een structurele tegenvaller. In 2011 zijn extra adviezen ingewonnen m.b.t. diverse onderwijslocaties. Voor wat betreft logopedie heeft in 2011 overleg met het onderwijs en het peuterspeelzaalwerk plaatsgevonden over een nieuwe lokale educatieve agenda. In afwachting van de uitkomst hiervan werd geen fin. bijdrage verstrekt voor logopedische dienstverlening het schooljaar De kosten van het leerlingenvervoer kunnen slechts bij benadering worden geraamd omdat de aard en omvang van het benodigd vervoer jaarlijks wijzigt. In verband met fors teruglopende rijksmiddelen voor educatie/participatie heeft een bezuiniging 57

60 op de product-overeenkomst educatie plaatsgevonden. Met ingang van 2012 is de doeluitkering van het Rijk voor het Centrum voor Jeugd en Gezin overgeheveld naar de algemene uitkering gemeentefonds, derhalve is een vergelijking van budgetten niet mogelijk. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Kosten van het leerlingenvervoer kunnen slechts bij benadering worden geraamd omdat de aard en omvang van het benodigd vervoer jaarlijks wijzigt. Er is rekening gehouden met indexering. Afwijkingen Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 6 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen In 2011 is gestart met de nieuwbouw van basisschool Plein. In de Najaarsnota 2011 is de fasering van gymzaal Plein ( van 2011 naar 2012) aangepast. Tevens is een gedeelte van de nieuwbouw anders gefaseerd ( van 2012 naar 2013). In de Najaarsnota 2011 is tevens besloten om het investeringsbudget so/vso Jan Baptist te verschuiven van 2011 naar Het investeringsbudget van scouting Gregor Brokamp ad is overgeheveld van 2011 naar In het huisvestingsprogramma 2012 is voor een bedrag ad toegewezen voor vervangingsinvesteringen ten behoeve van diverse bso scholen. 58

61 Beleidsveld: 07 Welzijn, sport en cultuur A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het beleidsveld is gericht op het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid in sociale verbanden kunnen leven en kunnen participeren in de samenleving. Daartoe behoort onder meer het ondersteunen en het stimuleren van vrijwilligersinitiatieven. De voorzieningenstructuur dient vraaggestuurd en toegankelijk te zijn voor alle burgers. Daarnaast gaat het beleidsveld in op het bieden van gelegenheid aan de bevolking om de vrije tijd op een zinvolle manier te besteden door middel van bewegen, ontmoeten en culturele / educatieve activiteiten. Onderscheiden deelterreinen: Bibliotheek; Muziekonderwijs; Sociaal cultureel werk; Kunst en cultuur; Sport; Vormingswerk Portefeuillehouders: L. Jongen (ouderenbeleid en welzijn) P. Thomas (cultuur) W. Terpstra (sport) C. Szalata (welzijn) T. Weijers (coördinatie evenementen) Beleidskaders Subsidieverordening gemeente Kerkrade (2012) Subsidieverordening professionele instellingen gemeente Kerkrade (2009) Tarievenbeleid sportaccommodaties gemeente Kerkrade Cultuurbeleid gemeente Kerkrade voor de komende periode Overeenkomst gemeente(n) en openbare bibliotheken (Parkstad Limburg) Beleid Actief Kunstbeheer gemeente Kerkrade Nota Sportstimulering (2007) Uitvoeringsprogramma Nationaal Actieplan Sport en Bewegen NASB ( ) Nota sportaccommodaties (2009) Plan van aanpak gemeenschapshuizen Sociaal investeren in mensen en wijken (2008) Nota vrijwilligersbeleid (2009) B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Maatschappelijke participatie. 59

62 Programma Maatschappelijke participatie P. Thomas; W. Terpstra; L. Jongen; C. Szalata Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid in sociale verbanden kunnen leven en kunnen participeren in de samenleving. Daarbij de bevolking de gelegenheid bieden om de vrije tijd op een zinvolle manier te besteden door middel van bewegen, ontmoeten en culturele/educatieve activiteiten. Afgeleide doelstelling: De vrije tijd zinvol in te vullen en te beleven. De deelname aan het vrijwilligerswerk verhogen; via maatschappelijke stages jongeren behouden voor vrijwilligerswerk; de sportdeelname verhogen; het beschikbaar hebben van adequate voorzieningen/ accommodaties. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Cultuur Het bieden van gelegenheid aan de bevolking om de vrije tijd op een zinvolle manier te besteden door middel van het actief en passief deelnemen aan culturele en educatieve activiteiten. ( exploitatie) Sport Het bevorderen dat inwoners meer gaan sporten en bewegen. Ondersteunen sportverenigingen op het gebied van accommodaties en verandertrajecten. ( exploitatie) Voorzieningen Het bieden van voldoende adequate voorzieningen voor de uitvoering van de sociaal culturele activiteiten, sport en cultuur door het investeren in accommodaties ( exploitatie) Gemeente Kerkrade blijft met SMK en Vazom in overleg over de herijking van het bestaande culturele aanbod; harmonisering van de lesgelden SMK met de omliggende deelnemende gemeenten Het (verder) uitvoeren van de sport- en beweeginterventies in het kader van NASB en de kadernota sportstimulering jeugdleden verenigingen niet-prof. kunstbeoefening 8 % volwassen leden bibliotheek 7% cursisten SMK/Vazom 2% vrijwilligers 28% deelname sport / actieve sporters 50% sportverenigingen: - jeugdleden 35% - volwassen leden 11% voldoet Kerkrade in 2014 aan de landelijke beweegnorm Voor de kwaliteit en kwantiteit van voorzieningen moeten nog indicatoren worden gedefinieerd. 60

63 Nadere toelichting programma Overleg met Stichting Muziekschool Kerkrade (SMK) en Vrije Akademie Zuid-Oostelijke Mijnstreek (Vazom) De Gemeente Kerkrade blijft met beide instelling in overleg over herijking van het bestaande culturele aanbod. Verder zal de harmonisering van de lesgelden SMK met de omliggende deelnemende gemeenten worden bekeken. Het (verder) uitvoeren van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) en nota sportstimulering: De nota sportstimulering zal in 2013 verder worden uitgevoerd. De sportstimuleringsprojecten in het kader van Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) zullen in 2013 worden uitgevoerd. Kernpunten zijn: Bewegen onder de noemer sport en gezondheid, jeugd en volwassenen informeren over gezonde voeding en lichaamsbeweging en het aanreiken van interventies. Door middel van aansluitende ondersteunende producten en projecten wordt de doelgroep in staat gesteld op relatief eenvoudige laagdrempelige wijze de gedane aanbevelingen in de praktijk te brengen. Indicatoren programma Omschrijving bron eenheid streefwaarde jeugdleden (<18jr) verenigingen nietprofessionele kunstbeoefening * afd. Welzijn % < 18jr n.n.b. 8,0 volwassen leners Bibliotheek ( 18jr) bibliotheek Kerkrade % 18jr 7,0 6,5 5,8 5,6 7,0 cursisten Muziekschool / Vrije smk, vazom % 1,9 1,9 1,9 1,9 2,0 Akademie ZOM vrijwilligers burgeronderzoek % deelname sport / actieve sporters burgeronderzoek % wv. 1 of meer keer per week burgeronderzoek % sportverenigingen:* afd. Welzijn - jeugdleden (<18jr) % < 18jr n.n.b. 35,0 - volwassen leden ( 18jr) % 18jr n.n.b. 11,0 voldoet aan landelijke beweegnorm GGD % * per 1 januari; het aantal leden van een vereniging wordt op basis van de huidige subsidieverordening eens per 4 jaar geactualiseerd. De eerstvolgende keer zal dit in 2012 plaatsvinden, de laatste keer was in 2008 (percentages waren 8,0% resp. 33,2% resp. 10,3%) C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren De in 2012 vastgestelde visie bibliotheekwerk Kerkrade zal in 2013 gemeentebreed, zowel in het centrum als ook in de wijken, waar mogelijk worden uitgevoerd. In het kader van de Voorjaarsnota 2012 is een jaarlijkse bezuiniging van op de exploitatiebijdrage voor het theater opgenomen. Over de wijze waarop deze taakstelling binnen de van de Parkstad Limburg Theaters vertaald wordt, dient nog overleg met de directie van de BV plaats te vinden. Overigens dient op voorhand wel rekening gehouden te worden met een beperking van de omvang van de (professionele) programmering voor de locatie Kerkrade. In het kader van het centrumplan en de daarin opgenomen verbouwing van het theater zal de totale exploitatie van het theater onderwerp van onderzoek zijn. Het gemeentelijk subsidie voor het Wereld Muziek Concours 2013 blijft op hetzelfde niveau gehandhaafd. Het Wereld Muziek Concours ontvangt echter ook van de Provincie Limburg en het Rijk 61

64 subsidie. Beide overheden zullen voor 2013 nieuwe beleidsplannen presenteren, waarin de gevolgen van de cultuurbezuinigingen zijn verwerkt. Het WMC anticipeert bij het samenstellen van de programmering 2013 op de mogelijke neerwaartse bijstelling van deze subsidies. Kerkrade ondersteunt de kandidatuur van Maastricht voor de titel Culturele Hoofdstad In september 2013 wordt bekend of de Euregio de titel daadwerkelijk krijgt; vanaf 2014 worden activiteiten georganiseerd waarvoor gelden van de partnergemeenten worden ingezet. De twee nieuwbouwtrajecten in Kerkrade-West en Chevremont worden verder uitgewerkt. In Kerkrade- West maakt het gemeenschapshuis als project deel uit van de integrale gebiedsvisie Kerkrade-West. Voor het nieuw te bouwen gemeenschapshuis in Chevremont zal z.s.m. een haalbaarheidsonderzoek plaatsvinden waarbij met name naar de behoefte wordt gekeken in relatie tot de investeringssom die noodzakelijk is om een nieuwbouw te kunnen realiseren. Met de nog verder uit te werken plannen en de daarmee samenhangende realisatie van de nieuwbouw worden de gemeenschapshuizen opgewaardeerd zoals in het beleidsplan is aangegeven. Het voorzieningenniveau met betrekking tot gemeenschapsaccommodaties wordt hierdoor volledig aangepast. In plaats van het oprichten van een Stichting Gemeenschapshuizen Kerkrade is een denktank samengesteld van de verschillende besturen die de samenwerkingsvorm per aangereikt thema verder gaat uitwerken. De nota sportaccommodaties is voor wat de buitensportaccommodaties betreft afgerond. Het reguliere onderhoudsprogramma zal hiervoor worden uitgevoerd. Met betrekking tot de binnensport zal een integraal nader onderzoek volgen om te bezien of er heroverwegingen zijn ten aanzien van het bestaande beleid. Datzelfde zal gelden voor een meerjaren doorkijk van het zwembad. Na evaluatie van het NK Wielrennen in 2012 zal worden bekeken of het NK Wielrennen ook in 2013 in Kerkrade kan worden gehouden. Indicatoren beleidsveld Er zijn geen specifieke indicatoren gedefinieerd ten aanzien van het beleidsveld. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 07 Welzijn, Rekening sport en cultuur 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Stichting Impuls, Muziekonderwijs, Parkstad Limburg Theaters exploitatie, Reorganisatie doelgericht schoolzwemmen, Sportstimulering, Accommodatiebeleid, Botanische Tuin, overige mutaties. 62

65 In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 7 Incidentele posten Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Lasten (-/-) Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. stadsdeelvisie Kerkrade-West 650 (gemeenschapshuis) Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. accommodatiebeleid gemeenschapshuizen (voorheen reserve 700 parkeerfonds) Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. sportaccommodaties (voorheen reserve 311 parkeerfonds) Inzet reservering t.b.v. Catharinahoes 20 Impuls, project valpreventie (zie beleidsveld 08) -20 Inzet reservering t.b.v. organisatie NK wielrennen Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. grootschalige evenementen 125 Culturele evenementen (o.a. schlagerfestival, concerten wmc) 80 Herinrichting Romeinse villa 20 Baten (+) Provinciale bijdrage t.b.v. herinrichting Romeinse villa 20 Totaal incidenteel Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening Het jaar 2012 was extra belast met subsidieafrekeningen. De verschillen van zowel inkomsten als uitgaven archeologie hebben te maken met de ontwikkelingen rond de Romeinse villa Krichelberg. In 2012 is het terrein van Villa Krichelberg heringericht en digitaal ontsloten. Hiervoor is een provinciaal subsidie van ontvangen; de gemeente heeft hetzelfde bedrag geïnvesteerd. De gemeentelijke bijdrage is ten laste gebracht van de reserve archeologie. In de 2013 zijn ramingen opgenomen voor het NK wielrennen. In 2011 vond dit niet in Kerkrade plaats. In 2011 heeft financiële afrekening plaatsgevonden van de zogenaamde BOS-projecten. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Begin 2012 is de renovatie van de tenniscomplexen TCLE en TCK54 financieel afgewikkeld. M.b.t. sportstimulering heeft een bezuiniging plaatsgevonden. Afwijkingen In 2013 is budget geraamd voor de organisatie van het NK wielrennen. Een afwijking van wordt in 2013 veroorzaakt door de stadsdeelvisie Kerkrade-West onderdeel gemeenschapshuizen ten laste van de reserve structuurfonds (VJN2011). De bezuiniging op het subsidie voor de Muziekschool Kerkrade neemt meerjarig toe conform besluitvorming in de voorjaarsnota

66 Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 7 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram Totaal Uitbreiding Vervanging Leningen Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen Het investeringsvolume voor gemeenschapshuizen ad is overgeheveld van 2011 naar Tevens is het budget voor groot onderhoud en renovatie sportvelden ad overgeheveld van 2011 naar 2012 waardoor dit budget voor bedraagt. In de raad van januari is besloten om een rentedragende lening van in totaal 5,8 miljoen te verstrekken aan Holding Stadion Kerkrade BV, onder een aantal condities en voorwaarden. In 2012 is hiervoor 0,8 miljoen en in ,5 miljoen beschikbaar. 64

67 Beleidsveld: 08 Zorg A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: De gemeente is ten aanzien van verschillende bevolkingsgroepen verantwoordelijk voor een aantal vormen van zorg, die zich richten binnen het brede sociale domein zoals inkomen, ondersteuning, maatschappelijke participatie, hulp en maatschappelijke voorzieningen. Kenmerken van de samenwerking in de sociale wijkteams zijn: vraaggericht, integraal en pro-actief. Het motto is doen. In de beoordeling van de situaties wordt ten eerste uitgegaan van de eigen kracht van de klant, de leefeenheid, de straat, de buurt en de wijk, de zogenaamde zelfredzaamheid. Daarnaast participeert de gemeente in de GGD Z.L. conform de wet Wet Publieke Gezondheid (m.n. collectieve preventie. Onderscheiden deelterreinen: Hulpverlening en maatschappelijke dienstverlening; Gehandicapten; Gezondheidszorg; Ouderen; Werk, zorg en activering voor en van de gemeentelijke minima Portefeuillehouders: L. Jongen (Wet maatschappelijke ondersteuning, maatschappelijke zorg en volksgezondheid) C. Szalata (maatschappelijke zorg) Beleidskaders: Integraal gezondheidsbeleid Kerkrade Tsezame Jezonk (update in 2012) Burgerparticipatie binnen de Wmo Mantelzorgondersteuning vanuit de Wmo Sociale wijkteams en wijkloketten Zorg binnen de Wmo 4 jaren beleidsplan Wmo Wmo-beleid, besluit en verordening 2009/2012 Kerkraads Wmo-model, voorbeeld van een gekantelde gemeente (sept. 2010) Toeslagenverordening Wet werk en bijstand 2012, afstemmings-, handhavingsverord. Wwb 2012 Beleidsregels terugvordering 2005, beleidsregels inzake verhaal Wwb 2008, krediethypotheek en pandrecht 2007 Normenkader Verordening Wet inburgering 2007 en beleidsregels Wet inburgering 2008 Verordening en beleidsregels sociaal culturele activiteiten 2012 Verordening participatie schoolgaande kinderen 2012 Richtlijnen bijzondere bijstand 2012 Verordening wet kinderopvang sociaal medische indicatie 2012 Verordening cliëntparticipatie 2010 Reïntegratieverordening 2009 Verordening en beleidsregels langdurigheidstoeslag 2012 B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Integraal gezondheidsbeleid. 65

68 Programma Integraal gezondheidsbeleid L. Jongen; C. Szalata. Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Alle mensen moeten zoveel als mogelijk in staat zijn te participeren aan de lokale samenleving op het door henzelf gewenste niveau. Gezond zijn en zich gezond voelen is daarbij een belangrijke voorwaarde. Afgeleide doelstelling: Door middel van een goede preventieve en curatieve gezondheidszorg beperkingen voorkomen danwel snel en adequaat opheffen. Structurele beperkingen welke een goede participatie belemmeren snel en adequaat compenseren. Kerkrade behartigt daarbij de belangen van haar inwoners. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Gezondheidstaken in het kader van WPG collectieve preventie, infectiebestrijding, Jeugdgezondheidszorg 0-19 jarigen en openbare geestelijke gezondheidszorg ( exploitatie) Taken eerste lijn: huisartsenzorg, aanverwante disciplines en buurtgerichtheid Taken tweede lijn: zorgontwikkeling in en rondom Atrium, transmuraal en medisch centrum Kerkrade ( structuurfonds) Taken derde lijn: verpleeghuis/ thuiszorg en de WMO (care) diverse budgetten (exploitatie) Zie onderdeel C Eigen oordeel matige of slechte gezondheid 20 % Verdere stroomlijning toegankelijkheid 1 e lijn reguliere acute zorg Realisatie targets project (G)oud Masterplan Atrium Kerkrade / Health Care Campus / poliklinisch centrum Project Valpreventie Kerkrade in balans Project Leuk voor elkaar Project ketenautomatisering mens is centraal Gerealiseerde afstemming sociale wijk-teams met gezondheidscentra Klanttevredenheid WMO 7,5 66

69 Nadere toelichting programma Verdere stroomlijning toegankelijkheid 1e lijn reguliere acute zorg In september 2011 is in Medisch Centrum De Linde gestart met het project (G)OUD en Wmo samen sterk. Doelstelling is de samenwerking van wmo-consulenten met de medewerkers van de huisartsenpraktijken te verbeteren. Het project richt zich (door de verbinding met (G)oud) in eerste instantie op inwoners van 75 jaar en ouder. De eerste resultaten wijzen op een zich snel ontwikkelende uitwisseling van kennis ten behoeve van de gezamenlijke patiënt/inwoner. Informatie worden op basis van need tot know uitgewisseld met medeweten van de persoon die besproken/bezocht wordt, waardoor een patiënt/inwoner zijn verhaal slechts een keer hoeft te doen, de wmo-consulent de juiste informatie ontvangt en de aanwezige problematiek efficiënter opgelost kan worden. Benevens het efficiënter werken is het ook een klantvriendelijke manier van werken. In het najaar van 2012 worden de eindresultaten verwacht. De positieve resultaten zijn dusdanig dat er nu reeds een start is gemaakt met het benaderen van een volgende huisartsenpraktijk in de wijk Oost om de samenwerking tussen wmo-consulenten en medewerkers van de andere huisartsenpraktijken in de wijk (en dus ook in het sociale wijkteam) verder uit te breiden. Doelstelling voor 2013 is met de resultaten van het dan inmiddels afgeronde project (najaar 2012) meer huisartsenpraktijken te betrekken bij de sociale wijkteams en daardoor het netwerk te complementeren met een verbinding naar de eerstelijns huisartsenzorg. Masterplan Atrium Kerkrade / Health Care Campus / poliklinisch centrum Het door partijen vastgestelde masterplan Atrium Kerkrade wordt verder tot uitvoering gebracht met de ontwikkeling van de z.g. Health Care Campus, waarbij zoveel als mogelijk relevante care-partijen met voorzieningen in de uitvoering en realisatie worden opgenomen. Aansluitend op de door de huisartsen gestelde diagnostiek, wordt er aangestuurd op een verankering en herontwikkeling van een passend poliklinisch centrum in Kerkrade, waardoor veel gediagnosticeerde curatieve poliklinische ingrepen in Kerkrade kunnen worden uitgevoerd. Door een verdere profilering van deze voorzieningen, vooral ook over de nabije grenzen heen, komen bovendien meer zorgvragers van buitenaf naar Kerkrade. Project Valpreventie Kerkrade in balans Door een proactieve voorlichting en informatieverstrekking worden de burgers wijkgericht bewust gemaakt van aanwezige dan wel latent toekomstige valrisico s. Op individueel niveau kunnen zonodig acties worden uitgezet bij verschillende disciplines, die de gesignaleerde risico s zoveel als mogelijk beperken en die gericht zijn op het bevorderen van actief bewegen. Het project Valpreventie Kerkrade in Balans, is op 24 maart 2011 operationeel gestart in Terwinselen, na een grondige voorbereiding. Partners zijn onder andere CZ Zorg en Impuls. In 2009 en 2010 zijn buurtgewijs de eerste algemene informatiebijeenkomsten gehouden. Het project zal in 2013 worden afgerond, waarbij wordt geëvalueerd of er een structureel vervolg mogelijk is. De opkomst van de doelgroep is gemiddeld 20%, dat is hoog. Landelijk is 5% de streefwaarde. Naast vragen betreffende valpreventie worden er ook sociale vraagstukken opgelost. De vraag naar beweeginterventies als gevolg van dit project is ongeveer verviervoudigd. In het actieprogramma Een kans voor Limburg wordt het project Valpreventie als een landelijk voorbeeldproject gezien. Project Leuk voor elkaar Leuk voor elkaar is een regionaal project inhoudende een aanvalsplan om mensen met een gebrekkig (ontoereikend) eigen sociaal netwerk te laten kennismaken met een combinatie van fysieke en virtuele ontmoetingsplekken via lokale groepen die we VayaV groepen noemen. Daardoor worden hun mogelijkheden en de motivatie om intensiever te participeren in hun eigen omgeving gestimuleerd en ondersteund. De strategie is om met behulp van de provinciale bijdrage in drie Parkstad gemeenten (Kerkrade, Brunssum en Nuth) VayaV groepen op te starten. Het project heeft een looptijd van 3 jaar. Daarna worden de VayaV groepen gecontinueerd als een structureel bestendig aanbod aan de doelgroep. Inhoudelijk sluit het project aan op de Wmo kanteling, het regionale project goed voor elkaar alsmede het Europese project Discover. Project ketenautomatisering mens is centraal Met de mens centraal wordt nieuwe software op lokaal niveau als informatietool boven de separate gegevensbanken en werkprocessen van de ketenpartners geïmplementeerd, waardoor snel een juist en 67

70 volledig inzicht door de professional van de actuele klantsituatie kan worden verkregen en minder gegevens uitvraag van de klant noodzakelijk zal zijn. Na een positieve eindevaluatie van de toepassing in de pilot zal de werkwijze over de andere wijken in 2012 en 2013 worden uitgerold. Indicatoren programma omschrijving bron eenheid eigen oordeel matige of slechte gezondheid gerealiseerde targets project (G)oud gerealiseerde afstemming sociale wijkteams met gezondheidscentra klanttevredenheid WMO streefwaarde burgeronderzoek % afd. WIZ ja/nee ja ja n.v.t. afd. WIZ ja/nee deels deels n.v.t. afd. WIZ score (0-10) 7,3 7,2 7,4 7,5 C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren In 2011 is door de gemeenteraad van Kerkrade gekozen voor scenario 2 als bezuinigingsscenario van de GGD Z.L. Dit scenario is uiteindelijk door het AB overgenomen en zal leiden tot een bruto taakstelling van 11% op de GGD concern exclusief HALT en de RAV. In 2015 dient deze hele taakstellende operatie voltooid te zijn. Het nieuwe lokale gezondheidsbeleid koppelt de taakvelden van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) aan de prestatievelden van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) alsmede aan andere beleidsterreinen, zoals stedenbouw en inkomen. De integrale buurtgerichte ketenzorg met zorgprofessionals en gebruikers, zoals dat reeds enkele jaren succesvol is geïmplementeerd in de vorm van het Kerkraadse Wmo model, wordt doorontwikkeld. Aansluitend op de landelijke en regionale visie en beleidsdoelstellingen zal het fundament voor de uitvoering van het lokale beleid neergelegd worden in een lokaal uitvoeringsprogramma dat het gezondheids- en Wmo beleid omvat. Thema s als educatie, psychosociale gezondheid, seksuele gezondheid, milieukunde en sport & bewegen e.a. zullen hierin terug komen. De nadruk zal meer liggen op concrete vraagstukken, en minder op algemene preventie. In samenwerking met de kernpartners Meander en Stichting Impuls van het Kerkraadse Wmo model loopt het zorginnovatie project. Doelstelling is middels creatieve en innovatieve vormen van nieuwe samenwerking een duurzame en toekomstbestendige uitvoering van de Wmo te realiseren, waarbij ondanks de lagere budgetten een minimaal gelijkblijvende klanttevredenheid en kwaliteit t.b.v. gezamenlijke klant is gegarandeerd. Door het aansluiten van de voormalige afdeling sociale zaken (werk en inkomen) bij de samenwerking zijn meer nieuwe initiatieven gericht op de afstemming tussen de vraag naar de invulling van maatschappelijke taken in de wijken en de beschikbare capaciteit aan menskracht in de kaartenbakken van sociale zaken. Aanvullend wordt nog meer inhoud gegeven aan de gezamenlijke opgave tot het realiseren en in stand houden van een duurzame lokale sociale welzijn en zorg keten t.b.v. de gezamenlijke klant. De langdurige zorg wordt door het Rijk beter en doelmatiger georganiseerd door de begeleiding en de dagbesteding, waarvoor nu nog een beroep kan worden gedaan op de AWBZ, onder te brengen bij gemeenten. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) wordt hiervoor aangepast. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat mensen die niet zelfredzaam zijn vanaf 2013 een beroep konden doen op de Wmo in de gemeente waar zij wonen. Burgers die een lopende AWBZ indicatie hebben zouden in de loop van 2013 doch vóór 1 januari 2014 worden omgezet naar de gemeentelijke Wmo. In de visie van het Rijk zijn gemeenten beter in staat ondersteuning op maat te bieden en kunnen daarbij tegelijk kijken naar bijvoorbeeld schuldhulpverlening, woningaanpassingen, reïntegratie en bijstand. Ten gevolge van de val van het kabinet Rutte en het daaropvolgende gesloten z.g. lente akkoord door een vijftal politieke partijen, is onder meer onderhavige wetswijziging voorlopig in afwachting van de uitslag en de gevolgen van de nieuwe landelijke verkiezingen, controversieel verklaard. Dit betekent dat genoemde 68

