Sectoranalyse Goede Doelen 2006

Transcriptie

1 Sectoranalyse Goede Doelen 2006

2

3 Amsterdam, oktober 2007 In opdracht van de VFI, de branchevereniging van goede doelen Sectoranalyse Goede Doelen 2006 Een inventarisatie onder VFI-leden J. Holleman P.A. Risseeuw J.N.T. Weda Roetersstraat WB Amsterdam - T (+31) F (+31) secretariaat@seo.nl ABN-AMRO Postbank KvK Amsterdam BTW B02

4 De wetenschap dat het goed is SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Ons onderzoek helpt onze opdrachtgevers bij het nemen van beslissingen. SEO Economisch Onderzoek is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. Dat geeft ons zicht op de nieuwste wetenschappelijke methoden. We hebben geen winstoogmerk en investeren continu in het intellectueel kapitaal van de medewerkers via promotietrajecten, het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties, kennisnetwerken en congresbezoek. SEO-rapport nr ISBN Copyright 2007 SEO Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in artikelen en dergelijke, mits daarbij de bron duidelijk en nauwkeurig wordt vermeld.

5 Voorwoord In opdracht van de VFI, brancheorganisatie van goede doelen, heeft SEO Economisch Onderzoek voor het derde achtereenvolgende jaar in kaart gebracht hoe het in 2006 was gesteld met de ontwikkelingen op het gebied van doelbesteding, inkomsten, werkgelegenheid en uitvoeringskosten bij de VFI-leden. Het onderzoek heeft inmiddels een vaste plek gekregen binnen de activiteiten van de vereniging en heeft de afgelopen jaren geleid tot meer cijfermatig inzicht in de macrobewegingen binnen de goededoelensector. Voor het eerst is dit jaar gekozen voor de presentatie van de conclusies van het onderzoek in twee verschillende uitgaven. Aan de ene kant het Nationale Goede Doelen Rapport 2007, een publieksversie voor stakeholders van de VFI. Hierin wordt naast een aantal hoofdontwikkelingen ook een aantal organisaties en projecten achter cijfers zichtbaar gemaakt. Daarnaast presenteert de VFI in het hier voor u liggende rapport Sectoranalyse Goede Doelen 2006 de bekende uitgebreide cijfermatige versie, meer bestemd voor haar eigen achterban. Wederom hebben meer organisaties deelgenomen aan het onderzoek dan het vorig jaar. Door de inspanningen van de meer dan 80 deelnemende organisaties komt een veelheid aan informatie beschikbaar, waarmee de hele goededoelensector in Nederland zijn voordeel kan doen. Het rapport Sectoranalyse Goede Doelen 2006 kan door de deelnemende instellingen worden gebruikt als algemene achtergrondinformatie bij het individuele benchmarkrapport dat zij van SEO Economisch Onderzoek ontvangen. Daarnaast is het voor de VFI een waardevolle bron van informatie voor beleidsontwikkeling en belangenbehartiging. Wij zijn ervan overtuigd dat dit onderzoek bijdraagt aan de verdere professionalisering van goede doelen in Nederland. Gosse Bosma, directeur VFI

6 Inhoudsopgave Samenvatting... i 1 De VFI-achterban De positie van de VFI in de goededoelensector Doelbesteding Doelbesteding - totaal Doelbesteding - naar activiteit Doelbesteding naar regio Inkomsten Inkomsten - totaal Inkomstenbronnen Reserves Reserves - totaal Reserves - opbouw Personeel en organisatie Personeel Werkgelegenheid - totaal Werkgelegenheid - naar functie Vrijwilligers en collectanten Collectanten (Overige) vrijwilligers Vrijwilligers - naar functie Kosten Arbeidskosten Materiële kosten Kosten fondsenwerving Kosten per fte Sectorcijfers...29

7 6.4.2 Andere sectoren Directiebeloning Verantwoording Afbakening Respons, representativiteit, betrouwbaarheid Verklarende woordenlijst...35

8

9 SECTORANALYSE GOEDE DOELEN 2006 i Samenvatting De belangrijkste conclusie voor de goededoelensector anno 2006 luidt: back to normal. In termen van inkomsten en doelbesteding was 2005 namelijk een uitzonderlijk jaar. De tsunami die Zuidoost-Azië op Tweede Kerstdag 2004 teisterde, en de aardbeving op 8 oktober 2005 in Pakistan, zorgden voor uitzonderlijke hoge additionele inkomsten en bestedingen in 2005, met name voor de internationale hulpfondsen. Dit effect is in 2006 goeddeels uitgewoed, waardoor de cijfers van 2006 eigenlijk beter aansluiten bij 2004 dan bij De fondsen besteedden in 2006 in totaal 1,56 miljard euro aan hun doelstelling, 80 miljoen euro meer dan in Meer dan de helft van dit bedrag blijft binnen Nederland. Van de uitgaven in het buitenland gaat veertig procent naar Afrika, een kwart naar Azië en tien procent naar Zuid- Amerika. Zestig procent van de bestedingen (940 miljoen euro) wordt rechtstreeks aan hulp aan groepen en individuen besteed. Dit aandeel is traditioneel het hoogst in de aandachtsgebieden welzijn & cultuur en internationale hulpverlening. Groei van de bestedingen aan kennisontwikkeling en belangenbehartiging typeert de comeback van de gezondheidsfondsen. De totale steun uit de samenleving telt in 2006 op tot 1,8 miljard euro. Dat is 30 miljoen euro minder dan in Internationale hulpfondsen rapporteren een inkomstenkrimp van twaalf procent, terwijl de andere doelsectoren de inkomsten aanzienlijk zien stijgen. Het inkomstenbeeld lijkt dus gekleurd te worden door het post-tsunami-effect. Veertig procent van de totale inkomsten bestaat uit subsidies en externe projectfinanciering. Particuliere giften, zoals schenkingen, fondsen op naam en contributies, tellen op tot een kwart van de inkomsten. In de oorsprong van inkomsten zien we forse verschillen tussen de vier aandachtsgebieden. Internationale hulp haalt meer dan de helft van de inkomsten uit subsidies, bij gezondheidszorg zorgen particuliere giften, legaten en collectes voor het merendeel van de inkomende geldstroom. Bij de ontwikkeling van de diverse inkomstenstromen steekt het post-tsunami-effect eveneens de kop op: de inkomsten uit gezamenlijke acties (SHO, 555) kelderen met 80 procent. Ook de inkomsten uit acties van derden, zoals de goededoelenloterijen, krimpen achtenswaardig. Groei zien we bij subsidies en externe projectfinanciering, particuliere giften (exclusief collectes) en nalatenschappen. Dit laatste zal deels zijn oorsprong hebben in de actieve campagne die de VFI op dit terrein gevoerd heeft. Er zijn bij de VFI-leden ruim voltijdbanen (waarvan in Nederland), die worden ingevuld door tienduizend personen. Werkgelegenheidsgroei doet zich voor bij de welzijnsfondsen (14 procent), bij de drie andere aandachtsgebieden zien we stagnatie (natuur- en gezondheidsfondsen) dan wel krimp (internationale hulpfondsen). Een steeds groter deel van het personeelsbestand (80 procent) wijdt zich aan uitvoering/doelbesteding : dit ligt tien procentpunten boven het aandeel in Er zijn in totaal collectanten aan de goede doelen verbonden, gemiddeld per fonds, en nog eens (overige) vrijwilligers. Binnen het segment welzijn & cultuur zijn voor iedere betaalde medewerker zestien vrijwilligers actief. De totale reserves groeien per 31 december 2006 aan tot anderhalf miljard euro. Het doorsnee fonds heeft een reserve van 19 miljoen euro. Bij de internationale hulpfondsen en gezondheidsin-