71 voorgenomen wetswijziging voorlopig niet wordt doorgezet, maar in de ijskast is geplaatst, in afwachting van wat de nieuwe Tweede Kamer onder aanvoering van het nieuwe kabinet ervan vindt. Ten einde een actuele lokale sociale kaart voor zowel de professionals als ook de burgers beschikbaar te hebben is onlangs de digitale WmoWijzer in de lucht gegaan. In 2013 zal deze digitale website van de traditionele standaard format, omgebouwd worden naar de z.g. gekantelde versie. De gemeente Kerkrade is door de landelijke ontwikkelaars gevraagd om als pilotgemeente hieraan een bijdrage te leveren. Vanuit het uitgangspunt de mens centraal en volledig in de lijn met de Rijksvisie, is de gemeente gestart met de aansluiting van de werkprocessen Sozawe op de reeds gekantelde werkprocessen van de Wmo. Een intern ontwikkel- en verandertraject, dat moet leiden tot een gekantelde nieuwe organisatie met werkprocessen van de afdeling werk, inkomen en zorg zal per 1 januari 2013 worden geformaliseerd. In geografisch ingericht wijkteams inkomen en zorg, die zijn aangesloten op de bredere sociale wijkteams in de lokale welzijn en zorgketen, worden oplossingen van klantvragen efficiënt en effectief beantwoord, door snel te schakelen en te verbinden in het lokale netwerk. Doelstelling van de gehele operatie is een duurzame lokale samenwerking te realiseren op het sociale individuele terrein, met de volledige en integrale focus gericht op de klant en die moet mee (blijven) doen (participatie) in de lokale Kerkraadse samenleving (straat, buurt en/of wijk). De eigen kracht en zelfredzaamheid van de individuele klant, de leefeenheid alsmede de buurt en wijk worden bij het realiseren van deze doelstelling zoveel als mogelijk op passende wijze aangesproken. In het verlengde hiervan geschiedt de dienstverlening aan de klant, waarbij zoveel als mogelijk in één beweging, alle knelpunten die een belemmering vormen voor een aanvaardbaar niveau van participatie van de individuele klant, door de gezamenlijke professionals van het sociale wijkteam onder regie van één op basis van inhoud aangewezen case manager worden weggenomen. De eigen krachten van de klant wordt op vrijwillige dan wel meer verplichtend geactiveerd en ingezet ten behoeve van het bevorderen van de leefbaarheid in de eigen straat, buurt en/of wijk. Ten einde in de toekomst de beste keuze te kunnen maken voor wat betreft de te leveren bijdragen in het realiseren van de genoemde doelstellingen, helpt het om in pilotvorm initiatieven op te zetten, uit te voeren, te beoordelen en te evalueren. In dit kader lopen nu inmiddels een viertal inhoudelijke en doelgerichte pilots, waarvan de laatste in de loop van 2013 zal worden afgerond. Project Het (keukentafel)gesprek De doelstelling is meerledig en kan als volgt worden samengevat: Het ontwerpen van een instrument van integrale informatie uitvraag en intercollegiale signalering en afstemming; Het vaststellen van personele competenties van de medewerker integrale indicatiesteller/consulent sociale interventie ; Onderzoeken en toetsen van mogelijke verplaatsing poortwachters rol van werkplein naar thuissituatie van de klant. Project Werken scoort Overeenkomstig de aanpak en werkwijze zoals die reeds een tijd in de gemeente Rotterdam wordt uitgevoerd heeft dit project als hoofddoelstelling het voorkomen van instroom en het realiseren van een versnelde uitstroom. Er wordt onderzoek gedaan naar de effecten van het opleggen van verzwaarde arbeidsverplichtingen aan nieuwe kansrijke instromende klanten. Project Sociale activeringsplekken Dit project richt zich vooral op de klanten die verder van de reguliere arbeidsmarkt af staan. Er wordt onderzoek gedaan naar de effecten van het verplicht opleggen van een tegenprestatie, aan de minder kansrijke groep van klanten, door de inschakeling van deze productie capaciteit op geïnventariseerde maatschappelijke taken. Project Intensivering bestrijding van oneigenlijke gebruik / misbruik van uitkeringen Dit project heeft als voornaamste doelstelling het in het kader van de financiële duurzaamheid realiseren van een substantiële volume beperking van uitkeringsgerechtigden en verstrekte uitkeringen. 69

72 Indicatoren beleidsveld Omschrijving bron eenheid toegekende rolvoorzieningen (hb. rolstoel, el. rolstoel, scootmobiel) toegekende woonvoorzieningen toegekende vervoersvoorzieningen toegekende voorzieningen hulp bij het huishouden maatschappelijke participatie aanvragen bijzondere bijstand aanvragen sociaalculturele activiteiten deelnemers collectieve ziektekostenverzekering trajecten schuldhulpverlening streefwaarde afd. WIZ aantal n.v.t. afd. WIZ aantal n.v.t. afd. WIZ aantal n.v.t. afd. WIZ aantal n.v.t. burgeronderzoek score (0-10) 3,4 3,5 3,6 afd. WIZ aantal afd. WIZ aantal afd. WIZ aantal afd. WIZ aantal huisuitzettingen afd. WIZ aantal inburgeraars die volledig examen afd. WIZ aantal behaald hebben* * t/m 2010 aantal inburgeraars met WIN-certificaat D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 08 Zorg Rekening 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), Bijdrage maatschappelijke opvang, Minimabeleid en schuldhulp, overige mutaties. 70

73 In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 8 Incidentele posten Lasten (-/-) Bijgestelde 2012 Project het gesprek 18 Investeringsambitie structuurfonds t.b.v. herontwikkeling Atriumterrein Impuls, project valpreventie 27 Primaire 2013 Foyerconcept Atrium 12 Transitie-, frictie- en desintegratie-kosten GGD Zuid Limburg 157 Incidentele bijzondere bijstand 250 Verordening maatschappelijke participatie Programma budget ISP Inburgering Baten (+) Rijksbijdrage t.b.v. het project het gesprek 18 Provinciale bijdrage tbv het Foyerconcept Atrium 12 Inburgering (rijks)bijdragen Totaal incidenteel Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening In 2012 is rekening gehouden met de aankoop van het Atriumterrein. Het verschil GGD wordt veroorzaakt door de incidentele compensatie frictie en desintegratiekosten. Het verschil m.b.t. de posten inburgering wordt veroorzaakt door het feit dat de eigen verantwoordelijkheid van betrokkenen meer aangesproken wordt dan voorheen. Dit impliceert dat de gemeente minder middelen inzet voor dit taakveld. In de voorjaarsnota 2012 is het budget incidentele bijzondere bijstand verhoogd. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 M.b.t. hulpmiddelen Wmo en aangepaste woningen Wmo wordt jaarlijks rekening gehouden met een prijs en volumestijging. Middels de voorjaarsnota 2012 is de post schuldhulpverlening aanzienlijk verhoogd. Een aantal budgetten zijn in 2013 lager ten gevolge van bezuinigingsmaatregelen. Afwijkingen Voor de jaren 2012 en 2013 is een bedrag ad opgenomen voor de regeling Maatschappelijke Participatie WWB. Na 2013 vindt heroverweging van betreffende regeling plaats. Met ingang van 2014 wordt rekening gehouden met een daling van de kosten voor schuldhulpverlening ad waarbij actief zal worden ingezet op preventie. 71

74 Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 8 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen In de voorjaarsnota 2012 is besloten om het jaarlijks investeringsvolume voor de wmo te verlagen tot verdeeld over hulpmiddelen ( ) en trapliften ( ). Dit wordt mogelijk gemaakt door een zorgvuldige indicatiestelling en door een efficiënter hergebruik vanuit het z.g. depot. 72

75 Beleidsveld: 09 Werk en inkomen A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Burgers die vanwege hun inkomenssituatie tot de doelgroep behoren, ondersteunen in hun sociale, mentale en financiële weerbaarheid en activeren om (hernieuwd) deel te nemen aan de samenleving. Onderscheiden deelterreinen: Arbeidstrajecten, arbeidsbemiddeling, uitkeringen, verhaal en terugvordering, debiteurenbeheer, incasso en handhaving. Portefeuillehouders: C. Szalata (sociale zaken) Beleidskaders Toeslagenverordening Wwb 2012, re-integratie, afstemmings-, handhavingsverordening Wwb 2012 Verordening langdurigheidstoeslag en beleidsregels 2012 Beleidsnota re-integratie wwb parkstad 2004 Reïntegratieverordening Kerkrade 2009 en uitvoeringsregels Beleidsregels loonkostensubsidie 2009 Beleidsregels terugvordering 2005, verhaal 2008, krediethypotheek en pandrecht 2007 Normenkader Verordening persoonsgebonden budget WSW 2008 Wet Participatiebudget 2009 Kadernota ondernemen in Kerkrade 2006 Verordening cliëntparticipatie 2010 Verordening participatie schoolgaande kinderen 2012 Richtlijnen Bijzondere Bijstand 2012 B. Programma Bij dit beleidsveld hoort het programma Reïntegratie. 73

76 Programma Reïntegratie C. Szalata Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling: Burgers die vanwege hun inkomenssituatie tot de Doelgroep behoren, ondersteunen in hun sociale, mentale en financiële weerbaarheid en activeren om (hernieuwd) deel te nemen aan de samenleving. Afgeleide doelstelling: Vergroten van maatschappelijke participatie voor mensen zonder uitzicht op de arbeidsmarkt en het ondersteunen van burgers en begeleiden bij het vinden van betaald of onbetaald werk. Afgeleide doelstellingen / taakgebieden Wat gaan we doen? (2013) Prestatie-indicatoren Aanvalsplan reïntegratie Het bevorderen van uitstroom uit de uitkering naar betaald of onbetaald werk d.m.v. aanvalsplan ( exploitatie; via participatiebudget) Pilot Werken Scoort Pilot sociale activeringsplekken Werkgeversarrangementen 30% van het aantal gemelde klanten verlaten na 12 weken uitkering * 75 klanten op vrijwilligersplekken met behoud van uitkering* 50 personen uit de uitkering * De gevolgde werkwijze met de Stichting Maatschappelijke Functies is geheel herzien. De daaraan verbonden vml. prestatie-indicator is nagenoeg gehaald en wordt thans vervangen door deze nieuwe indicatoren, passend bij de aard van de pilot-projecten. 74

77 Nadere toelichting programma Pilot Werken Scoort Zie de toelichting bij beleidsveld 8 onderdeel B. Pilot Sociale activeringsplekken Zie de toelichting bij beleidsveld 8 onderdeel B. Werkgeversarrangementen Werkgeversarrangementen zijn overeenkomsten die vanuit de gemeente gesloten worden met werkgevers. Doelstelling is om werknemers in het arbeidsproces van de werkgever mee te laten doen. Om ervaring op te doen en om voorbereid te worden op een reguliere baan in het arbeidsproces. De te betalen subsidies compenseren het gemis aan loonwaarde van werknemers. Indicatoren programma Omschrijving bron eenheid uitstroom door deelname Stichting Maatschappelijke functies* aantal gemelde klanten dat na 12 weken uitkering verlaat** klanten op vrijwilligersplekken met behoud van uitkering** uitstroom door werkgeversarrangementen afd. WIZ afd. WIZ afd. WIZ afd. WIZ streefwaarde aantal % aantal aantal * Deze indicator is nagenoeg gerealiseerd en wordt vervangen door andere indicatoren, zie de toelichting bij de doelenboom. ** Dit zijn nieuwe indicatoren met streefwaarden die vanaf 2012 zullen worden bijgehouden. C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Door de rijksbezuinigingen op het gemeentefonds en de aanzienlijke bezuinigingen op het Participatiebudget is een aanzienlijke herijking van de dienstverlening op het beleidsveld Werk en Inkomen noodzakelijk. Wet- en regelgeving dienaangaande biedt rigide kaders, ook wat de financieringsen verantwoordingssystematiek betreft. Er is relatief weinig beleidsruimte, terwijl er daarentegen wel een grote afhankelijkheid van bijvoorbeeld conjuncturele ontwikkelingen bestaat. Werk en inkomen zijn in velerlei opzichten niet van elkaar los te koppelen. De Wet werk en bijstand (Wwb) c.a. kent een uitgesproken integrale benaderingswijze. Bijstandsverlening betekent ondersteuning op het gebied van inkomen maar ook ondersteuning op het gebied van arbeidsinschakeling en participatie. Deze integrale benaderingswijze van de wet is ook terug te zien bij de financieringssystematieken voor de inkomensbudgetten en de werkbudgetten. Inzet op het werkbudget (Participatiebudget) kan van grote invloed zijn op het bijstandsvolume. Beiden werken in die zin als communicerende vaten, immers bestedingen op het Participatiebudget zouden moeten leiden tot besparingen op het Inkomensdeel. Voor wat betreft het Inkomensdeel heeft de gemeente Kerkrade sinds 2009 recht op een compensatie van rijkswege van de feitelijke tekorten op het inkomensdeel. Deze Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU) blijft in ieder geval van kracht tot 1 januari Daarnaast is sinds 2012 ingevolge het bestuurlijk akkoord de zogeheten eigen risico bandbreedte van 4,2 procent komen te vervallen, waardoor de feitelijke tekorten op het Kerkraadse inkomensdeel kleiner zijn geworden en de MAU-aanvulling eveneens. Met het wegvallen van de geplande Wet werken naar vermogen (Wwnv) wordt voorzien dat de bestaande kaders tot 2014 nagenoeg ongewijzigd blijven. 75

78 De sinds 2012 reeds ingezette Rijksbezuinigingen hebben echter ook in 2013 een grote impact op de arbeidsmarkt (flinke bezuinigingen op re-integratiebudgetten en inburgering) en de sociale zekerheid. Een zware focus ligt ook in 2013 echter op het Participatiebudget. De bezuinigingen op het participatiebudget zijn van invloed op de mate van dienstverlening aan onze burgers. De gemeente Kerkrade is genoodzaakt om haar dienstverlening op een andere wijze in te vullen dan in het verleden mogelijk was. In 2012 zijn hiertoe een aantal pilots gestart die in beleidsveld 8 reeds beschreven zijn. Indicatoren beleidsveld Omschrijving bron eenheid streefwaarde klanten Wwb * afd. RIZ aantal uitstroomquote afd. RIZ % starters afd. RIZ aantal overeengekomen reïntegratietrajecten afd. RIZ aantal n.n.b. doorlooptijden primaire producten afd. RIZ % tijdig ontvangstenquote ** afd. RIZ % 20,0 23,0 28,0 20 fraudequote *** afd. RIZ % * per 31 dec. ** ontvangsten in relatie tot vorderingen *** onderzochte gevallen in klantenbestand D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 09 Werk en Rekening inkomen 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Wet Sociale Werkvoorziening (WSW)/Licom, Participatiebudget, Verordening Maatschappelijke participatie, overige mutaties. 76

79 In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 9 Incidentele posten Lasten Licom, herstructurering o.b.v. transitieplan Baten Bijgestelde Bijdragen in kosten Licom, transitie 72 Totaal incidenteel -452 Primaire 2013 Bedragen x Meerjaren Meerjaren Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening Door de rijksbezuinigingen wordt het Participatiebudget drastisch (ca. 40 procent) t.o.v verlaagd. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Als gevolg van voorgenomen rijksbezuinigingen is de vanaf 2013 geraamde rijksbijdrage aan Participatiebudget 0,8 miljoen lager dan begroot in De explotatiebijdrage aan WSW/Licom is in 2012 afgerond 0,8 mln. meer, enerzijds door de verplichte cofinanciering van de voorfinanciering van de transitie ad (raadsbesluit december 2011) en anderzijds door de extra afdekking van het exploitatietekort, in en in (zie vjn2012). Afwijkingen De exploitatiebijdragen aan WSW/Licom geven meerjarig een wisselend beeld. Ten opzichte van de netto bijdrage in 2013 ad 1,7 mln. bedraagt deze (afgerond) in ,0 mln., in ,7 mln. en in ,2 mln. Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 9 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen Het budget 2011 voor ICT-projecten SoZaWe ad is overgeheveld naar

80 78

81 Beleidsveld: 10 Bestuur en bedrijfsvoering A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het op een goede wijze uitvoering geven aan de bestuurlijke en ondersteunende taken van de gemeentelijke organisatie. Het beleidsveld is ondersteunend aan en randvoorwaardelijk voor de bestuurlijke ambities en doelstellingen in de andere programma s/beleidsvelden. Onderscheiden deelterreinen: Bestuurlijk handelen; Communicatie; Intergemeentelijke samenwerking; Internationale samenwerking; Burgerzaken, burgerlijke stand en historisch archief; Bedrijfsvoering Portefeuillehouders: J. Som (communicatie / Eurode en internationale zaken) P. Thomas ( Parkstad Limburg) W. Terpstra (financiën / personeel & organisatie / informatievoorziening & automatisering en publiekszaken/dienstverlening) Beleidskaders Diverse wetten e.d. Nationale en Europese aanbestedingsbeleid, de Wet GBA (gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens), Wegenverkeerswet, PUN (Paspoort Uitvoeringsregeling Nederland), de Kieswet, Het Burgerlijk Wetboek, het besluit burgerlijke stand, Regionale kaders Coalitieakkoord provincie Limburg; Limburg haal het beste uit jezelf Gemeenschappelijke regeling stadsregio Parkstad Limburg, februari 2010 Communicatiebeleid Parkstad Limburg. ( Parkstad maakt t mogelijk ) Regiodialoog Parkstad / Provincie Regioprogramma: Naar een duurzaam vitale regio, juli 2010 Lokale kaders Collegeprogramma ; Samen verder werken aan onze toekomst! (Kerkrade, september 2010) Inspraakverordening gemeente Kerkrade (2004) Financiële verordening (art. 212 Gemeentewet) en Nota Reserves en Voorzieningen Controleverordening (art. 213 Gemeentewet) Onderzoeksverordening (art. 213A Gemeentewet) Inkoop- en aanbestedingsbeleid en protocol gemeente Kerkrade (2008) Informatiebeleidsplan (update naar ) Nota dienstverlening Verschillende klanten, verschillende aanpak Nota verbonden partijen 2008 (update 2012) Het Communicatiebeleidsplan; Communicatie zintuig van de gemeente (juni 2011 Verordening gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (2008) Het reglement burgerlijke stand en de rechtspositieregeling buitengewoon ambtenaar burgerlijke stand Kerkrade B. Programma Voor dit beleidsveld is geen apart programma in de vorm van een doelenboom gedefinieerd. 79

82

83 C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Het stadsmarketingplan zal gereed komen in Dit plan zal uitmonden in diverse uitvoeringsplannen. Bij dit beleidsveld zijn ook de paragraaf bedrijfsvoering en de paragraaf verbonden partijen relevant. Indicatoren beleidsveld Omschrijving bron eenheid afgehandelde bezwaarschriften: bezwaarschriften-/ klachtencommissie - beslissingen op bezwaar aantal ingetrokken aantal waardering gemeentelijke dienstverlening tevredenheid laatste contact met gemeente digitale producten / aanvraagformulieren voor de klant beschikbaar bereik huishoudens Stadsjournaal samenwerking Parkstad Limburg is een goed initiatief tevredenheid procedure huwelijken ( kwalificatie goed tot zeer goed ): burgeronderzoek burgeronderzoek rapportcijfer (0-10) score (0-10) streefwaarde ,9 6,7 7,0 8,1 7,7 8,0 Burgerplein aantal mediaonderzoek % burgeronderzoek % klanttevredenheidsonderzoek - aangifte % voltrekking % contacten aan de balie tijdens openingsuren wv. afhandeling binnen 10 minuten Burgerplein aantal Burgerplein % D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 10 Bestuur Rekening en bedrijfsvoering 2011 Bijgestelde Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid

84 BELEIDSVELD 10 Bestuur en bedrijfsvoering Rekening 2011 Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Overige mutaties. In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 10 Incidentele posten Lasten Bijgestelde 2012 Primaire 2013 Inhuur stagiaire Extra opleidingskosten voor de migratie naar een hoger Windows Office versie 36 (restant van reservering 2011) Baten Bedragen x Meerjaren Meerjaren Meerjaren 2016 Totaal incidenteel Afwijkingen rekening Met betrekking tot advieskosten is in 2011 een adviesbureau in de arm genomen voor het houden van workshops ten behoeve van het vaststellen van de brandkey/ merksleutel en positioneringsstatement van de gemeente Kerkrade. Hieraan hebben voornamelijk raadsleden aan deel genomen. E.e.a. is bestuurlijk vastgelegd in de commissie AZM van 11 april 2011 en 18 mei In 2011 heeft voor een aantal wethouders in meerdere of mindere mate een invoering in de vorm van scholing in het vakgebied/portefeuille plaatsgevonden, waardoor dat jaar extra is belast. Inzake representatiekosten College is er bij gelegenheid van de voorjaarsnota 2012 voor de onderhavige post een taakstellende bezuiniging van doorgevoerd. De post diensten van derden College is in 2011 nadelig beïnvloed o.a. door het ter beschikking stellen van een aanvullend budget voor een extern onderzoek. De feitelijke kosten inzake intensivering S&O van het tweejaarlijkse burgeronderzoek zijn ruim hoger dan de raming voor Een verschil van circa wordt veroorzaakt door de toegenomen omvang van informatie en bekendmakingen in het Stadsjournaal. Inmiddels heeft het college ingestemd met voorstellen om budget en uitgaven in evenwicht te brengen. De uitgaven inzake diensten derden (externe communicatie) in 2011 zijn circa hoger als de voor 2013 geraamde uitgaven. Ten laste van genoemd budget worden sinds 2008 de kosten van de Stadskrant en de wijkkaternen geboekt. Voortzetting wordt jaarlijks bekeken. Vanuit andere sectoren wordt bijgedragen in de kosten. Voor 2013 heeft dit nog niet plaatsgevonden. Het budget voor Parkstad Limburg is in 2011 positief beïnvloed door het rekeningresultaat. Het jaar 2013 is positief beïnvloed door het doorvoeren van bezuinigingsmaatregelen bij Parkstad. Primair bedroegen de kosten voor het regionaal grensinfopunt in het EBC gebouw (conform najaarsnota waarvan subsidie Parkstad In de voorjaarsnota 2012 zijn de lasten structureel met verminderd. Volgens de normale cyclus vinden er in 2013 geen verkiezingen plaats. De afwijkingen in de afdracht 82

85 rijksleges en leges rij- en reisdocumenten vinden hun oorzaak in de verschillen in de aantallen aanvragen documenten De bestuursopdrachten hebben in 2011 met een doorloop naar 2012 geleid tot een ophogend effect op de loonsom. Tijdelijke taakbelastingen en vergoedingen en toename in overwerk als gevolg van het reorganisatieproces hebben tot meeruitgaven geleid. Gelijktijdig heeft een uitspraak van de arbitragecommissie (LAAC) noodgedwongen geleid tot nabetaling van verloftegoeden. Incidentele verhoging van bestuurskosten hebben het negatieve resultaat mede beïnvloed. De aanpassingen van de Melkertbanen hebben geleid tot verschuivingen van enkele budgetten. De geleidelijke afbouw van verplichtingen tengevolge van de vermindering van FPU-gerechtigden verklaart de neerwaartse tendens. Ook enkele bestuurlijke verschuivingen bij voormalig personeel zijn de verklaring voor de vermindering in 2013 terwijl gelijktijdig voor de pensioenverplichtingen de voorzieningen zijn aangepast. Het migratietraject en de daaraan gekoppelde opleidingen zijn in een project opgevoerd waarbij voor 2011 en 2012 extra middelen zijn ingezet. De incidentele ophoging in 2011 is gekoppeld aan een migratietraject voor automatisering. Door spreiding in de diverse opleidingstrajecten hebben is in het najaar intensief opgeleid maar zullen er ook in 2012 alsnog opleidingen plaatsvinden. Het volledige migratietraject wordt als een geheel beschouwd waarbij aanspraak wordt gemaakt op gedeeltelijke ESF financiering. Voor de resterende opleidingen is voor 2011 nog sprake van een aangegane verplichting (opgenomen in overzicht NTB). Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 De verantwoording op diensten van derden (public relations en marketing) ten behoeve van de totstandkoming in 2012 van een stadsmarketingplan is een beroep gedaan op de reserve stadsmarketing. Dit bedrag is aan de onderhavige post voor 2012 toegevoegd. Het burgeronderzoek vindt tweejaarlijks plaats. Het eerstvolgende in Voor dat jaar zijn dan ook de kosten voor dit burgeronderzoek geraamd. Het in 2012 hogere bedrag op diensten derden externe communicatie van is een interne verrekening met betrekking tot de relatie van de Stadskrant. Het budget voor Parkstad Limburg wordt in 2013 positief beïnvloed door het doorvoeren van bezuinigingsmaatregelen. Afwijkingen De kosten automatisering zijn de afgelopen jaren gestegen mede als gevolg van nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. In meerjarig perspectief zal dit de komende jaren wederom het geval zijn. Het huidige budget biedt geen ruimte meer voor inschakeling van externe expertise m.b.t. verstoringen of preventief onderhoud (VJN2012). In de NJN2011 is er al sprake van het vaststellen van een maximumtarief voor rijdocumenten. Dit betekent een structurele tegenvaller voor de legesopbrengsten. Gelet op de actualisatie van het afgiftepatroon rij- en reisdocumenten leidt tot mutaties: ca in 2012 en 2014 en voor de jaren 2013 en 2015 een nadeel van Op de loonsom worden besparingen ingeboekt van vanaf 2015 (formatie i.r.t. uitstroom/niet invullen vacatures).verder wordt vanaf 2013 reeds ingezet op een besparing van op de secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden (breed) (VJN2012). 83

86 Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 10 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen De post van betreft de geraamde vervanging van de stemmachines, welke in de NJN 2010 is doorgeschoven naar

87 Beleidsveld: 11 Beheer A. Algemeen Omschrijving van het beleidsveld: Het doelmatig beheren van de gemeentelijke eigendommen (fysieke infrastructuur, gemeentelijke gebouwen) Onderscheiden deelterreinen: Riolering; Onderhoud wegen straten en pleinen; Onderhoud verkeersinstallaties; Beheer gemeentelijke gebouwen; Begraafplaatsen; Onderhoud groenvoorzieningen; Onderhoud sportaccommodaties en overige recreatieve voorzieningen; Geo-informatie Portefeuillehouders: T. Weijers (watermanagement, openbare werken, verkeer en vervoer) W. Terpstra (vastgoed en sport) Beleidskaders: Informatiebeleidsplan (update 2012) Meerjaren onderhoudsplanning PLANON en jaarplan onderhoud gebouwen Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) Evaluatienota GRP 2011 (incl. waterplan) Wegenbeheerplan Beleidsplan Openbare Verlichting (1998) Evaluatie Openbare Verlichting (2008) Beleidsplan Begraafplaatsen (1998) Groenstructuurplan 1992 Bomenbeleidsplan 2006 Groenbeheerplan 2006 Bosbeheerplan NOC/NSF-normen Verkeersveiligheidsplan (1997) Energiescan 2010 B. Programma Voor dit beleidsveld is geen apart programma in de vorm van een doelenboom gedefinieerd. 85