10 ii HOOFDSTUK 1 stellingen zien we aanmerkelijke krimp van de reserves activa bedrijfsvoering en die met een inkomensfunctie. De gemiddelde arbeidskosten per arbeidsplaats belopen euro. Het beloningsniveau is daarmee in lijn met de andere sectoren in de zakelijke dienstverlening. De verschillen tussen de vier aandachtsgebieden bij de gezondheidsfondsen vallen arbeidskosten doorgaans euro hoger uit dan bij welzijnsfondsen laten zich met name verklaren door verschillen in opleidingsniveau en de mate waarin ondersteunend werk verricht wordt door vrijwilligers. Naast de arbeidskosten staat circa euro aan materiële kosten per arbeidsplaats. Dat is aanzienlijk minder dan in de marktsectoren gebruikelijk is. Het gemiddelde directiesalaris bedraagt euro, aangevuld met de overige arbeidskosten (zoals toeslagen en bonussen) loopt het totale honorarium op tot euro ( euro meer dan in 2005). De omvang van de organisatie bepaalt, meer dan het type fonds, de hoogte van het salaris.

11 SECTORANALYSE GOEDE DOELEN De VFI-achterban 1.1 De positie van de VFI in de goededoelensector De VFI heeft per 1 juni leden. De VFI vertegenwoordigt hiermee ongeveer 75 procent van de bestedingen aan de doelstellingen in de goededoelensector. De deelnemers aan dit onderzoek 1 zorgen voor ongeveer 90 procent van de bestedingen binnen de VFI en dus voor ruim twee derde van de totale bestedingen aan goede doelen in Nederland. 2 In dit rapport gebruiken we regelmatig twee onderverdelingen voor organisaties: naar aandachtsgebied (vier segmenten) en naar omvang (drie segmenten). Sommige organisaties bestrijken meer dan één aandachtsgebied. Om de vergelijking tussen de verschillende aandachtsgebieden zuiver te houden, kiezen we ervoor om ons te baseren op de indeling die het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) hanteert. Figuur 1 toont de onderverdeling. Figuur 1 Aantal organisaties per aandachtsgebied Gezondheidszorg; 21 Welzijn en cultuur; 28 Natuur en milieu; 8 Internationale hulp; 24 Figuur 2 Aantal organisaties naar omvang Middelgroot; 27 Groot; 18 Klein; 35 1 De lijst van deelnemende VFI-leden is terug te vinden in Bijlage B. 2 In dit rapport wordt met totaal steeds het totaal van de aan het onderzoek deelnemende VFI-leden bedoeld, tenzij anders vermeld.

12 2 HOOFDSTUK 1 De onderverdeling naar omvang is te zien in Figuur 2. De instellingen met totale inkomsten minder dan 5 miljoen euro noemen we klein, die met inkomsten tussen 5 en 20 miljoen euro noemen we middelgroot, en de organisaties met inkomsten hoger dan 20 miljoen euro groot. Tabel 1 toont hoe de beide onderverdelingen zich tot elkaar verhouden. De gezondheidsorganisaties zijn vooral klein en middelgroot van omvang. De internationale hulpfondsen zijn min of meer gelijk verdeeld over de vier grootteklassen. De welzijnsorganisaties zijn voornamelijk klein, de natuurfondsen zijn op één na middelgroot of groot. Tabel 1 Organisaties naar aandachtsgebied en omvang Gezondheid Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu Totaal Klein Middelgroot Groot Totaal

13 DOELBESTEDING 3 2 Doelbesteding 2.1 Doelbesteding - totaal De totale doelbesteding in 2006 bedraagt 1,56 miljard euro. De doelbesteding van de panelgroep 3 blijft met twee procent groei dicht bij het niveau van Gemiddeld wordt door VFIleden 20 miljoen euro uitgegeven aan de doelstelling (Figuur 3). De internationale fondsen besteden gemiddeld 31 miljoen euro aan hun doelen, de natuurinstellingen volgen op kleine afstand met een gemiddelde besteding van 28 miljoen euro. 4 Figuur 3 Gemiddelde doelbesteding per fonds (in mln. euro), naar aandachtsgebied Totaal Internationaal Natuur Welzijn Gezondheid 2003* Uitgezonderd internationale fondsen zien we een brede groei van de doelbesteding. Deze is het grootst onder gezondheidsorganisaties (13,5 procent tot negen miljoen euro), gevolgd door welzijn & cultuur (zes procent groei) en natuurinstellingen (drie procent groei). Figuur 4 maakt duidelijk dat de middelgrote fondsen aanzienlijk groeien: het groeipanel maakt gewag van 7 procent groei voor middelgrote en 12 procent groei voor kleine organisaties. De grote instellingen in het panel spenderen nagenoeg hetzelfde aan hun doelen als verleden jaar (één procent groei), terwijl de gemiddelde uitgaven volgens Figuur 4 met 4 miljoen euro aangroeien. 6 3 De groep van 61 fondsen waarvan zowel over 2005 als over 2006 gegevens beschikbaar zijn. 4 We kiezen er in dit rapport voor om kentallen uit te drukken in (voorwaardelijke) gemiddelden, in plaats van mediane waarden (de middelste waarnemingen). Gezien het relatief kleine aantal datapunten in de onderverdeling naar segmenten (aandachtsgebied en omvangklasse) is de spreiding over het algemeen groot. We beogen echter de algehele ontwikkelingen in de sector te rapporteren, en niet zozeer het beeld van de de doorsnee organisatie. 5 Cijfers voor 2003 zijn door de deelnemers aan het onderzoek gerapporteerd met een tijdsafstand van twee jaar: 2005 is het eerste jaar waarin SEO Economisch Onderzoek dit goededoelenonderzoek verrichtte. De cijfers dienen daarom met voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. 6 Merk op dat de figuren met indeling naar grootteklasse twee schalen hebben: een kleine schaal voor het totaal, de kleine en middelgrote fondsen (linker y-as) en een grote schaal voor de grote instellingen (rechter y-as). Hiervoor is gekozen om het verloop van met name de kleine fondsen optisch beter te kunnen beoordelen.

14 4 HOOFDSTUK 2 Figuur 4 Gemiddelde doelbesteding per fonds (in mln. euro), naar omvang Totaal Klein Middelgroot Groot * Concentratie van de bestedingen Een interessant aspect van een bedrijfstak is de mate van concentratie. Die zegt iets over de verhouding tussen het aantal grote en het aantal kleine organisaties. Naarmate er minder organisaties (bedrijven) in een bedrijfstak actief zijn, is de concentratie hoger. Hoe meer relatief grote organisaties er zijn, hoe hoger de concentratie. De grootste organisaties (vier procent van het totaal) zorgen samen voor 38 procent van de totale bestedingen aan de doelstelling, zie Figuur 5. De fondsen met bestedingen tussen de 35 en 150 miljoen euro (negen procent van alle organisaties) geven samen één derde van de totale bestedingen uit. Exact de helft van de instellingen geeft minder dan 5 miljoen euro uit, gezamenlijk doen zij slechts vijf procent van de totale bestedingen. De wijzingen ten opzichte van 2005 (de balken in groentinten) zijn minimaal, alleen het gewicht van het middensegment (15 tot 35 miljoen euro aan bestedingen) neemt toe. Figuur 5 Concentratie van bestedingen aan de doelstelling in 2005 en % aandeel in aantal organisaties 2005 aandeel in aantal organisaties 2006 aandeel in bestedingen 2005 aandeel in bestedingen % 30% 20% 10% 0% > 150 miljoen miljoen miljoen 5-15 miljoen < 5 miljoen 2.2 Doelbesteding - naar activiteit In 2006 wordt 940 miljoen euro (zestig procent van de totale bestedingen) rechtstreeks besteed aan hulp aan groepen en individuen. Dit is 60 miljoen euro minder dan in 2005, toen het aandeel rechtstreekse hulp in de bestedingen nog één derde bedroeg (zie Figuur 6).