88 86

89 C. Overige vermeldenswaardige zaken en indicatoren Er zijn geen overige vermeldenswaardige zaken, de onderhoudswerkzaamheden zullen aan de hand van de planning worden uitgevoerd. Door de bezuinigingen kunnen minder onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd. Dit zal effect hebben op de realisatie van de streefwaarden. Bij dit beleidsveld is ook de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen relevant. Indicatoren beleidsveld Omschrijving bron eenheid kwaliteit voldoende: wegennet tweejaarlijkse schouw wegennet - asfaltverharding % elementenverharding % streefwaarde voldoende klachten wegenonderhoud* afd. OR aantal waardering beheer en burgeronderzoek (0-10) score onderhoud 6,0 5,4 6,0 tevreden over onderhoud burgeronderzoek wegen, straten, pleinen % tevreden over beheer en burgeronderzoek onderhoud groen % tevreden over burgeronderzoek sportaccommodaties** % tevreden over afd. gemeentelijke gebouwen vastgoed % 60 kosten kwijtschelding i.r.t. afd. kosten riolering*** Financiën % 5,8 7,0 6,4 6,9 * door wijziging in registratie in 2009 geen volledig beeld ** het gaat niet alleen om de tevredenheid die inwoners geven over het gebruik van de sportaccommodaties binnen de gemeente, maar ook sportaccommodaties buiten de gemeente *** Een algemene beleidsmatige uiteenzetting inzake kwijtschelding is gegeven in de paragraaf lokale heffingen. Voor de oude jaren worden voortaan de rekeningcijfers gebruikt, voor de lopende jaarschijf de scijfers peil VJN. D. Wat mag het kosten? Baten/lasten 2013 Bedragen x BELEIDSVELD 11 Beheer Rekening 2011 Bijgestelde Primaire 2013 Meerjaren Begroting 2014 Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Bestaand beleid - lasten baten Saldo Bestaand beleid Nieuw beleid - lasten baten Saldo Nieuw beleid Saldo voor bestemming Mutaties reserves -toevoeging onttrekking Saldo na bestemming

90 De post nieuw beleid heeft betrekking op de volgende lasten en/of baten (VJN2012): Beheer openbare ruimte en gebouwen, overige mutaties. In de vermelde lasten en baten per jaarschijf zijn inbegrepen de volgende incidentele posten: BELEIDSVELD 11 Incidentele posten Lasten Bijgestelde 2012 Reconstructie centrum Eygelshoven 123 Voorbereidingskrediet centrumplan 30 Aanschaf Planon (gebouwen beheerssysteem) 88 Jaarplan onderhoud gebouwen (tlv voorziening gebouwen) 69 Project reconstructie Kloosterraderstraat 23 Sloop panden Marktstraat tbv doorsteek Einderstraat 42 Werkzaamheden installaties mfc 75 Project bomenfabriek 25 Uitvoeringsbudget project stadspark 281 Baten Provinciale bijdrage bomenfabriek 25 Totaal incidenteel -731 Primaire 2013 Meerjaren 2014 Bedragen x Meerjaren 2015 Meerjaren 2016 Afwijkingen rekening Door met name de kapitaallasten van de nieuwe investeringen en de toerekening van kosten van straatreiniging nemen de kosten voor de taak riolen in 2013 toe. Door een tariefsstijging nemen de rioolrechten met toe. In 2011 zijn een tiental verhoogde bushaltes aangelegd in de Steenwegen en de Kerkraderstraat. Voor de uitvoeringskosten ad is een bijdrage van ontvangen van Parkstad Limburg. Als gevolg van winterschade aan de wegen wijkt het onderhoudsbudget van 2011 met af van De Roderlandbaan ( ) en de Gravenweg ( ) zijn in 2011 ter hand genomen. Verder heeft een voorfinanciering van de reconstructie van de Dom. Mijnstraat voor een bedrag van uit de voorziening stadsvernieuwing plaatsgevonden. In 2011 is aan Parkstad Limburg beschikbaar gesteld een bedrag van betaald voor rente van voor de financiering van de buitenring. Voor de jaarschijf 2013 is hiervoor een bedrag van benodigd. In 2014 bedragen deze rentekosten Voor de buitenring is in 2011 een onderzoeksbudget beschikbaar gesteld van Van dit budget is in besteed en is doorgeschoven naar Door bezuinigingsmaatregelen is voor de inhuur van de veegmachine vanaf minder beschikbaar voor straatreiniging. In de voorjaarsnota 2011 is vanaf 2012 structureel beschikbaar gesteld voor onkruidbestrijding. Door energiezuinige armaturen zal het energieverbruik in 2013 verder afnemen. Door een aanpassing van de comptabiliteitsvoorschriften wordt de jaarlijkse bijdrage van aan de VVE van de campus niet meer ten laste van de voorziening onderhoud gebouwen geboekt maar ten laste van de exploitatie. In 2011 is een verzekeringsuitkering van ontvangen i.v.m. vorst- en stormschade aan de Rodahal. In 2011 is het pand Smedenstraat verkocht voor een bedrag van Dit bedrag is vervolgens in de voorziening gebouwen gestort. 88

91 Door een bezuinigingsmaatregel is het budget van het Licom contract (zonering) met verlaagd. In 2011 is een bedrag van besteed voor het upgraden van de groenvoorzieningen om en nabij Kasteel Erenstein. Voor deze werkzaamheden is de Award bijdrage van Gravenrode voor een bedrag van ingezet. Aan bomenbeheer is in 2011 extra aandacht besteed waarmee een bedrag van is gemoeid. In 2011 zijn de pachtovereenkomsten herzien hetgeen geleid heeft tot extra inkomsten van Door het uitstel van de aanleg van de kunstgrasvelden bij KVC Oranje en VV Haanrade is in 2011 een eenmalig voordeel geboekt van op het onderhoud van de kunstgrasvelden. Afwijkingen 2012 na wijziging 2013 Voor de jaarschijf 2013 is een bedrag van geraamd voor kapitaallasten van nieuwe investeringen aan riolen. Door tariefstijging is voor 2013 rekening gehouden met een stijging van de rioolrechten. In 2012 is voor onderzoekskosten van een rotonde aan de Niersprinkstraat een budget van beschikbaar gesteld. In 2012 is de reconstructie van het centrum van Eijgelshoven afgerond. Hiervoor is een subsidie van van de Provincie Limburg ontvangen. Het onderhoudsbudget van wegen voor de jaarschijf 2012 wijkt met af van 2013 doordat ultimo 2011 reeds werkzaamheden versneld zijn uitgevoerd die voor de jaarschijf 2012 voorzien waren. Voor de buitenring wordt tot en met 2014 een bijdrage aan Parkstad Limburg verstrekt. In 2012 bedroeg deze bijdrage en in 2013 bedraagt deze bijdrage In 2012 is een bijdrage van beschikbaar gesteld voor het gebouwen beheerssyteem Planon. Voor het onderhoud aan gemeentelijke gebouwen is een bijdrage van uit de voorziening gebouwen beschikbaar gesteld. Voor de inhuur van een onderhouds medewerker bij de afd. gebouwen is in 2012 een bedrag van beschikbaar gesteld. Voor de doorsteek van de Marktstraat naar de Einderstraat is een bijdrage van beschikbaar gesteld. Voor groot onderhoud aan het MFC d r Pool is een bijdrage van beschikbaar in Afwijkingen Door vervolg investeringen voor riolen stijgen de kapitaallasten van de nieuwe investeringen van in 2013 naar in Tot en met 2014 moet jaarlijks een bijdrage voor de binnenring aan Parkstad Limburg worden voldaan. Deze reeks loopt van in 2013 af naar 0 in Voor 2013 en vanaf 2014 structureel is in de rekening gehouden met een taakstellende plus aan huurinkomsten van in 2013 oplopend naar in Investeringen Bedragen x BELEIDSVELD 11 Gewijz. Raming Raming Raming Raming Raming ram totaal Uitbreiding Vervanging Totaal tbv dit beleidsveld Afwijkingen ramingen De geraamde uitbreiding heeft betrekking op de Buitenring. Voor de jaarschijf 2014 is voor vervangingsinvesteringen geraamd beschikbaar; de jaarschijven 2015 en 2016 wijken hier van af. Jaarlijks wordt een evaluatie van het GRP gemaakt en wordt een prognose van de rioolinvesteringen doorgerekend. Uit de laatste evaluatie blijkt dat voor 2015 en verdere jaren aan investeringsmiddelen nodig is. 89

92

93 Algemene dekkingsmiddelen In dit onderdeel worden de middelen (baten/lasten) weergegeven met een algemeen karakter, zoals voorgeschreven in het BBV. Deze dienen namelijk buiten de beleidsvelden/programma s te worden gehouden. Hiervoor is het administratieve beleidsveld 0 gecreëerd. Naast de algemene dekkingsmiddelen en eventueel direct daarmee verband houdende uitgavenbudgetten, staan hier ook de post onvoorzien, de mutaties in de reserves (m.u.v. afval en riool), posten die te maken hebben met btw en kapitaallasten alsook de saldi van de kostenplaatsen. Hierna wordt ingegaan op de belangrijkste posten. Lokale heffingen Bij lokale heffingen treffen we die heffingen aan, waarvan de besteding niet gebonden is. Dit betreft de onroerende zaak belasting, de hondenbelasting, de baatbelasting, de precariorechten en de toeristenbelasting. Tevens zijn hier opgenomen de kosten die direct verband houden met deze opbrengsten, zoals bijvoorbeeld taxatie, bezwaar en beroep. In totaliteit gaat het voor 2013 om een geraamd bedrag van circa 9,8 miljoen aan opbrengsten uit algemene dekkingsmiddelen, waarvan circa 9,2 miljoen aan OZB. Lokale heffingen, waarvan de besteding wel gebonden is, bijvoorbeeld afvalstoffenheffingen, rioolrechten en diverse leges, worden op de desbetreffende beleidsvelden verantwoord. Voor een overzicht van de opbrengsten van de belangrijkste heffingen en in welke beleidsvelden deze zijn opgenomen wordt verwezen naar de paragraaf lokale heffingen in deze en naar de jaarlijkse tarievennota. Algemene uitkering Basis voor de raming van de algemene uitkering 2013 en volgende jaren in deze is nog de septembercirculaire 2011 van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bij de berekening in lopende prijzen zijn in deze (peil: septembercirculaire 2011) o.a. de volgende uitgangspunten gehanteerd: Maatstaf ev inwoners bijstandsontvangers woonruimten uitkeringsfactor 1,517 1,546 1,545 Totaal algemene uitkering x 1 mln 54,9 56,1 55,8 Nb: Dit betreft slechts de belangrijkste maatstaven, er zijn er veel meer. De financiële gevolgen van de junicirculaire 2012 zullen worden verwerkt in de Najaarsnota Bij de Financiële beschouwingen wordt alvast een doorkijk gegeven van de gevolgen van de junicirculaire 2012 op basis van de actuele gegevens. Een gedetailleerde rekenexercitie van de algemene uitkering van het sjaar is zoals gebruikelijk opgenomen in de separate Staten en Bijlagen. Dividend In de paragraaf verbonden partijen worden de participaties van de gemeente Kerkrade vermeld, waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft. Van een aantal daarvan wordt op basis van historische én actuele informatie een dividenduitkering verwacht. De totale verwachte dividendopbrengst primair 2013 bedraagt circa (peil VJN2012). In de Najaarsnota 2012 zal dit nog neerwaarts worden bijgesteld naar structureel vanaf 2013 op basis van de actuele ontwikkelingen bij Enexis, Attero en de BNG. Voor het netwerkbedrijf Enexis en Attero gezamenlijk is voor 2013 primair een bedrag geraamd van circa Dit wordt in de Najaarsnota 2012 bijgesteld naar Als dividend van de BNG is voor 2013 primair een bedrag van circa opgenomen als dividend van de BNG. In de Najaarsnota 2012 wordt dit nog bijgesteld naar Het nettoresultaat over 2011 bleek nauwelijks lager dan het jaar ervoor. Als gevolg van de financiële crisis zijn de kapitaalvereisten voor banken aanzienlijk verscherpt. De BNG moet in de periode tot 2018 gaan voldoen aan die nieuwe eisen. Daartoe wordt de komende jaren de payout-ratio (het gedeelte van de winst dat als dividend wordt uitgekeerd) verlaagd van 50% naar 25%. 91

94 De Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) gebruikt tot op heden haar positieve bedrijfsresultaten ter versterking van het eigen vermogen en keert geen dividend uit, conform de statutaire bepalingen. Er zijn geen signalen dat dit beleid gaat veranderen. Daarnaast ontvangen wij van Enexis (voorheen van Essent) jaarlijks een zogenaamde inconveniëntentoeslag, voor 2013 is deze geraamd op (beleidsveld 11). Saldo financieringsfunctie Het saldo van de financieringsfunctie betreft feitelijk het renteresultaat. Bij het opstellen van de wordt een berekening gemaakt van het te verwachten financieringsoverschot respectievelijk -tekort en afgezet tegenover de financiering van lang en kort geld, conform de beleidsregels van de wet FIDO en ons Treasurystatuut. Totaalfinanciering is daarbij het uitgangspunt, waarbij de dagelijkse overschotten en tekorten aan kort geld rentetechnisch zoveel mogelijk worden geoptimaliseerd. Dit betreft diverse budgetten. De geraamde rentekosten over de langlopende leningen bedragen in 2013 primair circa 3,0 miljoen, voor de overige rentelasten wordt rekening gehouden met circa 0,29 miljoen. De jaarlijkse rentebaten van de zgn. bruglening enexis worden in de financiering meegenomen (2013: 0,33 miljoen). Dit bedrag neemt af naarmate de bruglening wordt afgelost, de eerste aflossing vond plaats in 2012, de laatste aflossing vindt plaats in Hiermee wordt rekening gehouden in de. Meer informatie over de financiering is opgenomen in de financieringsparagraaf (treasury). De afschrijvingskosten en renteresultaten vormen samen de kapitaallasten. De kapitaallasten van het investeringsprogramma zijn berekend per jaarschijf met een gemiddelde investeringsdatum per 1 juli en een meerjarig gemiddeld rentepercentage van 4,5 %. Met de kapitaallasten van deze investeringen is rekening gehouden in de exploitatie. Deze worden namelijk doorberekend aan de diverse beleidsvelden. BTW-Compensatiefonds (BCF) Eind 2007 was sprake van een budgettair neutrale situatie. Vanaf 2008 kwamen namelijk de geraamde toevoegingen aan de egalisatiereserve BTW compensatiefonds overeen met de geraamde onttrekkingen Vandaar dat middels de Nota Reserves en Voorzieningen 2007 de reserve was opgeheven. Vanaf 2007 kan jaarlijks de betaalde compensabele BTW bij de Belastingdienst worden gedeclareerd. Over 2011 ging het om een bedrag van circa 4,2 miljoen. Mutaties reserves Volgens de primaire 2013 wordt in 2013 een bedrag van 3,1 miljoen gestort in reserves en een bedrag van 10,7 miljoen onttrokken aan reserves. De meer bijzondere niet-reguliere posten 2013 betreft de geraamde inzet van de reserve structuurfonds en de inzet van de reserve WSW. Afhankelijk van de daadwerkelijk door de raad genomen besluiten met betrekking tot de inzet van de reserve structuurfonds, kan met name de inzet van deze reserve fors fluctueren in de tijd. De inzet van de 13 miljoen uit de reserve voor het centrumplan in 2012 (raad juni 2012) zal in de Najaarsnota 2012 worden verwerkt. Dit heeft ook consequenties voor het meerjarig verloop van de reserve, waaronder de jaarschijf Onvoorzien In de is in de exploitatie opgenomen de jaarlijkse post onvoorzien. Dit betreft thans een structurele post van in totaliteit Dit bedraagt circa 0,5% van het zogenaamde genormeerde uitgavenniveau, hetgeen bijna overeenkomt met de in het verleden gehanteerde beleidskaders stoezicht van de Provincie. De Provincie schrijft het percentage overigens niet meer dwingend voor, het risicoprofiel van de gemeente acht de provincie in dit opzicht van meer belang. In het recente Financieel Verdiepingsonderzoek 2012 van de Provincie zijn hierover geen bijzondere opmerkingen gemaakt, behoudend het verder goed (blijven) volgen van de risico s. Daarnaast is in het investeringsprogramma een jaarlijkse post onvermijdbaar opgenomen van , hetgeen de totaal beschikbare middelen voor onvoorziene omstandigheden vergroot. Nietbenutte middelen worden in de regel doorgeschoven naar volgende jaren en kunnen worden aangevuld met eventuele meevallers in het investeringsprogramma ten gunste van de algemene middelen. Deze 92

95 posten kunnen slechts eenmalig worden ingezet ten behoeve van de dekking van de in de loop van het jaar opkomende onverwachte incidentele uitgaven resp. investeringen. Overige algemene dekkingsmiddelen De gemeente voegt de rente over de reserves en voorzieningen toe aan de exploitatie. Dit heeft echter geen gevolgen voor de vrije inzetbaarheid van de reserves. In de praktijk levert de inzet namelijk geen problemen op voor de exploitatie, omdat de gemeente nadrukkelijk rekening houdt met de ontwikkeling van de reservepositie. De bespaarde rente is daar rechtstreeks op afgestemd en maakt deel uit van de periodieke berekening van de totale kapitaallasten. Alleen een extreem grote èn onverwachte inzet kan in theorie een probleem zijn. In totaliteit bedraagt de geraamde bespaarde rente op reserves en voorzieningen in 2013 circa 2,4 miljoen. Behalve de reeds hiervoor genoemde zijn er geen noemenswaardige andere algemene dekkingsmiddelen. Een analyse is nog opgenomen in de financiële. 93

96

97 Paragrafen

98

99 1. Paragraaf lokale heffingen In deze paragraaf treft u een beknopte uiteenzetting aan van het beleid en de opbrengsten uit gemeentelijke heffingen en leges. In de jaarlijkse Tarievennota zijn de meest actuele tarieven, uitgangspunten en ontwikkelingen opgenomen. Tevens zijn hierin opgenomen de uitvoeringsregeling gemeentelijke belastingen, het aanwijzingsbesluit Parkeren, de diverse beleidsregels en de handleiding kosten bestuurlijke voorprocedures. Net als vorig jaar zal de raad in december 2012 een integrale Tarievennota 2013 worden aangeboden, waarin de tarieven definitief worden vastgesteld. Uitgangspunt daarbij is dat bij die tarieven de geraamde opbrengsten in de kunnen worden gerealiseerd, uiteraard rekening houdend met wettelijke eisen. Bij onderdeel c. lokale lastendruk wordt wel al inzicht gegeven in de lokale lastendruk op basis van de huidige (indicatieve) tarieven voor ozb, afval en riool. a. Beleid lokale heffingen en kwijtschelding Tarieven In relatie tot de lokale lasten is de kostendekkendheid van met name rioolrecht en afvalstoffenheffing van belang. Bij beide heffingen is sprake van 100% kostendekkendheid. De tariefstijgingen 2013 moeten nog worden bepaald voor diverse leges en heffingen. Daarbij wordt rekening gehouden met eventuele volumeontwikkelingen. Kwijtschelding Bij het kwijtscheldingsbeleid wordt de maximale toegestane norm, te weten 100% van de bijstandsnorm gehanteerd. De kwijtscheldingsregeling beperkt zich in beginsel tot de afvalstoffenheffing en het rioolrecht. De afvalstoffenheffing bestaat vanaf 1 januari 2011 uit een vast en variabel deel. De hoogte van het variabel deel (DIFTAR) is afhankelijk van het aantal aanbiedingen/ledigingen. Het aantal aanbiedingen/ledigingen waarvoor kwijtschelding kan worden verleend, is over kalenderjaar 2012 gebonden aan een maximum van 77. Er wordt geen kwijtschelding gegeven voor de hondenbelasting. Voor het beoordelen van een verzoek om kwijtschelding worden de criteria van de Invorderingswet 1990 gehanteerd. Vanaf 2009 is het mogelijk om belastingschuldigen in de bijstand automatisch kwijtschelding te verlenen via een daartoe gecreëerde wettelijke regeling. Daarvoor gelden de hierna genoemde voorwaarden: - belastingschuldigen die nog steeds een bijstandsuitkering ontvangen en aan wie reeds kwijtschelding is verleend in de twee voorafgaande belastingjaren, gedurende twee jaren automatisch kwijtschelding te verlenen; en - de betreffende belastingschuldigen in het derde jaar weer een volledige aanvraag te laten doen. Voor alle overige belastingschuldigen wordt de jaarlijkse integrale toetsing gehanteerd. In 2011 zijn beschikkingen afgegeven voor kwijtschelding te weten: automatische kwijtschelding (14,5%); geheel of gedeeltelijk kwijtschelding (70,4%); afgewezen kwijtschelding (15,1%). Vanwege het uitgangspunt van 100% kostendekkendheid, worden de kosten van kwijtschelding evenredig doorbelast. Bij het opmaken van de jaarrekening worden de daadwerkelijke kosten doorbelast aan het product afval resp. riool, hetgeen leidt tot een minder groot of groter beroep dan geraamd op de reserve afval resp. reserve riool. 97

100 b. Geraamde opbrengsten en overzicht op hoofdlijnen Onderstaand overzicht laat de belangrijkste geraamde opbrengsten volgens de (primaire) 2013 zien. De tarieven voor enig jaar dienen uiterlijk in de raad van december van het jaar ervoor vastgesteld te worden. Beleidsveld Opbrengsten x AD 1 Onroerende zaakbelastingen Afvalstoffenheffing Rioolrechten Leges omgevingsvergunningen Parkeergelden/boetes Div. leges persoonsdoc, burg.stand, rij/reisdoc AD 1 Hondenbelasting Marktgelden Reclamebelasting AD 1 Precariorechten Kermissen Lijkbezorgingsrechten AD 1 Toeristenbelasting Diversen Totaal Toelichting: 1) AD= Algemene dekkingsmiddelen in beleidsveld 0, niet bestedingsgebonden en geen eisen mbt kostendekkendheid. Voor wat betreft reclamebelasting worden de middelen overigens toegevoegd aan het ondernemersfonds. 2) Verloopt budgettair neutraal via de egalisatiereserve riolen resp. egalisatiereserve afvalverwerking. 3) Onder aftrek van de af te dragen rijksleges. Hierna wordt een beschrijving gegeven van de betreffende belastingen en heffingen. Ten behoeve van de leesbaarheid is e.e.a. beknopt weergegeven. De exacte bewoordingen, belastbare feiten, tarieven, eventuele vrijstellingen, etc. zijn of worden opgenomen in de betreffende verordeningen met bijbehorende tarieventabellen. Onroerende zaakbelastingen (OZB) De OZB bestaan uit een eigenarenbelasting voor zowel woningen als niet-woningen en een gebruikersbelasting voor de niet-woningen. De heffingsgrondslag is de waarde van de onroerende zaak. Met ingang van 2008 wordt deze waarde jaarlijks vastgesteld op basis van de Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ). Afvalstoffenheffing Deze heffing dient ter dekking van de kosten van het verwijderen en verwerken van huishoudelijk afval. Het feitelijk gebruik maken van een perceel waarbij de gemeente de verplichting heeft tot het inzamelen van huishoudelijk afval vormt de basis voor deze heffing. Er zijn verschillende maatstaven en tarieven. De tarieven worden mede bepaald op basis van gegevens van RD4. De opbouw van de Afvalstoffenheffing is in sinds belastingjaar 2011 gewijzigd van een heffing gebaseerd op een vast bedrag per jaar gedifferentieerd naar één- en meerpersoonshuishoudens, naar een heffing gebaseerd op een vast bedrag per jaar vermeerderd met variabele kosten, zijnde de kosten voor de verwerking van de aangeboden hoeveelheid afval. De hoogte van het variabel tarief wordt bepaald door de combinatie van het gekozen "aanbiedvolume" (240 l of 140 l container, per gekenmerkte afvalzak dan wel ondergrondse container) en het aantal keer dat hiermee afval aangeboden wordt. De vaste kosten worden gevormd door alle andere kosten dan de kosten voor verwerking van afval, zoals bijvoorbeeld logistiek, milieuparken en overhead. De tarieven voor de afvalstoffenheffing worden bepaald door de aan de burger door te berekenen kosten, 98