15 DOELBESTEDING 5 Figuur 6 Doelbesteding naar activiteit (in mln. euro) Miljoenen Hulp aan groepen en individuen Verbeteren en beschermen leefomgeving Bevorderen kennisontwikkeling Voorlichting Belangenbehartiging Cultureel erfgoed en culturele ontwikkeling Er gaat 190 miljoen euro naar het verbeteren en beschermen van de leefomgeving en de bevordering van kennisontwikkeling, waaronder wetenschappelijk onderzoek, onderwijs technologie en innovatie. Aan voorlichting wordt 130 miljoen euro uitgegeven en aan belangenbehartiging en beïnvloeding van beleid en wetgeving (lobbyen) 83 miljoen. Het in stand houden van het culturele erfgoed en het bevorderen van culturele ontwikkelingen is in geldelijke termen de kleinste post: de totale bestedingen tellen in 2006 op tot 27 miljoen euro. De aanmerkelijke aangroei van uitgaven aan kennisontwikkeling en belangenbehartiging komt op het conto van de gezondheidsfondsen, die na een moeilijk jaar in 2006 een sterke comeback meemaken (zie ook paragraaf 3.1). Binnen de aandachtsgebieden welzijn & cultuur en internationale hulp wordt relatief het meeste aan directe hulp gedaan: respectievelijk 87 en 73 procent van de totale uitgaven (zie Figuur 7). Natuurfondsen hebben in het verbeteren en beschermen van de leefomgeving hun kerntaak (een doelbesteding van 83 procent), voor gezondheidsinstellingen ligt deze bij kennisontwikkeling (56 procent van de doelbesteding) en voorlichting (26 procent van de doelbesteding). Figuur 7 Doelbesteding per activiteit, naar aandachtsgebied Welzijn en cultuur Internationale hulp Gezondheidszorg Natuur en milieu Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Hulp aan groepen en individuen Voorlichting Belangenbehartiging Verbeteren en beschermen leefomgeving Bevorderen kennisontwikkeling Cultureel erfgoed en culturele ontwikkeling Kleine organisaties besteden verhoudingsgewijs het minst aan hulp aan groepen en individuen (48 procent), ze zijn daarentegen veel actiever op het gebied van voorlichting en het cultureel erfgoed dan de (middel)grote organisaties (Figuur 8). We zien hier de stempel van de segmenten gezondheidszorg en welzijn & cultuur, samen bijna driekwart van de kleine instellingen in de steekproef. Bij middelgrote en grote organisaties ligt het zwaartepunt in de bestedingen zogezegd bij directe hulp. Middelgrote instellingen voegen hier kennisontwikkeling en voorlichting als belangrijkste nevenactiviteiten aan toe, bij de grote organisaties ligt de secundaire focus op verbetering en

16 6 HOOFDSTUK 2 bescherming van de leefomgeving. Dit laatste laat zich verklaren doordat vier van de achttien grote fondsen natuurinstellingen zijn. Figuur 8 Doelbesteding per activiteit, naar omvanggroep Klein Middelgroot Groot Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Hulp aan groepen en individuen Voorlichting Belangenbehartiging Verbeteren en beschermen leefomgeving Bevorderen kennisontwikkeling Cultureel erfgoed en culturele ontwikkeling Wanneer we het aandeel van de drie grootteklassen in de totale bestedingen aan de zes activiteiten bekijken (het spiegelbeeld van Figuur 8), treedt de macht van de grote getallen in werking, zoals Figuur 9 uitwijst. We zien dat cultuur, belangenbehartiging en bescherming van de leefomgeving zaken zijn van de grote fondsenwervers, met marktaandelen van ongeveer 90 procent. Kleine en middelgrote instellingen drukken hun stempel op voorlichting en kennisontwikkeling. Figuur 9 Doelbesteding per activiteit, naar omvang Voorlichting Bevorderen kennisontwikkeling Hulp aan groepen en individuen Cultureel erfgoed en culturele ontwikkeling Belangenbehartiging Verbeteren en beschermen leefomgeving 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Klein Middelgroot Groot 2.3 Doelbesteding naar regio Figuur 10 laat zien dat meer dan de helft van alle bestedingen (760 miljoen euro) binnen onze landsgrenzen blijft. Voor welzijnsorganisaties (96 procent), gezondheidsinstellingen (91 procent) en natuurfondsen (82 procent) is Nederland overduidelijk het primaire verzorgingsgebied. Bij internationale fondsen ligt dit uiteraard anders, hoewel ook zij 12 procent in Nederland besteden. Van de uitgaven in het buitenland gaat het leeuwendeel naar Afrika (42 procent), gevolgd door Azië & Oceanië (26 procent) en Zuid-Amerika (10 procent).

17 DOELBESTEDING 7 Figuur 10 Doelbesteding per regio, naar aandachtsgebied Welzijn en cultuur Gezondheid Natuur en milieu Internationale hulp Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nederland Afrika Azië en Oceanië Zuid Amerika Overig Kleine organisaties spenderen meer van hun gelden in Nederland (79 procent) dan de twee andere omvanggroepen, zie Figuur 11. Een terugblik op Tabel 1 maakt duidelijk waarom: 9 van de 35 kleine fondsen richten zich op internationale hulpverlening, de meerderheid (26 instellingen) concentreert zich dus op aandachtsterreinen met primair een nationaal verzorgingsgebied. De grote instellingen geven 51 procent van hun middelen uit in het buitenland. Hun uitgavenpatroon matcht met dat van de internationale fondsen, dat wil zeggen, ze zijn primair gericht op Afrika en Azië. Voor de andere regio s geldt eveneens dat ze verhoudingsgewijs het meest bediend worden door de grote organisaties. Figuur 11 Doelbesteding per regio, naar omvang Klein Middelgroot Groot Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nederland Afrika Azië en Oceanië Zuid Amerika Overig

18 8 HOOFDSTUK 2 Doelgroepen Het werkgebied van de fondsenwervende instellingen is zeer divers, zoals in de voorgaande paragrafen reeds naar voren kwam. Voor het tweede achtereenvolgende jaar is gevraagd of, en zo ja, welke specifieke doelgroepen onderscheiden worden. Figuur 12 geeft een overzicht van het percentage organisaties dat, ongeacht omvang van doelbesteding of andere wegingsfactor, een bepaalde doelgroep noemt. Net als verleden jaar worden kinderen het meest genoemd (47 procent), onder de internationale instellingen ligt deze fractie verreweg het hoogst (71 procent). Nog eens 40 procent van de instellingen beoogt jongeren te bereiken. Natuur- en milieufondsen nemen een uitzonderingspositie in, zij benoemen enkel het algemeen publiek (25 procent), dieren (63 procent) en de natuurlijke leefomgeving (eveneens 63 procent) als doelgroep. Figuur 12 Doelgroepen fondsenwervende instellingen 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Kinderen Jongeren Algemeen publiek (Partner) Organisaties Zieken Armen Gehandicapten Overige Vrouwen Ouderen Vluchtelingen Dieren Natuurlijke leefomgeving

19 INKOMSTEN 9 3 Inkomsten 3.1 Inkomsten - totaal De totale inkomsten van de goededoelenorganisaties in het onderzoek bedragen circa 1,8 miljard euro. Dit is 1,7 procent (30 miljoen euro) minder dan in 2005, zie Figuur 13. De terugloop valt goeddeels terug te voeren op het Tsunami-efect : de inkomsten van de internationale hulpfondsen lopen met 11,6 procent terug. In de overige drie sectoren stijgen de inkomsten, voor gezondheidszorg en natuur & milieu zelfs met meer dan 10 procent. Voor de gezondheidsfondsen betekent dit een belangrijk inhaalslag ten opzichte van 2005, toen de inkomsten terugliepen. Figuur 13 Totale inkomsten steekproef (in mln. euro), naar aandachtsgebied * Internationale hulp Welzijn en cultuur Gezondheid Natuur en milieu Ongeveer de helft van de inkomsten komt ten goede van internationale fondsen, welzijn & cultuur groeit twee procentpunten ten opzichte van vorig jaar, natuur en gezondheid blijven qua ontvangsten gelijkwaardig, zie Figuur 14. Figuur 14 Inkomsten naar aandachtsgebied Natuur en milieu; 13% Gezondheid; 14% Internationale hulp; 45% Welzijn en cultuur; 28%