101 zoals die voor de gemeente Kerkrade volgen uit de Rd4, te verdelen over het aantal aansluitingen. Rioolheffing Deze zgn. brede rioolheffing op basis van artikel 228a Gemeentewet is in 2010 in de plaats getreden van het voormalige rioolrecht, met als basis de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken. De invoering van deze brede rioolheffing heeft in Kerkrade niet geleid tot een lastenverzwaring. De rioolheffing heeft het karakter van een bestemmingsheffing, waarmee kosten kunnen worden verhaald om collectieve maatregelen te treffen die de gemeente noodzakelijk acht voor een doelmatig werkende riolering en overige maatregelen ten aanzien van hemelwater en grondwater. De opbrengst van de rioolheffing wordt benut voor het onderhouden en vervangen van het rioolstelsel. De rioolheffing wordt geheven van de gebruiker van een eigendom van waaruit afvalwater en/of hemelwater op een gemeentelijke riolering wordt afgevoerd. Voor woningen is dit een vast bedrag, bij niet-woningen is het te betalen bedrag afhankelijk van de hoeveelheid m3 water. De jaarlijkse evaluatie van het Gemeentelijk Rioleringsplan vormt de basis voor (wijzigingen van) het tarief. Leges omgevingsvergunning voor bouwen, welstand en slopen De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is op 1 oktober 2010 in werking getreden. Daarin zijn de toestemmingen samengevoegd die nodig zijn als een burger of bedrijf op een bepaalde plek iets wil gaan slopen, (ver)bouwen, oprichten of gaan gebruiken. Het moet daarbij gaan om plaatsgebonden activiteiten die op een of andere manier van invloed zijn op de fysieke leefomgeving. Daartoe worden diverse vergunningen, ontheffingen en meldingen (toestemmingen) geïntegreerd tot één omgevingsvergunning, te verkrijgen via één aanspreekpunt. Voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning om te bouwen of een aanvraag tot beoordeling van een bouwplan uit het oogpunt van welstand worden leges geheven. De hoogte is afhankelijk van de bouwkosten. Ook de aanvragen voor omgevingsvergunningen om te slopen worden op deze post verantwoord. Parkeergelden/boetes Op diverse plaatsen in Kerkrade worden parkeergelden geheven. Er zijn drie verschillende locaties aangewezen. Elke locatie kent een ander tarief. De parkeergelden in de parkeergarages Orlandopassage en Wijngracht worden privaatrechtelijk geheven en maken geen onderdeel uit van de betreffende belastingverordening. Heffing hiervan vindt plaats door Parkeeraccommodaties Kerkrade BV, waarvan de gemeente overigens 100% eigenaar is. Wanneer toezichthouders constateren dat zonder kaartje wordt geparkeerd of dat de parkeertijd is verstreken, wordt een naheffingsaanslag opgelegd. Ondanks Europa is de inning m.b.t. buitenlandse kentekens omgeven met tal van juridische obstakels, wanneer de betreffende personen niet vrijwillig betalen. Voor de incasso bij buitenlandse kentekens wordt daarom redelijk succesvol gebruik gemaakt van een daarin gespecialiseerd bureau, zodat ook deze personen hun naheffing niet zonder meer kunnen ontlopen. Diverse leges persoonsdocumenten, burgerlijke stand, rij/reisdocumenten Hieronder vallen verschillende leges voor bijvoorbeeld een huwelijksvoltrekking, een paspoort, het verstrekken van een uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) en een rijbewijs. Voor een aantal van deze verstrekkingen (m.n. paspoorten, rijbewijzen) zijn naast het gemeentelijk deel ook rijksleges van toepassing. Deze worden door de gemeente geïnd en doorbetaald aan het rijk. Hondenbelasting Onder de naam hondenbelasting wordt een directe belasting geheven op het houden van een of meerdere honden binnen de gemeente. Er gelden enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld voor een blindengeleidehond. Marktgelden Deze rechten worden geheven voor het ter beschikking stellen van een standplaats voor de uitvoering van de markthandel. Er gelden verschillende tarieven, die afhankelijk zijn van het aantal m2 dat in beslag wordt genomen, de dag waarop de markt plaatsvindt en of het een vaste standplaats of een dagplaats betreft. 99

102 Reclamebelasting De reclamebelasting is per 2009 ingevoerd na overleg en in samenwerking met een vertegenwoordiging van de ondernemers in het centrum. Via de invoering van de reclamebelasting is een modus gevonden om activiteiten in het centrum te organiseren en te bekostigen, waarbij ook alle ondernemers een financiële bijdrage leveren. De reclamebelasting wordt in een specifiek afgebakend gebied (het centrum van Kerkrade) ter zake van (semi-)permanente openbare aankondigingen geheven. Daarbij wordt zo veel mogelijk getracht de reclameobjecten in eenzelfde klasse in te delen. In de verordening reclamebelasting zijn enkele vrijstellingen opgenomen, die betrekking hebben op onder andere openbare aankondigingen waarvoor op grond van een privaatrechtelijke overeenkomst een vergoeding aan de gemeente verschuldigd is dan wel de aankondiging een algemeen, cultureel, maatschappelijk, charitatief of ideëel belang dient. Tevens worden reclameobjecten ten behoeve van de uitvoering van medische en paramedische beroepen uitgezonderd voor de reclamebelasting. Precariorechten Onder deze naam wordt een directe belasting geheven voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond die specifiek in de verordening met bijbehorende tarieventabel genoemd is. Voorbeelden zijn opslagtanks, etalages, reclamevoorwerpen. Er gelden diverse tarieven. Om te voorkomen dat cumulatie van belastingheffing optreedt in het centrum van Kerkrade, waar de reclamebelasting is ingevoerd, is in de verordening precariobelasting een vrijstellingsbepaling opgenomen. Als gevolg daarvan wordt de precariobelasting over reclamevoorwerpen vanaf 1 januari 2009 uitsluitend nog geheven buiten het gebied van de reclamebelasting. Kermissen Formeel valt deze opbrengst niet onder gemeentelijke belastingen en heffingen, omdat deze op privaatrechtelijke basis worden geheven. Voor een compleet beeld worden deze hier wel opgenomen. Door het verpachten van standplaatsen op de door gemeente georganiseerde kermissen worden opbrengsten gegenereerd, ter dekking van de kosten van het houden van kermissen. De door de exploitant verschuldigde vergoedingen bestaan uit de pachtsom (incl. stroombijdrage), een reclamebijdrage en het standgeld van de woonwagens. Lijkbezorgingrechten Deze rechten worden geheven voor het gebruik van de begraafplaats en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaats. De tarieven zijn o.m. afhankelijk van de periode waarvoor het graf wordt gehuurd, of het een eerste uitgifte of verlenging betreft en de leeftijd (kind/volwassene) van de overledene. Toeristenbelasting Voor het houden van verblijf met overnachten binnen de gemeente in een accommodatie tegen vergoeding is toeristenbelasting verschuldigd. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een zogenaamd nachtverblijfregister. Belastingplichtig is degene die gelegenheid biedt tot verblijf. De belastingplichtige is bevoegd deze belasting te verhalen op degene die overnacht. c. Lokale lastendruk De lokale lastendruk betreft met name de woonlasten voor de burger. Deze woonlasten worden met name bepaald door de OZB (eigenaren), de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. Volgens de Tarievennota 2012 bedroegen de woonlasten 2012 voor het Kerkraadse gezin op jaarbasis gemiddeld 651 bestaande uit 216 OZB (afgerond naar beneden), 188 rioolrechten en 247 afvalstoffenheffing. Voor 2013 is de gemeente Kerkrade vooralsnog van plan om de OZB met gemiddeld 1,5% te laten stijgen tot 219. Bij de tariefstelling wordt rekening gehouden met de nieuwe taxatiewaarden, zodanig dat de gemiddelde opbrengststijging gemeentebreed gezien uitkomt op 1,5%. De gemeente Kerkrade is vooralsnog van plan op jaarbasis de rioolheffing met 10 te laten stijgen tot 198. De tarieven voor de afvalstoffenheffing zullen voor het vaste tarief dalen als gevolg van dalende kosten. De gemeente Kerkrade is vooralsnog van plan op jaarbasis het vaste tarief te verlagen met 25 naar 145. Daarnaast betaalt elk huishouden per aanbieding van een GFT of restafval container van 240 ltr: 4,60, voor een GFT of restafval container van 140 ltr: 3,40, per aanbieding op een ondergrondse afvalcontainer met een 100

103 inwerptrommel van 60 ltr: 1, met een inwerptrommel van 30 ltr: 0,50 of voor een gekenmerkte restafvalzak 1. De kwijtschelding ten aanzien van de afvalstoffenheffing is mogelijk van het vaste tarief van 145 alsmede het aantal ledigingen tot een maximum van 71 per jaar. Ter informatie treft u hieronder tevens aan een vergelijkend overzicht van de woonlasten Parkstadgemeenten Gemeente Gem.WOZwaarde woning OZB tarief eig woning Gem.lasten OZB Afval Riool eig/gebr Totaal gem.lasten Kerkrade , Simpelveld , Voerendaal , Brunssum , Landgraaf , Heerlen , Onderbanken , De lasten zijn rekenkundig afgerond op hele euro s. Op basis van een vertaling van de ervaringcijfers van Rd4 is bij de berekening van de gemiddelde lasten afvalstoffenheffing uitgegaan van een huishouden met meer dan 2 personen, met een gemiddeld aantal aanbiedingen op jaarbasis van 13x 240 ltr restafvalcontainer en 5x 140 ltr GFT container. Bij riool is uitgegaan van een gemiddeld verbruik van meer dan 200 liter en zijn het (evt.) eigenaars- en gebruikersgedeelte samengevoegd. In de Tarievennota 2013 (raad december) zal nader op de diverse belastingen en ontwikkelingen worden ingegaan. Tevens worden dan de verschillende tarieven voor 2013 definitief door de raad vastgesteld en nog in december openbaar bekend gemaakt. 101

104

105 2. Paragraaf weerstandsvermogen ( inclusief risicoparagraaf) Achtereenvolgens wordt ingegaan op het beleidskader rondom weerstandsvermogen en risico s en een inventarisatie van het weerstandsvermogen en risico s. In navolging van het Financieel Verdiepingsonderzoek 2012 van de Provincie komt daarbij ook het gewenste risicoprofiel aan bod. a. Beleidskader weerstandsvermogen, risico s en risicoprofiel Het weerstandsvermogen geeft kort gezegd aan de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om onverwachte (niet begrote) kosten en risico s af te dekken. In de Financiële verordening gemeente Kerkrade 2008" (raad juni 2008, gewijzigd februari 2010) alsook in de Nota Reserves en Voorzieningen 2011 (raad december 2011) zijn de kaders en het beleid rondom weerstandsvermogen, reserves en voorzieningen meer uitgebreid uiteengezet. Hierin zijn o.a. vastgelegd de tussentijdse rapportagemomenten waarbij de scijfers worden geactualiseerd en een actuele financiële tussenstand kan worden gegeven (voorjaarsnota, najaarsnota), de vorming en aanwending van reserves en voorzieningen en de maximale en minimale omvang van de reserves en voorzieningen. De reserves en voorzieningen in het algemeen en de algemene reserve in het bijzonder functioneren als buffer voor het opvangen van financiële risico s en incidentele tegenvallers. Het vastleggen van een (gewenst) risicoprofiel is ook wenselijk, aldus de Provincie. Een gewenst risicoprofiel kan uiteenlopen van een zeer grote risicobereidheid tot zeer voorzichtig (zgn. risk appetite ). Hier is echter geen uniforme beschrijving en werkwijze voor. De gemeente Kerkrade neemt op die schaal als (gewenst) risicoprofiel een middenpositie in: Risico s worden voorzover mogelijk vermeden of afgedekt, anderzijds moet een ondernemende gemeente ook soms risico s durven nemen. Als die risico s zo goed mogelijk in beeld worden gebracht en voldoende beheersmaatregelen getroffen worden, kan dit toch een verantwoorde werkwijze zijn. Voor de beheersing en afdekking van die risico s kiest de gemeente Kerkrade niet voor allerlei rekenkundige modellen, maar een meer praktische aanpak die hierna in het kort wordt geschetst. Er kunnen zich in de dagelijkse bedrijfsvoering allerlei reguliere financiële risico s voordoen. Het betreft dan bijvoorbeeld risico s die voortvloeien uit (wijzigingen in) wettelijke voorschriften, uit genomen besluiten of uit lopende procedures of onderhandelingen. Dit soort risico s zijn niet altijd via verzekeringen af te dekken, maar worden reeds zo goed mogelijk ondervangen in de reguliere werkprocessen van de organisatie. Een adequaat risicomanagement is daarmee een sectorale lijnverantwoordelijkheid. Enerzijds door op mogelijke risico s te anticiperen, adequaat te reageren en af te dekken binnen budgetten of investeringskredieten. Zo worden bijvoorbeeld in principe geen onomkeerbare projecten gestart waarvoor geen dekking is, er zal dan waar relevant bijvoorbeeld gewerkt kunnen worden met een fasering met daarbij go/no-go momenten. Anderzijds door het vormen van voorzieningen (bijvoorbeeld voor oninbare debiteuren) of reserves als extra buffervermogen (bijvoorbeeld reserve parkeerfonds exploitatie, reserve fwi, reserve grondexploitatie obk). In de daarvoor bestemde ambtelijke gremia wordt periodiek aandacht besteed aan de wijze van monitoring van de risico s van het dagelijks handelen. Verder dient de zogenaamde risicoparagraaf inzicht te geven in bekende bestaande (financiële) risico s die nog niet of ten dele zijn afgedekt omdat deze nog niet redelijkerwijs in te schatten of voldoende hard zijn, maar die wel het beeld van de financiële positie van de gemeente kunnen nuanceren. Deze risicoparagraaf wordt doorlopend geactualiseerd en waar mogelijk gekwantificeerd. Dit betreft dan de majeure risico s. Dit zijn ook risico s die zich naar hun aard minder lenen voor statistische modellen (die veelal gebaseerd zijn op de wet van grote aantallen), ze zijn immers naar hun aard vrij uniek. In relatie tot de (gedeeltelijke) afdekking van deze risico s hanteert de gemeente Kerkrade dan ook als richtlijn de normen uit het oude toezichtkader van de Provincie met betrekking tot de hoogte van de algemene reserve en de posten voor onvoorzien. 103

106 b. Inventarisatie weerstandsvermogen/capaciteit De weerstandscapaciteit bestaat met name uit de volgende componenten: Reserves met een bufferfunctie (incidenteel, 6,94 miljoen): De hoogte van de algemene reserve ( 5,215 miljoen) is middels de NJN2011 meer in overeenstemming gebracht met de opvattingen van de Provincie en de Nota Reserves en Voorzieningen. De algemene reserve OBK ( 1,25 miljoen) fungeert als buffer voor het opvangen van eventuele niet reeds voorziene risico s in de grondexploitaties. Als additionele buffer is beschikbaar de "vrije ruimte" van de reserve parkeerfonds exploitatie ( 0,475 miljoen peil VJN2012 incl. rekeningresultaat 2011). Bestemmingsreserves en voorzieningen (incidenteel, PM): In principe is elke bestemmingsreserve vrij besteedbaar, aangezien de raad er altijd een andere bestemming aan kan geven. Na aftrek van de hierboven genoemde buffer-reserves en reeds geraamde verplichtingen op de overige bestemmingsreserves (m.n. afval, riool, onderwijs, grondexploitatie, fwi, essent) resteert ultimo 2016 een vrije ruimte van circa 25,2 miljoen aan bestemmingsreserves die volgens het provinciaal toezichtkader bij de weerstandscapaciteit mogen worden betrokken. Dit is inclusief de vrije ruimte essent nu ( 11 miljoen). In de Najaarsnota 2012 zal overigens nog een onttrekking van 0,5 miljoen aan de reserve essent worden verwerkt in verband met de afhandeling van de claim Zillekens. Met de mogelijk extra vrije ruimte essent later is hierbij nog geen rekening gehouden, deze is afhankelijk van uiteindelijke vrijval van de laatste garanties in Dit bedrag van 25,2 miljoen is zonder de reserve kernagenda parkstad (volledig tbv buitenring) en de vrije ruimte reserve structuurfonds/investeringsambities waarover de raad steeds besluiten zal nemen ( 19,348 miljoen peil VJN2012). Overigens heeft de raad in juni 2012 nog besloten om een bedrag van 13 miljoen te onttrekken aan de reserve structuurfonds in verband met aankoop panden centrumplan. In de Najaarsnota 2012 wordt wederom een actueel overzicht gegeven van de reserve structuurfonds/investeringsambities. Voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen, verliezen en risico s die redelijkerwijs te schatten zijn en die hun oorsprong vinden in het huidige of eerdere sjaren. Een voorziening moet groot genoeg zijn om het risico of de verplichting te dekken, dus niet te laag, maar ook niet te hoog. Derhalve worden voorzieningen in beginsel niet gerekend tot het weerstandsvermogen. In de bijlagen wordt een actueel meerjarig geraamd verloop van de reserves en voorzieningen gegeven op peil VJN Stille reserves (incidenteel, PM): Van stille reserves is sprake indien de reële marktwaarde van de activa (bezittingen) de boekwaarde daarvan overstijgt. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als het bezit al geheel of gedeeltelijk afgeschreven is, maar nog wel bruikbaar voor een geïnteresseerde koper. Vaak worden als stille reserves genoemd gronden, gebouwen en aandelen. Praktisch gezien moeten deze bezittingen ook verkoopbaar zijn, willen zij dienen als weerstandsvermogen. Als dat zo is, doet zich tot slot nog het probleem voor van waardebepaling. De gemeente Kerkrade heeft nog diverse gronden, gebouwen en aandelen in bezit waarvan de marktwaarde de boekwaarde zou kunnen overstijgen. De meeste daarvan zijn echter niet verkoopbaar, bijvoorbeeld de gronden in een groengebied, het raadhuis, het stadskantoor of de onderwijsgebouwen. In het verleden zijn verkoopbare stukken groen en gebouwen die als niet-strategisch werden beschouwd reeds gedeeltelijk afgestoten. Deze beleidslijn wordt voortgezet. Na de afronding van de verkoop van de aandelen Essent in 2009, zijn er voor het huidige aandelenbezit geen concrete plannen om deze met boekwinst af te (kunnen) stoten, met uitzondering van het volgende. Een eventuele verkoop van het netwerkbedrijf Enexis is op grond van de huidige wetgeving vooralsnog niet aan de orde. Oorspronkelijk was het de bedoeling om Essent Milieu (thans: Attero) te verkopen via een soortgelijk traject als voor het productie- en leveringsbedrijf van Essent is doorlopen. De opbrengst werd destijds ingeschat op 1,2 miljard. Uiteindelijk was besloten om Essent Milieu vooralsnog niet te verkopen. 104

107 Vrije ssaldo (incidenteel per jaarschijf) Uit de Voorjaarsnota 2012 blijkt dat er nauwelijks sprake is van een vrij ssaldo. Een actuele stand van zaken inclusief de juni-circulaire 2012 zal worden verankerd in de Najaarsnota 2012 (raad oktober 2012). Onvoorzien en onvermijdbaar (structureel, exploitatie en investeringen): In de is in de exploitatie opgenomen de jaarlijkse post onvoorzien. Dit betreft een structurele post van in totaliteit Dit bedraagt circa 0,5% van het zogenaamde genormeerde uitgavenniveau, hetgeen bijna overeenkomt met de in het verleden gehanteerde beleidskaders stoezicht van de provincie. De provincie schrijft het bedrag niet meer dwingend voor, het risicoprofiel van de gemeente acht de provincie in dit opzicht van meer belang. Daarnaast is in het investeringsprogramma een jaarlijkse post onvermijdbaar opgenomen van Dit vergroot de beschikbare middelen voor onvoorziene omstandigheden. Deze posten kunnen slechts eenmalig worden ingezet ten behoeve van de dekking van de in de loop van het jaar opkomende incidentele niet voorziene uitgaven resp. investeringen. Onbenutte belastingcapaciteit (circa in 2013/2014, circa in 2015 e.v.): Indien er ruimte bestaat om belastingen en heffingen te verhogen, betekent dit een mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Ten aanzien van de belangrijkste belastingen en heffingen wordt al rekening gehouden met een jaarlijkse indexatie van de opbrengsten met 1,5%, of een afwijkend percentage indien daartoe aanleiding is. Meer informatie hierover is opgenomen in de paragraaf lokale heffingen en in de jaarlijkse Tarievennota. Voor rioolrechten en afvalstoffenheffing wordt het principe van 100% kostendekkendheid gehanteerd. Ook de meeste leges en overige rechten, zoals opgenomen in de tarievennota, zijn zoveel mogelijk kostendekkend. Dan blijft alleen nog de OZB als materiële inkomstenbron over. De onbenutte belastingcapaciteit kan worden gerelateerd aan de wettelijk toegestane stijging van het tarief, de lastendruk in omringende gemeenten en aan de zogenaamde artikel 12-norm van de Financiële Verhoudingswet (FVW). De limitering van de stijging van het OZB-tarief was reeds met ingang van 2008 afgeschaft. De totale OZB-opbrengsten van alle gemeenten samen mogen in 2013 echter met maximaal 3,0% stijgen, anders kan het Rijk ingrijpen door middel van een korting op het gemeentefonds. In 2012 was op landelijk niveau sprake van een overschrijding van de norm van destijds 3,75% voor een bedrag van 7,7 miljoen. VNG en Rijk hebben afgesproken de overschrijding 2012 nog in mindering te brengen op de toegestane norm De Kerkraadse indexatie van jaarlijks 1,5% blijft binnen deze macronorm. Een latente ruimte van 1,5% levert een onbenutte belastingcapaciteit van circa De OZB-opbrengsten vanaf 2015 zijn momenteel niet verder geïndexeerd maar gelijk gehouden aan die van Hierin zit dus nog wel onbenutte capaciteit van 3% (circa in 2015 e.v.). Individuele gemeenten kunnen uiteraard een hoger percentage toepassen, mits er ook voldoende gemeenten zijn die een lager percentage toepassen. Overigens is als gevolg van de bevolkingsontwikkeling sprake van (meer) leegstand en sloop. Dat leidt tot een lagere grondslag waarover de OZB kan worden geheven. Een dergelijke verhoging kan dan leiden tot bovenmatige tariefstijgingen voor de betalers van de gemeentelijke belastingen. In relatie tot de lokale lastendruk bij de diverse Parkstad gemeenten, betaalde een Kerkraads gezin volgens de uitgangspunten in totaliteit in 2012 het minste aan ozb, afvalstoffenheffing en rioolrechten, namelijk 651 (zie ook paragraaf lokale heffingen). Het Limburgs gemiddelde bedraagt in 2012 circa 655, volgens de Provincie in haar jaarlijks onderzoek (februari 2012). In deze vergelijking is er dus nauwelijks sprake van een onbenutte belastingcapaciteit, Kerkrade zit rond het Limburgs gemiddelde. Voor de toezichthouder is nog een belangrijke indicator de zogenaamde artikel 12-norm FVW. Voor 2013 bedraagt het normpercentage 0,1540% van de WOZ-waarde van het jaar ervoor (was: 0,1432%). Een gemeente moet, naast andere voorwaarden, minimaal dat tariefspercentage (gewogen gemiddelde tarief van eigenaar woning en gebruiker/eigenaar niet-woning) hebben gehad om in aanmerking te kunnen komen voor financiële steun van mede-overheden in het onverhoopte geval dat een gemeente in financiële problemen komt te verkeren. De tarieven 2013 moeten nog worden vastgesteld, maar uitgaande van de tarieven 2012 en woz-waarden 2012 ligt het gewogen gemiddelde Kerkraads OZB- 105

108 tariefspercentage 2012 van circa 0,1855% boven deze drempel. In deze vergelijking is er dus geen sprake van een onbenutte belastingcapaciteit. c. Risicoparagraaf ( inventarisatie belangrijke risico s) In het bijzonder zijn de volgende belangrijke risico s te onderkennen: Rijksbezuinigingen en decentralisaties Een majeure factor vormt de (blijvende) onzekerheid over verdere rijksbezuinigingen en decentralisaties (Wet werken naar vermogen, decentralisatie jeugdzorg, overheveling AWBZ). Of van uitstel afstel komt, en wat dan de financiële consequenties voor 2013 en verder zijn, blijft onduidelijk. De verkiezingen van september zullen daarin nog hun invloed hebben. Verder is een herijking van het gemeentefonds voorzien in Feit blijft dat de economische toestand in Europa niet rooskleurig is en het Rijk onder aan de streep toch zal moeten bezuinigen. Een nadere kwantificering is op dit moment niet mogelijk. De circulaires van het Rijk zullen nauwlettend worden gevolgd. Invoering van de Wet Houdbaarheid Overheidsfinanciën (Wet HOF) Recentelijk wordt de lokale overheid geconfronteerd met de voorbereiding van de invoering van de wet HOF door het Rijk. Het voorstel ligt ter advisering bij de Raad van State. Het wetsvoorstel bevat strenge regels om te zorgen dat het Nederlandse stekort binnen de normen blijft. Die normen worden doorvertaald naar individuele overheden. Op overtreding van de norm staat een boete. Er is veel kritiek op het voorstel. Gemeentelijke investeringen tellen dan straks in één jaar mee voor de staatschuld. Het EMU-saldo is namelijk gebaseerd op het kasstelsel, terwijl gemeenten (verplicht) werken met het stelsel van baten en lasten waarbij de kosten van investeringen worden uitgesmeerd over de jaren via afschrijvingen. Hierdoor kan de situatie kan ontstaan dat bijvoorbeeld sprake is van een sluitende, maar toch een aanzienlijk EMU-tekort. Dat zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat investeringen waarvoor wel gespaard/gereserveerd is, niet gedaan kunnen worden. Als deze wet ongewijzigd wordt ingevoerd, kan dat grote gevolgen hebben voor gemeenten. Niet de vraag of de toekomstige investeringslasten structureel zijn gedekt is dan relevant, maar ook de vraag of de investeringslast in het jaar van uitgaaf geen boete oplevert vanwege het EMU-saldo. Momenteel wordt samen met VNG en IPO met het Rijk overleg gevoerd over een mogelijke oplossing. Overigens ligt er vanuit de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) een vertrouwelijk negatief advies, zo blijkt uit publicaties in de media. Uit zeer recente berichtgeving blijkt dat het Rijk niet ongevoelig is voor de kritiek en voorlopig voornemens lijkt te zijn om het EMU-saldo landelijk op macroniveau te bekijken alvorens maatregelen tegen individuele gemeenten in beeld komen. In de financieringsparagraaf is nog meer informatie opgenomen over de achtergrond van deze wet en het EMU-saldo. Wet Werk en Bijstand (WWB) De gemeente is, in samenhang met een open-einde constructie, voor 100% financieel verantwoordelijk voor de bijstandskosten. Het macrobudget wordt vastgesteld in overeenstemming met de landelijke bijstandsvolumeontwikkeling. Verdeling van het landelijke macrobudget rijksmiddelen vindt voor 100% plaats op basis van objectieve verdeelmaatstaven. De eind 2008 ingezette economische recessie heeft het niet parallel lopen van de ontwikkelingen van het budget en de lokale bijstandsuitgaven versterkt. De doorgevoerde wijzigingen in de regelgeving van de vangnetregelingen IAU en MAU, waarbij de aanvullende uitkering achteraf wordt vastgesteld op basis van de werkelijke tekorten, hebben en zullen het gemeentelijk risico tot en met 2013 begrensd/begrenzen. Vanaf 2014 bestaat er ten aanzien van de MAU grote onzekerheid. Thans is nog niet zeker óf deze regeling voortgezet zal worden en in welke hoedanigheid. Wet Sociale Werkvoorziening (WSW)/Licom De economische recessie, in combinatie met reeds ingezette rijksbezuinigingen zorgt ervoor dat de WSW flink onder druk staat. Naast de maatschappelijke effecten, heeft dit uitaard eveneens zijn weerslag op de exploitatieresultaten binnen de SW-sector. Daarbij maakt de diversiteit aan rollen ( petten ) waarmee de gemeente Kerkrade met Licom NV is verbonden, met name als aandeelhouder en financier, dit tot een complex vraagstuk. Uit de eerste berichten dat Licom NV niet meer binnen haar financiële kaders bleef is geconcludeerd dat de uitvoeringsstructuur binnen de sw heroverwogen dient te worden. Gedurende 2011 en 2012 zijn reeds verscheidene onderzoeken verricht, die ons hebben laten inzien dat niet langer volstaan kan worden met het plaatsen van de uitvoering van de sw op afstand, omdat dit de sturing belemmert. Door de gekozen constructie (NV) kunnen gemeenten nauwelijks invloed uitoefenen op het 106

109 beleid van de onderneming. Tevens is het op dit moment nog ongewis of en in welke vorm wetswijzigingen plaatsvinden, waardoor de kwaliteit en het volume van de sw ers kunnen veranderen. Dit alles heeft geresulteerd in een uitgangspunten notitie en het formuleren van concrete vervolgonderzoeken. De komende periode dient tevens bezien te worden in hoeverre de uitgangspunten nog opportuun zijn, gezien het (vooralsnog) niet doorgaan van de voorgestelde wetswijzigingen. In 2012 zullen aan de raad diverse toekomstscenario s worden voorgelegd, waarbij een eerste keuze op hoofdlijnen kan worden gemaakt. Een financiële doorberekening en de bevindingen opgedaan tijdens de uit te voeren pilots zullen vervolgens zijn vertaling moeten zien in concretere voorstellen. In het najaar van 2012 zullen de uitgewerkte pilots ter besluitvorming aan de raad worden voorgelegd. Gezien het weerstandsvermogen van Licom NV (ongeacht het voorlopig - niet doorgaan van de aangekondigde subsidieverlaging) zullen de gemeenten ook de komende jaren gevraagd worden financieel bij te dragen ter dekking van het exploitatietekort. Wel zal alles in het werk worden gesteld om het tekort (in 2011 circa 11 miljoen) zover als mogelijk terug te dringen. Momenteel vindt er nog onderzoek plaats ten aanzien van de toekomstige ontwikkelingen. Ons streven hierbij is om in het najaar van 2012 middels een gedegen meerjaren meer inzicht te hebben in de financiële situatie voor de komende jaren binnen deze SW-sector. Voor de problematiek WSW/Licom heeft het college in 2011 een reserve van in totaal 6,0 miljoen gevormd. Met de vorming van deze reserve WSW heeft de gemeente Kerkrade de tegenvallers tot op heden kunnen opvangen. Met de kennis van nu kan gesteld worden dat met deze middelen de tekorten tot begin 2013 zijn af te dekken. Destijds is bij het vormen van deze reserve reeds gecommuniceerd, eind 2012, de situatie opnieuw te bezien. Faillissement Maecon Het faillissement van Maecon en aan haar gelieerde bedrijven, heeft tevens zijn weerslag, financieel gezien, op de gemeente Kerkrade. Als gemeente Kerkrade waren wij verbonden aan Maecon middels de kwestie rondom ASB, Begeleid Werken, ID-regeling en WIW-regeling. De affaire rondom ASB heeft plaatsgevonden in 2011 en de uitvoering geschiedt momenteel door WOZL. De werkzaamheden met betrekking tot Begeleid Werken zijn door onze sociale dienst overgenomen. Door het vergoeden van de subsidie in het kader van de ID-regeling aan de werkgevers over het gehele jaar 2011 en bevoorschotting van het eerste kwartaal 2012, voor zover deze subsidie respectievelijk voorschotten niet door Maecon NV zijn verstrekt, ontstaat bij de gemeente een extra financiële last van Met betrekking tot de WIW-regeling bestaat voor de gemeente nog een (aanvullend) risico. De WIWvoorschotten zijn nog niet afgerekend over 2011 en het 1ste kwartaal 2012 en reeds voor bevoorschot over het 2de kwartaal De afrekeningen moeten dus nog plaatsvinden en nader onderzoek zal moeten uitwijzen wat de omvang van het aanvullend financieel risico is voor de gemeente Kerkrade. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Er zijn, zoals bij elke open einde regeling, onzekerheden omtrent het daadwerkelijk beroep dat burgers gaan doen op de verschillende voorzieningen. Afgezien van de door de Raad bij de voorjaarsnota geaccordeerde bezuinigingen is en blijft de lokale zorgmarkt in Kerkrade een groeimarkt en zal ondanks de bevolkingskrimp van circa 2% per jaar de instroom van nieuwe aanvragen alleen maar toenemen. Demografische ontwikkelingen (bevolkingsafname en verandering bevolkingssamenstelling) Kerkrade en de regio Parkstad Limburg zijn de koplopers in Nederland als het gaat om bevolkingsdaling. Tot 2020 neemt het inwonertal af met circa mensen, oftewel een afname van 9,5 % ten opzichte van het huidige aantal inwoners. Daarnaast worden er minder kinderen geboren (ontgroening) en wordt het aandeel inwoners ouder dan 65 jaar in Kerkrade groter (vergrijzing). Deze demografische veranderingen hebben een grote impact op de ontwikkeling van Kerkrade. In de berekeningen van de algemene uitkering is rekening gehouden met een dalend inwoneraantal. Daarnaast treden nog allerlei andere effecten op. Om er een aantal te noemen: door de herstructurering zal het aantal woningen afnemen (in de periode van naar circa woningen). Als gevolg van demografische ontwikkelingen, de economische crisis en marktontwikkelingen zal de leegstand van gebouwen (kantoren, retail en woningen) verder toenemen. Tevens zijn er minder 107

110 opbrengsten uit belastingen, heffingen en leges en ontstaan er nadelen voor de gesubsidieerde instellingen en toeristisch-recreatieve voorzieningen in termen van afname van het aantal leden en van bezoekers. Verder zullen publieke voorzieningen in de woonomgeving (verder) onder druk komen te staan en zal een verslechtering van de arbeidsmarkt (afname van de beroepsbevolking) optreden die onvoldoende aansluit op de vraag (met name in de zorgsector). In de paragraaf krimp: oftewel bevolkingsontwikkeling gemeente Kerkrade wordt nader ingegaan op de gevolgen van de bevolkingsontwikkeling. Grondexploitatie (OBK) Er ligt nog een forse taakstelling om in de periode een bedrag van circa 1,1 miljoen aan inkomsten te realiseren. Een nadere toelichting op de (risico s van de) grondexploitatie treft u aan in de paragraaf grondbeleid. Bezwaarschrift btw Campus Kerkrade In nauwe samenwerking met en gericht op de visie en doelstellingen van Onderwijsstichting Sint- Bernardinus (OSB, nu SVOPL), is een groot deel van het gebouw middels appartementsrechten door de gemeente geleverd aan deze partij. De levering heeft plaatsgevonden beneden de waarde die het gebouw in het economisch verkeer heeft. Hierdoor heeft de gemeente een financieel btw voordeel behaald welk tevens reeds is ingeboekt. Na een uitgevoerd boekenonderzoek door de fiscus stelt deze zich definitief op het standpunt dat géén sprake is van een levering en dat sprake is van misbruik van recht. Op grond hiervan heeft de fiscus een naheffingsaanslag opgelegd incl. de wettelijke heffingsrente. De gemeente blijft bij haar standpunt en heeft bezwaar aangetekend tegen de opgelegde aanslag. Op deze naheffingsaanslag is op verzoek van de gemeente uitstel van betaling door de fiscus verleend. In overleg met de fiscus werd het arrest door de Hoge Raad in een soortgelijke zaak afgewacht. Inmiddels heeft de Hoge Raad in die vergelijkbare zaak in februari 2012 geoordeeld dat wel sprake is van een levering (gunstig voor de gemeente Kerkrade). Wat betreft de beoordeling of sprake is van misbruik van recht is de beoordeling van deze vergelijkbare casus helaas teruggelegd bij het betreffende gerechtshof. In overleg met de fiscus is afgesproken ook deze uitspraken af te wachten alvorens de casus Campus Kerkrade verder te behandelen. Parkstad Limburg Stadion / Roda JC Er blijft nog steeds sprake van risico s die echter nog geen harde/concrete status hebben. De beoogde verbeteringen in de organisatiestructuren (voetbal versus stadion enerzijds en vorm van toezicht anderzijds) en exploitatie van het stadion moeten e.e.a. meer beheersbaar maken. Een harde status heeft wel de door de gemeente in januari 2010 verstrekte geldlening van (gefaseerd) 5,8 miljoen, waarvan inmiddels 5,3 miljoen daadwerkelijk is betaald. In 2013 is de betaling van de laatste fase van 0,5 miljoen aan de orde. Verder heeft een harde status de aanspraak van de Deutsche Bank op de gemeente als garant voor een door het stadion met de bank aangegane lening eind Alle rechten en plichten van deze lening zijn daarbij overgegaan naar de gemeente. Het betrof uiteindelijk een bedrag van circa 12,5 miljoen (incl. afwikkeling derivaten). Tot slot is nog sprake van reguliere vorderingen van de gemeente, zoals gemeentelijke belastingen en huren. Met de raad is over de diverse vorderingen reeds gecommuniceerd. d. Confrontatie weerstandsvermogen en risicoparagraaf Hoewel niet alle risico s en onzekerheden gelijktijdig optreden, wordt momenteel de structurele weerstandscapaciteit (exploitatie) aan de krappe kant geacht. Een majeure factor daarin vormt de onzekerheid over verdere rijksbezuinigingen en decentralisaties (Wet werken naar vermogen, decentralisatie jeugdzorg, overheveling AWBZ). Of van uitstel afstel komt, en wat dan de financiële consequenties voor 2013 en verder zijn, blijft onduidelijk. De verkiezingen van september zullen daarin nog hun invloed hebben. Verder is een herijking van het gemeentefonds voorzien in Feit blijft dat de economische toestand in Europa niet rooskleurig is en het Rijk onder aan de streep toch zal moeten bezuinigen. Verder zal in de toekomst het krimpscenario belangrijke gevolgen hebben, met daarin zowel structurele als incidentele financiële componenten. De mogelijke incidentele tegenvallers en risico s kunnen vooralsnog worden opgevangen binnen de totale reservepositie. Deze omstandigheden nopen de gemeente Kerkrade om beleidskeuzes te maken omtrent exploitatie en investeringen en die nadrukkelijk te koppelen aan prioriteiten, doelen en resultaten. 108

111 3. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen In de openbare ruimte bevindt zich een aantal kapitaalgoederen die door de gemeente onderhouden moeten worden. De belangrijkste worden hieronder toegelicht. Kort wordt aangegeven het beleidskader c.q. het betreffende beheersplan en de financiële vertaling daarvan in de. Bij programma 11 beheer zijn de beleidskaders, indicatoren en afwijkingen in beeld gebracht. Beleids- en beheersplannen Jaar Financiële vertaling 2013 Wegenbeheerplan Regulier onderhoud (exploitatie) is een bedrag van beschikbaar. Voor reconstructies is er in het investeringsprogramma structureel begroot. Gemeentelijke Rioleringsplan en Jaarlijkse evaluatienota GRP Groen (uitbesteed voor 2012) Gebouwenbeheer (jaarlijks plan passend binnen financiële kaders) 2001 Voor regulier onderhoud (exploitatie) is een bedrag van beschikbaar. Voor rioolrenovaties, gemalen en reliningen is in het Investeringsprogramma de navolgende reeks beschikbaar: Voor het groenonderhoud (LIcom) is voor de jaarschijf beschikbaar. Voor regie opdrachten is een bedrag van beschikbaar. Voor de overige exploitatie budgetten is een bedrag van beschikbaar. In het Investeringsprogramma is er structureel beschikbaar. Het saldo van de reserve plantsoenen bedroeg op In de beheers is voor beschikbaar. Het saldo van de reserve gebouwen bedraagt ca per In het investeringsprogramma is jaarlijks beschikbaar voor groot vervangingsonderhoud. Openbare verlichting In de is voor het jaar 2013 een bedrag van voorzien voor energiekosten van de openbare verlichting. Voor het onderhoud van de openbare verlichting is een bedrag van beschikbaar. Voor incidentele vervangingen van lichtmasten is een bedrag van voorzien. In het investeringsprogramma is structureel een bedrag van begroot. Civieltechnische kunstwerken 2007 Voor de exploitatie van de civieltechnische kunstwerken is jaarlijks beschikbaar. In het Investeringsprogramma is structureel een bedrag van voorzien. Door de provincie is aanbevolen om een Integraal Beheerplan Openbare Ruimte (IBOR) (wegen, rioleringen, groen, openbare verlichting en civieltechnische kunstwerken) op te stellen. Hiertoe zal in 2012 een handboek Openbare ruimte worden opgesteld. Dit handboek kan als uitgangspunt dienen voor het integrale beheersplan. De komende jaren zijn er grote veranderingen te verwachten in de beheersgebieden ten gevolge van ingrijpende projecten zoals de herstructurering en wijzigingen in de infrastructuur. Voordat het IBOR kan worden uitgewerkt zullen eerst de gevolgen hiervan duidelijk moeten worden. Daarna kan een aantal varianten omtrent kwaliteit en budget aan de raad worden voorgelegd. Bezuinigingen op het onderhoudsbudget kunnen het kwaliteitsniveau en (het inlopen van) eventuele achterstanden negatief beïnvloeden, alsook in bepaalde schadegevallen mogelijk leiden tot het aansprakelijk stellen van de gemeente.

112 Kerkrade werkt wijkgericht aan het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. De gemeente streeft naar een prettige woon- en werkomgeving en hanteert daartoe een buurtmonitor. De uitvoering van het onderhoud vindt gedeeltelijk plaats in eigen beheer. Onderhoudsaspecten komen tevens aan de orde bij de beleidsvelden Bouwen en wonen (1), Verkeer en vervoer (2) en met name bij Beheer (11). a. Wegen Beleid en uitvoering Sinds 1992 wordt gebruik gemaakt van een wegenbeheerssysteem. De gegevens uit het wegenbeheerssysteem zijn gebruikt om een wegenbeheersplan op te stellen. Doel van het wegenbeheersplan is om verantwoord te kunnen sturen op de uitvoering van het beheer en onderhoud van de openbare verharding. Met behulp van het wegenbeheersplan kunnen o.a. prioriteiten worden gesteld ten aanzien van noodzakelijk onderhoud en kan worden gesignaleerd wanneer de minimale kwaliteit wordt onderschreden en wanneer op basis van afschrijvingen en slijtage investeringen noodzakelijk zijn. In 2006 is het wegenbeheersplan geactualiseerd voor de periode Het beheer vindt plaats aan de hand van kwaliteitsbeelden. In het 4 e kwartaal van 2012 zal een update van het wegenbeheersplan voor de periode aan de raad worden aangeboden. De beleving van de burgers over het onderhoudsniveau wordt ook tweejaarlijks gemeten middels het Burgeronderzoek / Parkstadmonitor (zie beleidsveld 11). Indien de Buitenring Parkstad zal worden aangelegd zoals de provincie Limburg dit wenst, zal een aantal wegen aan de Gemeente Kerkrade worden overgedragen die nu niet door de Gemeente Kerkrade worden beheerd. Het te beheren areaal zal als gevolg daarvan worden uitgebreid. Dit zal van invloed zijn op het benodigde budget. De afgelopen jaren hebben we te maken gehad met zware winterperioden voor het wegennet. Als deze trend zich doorzet in de komende jaren zal hierdoor de gemiddelde kwaliteit van het wegennet (met name van de asfaltwegen) extra onder druk komen te staan. Dit zal gevolgen hebben voor het benodigde budget. Budgetten Voor het reguliere onderhoud aan de wegen (wegmarkeringen, onderhoud asfalt en trottoirs en pleinen) is een budget van beschikbaar. Ten behoeve van reconstructies van wegen en bijzondere infrastructurele projecten (bijv. centrumplan) is de navolgende investeringsreeks voorzien: Activiteiten In 2013 staan onder meer de straten rondom het gebied Heilust, Haghenstraat fase 2, Pastoor van Arsstraat, Melchiorstraat, Erensteinerstraat en Nassaustraat, alsmede het Plein in Kerkrade west geprogrammeerd. In het kader van het regulier onderhoud zullen ondermeer de fietssuggestiestroken worden onderhouden en zullen scheuren worden gevuld en deklagen worden aangebracht. Verspreid over de gehele stad zullen trottoirs en fietspaden worden herstraat. De exacte invulling van het onderhoudsprogramma kan op dit moment niet worden gegeven. Het uiteindelijke programma is mede afhankelijk van de schade die in de winterperiode kan ontstaan. b. Riolering / water Beleid en uitvoering Het Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) is een belangrijk hulpmiddel voor het maken van de juiste afwegingen op het terrein van bodembescherming, waterkwaliteit en rioleringszorg. In 2001 heeft de raad het GRP voor de periode vastgesteld. In dit plan is onder meer omschreven op welke wijze het riool in stand zal worden gehouden, hoe aan de wettelijke eisen, zoals de wet milieubeheer, wordt voldaan en wat de gevolgen hiervan zijn voor de tarieven voor de burger. In 2012 is het GRP wederom geëvalueerd en zijn de exploitatiekosten en investeringen en de daarmee samenhangende tarieven voor het jaar 2013 (en een doorkijk voor de komende jaren) in beeld gebracht. De egalisatiereserve riolering 110

113 wordt gebruikt voor het (meerjarig) egaliseren van de tarieven. Het tarief van het rioolrecht is kostendekkend. Enige delen van Haanrade en Eygelshoven voldoen nog niet aan de basisinspanning. Dat wil zeggen dat er nog teveel overstorten op de Anselderbeek en Worm plaatsvinden. Uit een gezamenlijke studie van de gemeenten Landgraaf en Kerkrade en het Waterschapsbedrijf Limburg is gebleken dat de meest efficiënte maatregel om aan de basisinspanning te voldoen het bouwen van een gezamenlijk bergbezinkbassins op de gemeentegrens bij Rimburg is. Door de gemalen van het WBL meer afvalwater te laten afvoeren naar dit bassin zullen de overstorten afnemen. Voor deze maatregel is gereserveerd. Inzake de Europese Kaderrichtlijn Water stelt de gemeente Kerkrade zich op het standpunt dat de krimp van de bevolking ook leidt tot een kleiner verhard oppervlak en dat de vrijgekomen ruimte benut kan worden om water te bergen. Hierdoor zijn extra bergingen wellicht niet meer noodzakelijk en kan de KRW richtlijn op een duurzame manier gehaald worden, nl. regenwater opvangen op de plaats waar het valt. In 2011 is in Parkstad een onderzoek gestart naar het antwoord op de vraag of samenwerking met betrekking tot stedelijk (afval)water voordelen oplevert. Dit onderzoek is ingegeven uit het feit dat in het regeringsakkoord is opgenomen dat er in de waterketen landelijk 400 miljoen te besparen valt. Uit de eerste verkenningen blijkt dat er voordelen te behalen zijn. In 2011 zijn 3 projecten van start gegaan die de diverse onderdelen van mogelijke samenwerking analyseren en uitwerken tot concrete plannen. In 2012 zullen de projecten Beheer en Onderhoud (1 e project) en de financiële dekkingsplannen (2 e project) worden afgerond. Tenslotte stelt het 3 e project zich tot doel om in 2014 met een afgerond Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) te komen voor de gehele Stadsregio Parkstad. Budgetten Voor het reguliere onderhoud (exploitatie) van de gemeentelijke riolering is voor het dienstjaar 2013 in totaliteit een budget van beschikbaar. In de jaren erna loopt dit budget licht op (indexering). In het investeringsprogramma riolen is voor de jaarschijf 2013 een bedrag van opgenomen om calamiteiten het hoofd te bieden. Indien zich geen calamiteiten voordoen dan wordt dit bedrag gebruikt om slechte riolen te vervangen of te relinen volgens het vervangingsschema. Tot slot is voor rioolrenovaties, reliningen en vervanging van gemalen de volgende reeks in het investeringsprogramma begroot: Activiteiten De volgende rioolrenovaties worden in 2012 voorbereid en in 2013 uitgevoerd: in de buurt Holz in de Haghenstraat, Bockstraat, Richerstraat en Fabritiusstraat en in het Erensteinerveld bij Hoog Anstel en in de van Gronsveldstraat. In Eygelshoven zullen rioolrenovaties in de Molenweg, Vasstraat, Brandstraat, Juliastraat en Truytstraat worden uitgevoerd. In de exploitatiesfeer worden riolen geïnspecteerd, gereinigd, en worden calamiteiten opgelost. c. Groen Beleid en uitvoering Het strategisch doel van de gemeente voor wat betreft het groen is behoud en uitbreiding van de huidige groenstructuur van de stad, het ontwikkelen van groene verbindingszones tussen groengebieden buiten de wijken en tussen de wijken en het buitengebied. Tevens zal er door de herstructurering meer onbebouwd gebied beschikbaar komen dat een groene invulling zal krijgen. Het actuele groenbeheerplan (2006) met beeldkwaliteiten per wijkgebied wordt gebruikt voor het opstellen van de groencontracten en het beheer van het openbaar groen. In 2012 is het groen contact met Licom-groen voor een half jaar verlengd. In de 2 e helft van 2012 zal er een nieuwe aanbesteding worden opgestart voor het groenonderhoud gedurende de komende jaren. 111

114 Budgetten In de exploitatie is voor het jaar 2013 en verdere jaren jaarlijks geraamd voor het Licomcontract en circa voor regiewerkzaamheden aan openbaar groen. Verder zijn nog diverse kleine posten opgenomen voor bijvoorbeeld zaaigoed, bos- en boombeheer en onderhoud van de bermen, in totaliteit circa De reserve plantsoenen fungeert als buffer voor de groenvoorziening om onvoorziene uitgaven op te vangen en bedraagt begin 2012 circa In het investeringsprogramma is vanaf 2013 structureel voor vervanging/reconstructie openbaar groen en groene vingers een bedrag opgenomen van Activiteiten De navolgende groenprojecten worden in 2012 ter hand genomen en lopen door naar 2013: Stadspark, Kasteelpark Erenstein fase 2 en de groene vingers (nog nader te bepalen). De omgeving van de Schacht Nulland zal in 2013 worden uitgevoerd. Tevens zullen op het gebied van het openbaar groen plannen worden opgesteld zoals het groenstructuurplan, bomenbeheersplan en het nader onderzoek t.g.v. de VTA controle. d. Gebouwen Beleid De voorraad gemeentelijke gebouwen blijft beperkt tot de zgn. strategische voorraad, bedoeld voor de huisvesting van primaire (bestuur en ambtenaren) en secundaire (aan de gemeentelijke beleidsdoelstellingen gelieerde organisaties) doelgroepen. De overige gebouwen staan op de nominatie om vervreemd of gesloopt te worden. Deze gebouwen worden in principe marginaal onderhouden op basis van alleen klachtenonderhoud. Het vastgoedbeleid is opvolgend op het ruimtelijk beleid. Op strategisch niveau wordt op basis van bevolkingsprognoses aangegeven in welke mate er behoefte is aan een noodzaak tot huisvesting van doelgroepen met betrekking tot de disciplines onderwijs, sport, gemeenschapshuizen e.d. Anderzijds wordt op beleidsterreinen met betrekking tot toerisme en recreatie aangeduid welke ontwikkelingen als beleidsspeerpunt gelden. In 2013 zal in dit kader een strategische visie aan het College worden voorgelegd, waarbij de voorraad gemeentelijke panden wordt herijkt op basis van een anticipatie op de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Huisvesting dient plaats te vinden op de juiste locatie en onder de juiste voorwaarden. Daarbij dient op basis van een integraal inzicht in de investerings - en exploitatiekosten van het gemeentelijk vastgoed een transparante afweging gemaakt te kunnen worden tussen het maatschappelijke belang en de financiële gevolgen van het in eigendom hebben van gemeentelijk vastgoed. Budgetten De kosten voor correctief en/of klachtenonderhoud alsmede contract- of serviceonderhoud worden uit de exploitatie bekostigd. Verder zijn nog diverse andere gebouw-gerelateerde posten in de opgenomen, o.a. ten behoeve van welzijnsgebouwen, sportaccommodaties, schoolgebouwen en overige gebouwen. Op jaarbasis is er zo beschikbaar. De baten uit verkoop van onroerende goederen worden aan de reserve gebouwen toegevoegd. Het saldo van deze reserve bedraagt per ca Uit de reserve wordt er ook jaarlijks aan de hand van een jaarplan een bijdrage beschikbaar gesteld. Om op lange termijn adequaat onderhoud aan gemeentelijke panden te kunnen uitvoeren is het noodzakelijk dat de reserve op peil blijft (middels opbrengsten van verkopen dan wel jaarlijkse dotaties). Daarnaast is in het investeringsprogramma voor 2013 een investeringsbedrag van voorzien. Tot slot zijn in het investeringsprogramma nog bedragen voorzien specifiek voor huisvesting onderwijs en gemeenschapshuizen. In samenhang met de strategische visie wordt in 2013 gestreefd naar het beter inzichtelijk maken van de kosten van het huisvesten van doelgroepen. De kosten en huuropbrengsten cq. subsidies worden veelal afzonderlijk geadministreerd en dienen integraler inzichtelijk te worden gemaakt. Op deze wijze kunnen de onderhoudskosten optimaler worden afgestemd op de mate van courantheid van gebouwen, en kan de bezettingsgraad van panden verder worden verbeterd. Uitgangspunt bij deze afweging vormt het principe van een kostendekkende huurprijs. Inzichtelijk dient te worden hoe hoog de kostendekkende huurprijs op complexniveau is en welke subsidies verstrekt worden om vanuit het maatschappelijk belang huisvesting van de doelgroepen toch mogelijk te maken. Uiteindelijk doel is het opbouwen van een structurele voorziening voor het onderhoud van de gemeentelijke panden, die middels het toewijzen van 112

115 een gedeelte van de huurprijs naar deze voorziening kan worden gevoed. Het reguliere beheer en onderhoud dient afgedekt te worden uit een kostprijsdekkend huurprijs. In 2012 is gestart met een proces tot het vergroten van de transparantie in de vastgoedportefeuille, zowel inhoudelijk als financieel door het verbeteren van de technische administratie en het aanpassen van de financiële administratie van het gemeentelijk vastgoed. Activiteiten Het in 2009 aangezette beleid inzake pro-actief vastgoedbeheer is in de loop der jaren gecontinueerd en zal ook voor 2013 gecontinueerd worden. Dit betekent sturing op efficiënte en effectieve vastgoedvoorraad door het doorvoeren van portefeuillemanagement, met niet alleen aandacht voor technische kwaliteit van het gemeentelijk vastgoed, maar ook voor efficiency en financiën. Daartoe dient een meerjarenprogramma Vastgoed inzichtelijk te worden gemaakt, waarbij tenminste volgende factoren worden aangeduid: kostprijsdekkend, onderhoud & kwaliteit, huurderving, waarde van het bezit en ontwikkeling van de reserves. Tevens zal leegstand zoveel mogelijk voorkomen moeten worden door tijdige afstoting (sloop c.q. verkoop) van gebouwen en efficiënter gebruik van bestaande panden. Meervoudig verhuurde gebouwen zullen steeds vaker kunnen voorkomen. Leegstand zal op die manier verzilverd kunnen worden. De deelnames aan de Verenigingen van Eigenaren zal tijdsbesparend gaan werken. Bij leegstand zal gewerkt gaan worden met tijdelijke bewoning, al dan niet op basis van kortstondige verhuur, om vandalisme en kraak van deze panden tegen te gaan. Verder geldt het vergroten van de mate van professionaliteit van de dienstverlening richting huurders en gebruikers door het doorvoeren van accountmanagement als concrete activiteit, waarbij één persoon als contactpersoon fungeert en verantwoordelijk is voor de interne afstemming. e. Openbare verlichting Beleid en uitvoering De openbare verlichting in onze gemeente voldoet aan de algemeen geldende norm. Naast de jaarlijkse onderhoudslasten voor openbare verlichting, voert Kerkrade het meerjarige Beleidsplan Openbare Verlichting uit. De uitvoering gebeurt door en in nauwe samenwerking met Ziut (vml Essent Lighting). De laatste jaren is gewerkt aan het inhalen van de achterstand bij de vervangingen van lichtmasten en armaturen. De komende 5 jaar zal circa 20 % van het areaal ouder zijn dan 40 jaar. Hierdoor wordt er de komende jaren een hoger vervangingspercentage verwacht. Om de financiële consequenties hiervan te kunnen bepalen zal een nieuw beleidsplan worden opgesteld. Budgetten Voor onderhoud aan de straatverlichting is voor 2013 een exploitatiebudget beschikbaar van Voor het incidenteel vervangen en of bijplaatsen van lichtmasten is er beschikbaar. Voor het energieverbruik van de openbare verlichting is voorzien. Voor planmatige vervanging is in het investeringsprogramma jaarlijks een bedrag van beschikbaar. Bij reconstructie van wegen wordt de openbare verlichting (indien deze aan vervanging toe is) vernieuwd ten laste van het budget wegen straten en pleinen. Activiteiten De lichtmasten en armaturen die om onderhoudstechnische redenen aan vervanging toe zijn worden planmatig vervangen. Tevens vindt vervanging plaats van armaturen met een hoog energieverbruik, waardoor de energie- en transportkosten op termijn gereduceerd zullen worden. f. Civieltechnische kunstwerken Beleid en uitvoering Een onderdeel van de openbare ruimte met een grote kapitaalswaarde wordt gevormd door de civieltechnische kunstwerken zoals bruggen, duikers, keerwanden en dergelijke. Deze kunstwerken werden op ad-hoc basis beheerd. Naar aanleiding van een inventarisatie en inspectie is een onderhoudsprogramma opgesteld. Indien de Buitenring Parkstad zal worden aangelegd zoals de provincie Limburg dit wenst zal een aantal wegen met bijbehorende kunstwerken aan de Gemeente Kerkrade worden overgedragen die nu niet door 113

116 de Gemeente Kerkrade worden beheerd. Het te beheren areaal zal dientengevolge worden uitgebreid. Dit zal van invloed zijn op het benodigd budget. Hierbij valt te denken aan een aantal grotere kunstwerken bij de Locht maar ook aan het kunstwerk in de Vauputsweg over de Buitenring zoals door de provincie voorzien. In 2012 heeft een herinspectie van de civieltechnische kunstwerken plaatsgevonden. De raad zal in het 4 e kwartaal van 2012 hierover worden geïnformeerd. Budgetten Voor het reguliere onderhoud aan civieltechnische werken is vanaf 2013 in de structureel rekening gehouden met een budget van In het investeringsprogramma is vanaf 2013 structureel beschikbaar. Activiteiten Er zullen kleine onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd aan civieltechnische kunstwerken. Er zijn vooralsnog geen grootschalige renovaties voorzien. Risico s In het jaar 2020 zullen naar verwachting grootschalige investeringen aan de tunnelbak van de Roderlandbaan noodzakelijk zijn. Er dient in 2020 dan ook rekening gehouden te worden met een investering van

117 4. Financieringsparagraaf (treasury) Deze paragraaf bevat een meer beleidsmatige benadering van de treasuryfunctie en de plannen en uitkomsten dienaangaande. De paragraaf dient risicobeheer en gemeentefinanciering meer transparant te maken. De Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido) en de daarop gebaseerde ministeriële Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo) zijn de externe spelregels die de inhoud van deze paragraaf voor een groot deel bepalen, waaronder de diverse opgenomen tabellen/overzichten. De regelgeving heeft als doel transparantieverhoging van de treasuryfunctie alsmede risicowering binnen genoemde functie. Flankerend ontwikkelt het Rijk additionele regelgeving in de vorm van verplicht schatkistbankieren en Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof). De regelgeving heeft met name als doel de financiële positie van de Nederlandse overheid in de Economische Monetaire Unie veilig te stellen. Aan het slot van deze paragraaf wordt nader stilgestaan bij beide maatregelen. a. Risicobeheer, risicomanagement en rentevisie Onder risico s in dit kader worden verstaan renterisico s, kredietrisico s, koersrisico s en valutarisico s. Risicobeheer en risicomanagement hebben als doel de uiteenlopende risico s binnen de treasury te analyseren, te beheren, te beperken en te neutraliseren. Daarbij wordt onder meer rekening gehouden met de aanbevelingen en richtlijnen van de Wet Fido, de Ruddo en het Treasurystatuut van de gemeente. Genoemde risico s worden navolgend beschreven. Renterisico s Renterisico op vlottende schuld Ter beperking van het renterisico op de netto vlottende schuld is het gemeenten niet toegestaan om onbeperkt in de financieringsbehoefte te voldoen door het aantrekken van kort geld. Kort geld is over het algemeen goedkoper dan lang geld, heeft evenwel als risicofactor dat het renteniveau in de regel sterker aan fluctuaties onderhevig is. De toegestane netto vlottende schuld wordt bepaald door de kasgeldlimiet. Voor het jaar 2013 kan de kasgeldlimiet voor de gemeente Kerkrade als volgt worden berekend: (a) omvang van de jaar per mln. (b) bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 8,5 % Kasgeldlimiet voor 2013 (a)x(b) afgerond mln. De toets aan de kasgeldlimiet vindt kwartaalsgewijs intern plaats door het verschil te bepalen tussen de werkelijke netto vlottende schuld en de kasgeldlimiet. Als in drie achtereenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden wordt de provinciaal toezichthouder daarvan op de hoogte gesteld, zo enigszins mogelijk ruim voorafgaand aan de derde overschrijding. De gemeente geeft daarbij in een plan aan hoe men denkt opnieuw aan de kasgeldlimiet te zullen gaan voldoen. Structurele overschrijding van de kasgeldlimiet wordt in de regel opgelost door aflossing van kortlopende financiering en het aantrekken van vaste geldleningen. Op verzoek van de provinciaal toezichthouder is nog aanvullende informatie opgenomen over de gemiddelde netto vlottende schuld in het 3e en 4e kwartaal van jaar t-2 en in het 1e en 2e kwartaal van jaar t-1, aangevuld met de kasgeldlimiet van jaar t-2 en jaar t-1. Zie hiervoor onderstaand overzicht vlottende schuld 3e kwartaal vlottende schuld 1e kwartaal -614 vlottende schuld 4e kwartaal vlottende schuld 2e kwartaal kasgeldlimiet kasgeldlimiet In het overzicht is de vlottende schuld in alle kwartalen negatief. Dit betekent dat er sprake is van een overschot aan vlottende middelen. Dit is een gevolg van de ontvangst van opbrengsten uit de verkoop van energiebedrijven, de zgn. Essent-gelden. Vooralsnog kan er vanuit gegaan worden dat deze ontwikkeling, in lijn met de voorafgaande periode nog even zal voortduren. Daarna zal omslag plaatsvinden naar een positie waarin sprake zal zijn van toenemende vlottende schuld.

118 De huidige situatie op de geld- en kapitaalmarkt en de verwachtingen zijn zodanig dat volgens onze visie de rente voor kortlopende leningen vooralsnog lager zal blijven dan de rente van langlopende leningen. Het volledig blijven benutten van de ruimte die de kasgeldlimiet biedt, is dan ook het uitgangspunt. Renterisico op vaste schuld Het instrument dat de Wet Fido geeft om mogelijke renterisico s van de vaste schuld, zijnde de door de gemeente opgenomen langlopende leningen, te analyseren is de renterisiconorm. De norm geeft een kader voor een evenwichtige opbouw van de leningenportefeuille waarbij het risico op de vaste schuld gespreid is in jaren. Van een evenwichtige opbouw is sprake als niet in enig jaar, gerelateerd aan het stotaal, een onevenredig deel van de portefeuille aan herfinanciering onderhevig is c.q. te financieren aflossingscomponenten niet buitenproportioneel zijn. Navolgend overzicht schetst in meerjarig perspectief de confrontatie van genoemde ontwikkeling met de renterisiconorm Renteherzieningen n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 2 Aflossingen Renterisico (=1+2) Renterisiconorm (=4a*4b) a Ruimte onder renterisiconorm (=4>3) b Overschrijding renterisiconorm (=3>4) n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Renterisiconorm 4a Begrotingstotaal b Percentage regeling 20% 20% 20% 20% 4 Berekende renterisiconorm, afgerond (bedragen* 1000) Het overzicht laat een evenwichtige opbouw zien. Met betrekking tot verplichte aflossingen en renteherzieningen is er structureel voldoende ruimte ten opzichte van de renterisiconorm. Renterisico bij rentestijging / gevoeligheidsanalyse De gemiddelde rekenrente voor de gemeentelijke lange-termijn-financiering binnen de 2013 e.v. bedraagt 4,50%. Treasurytechnisch dienen naar de huidige inzichten (peil VJN2012) in meerjarig perspectief de volgende volumina aan langlopende geldleningen aangetrokken te worden. In ,0 miljoen, in ,0 miljoen, in ,0 miljoen, en 8 miljoen in De volumina zijn afhankelijk van de feitelijke ontwikkelingen en worden periodiek geactualiseerd. Een structurele stijging van de kapitaalmarktrente met 1% méér dan waarmee rekening is gehouden, zorgt onmiddellijk voor stijgende rentelasten in het jaar volgend op het jaar waarin de geldlening is aangegaan. In 2014 zou in dat geval sprake zijn van een stijging van In 2016 is het cumulatieve nadeel dan opgelopen tot Kredietrisico s Het betreft kredietrisico s op door de gemeente aan derden verstrekte geldleningen. Het volgende overzicht geeft inzicht in partijen en restantschuld. Partijen restant schuld * % totale schuld woningverenigingen Kredietbank Limburg gemeenschapshuizen georganiseerde sport Gaia park Holding Stadion Kerkrade BV Totaal ,00 (bedragen* 1000) * Uitgaande van het nakomen van eventuele aflossingsverplichtingen

119 De verstrekte geldleningen conflicteren niet met de uitgangspunten van de Wet Fido. Voor overzichten op detailniveau wordt verwezen naar de specificatie geactiveerde kapitaaluitgaven die onderdeel uitmaakt van de staten en bijlagen van de Koers- en valutarisico s Van koersrisico s is sprake als de financiële activa van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. Meer in het bijzonder gaat het dan om de vaste financiële activa die enerzijds bestaan uit aan derden verstrekte leningen. Deze zijn reeds eerder behandeld bij het onderdeel kredietrisico s. Anderzijds gaat het om aandelenbezit en deelnames. Hier worden geen bijzondere/grote risico s verwacht. Voor een specificatie van aandelen en deelnames wordt verwezen naar staten en bijlagen van de De gemeente verricht slechts transacties in euro s, waardoor van valutarisico s geen sprake is. b. Gemeentefinanciering Hierna worden enige aspecten van gemeentefinanciering nader uiteengezet. Leningenportefeuille Onderstaand overzicht verschaft inzicht in de samenstelling, grootte, de rente van opgenomen leningen alsmede mutaties als gevolg van nieuwe leningen. Leningen (excl.woningbouw, x 1.000) bedrag % stand per gem. 4,558 bij: nieuwe leningen af: reguliere aflossingen af: vervroegde aflossingen bij: herfinanciering n.v.t. n.v.t. stand per gem. 4,555 In 2013 is geen herfinanciering van oude leningen aan de orde. Voor nieuw aan te trekken vaste geldleningen in 2013 moet in onze visie een percentage van rond 4,50% zeker haalbaar zijn. Genoemd percentage kan evenwel onder druk komen te staan zodra de economische situatie van met name zwakke lidstaten van de Europese Unie verslechtert. Er zullen dan turbulenties op de kapitaalmarkt ontstaan met mogelijk hogere tarieven als gevolg. Uitzettingen Het gaat hierbij om uitzettingen korter dan een jaar. Ze hebben tot doel optimaal rendement uit een incidentele overliquiditeit te halen. Relatiebeheer De gemeente onderhoudt rekeningen bij meerdere banken. In de eerste plaats valt te noemen de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), waar tevens een kredietfaciliteit van ruim beschikbaar is. Bij de ING-groep bedraagt het mogelijke kredietvolume Daarnaast is er omwille van invorderings-strategische overwegingen een rekening in Duitsland. Met name met de BNG vindt regelmatig overleg plaats inzake optimalisering van bestaande producten, nieuwe producten, en het niveau van de dienstverlening. Kasbeheer Kasbeheer regelt het beheer van saldi en liquiditeiten en zoveel mogelijk de sturing van middelenstromen. Doel is het optimaliseren van het renterendement. Daarbij worden de volgende korte-termijnproducten gebruikt: rekening-courant-krediet, dag- en kasgelden. Additionele aandachtspunten zijn de beperking van het contante geldverkeer en de promotie van elektronische betaalvormen. Organisatie Verantwoordelijkheden, bevoegdheden en overige in het treasurytraject aan de orde zijnde spelregels zijn in de actuele Financiële verordening gemeente Kerkrade 2008 (raad juni 2008, gewijzigd op het 117

120 onderdeel financieringsfunctie raad februari 2010) en het treasurystatuut opgenomen. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. Informatievoorziening Ten behoeve van de treasuryfunctie wordt zowel van interne als externe informatiesystemen gebruik gemaakt. Bij de externe informatievoorziening is een prominente rol voor BNG-dataservices on-line weggelegd. De efficiency van de systemen wordt regelmatig geëvalueerd. Schatkistbankieren en Wet Houdbare overheidsfinanciën Beide regelingen moeten gezien worden in het licht van de financiële positie van de Nederlandse overheid in relatie tot afspraken binnen de Economische Monetaire Unie. Het Besluit Schatkistbankieren is op 4 juni 2012 in de Staatscourant geplaatst als uitvloeisel van afspraken uit het sakkoord verplicht provincies, gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen ingaande 2013 tot schatkistbankieren. Dit betekent dat gemeenten verplicht zijn financiële overschotten te stallen bij het Rijk. Op die manier wil het Rijk de overheidschuld verminderen. De maatregel stuit op fel verzet. Gemeenten voelen zich aangetast in hun autonomie en verwachten minder rendement van de schatkistbelegging. De rentevergoeding uit de schatkist is immers zeerbescheiden. De Vereniging Nederlandse Gemeenten is bezig met een tegenoffensief. De Wet Hof ligt momenteel voor advies bij de Raad van State. Zie in dit verband ook de risicoparagraaf in deze. De Wet betreft de Nederlandse uitwerking van Europese afspraken ten aanzien van de overheidsfinanciën. Een eerste afspraak betreft een pakket maatregelen dat o.a. aanscherpingen van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) bevat en een richtlijn met minimumeisen aan nationale sraamwerken. Onderdeel van deze minimumeisen zijn het maken van afspraken tussen centrale en decentrale overheden over het respecteren van afspraken uit het SGP. Een tweede Europese afspraak betreft een besluit van de lidstaten van de eurozone om de vereisten van het SGP te verankeren in nationale wetgeving, zodanig dat de sdiscipline op nationaal en decentraal niveau is gewaarborgd. De reden om tot komen tot aangescherpte Europese afspraken is gelegen in de recente ontwikkeling van de overheidsfinanciën van de lidstaten en het ontbreken van sdiscipline in een aantal landen. Van de nationale verankering van de vereisten gaat een heldere disciplinerende werking uit, die laat zien dat de lidstaten de urgentie en noodzaak zien van het op orde brengen van het functioneren van de Economische Monetaire Unie (EMU). Kernpunt in de operatie is de ontwikkeling van een beheersmodel van het EMU-saldo van de decentrale overheden. In het Bestuurlijk Overleg (Rijk, VNG, IPO) is afgesproken dat in 2013 met een model op hoofdlijnen wordt proefgedraaid. In het najaar 2012 worden de gemeenten nader geïnformeerd. Momenteel gelden nog de bestuursafspraken ten aanzien van het EMU-tekort. Dit betekent dat in 2013 een EMU-tekortnorm van 0,5% BBP voor de gezamenlijke decentrale overheden geldt, waarvan 0,38% voor gemeenten. Afspraken over het saldopad vanaf 2014 zijn aan het nieuwe kabinet. In het separate bijlagenboek bij de 2013 is een meerjarige berekening van het EMU-saldo voor Kerkrade opgenomen. Hieruit blijkt voor 2013 een EMU-tekort van 14,4 miljoen (primaire ). De belangrijkste oorzaak zijn de geraamde investeringen ten laste van het structuurfonds. Dit bedrag is nog aan veranderingen onderhevig, afhankelijk van de feitelijke ontwikkelingen. De norm voor Kerkrade voor 2013 is nu nog niet bekend.. 118

121 5. Paragraaf bedrijfsvoering Deze paragraaf beoogt inzicht te geven in de stand van zaken en voornemens ten aanzien van diverse aspecten van de gemeentelijke bedrijfsvoering. a. Financieel beleid en beheer De belangrijkste kaders voor financieel beleid en beheer zijn vastgelegd in de financiële verordening (art.212) en de actuele Nota Reserves en Voorzieningen. Daarnaast zijn er diverse interne regels vastgesteld ten behoeve van een adequaat financieel beleid en beheer In de controleverordening (art.213) is de wettelijke verplichte accountantscontrole geregeld. Ten behoeve van de accountantscontrole zal aanvullend jaarlijks een geactualiseerd toetsingskader in de vorm van een controleprotocol door de raad vastgesteld moeten worden. In dat controleprotocol zijn alle laatste wijzigingen in wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen en voorschriften, verwerkt. Deze zijn immers niet statisch. Het college verricht op grond van artikel 213A onderzoeken naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het door het college gevoerde bestuur. De verwachting is dat deze wettelijke verplichting gaat verdwijnen. Provinciaal toezicht, accountantscontrole, interne controle, rekenkameronderzoeken én 213A-onderzoeken blijken toch wat veel van het goede. De Provincie heeft medio 2012 haar Financieel Verdiepingsonderzoek 2012 afgerond. Hieruit bleken geen opmerkingen rondom het financieel beleid en beheer. Wel blijft de Provincie vanuit haar toezichthoudende rol letten op een structureel meerjarig sluitende, temeer daar de overheidsfinanciën sterk onder druk staan. b. Organisatieontwikkeling en Human resource management Organisatieontwikkeling De ontwikkeling, de herstructurering en de daaraan gekoppelde nieuwe inrichting van de processen bevindt zich in een afrondende fase. De bestuursopdrachten spitsen zich nog toe op de sectoren Stad en Mazo. De nieuwe inrichting loopt gepaard met verschuiving van taken en veranderende wetgeving waardoor op meerdere sporen gelijktijdig geschakeld moet worden Parallel hieraan loopt financiële bezuiniging in de gemeente Kerkrade waarbij minder middelen dwingen tot meer efficiency en die ons noodzaakt om keuzes te (laten) maken. Daarbij komt dat de sociaal-maatschappelijke veranderingen elkaar in een snel tempo opvolgen. Overwegingen over investeringen en bezuinigingen dienen nadrukkelijk gekoppeld te worden aan doelen en resultaten zoals verwoord in de uitwerkingen van bestuursopdrachten. Die uitkomsten en inrichtingen hebben wederom consequenties voor de inzet van personeel en zullen we ons nog meer strategisch moeten richten op toekomstige ontwikkelingen en die in concrete acties en beleidskeuzes op personeelsbeleid moeten vertalen. Voor de komende jaren blijft de focus gericht op het continue aanpassen van enkele bedrijfsonderdelen, op basis van mogelijke insourcing, outsourcing of samenwerking waarbij kostenreductie leading is. De omvang van management- en staffuncties krijgen daarbij meer aandacht dan primaire en uitvoerende dienstonderdelen. Dat leidt tot vergroting van de span-of-control bij vertrek of gewijzigde belasting van functionarissen. Verdere samenwerking vanuit de centrumgedachte of op Parkstedelijk niveau dan de gesloten overeenkomsten op het terrein van ICT en KCC bieden kansen om capaciteit en middelen te bundelen. Het uitgangspunt van een flexibele inrichting met variabele inzetmogelijkheden blijft onverkocht overeind. De sociale inbedding en begeleiding blijft overeind waarbij er wel meer sprake is van verzakelijking. De doorontwikkeling van eerdergenoemde strategische personeelsplanning wordt versterkt door samenwerking met de regionale netwerken. Daarbij participeert Kerkrade in de proeftuinomgeving met BZK om het vraagstuk van vergrijzing en ontgroening op organisatieniveau te kunnen tackelen. Het voortdurend veranderingsproces legt een druk op individuele medewerkers en enkele specifieke organisatieonderdelen en blijft dan ook gepaard gaan met juiste en tijdige informatie en een goed samenspel met de ondernemingsraad en verbonden partijen. De euregionale samenwerking

122 biedt vanuit de inzet van een pilot de eerste intersectorale mogelijkheden om medewerkers flexibel inzetbaar te maken. Human Resource Management (HRM) Het ziekteverzuim over 2011 kwam uit op 7,29% (zie ook sociaal jaarverslag 2011). Het ziekteverzuim over 2012 ligt op basis van voorlopige cijfers hoger, maar kan nog sterk worden beïnvloed door de komende maanden. Het ziekteverzuim vraagt om een stringentere invulling vanuit een meer centrale sturing en control. Het samenwerkingsverband met externe partners wordt verbreed om meer maatwerk te kunnen leveren. Op hoofdlijnen zijn afspraken gemaakt om het verzuim met 1% te verminderen waarbij expliciet aandacht wordt besteed aan de gedragscomponent bij langdurige zieken die het percentage aanzienlijk beïnvloeden. Bedrijfsmaatschappelijk werk is op basis van de toenemende casuïstiek verruimd. Het eigen risicodragerschap zal hernieuwd worden afgezet tegen de mogelijkheid van het verzekeringstelsel op basis van geprognosticeerde instroom. In de primaire 2013 is rekening gehouden met een totaal budget inhuur derden conform de actuele definities van het CBS (lastencategorie inhuur personeel van derden, waarbij uitsluitend de arbeidskosten op basis van een tarief in rekening worden gebracht; oftewel uurtje/factuurtje ) van afgerond Hiervan is bijna voor de reguliere inhuur van WSW-medewerkers. Circa is voor reïntegratie-activiteiten, die ten laste gaan van het participatiebudget. Het restant van circa is beschikbaar voor de sectoren. Daarnaast is er nog een reconditioneringsbudget van , dat middels vastgestelde procedures kan worden benut door sectoren in geval van vervanging bij ziekte. De externe inhuur is onder de landelijke normering en kan onder gecontroleerd toezicht verruimd worden (ten laste van andere budgetten) om tijdelijke werkzaamheden en projecten, anders dan door eigen potentieel te laten uitvoeren. Die integrale afweging en keuze dient per sector en beleidstaak telkenmale gemaakt te worden en zal ook op basis van efficiency getoetst worden. Bezuinigingen en ontwikkelingen staan op het bestedingsvlak haaks op elkaar omdat door verdergaande bezuinigingen ingrijpende keuzes gemaakt worden. De gevraagde flexibele opstelling veronderstelt dat medewerkers in die ontwikkelingen gefaciliteerd worden. Met de insteek vanuit het Verrijkte Werken worden verkennend vormen van arbeidsparticipatie onderzocht die mogelijk leiden tot effectieve inzet. Meer als middel dan als doel. Bij de medewerkers wordt een beroep gedaan op de zelfwerkzaamheid en eigen verantwoordelijkheid als het gaat om het behoud van kennis en competenties. De flexibilisering krijgt verdere invulling door functionele mobiliteit en inzet van medewerkers op klussen en projecten. Het gebruik van de A+O-ontwikkelscan leidt tot meer inzicht van competenties en mogelijkheden van medewerkers. Het stijgende aantal taakbelastingen en functiewisselingen draagt positief bij aan die flexibele inzet. Op deze wijze wordt niet alleen meer gedacht in functies doch meer in taken, klussen en projecten. De wijze van beschrijving van functieprofielen wordt nog meer generiek gemaakt waarbij aansluiting naar de landelijke systematiek HR21 wordt overwogen. Dat overzicht en inzicht levert de verbinding voor ons strategisch Personeelsbeleid waarmee we de toekomst flexibel tegemoet kunnen zien. Vanuit goed werkgeverschap handhaven we faciliteiten die noodzakelijk zijn om het verschil op de arbeidsmarkt te kunnen maken en mensen aan ons te kunnen binden. Vorming en scholing zijn daarbij sleutelwoorden. Het management ontwikkeltraject krijgt navolging waarbij klantbeleving, persoonlijk meesterschap leiden tot Verrijkter Werken. Vitale medewerkers die met verrijkte mogelijkheden en technologie invulling gaan geven aan die veranderende omstandigheden voor hun zelf en de organisatie. Open en transparante communicatie zijn daarbij een belangrijke voorwaarde. De HRM-instrumenten die daarbij nodig zijn zullen al dan niet in een elektronische omgeving worden aangeboden en waar nodig worden aangepast. De wijze van belonen en bezoldigen van deze prestaties maakt specifiek onderdeel uit van die aanpassing met inbegrip van een goede dialoog met de ondernemingsraad. Loonontwikkeling Recent is tot 2013 met moeite en na veel discussie over de bezuinigingsgolf een nieuwe CAO gemeenten overeengekomen met een beperkte loonstijging. Deels met terugwerkende kracht en wederom gekoppeld aan een korte looptijd. Aanvullend worden er op basis van schaalniveau gedifferentieerd eenmalige bedragen aan medewerkers verstrekt. Voor ontwikkeling van medewerkers is in de nieuwe CAO ruimte gecreëerd. Nadere uitwerking en financiering op dit punt dienen nog plaats te vinden. De aanhoudende lage rentestand en de tegenvallende beursresultaten verstoren de opbouw van de reserve voor het herstelplan van het pensioenfonds ABP waardoor hernieuwd een verhoging in de premiedruk plaatsvindt. De financiële consequenties worden naar verwachting in september duidelijk. 120

123 c. Overige bedrijfsvoeringsonderwerpen Planning en control / sopzet In deze 2013 wordt qua opzet voortgeborduurd op de eerder ingeslagen weg. Het verder verbeteren van de, daar waar mogelijk, is een continu proces. De urentoerekening van het personeel wordt in beginsel eens per bestuursperiode geactualiseerd. Dit is laatstelijk gebeurd in het voorjaar De resultaten worden verwerkt in de Najaarsnota Hoewel macro per saldo neutraal, kan dit nog effect hebben op de individuele baten en lasten per beleidsveld. Uitgangspunt is dat, rekening houdend met vakantie etc., 1 fte op jaarbasis uren te verdelen heeft. Er zijn in totaliteit circa personele uren toegerekend, waarvan circa 15% naar organisatieoverhead, 12% naar sector-overhead en 73% direct ten behoeve van de beleidsvelden en algemene dekkingsmiddelen. Samen met de niet-personeel gerelateerde indirecte kosten (bijvoorbeeld gebouw, telefonie, automatisering, wagenpark) betekent dit dat circa 28 miljoen wordt toegerekend naar de beleidsvelden en algemene dekkingsmiddelen. Inkoop en aanbesteden De bij gelegenheid van de 2012 aangekondigde nieuwe aanbestedingswet laat langer op zich wachten dan oorspronkelijk gedacht. De parlementaire behandeling vergt meer inspanning. De verwachting is dan per 1 januari 2013 de nieuwe wet in werking zal treden. De Aanbestedingswet zal een nationaal wettelijk kader bieden voor het uitvoeren van aanbestedingen. Daarnaast is inmiddels ook sprake van een actualisering van de Europese aanbestedingsrichtlijnen. Deze Europese richtlijnen, die wellicht op een later tijdstip zullen worden geformaliseerd, zullen verankerd moeten worden in de nationale aanbestedingswet. Voor zover de nationale Aanbestedingswet als de geactualiseerde Europese aanbestedingsrichtlijnen daartoe aanleiding geven zal het uit 2008 stammende gemeentelijke inkoop- en aanbestedingsbeleid worden aangepast. Sinds 2007 beschikt de gemeente Kerkrade over een set van eigen Algemene Inkoopvoorwaarden. De VNG heeft voor de gemeenten een Model Algemene Inkoopvoorwaarden voor leveringen en diensten ontwikkeld. Voordelen van deze uniformiteit is deze voor zowel de aanbestedende diensten (=gemeente) als ook de opdrachtnemers zullen leiden tot lastenverlichting. Uniformiteit kan bovendien samenwerking tussen gemeenten bevorderen en vergemakkelijkt het inschrijven door opdrachtnemers. Vanwege deze redenen zullen de uniforme inkoopvoorwaarden van de VNG ook voor de gemeente Kerkrade gaan gelden. Een en ander impliceert dat in 2013 sprake zal zijn van een in meerdere of mindere mate aangepast inkoop- en aanbestedingsbeleid en set van gemeentelijke inkoopvoorwaarden. Interne toetsing Procesgewijs vindt interne toetsing plaats op de naleving van relevante wet- en regelgeving en de financiële stromen, bijvoorbeeld ten aanzien van personeel/salarissen, investeringen, subsidieverstrekking, belastingen en heffingen, treasury, sociale uitkeringen, bouwvergunningen, publiekszaken, onderwijs, etc. Daarbij wordt voor zover van toepassing rekening gehouden met de eisen die worden gesteld in de Single Information Single Audit (Sisa) protocollen. Tevens worden de afrekeningen van diverse projectsubsidies getoetst. Waar relevant, mogelijk en zinvol vinden correcties plaats en/of worden de bevindingen gebruikt voor het doorvoeren van procesmatige verbeteringen. Informatievoorziening en (digitale) dienstverlening (I&D) De visie op de verbeterde dienstverlening blijft onverkort overeind. De rijksoverheid ziet de gemeente niet langer als dé ingang maar als meest nabije ingang voor burgers die zelf niet goed kunnen bepalen bij welke overheidsorganisatie ze met hun vraag kunnen aankloppen. Deze hernieuwde visie doet niet af aan de voor Kerkrade geformuleerde uitgangspunten voor integrale dienstverlening. Facilitering aan burgers blijft de grootste uitdaging waarbij service en klantafhandeling de belangrijkste indicatoren zijn. Via monitoring en permanente evaluatie zullen daar waar nodig aanpassingen en verbeteringen worden doorgevoerd. Nu de nieuwe website een feit is zal de aandacht worden gericht op de doorontwikkeling 121

124 van het E-loket voor burgers, bedrijven en instellingen. Het informatiecentrum op de begane grond zal deels worden ingericht voor informatiestrekking over projecten in de openbare ruimte (Centrumplan). De inmiddels afgeronde bestuursopdracht waarbij het Burgerplein onderdeel gaat vormen van de Bestuursdienst, biedt perspectief voor verdere integratie van de verschillende kanalen zoals balie, telefonie, post en mail. Aanvullende opleidingen en trainingen op het werk hebben geleid tot die verbreding alsmede een uitbreiding van producten en full service afhandelingen. De start van een pilot zaakgericht werken zal voldoende ervaringen opleveren om op termijn diverse back-office taken geheel of gedeeltelijk onder te brengen bij het Klantcontactcentrum (KCC). Doelstelling blijft een betere klantservice bij een gelijktijdige efficiëntere en effectievere bedrijfsvoering. De samenwerkingsafspraken in de regio over een voorlopige KCC in lichte vorm sluiten daar nauw op aan. De ervaringen uit Kerkrade zullen hierbij meer dan bruikbaar zijn. Raadsinformatie is via de website in beeld en geluid te raadplegen en sinds kort kunnen de vergaderstukken via de ipad worden opgevraagd. Papierloos vergaderen is nog geen speerpunt, maar dit thema zal dit sjaar zeker op de agenda worden geplaatst. Om te komen tot een eenmalige opslag en meervoudig gebruik van raadsinformatie, zal voor de vergaderingen van de raad en het college de agendamodule van het document management systeem worden ingezet. De in het informatiebeleidsplan beschreven informatie-architectuur zal als leidraad voor de toekomstige ontwikkelingen worden gebruikt. Speciale aandacht zal worden geschonken aan sturing en beheer van de informatie-architectuur en de rechtmatigheid van investeringen met een ICT component. Nu de samenwerking met de gemeente Heerlen geformaliseerd is zal worden gewerkt aan de herinrichting van de ICT beheerorganisatie binnen de gemeente waarbij contractmanagement als intermediaire functie tussen de achterblijvende demand organisatie zal worden opgezet. De uitgangspunten van het Verrijkte werken worden hierbij meegenomen. Daarbij zal vanuit het geactualiseerde informatiebeleidsplan en de projectenkaart de noodzakelijke capaciteit gebundeld worden en vervolgens waar nodig flexibel en gedeconcentreerd ingezet worden. De rijksoverheid heeft er voor gekozen om digitale informatievoorziening tot speerpunt van beleid te maken. De opslag van papieren documenten in de gemeentelijke archiefbewaarplaats voldoet aan alle formele eisen en behoeft geen specifieke aandacht. Het beheer van digitale informatie vergt echter specifieke deskundigheid en dreigt in de toekomst een aanzienlijke kostenpost te worden. De gemeente Kerkrade zal ook op dit terrein open moeten staan voor samenwerking met andere overheids- en semioverheidsinstanties. Communicatie en stadsmarketing De in het communicatiebeleidsplan Communicatie, zintuig van de gemeente aangereikte eerste aanzet tot stadsmarketing zal in het 4e kwartaal van 2012 uitgewerkt worden in een stadsmarketingplan dat in samenwerking met de belangrijkste partners in de stad is opgesteld. Dit stadsmarketingplan zal in 2013 resulteren in een aantal concrete uitvoeringsplannen. 122

125 6. Paragraaf verbonden partijen De gemeente Kerkrade heeft bestuurlijke en financiële belangen in verbonden partijen. De in 2009 geïntroduceerde nota Verbonden partijen is op basis van een eigen visie de uitwerking van het rapport "Het verband met verbonden partijen" van de rekenkamercommissie(s) Parkstad Limburg. De nota, welke eind 2012 zal worden geactualiseerd, beschrijft de sturingsrelatie met en de risicobeheersing bij verbonden partijen. In onderstaand overzicht wordt een opsomming van de verbonden partijen gegeven. In de bijlage verbonden partijen achterin dit boekwerk is op basis van het Verdiepingsonderzoek 2012 van de Provincie de informatie uitgebreid met financiële gegevens en het aandeel van de gemeente in de verbonden partij. Voorts is er nog een zgn. intern register verbonden partijen conform het BBV, mede als basis voor de nota Verbonden partijen. De financiële gegevens worden één maal per jaar geactualiseerd aan de hand van de laatst beschikbare jaarrekeningen. In onderstaand overzicht worden de verbonden partijen opgesomd: Verbonden partijen gemeente Kerkrade) 1. GR Reinigingsdiensten Rd4 2. GR GGD Zuid-Limburg 3. GR Werkvoorzieningschap O.Z.L. 4. GR Stadsregio Parkstad Limburg 5. GR voor Sociale Kredietverstrekking en Schuldhulpverlening in Limburg 6. GR Eurode 7. NV Licom 8. Nazorg Limburg BV 9. NV Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) 10. NV Reinigingsdiensten Rd4 11. Gaia Park B.V. 12. BV Holding Stadion Kerkrade 13. NV Industriebank LIOF 14. EBC GmbH & Co. KG 15. Technologiepark Herzogenrath GmbH 16. BV Parkeeraccommodaties Kerkrade 17. BV Multifunctioneel complex d'r Pool 18. NV Bank Nederlandse Gemeenten 19. NV Enexis Holding 20. NV Attero Holding (was Essent Milieu) Diverse tijdelijke deelnemingen als gevolg van verkoop productie- en leveringsbedrijf Essent aan RWE: 21. (Vordering op Enexis BV, Verkoop Vennootschap BV, CBL Vennootschap BV, Claim Staat Vennootschap BV en vanaf 2011 de stichting Essent Sustainability Development 22. GR Veiligheidsregio Zuid-Limburg 23. NV Parkstad Limburg Theaters 24. NV Luchtvaartterrein Maastricht Aachen Airport Met betrekking tot Holding Stadion Kerkrade en NV Licom wordt verwezen naar de risicoparagraaf. De vml. GR Brandweer Zuid-Limburg is vanaf de GR Veiligheidsregio Zuid-Limburg. 123

126

127 7. Paragraaf grondbeleid a. Visie op het grondbeleid Het grondbeleid volgt het ruimtelijk beleid en richt zich daarmee op het ontwikkelingsprogramma woningbouw en op het ontwikkelingsprogramma bedrijventerreinen. In de jaarlijkse Grondnota die als rode draad fungeert, wordt steeds een relatie gelegd tussen de ruimtelijke taakstelling, het uit te voeren grondbeleid en de financiële gevolgen. - Het ontwikkelingsprogramma woningbouw Op basis van de Regionale Woonvisie op Hoofdlijnen is in 2007 de Regionale Woningbouwprogrammering vastgesteld. De werkingsduur van de programmering is verlengd tot en met De regionale woonvisie voor de periode is in voorbereiding en zal naar verwachting eind 2012 begin 2013 worden vastgesteld. De bevolking in de regio Parkstad neemt sneller af dan aanvankelijk werd gesteld. Om verpaupering en leegstand te voorkomen hebben de gemeenten en woningcorporaties in Parkstad een Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg ontwikkeld. Deze visie is 14 december 2009 door de Parkstadraad vastgesteld en geldt als kaderstellend beleidsdocument voor de periode Het doel is om in Parkstad te bouwen aan een sterke regio. Een evenwichtige woningmarkt voor de huidige en toekomstige bewoners is daarbij van groot belang. In deze visie is het motto van de Gemeente Kerkrade Werkend zorgen voor Morgen. Kerkrade en haar partners streven naar een leefbare stad voor bewoners, bedrijven, winkeliers en bezoekers. Voor Kerkrade geldt een forse onttrekkingsopgave. Daarentegen bieden de campusontwikkelingen bij de RWTH in Aken kansen om nieuwe bewoners aan te trekken. De visie onderscheidt een tweetal ontwikkelingsgebieden, namelijk Vroenhof-Bleijerheide en een deel van Kerkrade-West. Bijzondere planontwikkeling is voorzien in het Rolduckerveld waar wonen in het groen als thema wordt uitgewerkt. Daarnaast wordt een aantal verdunningsgebieden aangegeven, namelijk Kommerveld en Eygelshoven, Haanrade, Chevremont, Rolduckerveld, Holz, Bleijerheide, Gracht en Heilust/Kaalheide. In november 2010 is in het kader van de actualisatie van de transformatieopgave de onttrekkingsopgave per voor de Gemeente Kerkrade vastgesteld op woningen. De Structuurvisie Kerkrade is 30 maart 2011 door de Raad vastgesteld en betreft een gemeentelijk strategisch beleidsdocument, waarin op hoofdlijnen de afwegingen en keuzes voor de komende tien jaar zijn beschreven. Het is een richtinggevend document waarin duidelijk wordt welk sociaal, economisch en ruimtelijk beleid de gemeente nastreeft. De gemeentelijke structuurvisie en nieuwe stadsdeelvisies vormen het kader voor ruimtelijke plannen, initiatieven en uitvoeringsprogramma s. In deze visies dient duidelijk te worden hoe de ontwikkelingsgebieden en verdunningsgebieden feitelijk worden ingevuld en wat dit betekent voor de woningbouwplannen, die in de woningbouwprogrammering tot en met 2012 staan aangeduid. Duidelijk is dat niet alle woningbouwlocaties kunnen worden ontwikkeld. Voor zover nodig zal gezocht worden naar acceptabele oplossingen voor beide partijen, met name voor de harde plannen waarbij al een bouwvergunning is verleend, ontwikkelingsovereenkomsten zijn gesloten etc. Van belang is in dit kader het structuurvisiebesluit Wonen en Retail uit 2011 waarin is besloten om vanaf 1 januari 2013 bij het actualiseren van bestemmingsplannen de nog niet benutte ontwikkelingsmogelijkheden voor wonen te verwijderen, tenzij deze passen binnen het beleid zoals te verwoorden in de Regionale Woonvisie In februari 2011 is door de Raad de stadsdeelvisie voor Kerkrade-West vastgesteld. De kwantitatieve opgave voor dit stadsdeel voor de periode tot 2020 bestaat uit een netto onttrekking van 527 woningen aan de woningvoorraad. Doordat de herstructureringsvisie voor Oost en Noord nog moeten worden uitgewerkt kunnen de gevolgen voor het woningbouwprogramma met betrekking tot deze stadsdelen voor 2013 en verder niet expliciet worden aangegeven. Uit de stadsdeelvisies zal blijken welke plannen nog als prioritair kunnen worden aangemerkt en welke plannen niet of in een gewijzigde vorm door dienen te gaan. Ondanks de krimp zullen omwille van een kwaliteitsverbetering van de woningvoorraad beperkt nieuwe woningen worden gebouwd. 125

128 Behalve met de krimp wordt bij de uitwerking van het woningbouwprogramma ook rekening gehouden met de gevolgen van de economische ontwikkelingen op de woningmarkt. Zowel de projecten in uitvoering als de projecten in voorbereiding ondervinden daarvan last. De woningmarkt zit op slot met als gevolg dat de uitvoering van de plannen stagneert en de haalbaarheid van projecten onder druk is komen te staan. - Herstructurering winkelcentra Met betrekking tot de herstructurering van de centra van Kerkrade en Eygelshoven kan het volgende worden vermeld. Centrumplan In oktober 2011 is de realiseringsovereenkomst met Metroprop B.V. voor de bouw van een nieuw winkelcentrum ontbonden. De gemeente heeft in juni 2012 ingestemd met de aankoop van de panden die in het bezit waren van Metroprop verworven. Met de verwerving van deze panden, de verwerving van de theaterpassage in 2011 en in het verleden de gronden en panden aan de Mozartstraat en de Van Beethovenstraat heeft de gemeente alle strategische gronden voor de ontwikkeling van het centrum in haar bezit. Eind 2011 is gestart met de voorbereiding van een nieuw plan. In oktober 2012 wordt de raad het projectplan en het stedenbouwkundig ontwerp voorgelegd met een eerste financiële raming op hoofdlijnen. Daarna dient voor een nog nader te bepalen tijdsbestek een samenwerkingsovereenkomst met de nieuwe ontwikkelaar opgesteld te worden. In het kader van de samenwerkingsovereenkomst wordt het centrumplan definitief doorontwikkeld in een concreet bouwplan met vergunningaanvragen. Vooruitlopend op de realisatie van het nieuwe winkelcentrumplan is het zogenaamde 10-puntenplan in het leven geroepen. Dit plan voorziet in een upgrading / ontwikkeling van een tiental locaties in het centrum van Kerkrade met als doel het vergroten van de fysieke en functionele aantrekkelijkheid van het centrum. Het 10-puntenplan zal integraal onderdeel uitmaken van het centrumplan en wordt ook in de integrale planning opgenomen. De punten uit het 10-puntenplan zullen ingedeeld worden bij de thema s uit het centrumplan wonen/winkels/parkeren; maatschappelijk vastgoed (theater/bibliotheek) en openbare ruimte. Eygelshoven In 2012 is gestart met de herstructurering op de locaties Op de Bossen en Holtskuilenstraat met de sloop van 52 woningen. Daarna zal een beperkt aantal grondgebonden woningen wordt teruggebouwd. De openbare ruimte zal in 2013 worden opgewaardeerd. Voor de herstructurering van de locatie Burgemeester Dohmenplein zullen de voorbereidingen en besluitvorming in de 1 e helft van 2013 plaatsvinden. - Visieontwikkeling Atriumterrein Het masterplan Citadel Rode voor het Atriumterrein bestaat uit een stedenbouwkundige visie en een bijbehorend globaal programma. Het plangebied wordt begrensd door de Wijngracht, de Dr. Kreijenstraat, het Kerkplein, de begraafplaats en de spoorlijn. Voor de korte termijn is in januari 2010 met Atrium MC een overeenkomst gesloten voor de ontwikkeling van een zorggebouw met m2 ziekenhuisvoorzieningen en m2 1 e lijns gezondheidszorgvoorzieningen. In dat kader heeft de gemeente Kerkrade in mei 2012 een perceel van Atrium MC verworven om nieuwe openbare ruimte achter het raadhuis te realiseren. Op de middellange termijn gaat het masterplan uit van het realiseren van 235 woningen en zakelijke dienstverlening in samenhang met de aanleg van een lightrailhalte. Gelet op de laatste ontwikkelingen op de woningmarkt is het noodzakelijk om de visie in het masterplan opnieuw tegen het licht te houden en mogelijk aan te passen aan de actualiteit. Tevens maakt de geplande woningbouwopgave voor het Atrium geen deel uit van het woningbouwprogramma tot en met Deze wordt in samenhang met de uitwerking van de herstructureringsopgave binnen de stadsdeelvisie Kerkrade-Oost bezien. Voor het gehele plangebied dient een nieuw bestemmingsplan te worden opgesteld teneinde de programmatische invulling mogelijk te maken. Gezien de schaalgrootte zal de herontwikkeling meerdere jaren in beslag nemen. 126

129 Atrium MC heeft de gemeente verzocht mee te werken aan de versterking van het eigen vermogen van Atrium MC in relatie tot de financieringsmogelijkheden van nieuwbouwprojecten van Atrium in Heerlen, Brunssum en Kerkrade. In dit kader is de gemeente voornemens om in 2012 met Atrium MC overeen te komen een perceel grond te verwerven op het Atriumterrein. Kerkrade-West Op basis van de Stadsdeelvisie De re-creatie van Kerkrade-West heeft de gemeente Kerkrade op 28 februari 2011 een samenwerkingsovereenkomst getekend met Hestia groep, Provincie Limburg en Regio Parkstad Limburg. Het doel van de samenwerking is de herstructurering van Kerkrade-West door in te zetten op de zogenaamde high five van voorzieningen en wonen, veiligheid, participatie, duurzaamheid en identiteit. In deze overeenkomst is een aantal deelgebieden benoemd, namelijk Heilust, Bestaande wijk van Morgen, Akerstraat, Transferium, Internationaal woonmilieu Gracht en Lokaal energiebedrijf. Voor elk van die deelprojecten zal de samenwerking verder vormgegeven worden in een uitvoeringsovereenkomst. Voor het deelgebied Heilust is op 8 december 2011 is door gemeente, Hestia, Parkstad en provincie de uitvoeringsovereenkomst Heilust getekend. Het doel van de overeenkomst is het realiseren van een vernieuwde duurzame leefomgeving. Er wordt geïnvesteerd in mensen, openbare ruimte, woningen, voorzieningen en infrastructuur, identiteit, welzijn / participatie en veiligheid. Daarmee wordt bijgedragen aan de regionale opgave om de woningvoorraad te herstructureren en te transformeren conform de envelop voor Kerkrade-West. De uitvoerende partijen zijn de gemeente en Hestia. Programmatisch bestaat het uitvoeringsprogramma uit de volgende onderdelen: - De sloop van huur- en koopwoningen (ca. 500); de bouw van huur- en koopwoningen (ca. 65); - De bouw van een Multifunctionele Accommodatie (MFA); - Investeringen in de Openbare Ruimte: infra, park, speeltuin, Cruijff court, thematuin, stadslandbouwpark; - De uitvoering van het Sociaal Programma. De grondexploitatie en de vastgoedexploitatie van de MFA komen voor rekening en risico van de gemeente. Na realisatie komen het beheer en onderhoud voor rekening van de gemeente evenals de exploitatie van de MFA. De exploitatie van het Sociaal Programma komt voor rekening van Hestia en gemeente, ieder voor een gelijk deel. De vastgoedexploitatie van de woningen komt voor rekening en risico van Hestia, die na realisatie de koopwoningen zal verkopen en de huurwoningen in beheer, onderhoud en exploitatie zal nemen. In dit kader heeft de Raad in februari van 2011 gelden uit onder meer het structuurfonds aan de herstructurering van Heilust toegekend. Daarnaast is aan Hestia en gemeente in totaal 10,6 miljoen uit het transformatiefonds toegekend voor Heilust ( 7,7 miljoen) en de Bestaande wijk van Morgen ( 2,9 miljoen). In 2012 is gestart met de sloop van de eerste witte flat en in 2013 zal de tweede witte flat worden gesloopt. Naar verwachting wordt het bestemmingsplan Heilust in 2013 vastgesteld. Daarna kan worden gestart met de eerste fase van de aanleg van het park. Het ontwerp van de MFA en de speeltuin zal in 2013 gereed zijn. De verwerving van particulier bezit in relatie tot het park is in 2012 gestart. De uitwerking van het Sociaal Programma is in 2012 gestart en de uitvoering zal eind 2012 begin 2013 starten. Voor het deelgebied Akerstraat-Industriestraat wordt ingezet op het versterken van het kernwinkelgebied, omdat dit een katalysator vormt voor de revitalisering van de gehele Akerstraat. Op de hoek Carboonplein, Kleingraverstraat en de omgeving van de kerk wordt een herontwikkeling voorzien, zodat een verdere versterking van de winkelstructuur in het kernwinkelgebied kan plaatsvinden, een nieuw ontmoetingsplein rondom de kerk kan worden ontwikkeld en de Akerstraat kan worden doorgetrokken richting de toekomstige lightrailhalte. Het Transferium met lightrailhalte vormt een afzonderlijk deelgebied gelegen ten zuiden van de Industriestraat. Hier is de ontwikkeling van het zogenaamde Recreatie Pluspunt voorzien. Dit vormt een cruciaal programmaonderdeel in de realisering van de stadsdeelvisie Kerkrade-West. Het Recreatie Pluspunt wordt vormgegeven door de ontwikkeling van een Transferium / halte aan de zuidzijde van Kerkrade-West (Spekholzerheide) als een recreatief-toeristisch knooppunt zodanig dat: 127

130 - Het hele stadsdeel West goed ontsloten wordt en goed bereikbaar is via openbaar vervoer zowel naar Duitse zijde (Aken) als naar Heerlen / Maastricht. Daarmee wordt aangesloten op het regionale en internationaal vervoersnetwerk; - De verbinding vanuit dit knooppunt met de omliggende toeristisch-recreatieve attracties concreet tot stand komt en aansluit op langzaam verkeersroutes van en naar het Transferium / halte; - Een logisch ruimtelijk- functionele verbinding tot stand komt tussen Akerstraat en Transferium / halte zodat dit hele gebied tussen Industriestraat en Akerstraat als sterk en compact stadsdeelcentrum kan functioneren. Een eerste stap daarbij is dat er een projectplan voor het deelproject wordt opgesteld. In het projectplan moet ingegaan worden op scenario s Avantislijn (wel of niet doorgaan) en de consequenties en risico s (o.a. voorinvestering strategische aankoop) daarvan voor het deelproject Transferium / halte. De planontwikkeling voor Transferium / halte is voorzien voor dit jaar. De daadwerkelijke realisatie en de vorm waarin het Transferium / halte gerealiseerd wordt hangt samen met een go / no go voor de Avantislijn. Dit beslismoment is voorzien voor medio In de Bestaande wijk van Morgen, de Dahliastraat en omgeving, worden huurwoningen van Hestia kwalitatief verbeterd, in combinatie met het verhogen van de mate van duurzaamheid en herinrichting van de openbare ruimte. De renovatiekosten komen voor rekening van de corporatie. In dit kader is uit het innovatiefonds (als onderdeel van het transformatiefonds) aan Hestia 2,9 miljoen toegekend voor ingrepen ten gunste van de duurzaamheid. Voorwaarde is wel dat de gemeente (vergelijkbaar met Heilust) ook hier additionele gelden beschikbaar stelt. In 2012 is de 1 e fase van de renovatie van 100 woningen afgerond. In 2013 zal worden gestart met de 2 e fase (65 woningen). De planvorming voor de herinrichting van de openbare ruimte is in 2012 afgerond. De uitvoering van de herinrichting van de openbare ruimte is in 2013 voorzien. Kerkrade-Oost I Woningstichting Land van Rode en gemeente hebben op 20 oktober 2011 een intentieovereenkomst ondertekend om samen een stadsdeelvisie voor Kerkrade Oost I op te stellen. Het plangebied bestaat uit: het stadscentrum en de aangrenzende woonbuurten Bleijerheide, Nulland, Holz en Rolduckerveld. Daarnaast maken het stadspark en abdijcomplex Rolduc en omgeving onderdeel uit van het plangebied. De gemeentelijke structuurvisie Kerkrade van 30 maart 2011 en de Vastgoedsturing van woningstichting Land van Rode (2008) vormen de belangrijkste kaders voor het opstellen van de stadsdeelvisie. De visie tot 2030 is integraal en zal conform de stadsdeelvisie West naast fysieke ook sociale en economische aspecten onderzoeken en maatregelen in een meerjaren uitvoeringsprogramma hiervoor opnemen. De visie zal aansprekend en realistisch (inclusief een globale gebiedsexploitatie en een strategisch investeringsplan) zijn. De opgave bestaat eruit dat de gemeente en woningstichting samen met andere betrokken partijen de komende jaren aan de slag gaan om projecten en plannen uit te voeren die ervoor zorgen dat het centrum en aangrenzende buurten duurzaam worden (her)ontwikkeld en getransformeerd zodat de leefbaarheid versterkt wordt en gericht kan worden ingespeeld op demografische en maatschappelijke ontwikkelingen als gevolg van het krimpscenario waardoor de waarde van het vastgoed stabiel blijft dan wel verbetert. In de op te stellen stadsdeelvisie zullen strategische keuzes voor de korte (tot 2015), middellange ( ) en lange termijn (na 2020) worden gemaakt op het terrein van: - de transformatieopgave (o.a. sloop van circa woningen in het gehele stadsdeel Oost tot 2020, waarvan het merendeel in Oost I); - het waardebehoud van gebouwen; - de aanpak van leegstand en braakliggende terreinen; - het aanbrengen van samenhang tussen deelgebieden en projecten; - de afstemming van grensoverschrijdende ruimtelijke ontwikkelingen. Halverwege 2011 is gestart met het opstellen van de visie. Eind 2012 zal de stadsdeelvisie Kerkrade-Oost I voor vaststelling worden aangeboden aan de Raad en vervolgens zal een samenwerkingsovereenkomst tussen betrokken partijen in het plangebied worden gesloten. 128

131 Kerkrade-Oost II en Noord In 2012 zal afhankelijk van de voortgang van de andere stadsdeelvisies en uitvoeringsprogramma's worden gestart met het opstellen van beide visies. - Het ontwikkelingsprogramma bedrijventerreinen De Gemeente Kerkrade beschikt alleen op bedrijvenpark Rodaboulevard over uit te geven percelen. De voorraad bedrijfspercelen bedroeg begin 2012 ruim 3 ha. In 2012 heeft een grondruil plaatsgevonden waarbij netto 856 m2 voor een bedrag van ca is verkocht. Voor 2013 wordt de verkoop van ca m2 geraamd. b. Uitvoering van het grondbeleid De projectorganisatie Ontwikkelingsbedrijf Kerkrade (OBK) is belast met de realisatie van het ontwikkelingsprogramma op het gebied van woningbouw en bedrijfsterreinen. Het kader voor het functioneren van het OBK is neergelegd in beheersvoorschriften, waarin processen en procedures inzake het ontwikkelingsprogramma en de administratie en het beheer van gronduitgifte zijn aangegeven. In de stadsdeelvisies worden ontwikkelingsgebieden aangegeven waar in zeer beperkte mate nieuwe woonmilieus kunnen worden gerealiseerd, alsook herstructureringsgebieden waar gesloopt dient te worden. Als uitwerking van de lokale structuurvisie in stadsdeelvisies zullen derhalve steeds meer integrale gebiedsexploitaties opgesteld gaan worden. Het uitvoeringsprogramma zoals dat in het verleden voor het OBK is opgesteld, zal dan ook niet langer uitsluitend gericht zijn op locatieontwikkeling van woningen. Fysieke ontwikkelingen vinden steeds meer in het kader van integrale gebiedsontwikkelingen plaats (groen, infra, woningbouw, voorzieningen, sociaal programma). Het uitvoeringsprogramma voor Kerkrade-West en het deelproject Heilust illustreert de mate van integraliteit die op basis van de stadsdeelvisie via programmamanagement dient te worden gecoördineerd. Het merendeel van deze gebiedsexploitaties zullen niet kostendekkend of rendabel zijn. Er zullen additionele gelden verworven dienen te worden. In het verlengde daarvan zal per ontwikkelings- en herstructureringsgebied gekeken dienen te worden naar de waarde van de gemeentegronden daarbinnen. De grondprijs van de gemeentegrond wordt marktconform bepaald. De Raad heeft besloten dat bij de verkoop van grond aan een ontwikkelaar cq. woningstichting ten behoeve van woningbouwontwikkeling de grondwaarde residueel wordt bepaald, dat wil zeggen dat de waarde van de grond afhankelijk is van het programma dat op de betreffende locatie wordt gerealiseerd. Het College heeft in het kader van de algemene verkoopvoorwaarden besloten dat bij de verkoop van vrije sector kavels door de gemeente de prijs op basis van taxaties wordt bepaald. De grondwaarde van de bedrijfspercelen is afhankelijk van de markt. De ruimtelijke en financiële voorwaarden waaronder de gemeentegrond wordt overgedragen aan externe partijen worden vastgelegd in een ontwikkelingsovereenkomst en door het College geaccordeerd. Van de zgn. niet-in-productie genomen gronden wordt periodiek getoetst of de prijs per m² nog acceptabel is. Deze worden indien mogelijk ingebracht in grondexploitaties. Voorts is het juridisch kader van belang. De bestemming van de grond dient via juridische procedures te worden geregeld. Voor de periode tot 2020 zullen de in december 2009 vastgestelde Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg en de daaruit voortvloeiende stadsdeelvisies als kader dienen voor het toekomstige woningbouwprogramma. Daarbij zal sloop en beperkte nieuwbouw als kwalitatieve bijdrage aan de transformatie van het woningbezit uitgewerkt worden. De regionale woonvisie voor de periode is in voorbereiding en zal naar verwachting eind 2012 begin 2013 worden vastgesteld. In 2008 is door Parkstad het Intrekkingsbeleid Bouwvergunningen geformuleerd met als doel het overschot van woningen en woningbouwcapaciteit terug te dringen. Omdat het niet alleen gegunde projecten, maar ook bestemmingsplanmogelijkheden betreft is een aanvullend instrumentarium nodig. In dit kader heeft Parkstad in oktober 2011 een Structuurvisiebesluit voor de regio genomen over de voorzienbaarheid van het beperken en weghalen van bouwtitels in ruimtelijke plannen. Vanaf 2013 bestaat de mogelijkheid om in de te actualiseren bestemmingsplannen ongebruikte bouwtitels niet meer op te nemen. 129

132 c. Prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie Het meerjarig verloop van de reserve grondexploitatie OBK is thans als volgt geraamd: bedragen x Beginsaldo OBK-resultaten WOP-projecten * Eindsaldo * Dit betreft nog de doorwerking van eerdere projecten, er worden geen nieuwe WOP-projecten meer bekostigd vanuit de reserve. De OBK-resultaten betreffen de winsten en verliezen uit grondexploitaties. Deze worden verderop nader aangegeven. Bij deze ramingen dient rekening te worden gehouden met een risicoprofiel. Naast externe factoren zoals vertragingen in juridische procedures, alsook de invloed van de krimp en de gevolgen van de economische crisis op de verkoop van gemeentelijke percelen, is de gewijzigde woningmarkt eveneens van invloed op deze ramingen. In het verleden werd de financiering van het WOP-programma gedekt uit OBK-resultaten. Deze resultaten bestonden deels uit bijdragen aan het WOP-fonds. Sinds de invoering van de nieuwe Wro in 2008 kunnen deze bijdragen niet meer worden geïnd. Een uitzondering daarop vormen de gemeentelijke grondexploitaties en het project Grachterheide omdat de overeenkomst voor dat project gesloten is vóór 1 juli Volgens de nieuwe Wro kunnen wel nog bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen van ontwikkelende partijen worden geïnd op basis van een structuurvisie en bijbehorend uitvoeringsprogramma. De financiële gevolgen hiervan kunnen op dit moment niet worden aangeduid. In dat kader wordt vanaf 2013 vanuit de reserve grondexploitatie OBK niet meer bijgedragen aan het wijkontwikkelingsprogramma. In het kader van de diverse en en jaarrekeningen zijn de geraamde en gerealiseerde OBKresultaten telkens bijgesteld en eventueel naar latere jaren gefaseerd. Deze bijstellingen zijn ook steeds toegelicht. In de tabel hieronder worden deze opeenvolgende bijstellingen van de laatste jaren opgenomen. Uit deze tabel blijkt dat de geraamde resultaten fors naar beneden zijn bijgesteld. Dit houdt verband met de forse invloed van de krimp en de gewijzigde woningmarkt, alsook van de economische crisis op de gemeentelijke grondverkopen. Opeenvolgende realisatie c.q. ramingen van de resultaten OBK OBK- rekening rekening resultaten (jun2010) (okt2011) (jun2011) (okt2012) bedragen x d. Onderbouwing van de (geraamde) winst- of verliesneming Op grond van een inschatting van de voortgang en resterende risico s van de grondexploitaties wordt een raming gemaakt van de resultaten. Daarbij wordt rekening gehouden met de relevante verslaggevingsvoorschriften. Het geraamde verloop van de reserve grondexploitatie OBK is niet gewijzigd ten opzichte van de jaarrekening Hieronder wordt een actueel overzicht gegeven van de geraamde resultaten van de verschillende grondexploitaties: 130

133 Project raming raming raming raming raming Rodaboulevard Dislocaties: - Dir vd Mühlenlaan (Brede School) Nassaustraat (Brede School) Rolduckerstraat (Brede School) Heistraat (Campus) Pastoor Theelenstraat (Campus) Grachterheide 2b fase 49 woningen Grachterheide 3e fase 29 woningen Kaffebergsweg Kleingraverstraat Lupinestraat-Anemonenstraat Maria Gorettistraat Marktstraat-Einderstraat Op de Knip Teutelebroekstraat-Kerkvoetpad Toekomstige herstructureringsprojecten Subtotaal Haghenstraat Kernwinkelgebied Kerkrade-West Totaal bedragen x e. Beleidsuitgangspunten reserves in relatie tot de risico s van grondzaken Beleidsuitgangspunten reserves grondzaken In de vorm van de algemene reserve OBK is een specifieke buffer voorhanden voor het opvangen van eventuele niet reeds voorziene/afgedekte risico s in de totale grondexploitaties. Deze reserve heeft thans een omvang van circa 1,25 miljoen. De specifieke risico s van het OBK zijn in beeld en worden periodiek geactualiseerd. Vanuit de reserve grondexploitatie OBK worden vervolgens alle grondexploitaties bekostigd danwel opbrengsten geparkeerd, o.a. ten behoeve van (majeure) investeringen, zoals het Centrumplan. Deze reserve fungeert daarmee als werkreserve voor het OBK. Gezien de moeizame verkoop van exploitatiegronden is inmiddels besloten om investeringen eerst af te dekken uit de reserve OBK op het moment dat grondverkopen hebben plaatsgevonden. Gelet op de relatief beperkte verwachte verliezen worden geen afzonderlijke voorzieningen getroffen voor verlieslatende exploitaties. Indien mogelijk worden subsidies ingebracht in de exploitaties, zoals bijvoorbeeld ISV-gelden. Voor de WOP-bijdragen ten laste van de reserve grondexploitatie OBK en de invloed van de Wro daarop wordt verwezen naar onderdeel b en de tabel bij onderdeel c. Risico s van de grondzaken In deze paragraaf zijn de risico s van de grondexploitaties als gevolg van met name de economische crisis en de krimp uitgebreid behandeld. Hieronder volgt nog een aantal specifieke risico s of relevante ontwikkelingen van de grondexploitaties. Juridische risico s Op basis van de Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg is duidelijk dat niet alle woningbouwlocaties kunnen worden ontwikkeld. Met name voor de harde plannen, waarbij bouwvergunning is verleend, ontwikkelingsovereenkomsten zijn gesloten, in meerdere gevallen gronden zijn verkocht en zelfs bestemmingsplannen zijn vastgesteld, zal overleg met de ontwikkelende partijen noodzakelijk zijn. Gezocht dient te worden naar acceptabele oplossingen voor beide partijen, waarbij 131

134 intrekking van de bouwvergunning, doch ook planaanpassing alsook zelfs mogelijke terugkoop van gronden een reële optie vormen. Door de invoering van de Wro per 1 juli 2008 is de uitvoering van het grondbeleid veranderd ook in juridische zin. De gemeente is verplicht bij ieder bouwplan de kosten te verhalen. Bij voorkeur dient dit te geschieden via een anterieure overeenkomst. Dit vereist een onderhandeling met ontwikkelaars en de wijze waarop wordt onderhandeld over het verhalen van kosten die de gemeente maakt voor zo n ontwikkeling kan vertragend werken. Dit geldt zeker voor projecten waarbij met betrekking tot het verhalen van die kosten de gemeente en de ontwikkelende partij geen overeenstemming kunnen bereiken. In dat geval zal een exploitatieplan moeten worden opgesteld. Het exploitatieplan dient gelijktijdig met het bestemmingsplan te worden vastgesteld. De gemeente gaat ervan uit dat in de meeste gevallen overeenstemming zal worden bereikt. De uitvoering van een aantal projecten kan worden vertraagd als tegen deze projecten bezwaar wordt gemaakt. Planschade De risico s met betrekking tot planschade worden zo veel mogelijk afgewenteld op de projectontwikkelaar. Echter bij projecten die de gemeente zelf uitvoert, of waarvan de contracten reeds langer geleden zijn getekend, kan de planschade niet op een derde partij worden afgewenteld. Met betrekking tot de volgende projecten zijn planschadeverzoeken in behandeling: Ursulinenpark, Niersprinkstraat-Koninginnestraat, Marktstraat-Einderstraat, Grachterheide, Rolduckerstraat en School Plein. Tevens zijn enkele planschadeverzoeken in behandeling voor het Bestemmingsplan Buitengebied en het Bestemmingsplan Noord. Marktrisico s Door de gevolgen van de economische crisis en de krimp geldt een marktrisico voor de volgende projecten: Rodaboulevard, Rolduckerstraat, Pastoor Theelenstraat, Grachterheide, Kleingraverstraat, Teutelebroekstraat-Kerkvoetpad, Dir. van der Mühlenlaan. Daarnaast beschikt het OBK nog nauwelijks over nieuwe winstgevende locaties, waarmee negatieve ontwikkelingen in de geprognosticeerde grondverkopen kunnen worden opgevangen. De noodzaak voor vernieuwing en sloop op bestaande woningbouwlocaties en voor revitalisering van bedrijfsterreinen neemt toe, met als gevolg een omgekeerde verdiencapaciteit ( er moet geld bij ), aldus het rapport van de rekenkamercommissie in In een plan van aanpak om deze ontwikkeling het hoofd te bieden is aangeduid dat een integrale aanpak noodzakelijk zal zijn. Door gerichte investeringen in de herstructurering van de woningvoorraad, in economische structuurversterking alsook in versterking van de identiteit van Kerkrade kan een omslag van een negatieve prijsspiraal naar een waardevermeerdering van vastgoed worden gerealiseerd. Kerkrade-West geldt in dit kader als een pilotproject. 132

135 8. Krimp: omgaan met demografische ontwikkelingen Hoewel in deze het onderwerp al diverse malen is aangesneden, wordt in deze paragraaf integraal ingegaan op de gevolgen van demografische ontwikkelingen. In deze paragraaf wordt de bevolkingsontwikkeling, de samenhang van de aanpak (visie) en maatregelen door de gemeente toegelicht. Daarnaast beschikt de gemeente hiermee over een instrument om jaarlijks de stand van zaken aan te geven en extra kosten als gevolg van demografische veranderingen meer inzichtelijk te maken. In 1992 telde de gemeente Kerkrade op zijn top inwoners. Nadien manifesteerde zich een daling van de bevolking. De afname van het inwonertal is tevens een regionaal verschijnsel. Bevolking gemeente Kerkrade, 1 januari leeftijdsgroep e.o totaal bron: - reële cijfers: GBA Kerkrade - prognose: Etil Maastricht, rapport Van groei naar krimp (najaar 2008) Sinds begin jaren negentig wordt de krimp van de bevolking voor driekwart veroorzaakt door een sterfteoverschot: meer overledenen dan geborenen. Het overige kwart komt voor rekening van een negatief migratiesaldo. In de komende 8 jaar wordt een verdere teruggang van het inwonertal verwacht. Naar verwachting zal deze teruggang vooral veroorzaakt worden door een sterfteoverschot. Verder zal de bevolkingsafname versterkt worden door een negatief migratiesaldo. Het proces van ontgroening en vergrijzing zal zich in de komende jaren voortzetten. In de voorbije 20 jaren heeft zich onder de jongere generaties tot 40 jaar een forse daling voorgedaan. Deze trend zal zich tot 2020 voortzetten; wel wordt verwacht dat deze dalende tendens zal afvlakken. Naast de daling van de bevolking zal in de komende jaren voor het eerst ook het aantal huishoudens afnemen. Het aantal huishoudens is tussen 2000 en 2012 vrij stabiel gebleven. De gemiddelde grootte van de huishoudens is in deze periode gedaald van 2,25 naar 2,10. De verdunning van de huishoudens wordt in de komende jaren voortgezet. Onderstaand wordt ingegaan op de visie van de gemeente op krimp en de opgaven voor de woningvoorraad, de openbare ruimte en de voorzieningen. Om een indruk te geven van de kosten komen ook de financiën kort aan bod. Het blijkt overigens bijzonder lastig om de uitgaven voor krimp exact af te zonderen. Omwille van de efficiëntie en doeltreffendheid worden binnen projecten namelijk vaak zaken integraal opgepakt. De gerelateerde kosten zijn verweven in alle posten. Rijk en Provincie blijken ook bijzonder geïnteresseerd te zijn in de krimpeffecten bij riolering, (buiten)sportaccommodaties en scholen. Hier wordt in deze paragraaf extra bij stilgestaan. Voor meer gedetailleerde informatie op bepaalde onderwerpen wordt verwezen naar beleidsveld 1 (Bouwen en Wonen) en paragraaf 7 (Paragraaf Grondbeleid). a. De visie van Kerkrade op de krimp De gemeente Kerkrade heeft de krimp als autonome ontwikkeling geaccepteerd. Kerkrade trekt in dit kader gezamenlijk op met de gemeenten in de stadsregio Parkstad Limburg. Er is voor diverse thema s gezamenlijk beleid (onder andere wonen en retail) opgesteld en er zijn regionale afspraken hierover gemaakt. Bedreigingen De gevolgen van krimp worden steeds beter zichtbaar. Zo loopt het leegstandscijfer van woningen en winkels in Kerkrade de laatste jaren verder op en ligt leegstand dikwijls in combinatie met verpaupering op de loer. Het draagvlak voor voorzieningen komt onder druk te staan. Het voorzieningenniveau moet door minder inwoners gedragen worden. Eerst treedt een periode van transitie op; een overgang naar een nieuwe balans. Daar waar in het verleden veel voorzieningen op buurtniveau aanwezig waren, zullen

136 deze nu meer geclusterd moeten worden. Tot slot zijn er brede en forse financiële gevolgen. De inkomsten van de gemeente verminderen aanzienlijk (o.a. algemene uitkering, belastingen). Dit geldt ook voor externe partners (onderwijs, zorg, corporaties, culturele instellingen, etc). Daarentegen nemen de benodigde gemeentelijke uitgaven en die van de externe partners toe, zowel in de ruimtelijke, economische als sociale sector. Kansen De bevolkingsontwikkeling biedt ook kansen. Kerkrade kan, en zal, kiezen voor kwaliteit boven kwantiteit. Niet alleen de woningvoorraad wordt verbeterd, maar ook de woonomgeving. Doordat er meer ruimte vrijkomt, zal er meer aanleg van groen in en om de wijken mogelijk zijn. Dit komt het woonen verblijfsplezier ten goede. De diverse centra en de voorzieningen krijgen een kwaliteitsimpuls. Door voorzieningen te bundelen, kan ook hier meer worden geïnvesteerd in minder. Naast deze kansen voor de wijken, blijft Kerkrade ook inzetten op de doorontwikkeling van het speerpunt toerisme. Dit heeft de laatste tijd al vruchten afgeworpen door een grote toename van bezoekersbestedingen en diverse stimuleringsprijzen. Tot slot bieden de ontwikkelingen van de (eu)regionale infrastructuurverbindingen kansen. Hierdoor verbreedt het draagvlak en kan Kerkrade samen met de partners zich op een hoger schaalniveau profileren. De bouw van twee campussen bij de RWTH in Aken kan een extra impuls betekenen. Om deze kansen goed te benutten, staat de gemeente de komende jaren voor een forse opgave. Deze pakt Kerkrade waar mogelijk lokaal en waar nodig (eu)regionaal op. De opgaven hebben ondermeer betrekking op de woningvoorraad, openbare ruimte en voorzieningen. Hoewel Kerkrade de opgave integraal benadert, worden deze drie aspecten verder toegelicht. Visies en Witboek Inmiddels heeft Kerkrade belangrijke strategische visies vastgesteld, waaronder de Reisgids Kerkrade 2030, de gemeentelijke structuurvisie Kerkrade en de stadsdeelvisie Kerkrade-West waarin de demografische ontwikkelingen en de uitdagingen, waaronder de transformatieopgave van de woningvoorraad, het op peil houden van voorzieningen en leefbaarheid, de herinrichting van gebieden en openbare ruimten voor de komende decennia centraal staan. Zo zijn in de gemeentelijke structuurvisie zijn gebieden aangewezen waarbinnen ontwikkeling, verdunning of beheer is voorzien. In de ontwikkelingsgebieden (Heilust/Spekholzerheide, Bleijerheide/Vroenhof en Rolduckerveld) zal de komende jaren met name een ingrijpende aanpak van de woningvoorraad en openbare ruimte plaatsvinden. Ook is in de integrale visie opgenomen dat Kerkrade de maatschappelijke voorzieningen zoals zorg-, onderwijs- en sportvoorzieningen concentreert en gelijkmatig verspreidt over de stad en deze kwalitatief verbetert. De gemeentelijke structuurvisie wordt de komende jaren verder uitgewerkt in stadsdeelvisies voor de stadsdelen West, Oost en Noord. Die van Stadsdeelvisie Kerkrade-West is inmiddels vastgesteld. Daarbij is een gemeentelijk budget van circa 2,4 miljoen beschikbaar gesteld ten laste van de reserve structuurfonds. Overige partijen dragen ook bij aan het project. Deze stadsdeelvisie fungeert als pilot voor de Limburgse wijkenaanpak. Momenteel wordt gewerkt aan de overige stadsdeelvisies. Die van Kerkrade-Oost I zal naar verwachting eind 2012 vastgesteld kunnen worden. Verder is in mei 2011 de brochure Witboek krimp gemeente Kerkrade; Mooier door minder verschenen. In de afgelopen jaren kreeg de gemeente vaak vragen over krimp en hoe Kerkrade hiermee omgaat. Wat betekent dit voor de gemeente, wat zijn de gevolgen, hoe gaan we hiermee om en welke stappen zijn er al gezet en wat voor financiële consequenties hebben deze maatregelen. In het witboek krimp wordt een antwoord gegeven op deze vragen. Uit de brochure blijkt dat krimp een complex fenomeen is en iedereen in onze gemeente hiermee te maken heeft, krijgt. Op thematische wijze is beschreven hoe de gemeente zaken heeft aangepakt en wat zij nog gaat doen. b. De herstructurering van de woningvoorraad In 2009 is de regionale herstructureringsvisie vastgesteld. Hieraan hebben alle Parkstadgemeenten en de daarin werkzame corporaties meegewerkt. In deze visie is op stadsdeelniveau de opgave tot 2020 vastgesteld. Een belangrijke uitdaging is de transformatie van de woningvoorraad. In november 2010 is in het kader van de actualisatie van de transformatieopgave de onttrekkingsopgave per voor de Gemeente Kerkrade vastgesteld op bijna woningen. Een omvangrijke ingreep, die 134

137 zowel in de huur- als in de koopsector zal moeten plaatsvinden en die alleen in samenwerking met de woningcorporaties en met financiële steun van derden zoals Rijk en provincie kan worden aangepakt. Deze ingreep reikt verder dan de woningvoorraad alleen, maar heeft ook gevolgen voor de woonomgeving en de sociale structuur in de wijken. De leegstand voor woningen bedroeg per ,1% (voorlopig cijfer) van de totale woningvoorraad (was: 5,8%). Inmiddels is gestart met de omvangrijke sloop in Heilust en in Bleijerheide (hoogbouwflats) in het kader van de transformatieopgave. c. De herinrichting van de openbare ruimte Groen Ten gevolge van de sloop, zal er meer openbare ruimte in de wijken komen. Deze zal hoofdzakelijk groen worden ingericht. Er ontstaan op die manier groene plekken in de wijk, maar ook groene zones door de wijken. Hierdoor worden groenstructuren beter met elkaar verbonden. Dit is een belangrijke kwalitatieve ontwikkeling. De stedelijke gebieden van Kerkrade kennen namelijk een hoge bebouwingsgraad en er is weinig buurtgroen. Het groen van Kerkrade ligt niet in, maar tussen de diverse wijken. Door de ontwikkeling van rood naar groen, komen de huidige te verbinden - groenstructuren beter tot hun recht en wordt er meer buurt- en wijkgroen ontwikkeld. Op die manier ontstaan hoogwaardigere woonmilieus die een hogere leefbaarheid met zich meebrengen. Een klein deel van de extra openbare ruimte zal worden ingericht als parkeerterrein om de parkeerdruk met name in de nabijgelegen nauwe oude straten op te vangen. De toename van het totaal oppervlak van de openbare ruimte, zal ook effect hebben op de kosten van het instandhouden daarvan. Riolering Een specifieke situatie geldt voor het rioleringsstelsel. Afname van het rioleringsstelsel zal enigszins gaan plaatsvinden, maar veel minder sterk dan de bevolkingsontwikkeling. Dit verschijnsel staat ook bekend als kostenremanentie. Hierdoor zal de financiële last per inwoner gaan toenemen. In de bijgevoegde grafiek wordt een eerste impressie gegeven van de afname van het aantal huishoudens (krimp) in relatie met de tarieven, op basis van het GRP2011 en de daarin vervatte aannames. Het betreft uiterst voorlopig cijfermateriaal. Jaarlijks wordt het Gemeentelijke Riolerings Plan geactualiseerd aan de hand van de werkelijke cijfers/aansluitingen. Eerste impressie krimpeffect op rioolheffing: 135