20 10 HOOFDSTUK 3 Het panel meldt een inkomstenkrimp van vijf procent, deze komt conform het beeld in Figuur 13 vooral op het conto van de internationale hulpverlening (een inkomstendaling van ruim tien procent). Natuurinstellingen en internationale fondsen hebben gemiddeld genomen de grootste inkomsten, beide rond 33 miljoen euro, welzijn & cultuur en gezondheid stellen hier respectievelijk 18 en 12 miljoen euro tegenover. De gemiddelde inkomsten komen hiermee op 22 miljoen euro per organisatie (Figuur 15). Figuur 15 Gemiddelde inkomsten (in mln. euro), naar aandachtsgebied Totaal Gezondheid Internationaal Welzijn Natuur 2003* In Figuur 16 is te zien hoe de grote organisaties de inkomstenontwikkeling van de sector als geheel bepalen. Kleine en middelgrote fondsen maken namelijk een, zij het bescheiden, positieve ontwikkeling door. Het verschil in gemiddelde ontvangsten blijft onverminderd groot: 2,5 miljoen euro voor de kleine organisaties, 11 miljoen euro voor de middelgrote en 76 miljoen euro voor de grote fondsenwervers. Figuur 16 Gemiddelde inkomsten (in mln. euro), naar omvang Totaal Klein Middelgroot Groot *

21 INKOMSTEN 11 Concentratie van de inkomsten De grootste organisaties (vier procent van de steekproef) zorgen gezamenlijk voor één derde van de totale inkomsten, zie Figuur 17. De fondsen met inkomsten tussen de 60 en 150 miljoen euro (acht procent van alle organisaties) halen nog eens 30 procent van de inkomsten binnen. De kleine instellingen, 43 procent van alle goededoelenorganisaties, verkrijgen slechts vijf procent van de inkomsten. Vergeleken met 2005 (de balken in groentinten) lijkt de concentratie van inkomsten iets te zijn afgenomen, dat wil zeggen, de middelgrote fondsen eisen grotere aandelen op ten koste van de kleine en grote instellingen. Figuur 17 Concentratie van inkomsten in 2005 en % 40% aandeel in aantal organisaties 2005 aandeel in aantal organisaties 2006 aandeel in inkomsten 2005 aandeel in inkomsten % 20% 10% 0% > 150 miljoen miljoen miljoen Middelgroot Klein < Groot > 3.2 Inkomstenbronnen Plusminus 40 procent van de totale inkomsten is afkomstig uit subsidies en externe projectfinanciering, zoals te zien in Figuur 18. Particuliere giften, zoals schenkingen, fondsen op naam en contributies, tellen op tot een kwart van de ontvangsten, acties van derden tot 11 procent. 7 Figuur 18 Inkomstenbronnen, naar aandachtsgebied Internationale hulp Welzijn en cultuur Natuur en milieu Gezondheid Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% subsidies en externe projectfinanciering aandeel in acties van derden beleggingsopbrengsten aandeel in gezamenlijke acties particuliere giften nalatenschappen collectes overig

22 12 HOOFDSTUK 3 Het figuur maakt duidelijk dat de verschillen in oorsprong van inkomsten tussen de vier segmenten fors zijn. Internationale hulp haalt meer dan de helft van de inkomsten uit subsidies en externe projectfinanciering, terwijl bij gezondheidszorg dit aandeel op slechts op negen procent ligt. Hier zien we het Nederlands ontwikkelingsbeleid terug, dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor een groot deel ten uitvoer brengt in de vorm van subsidies aan de internationale fondsen (kortom, deels uitbesteedt aan de internationale hulpfondsen). Collectes zorgen alleen bij de op gezondheidszorg geënte fondsenwervers voor een substantieel deel van de inkomsten (ongeveer 15 procent), bij de drie overige segmenten verdwijnen collecteinkomsten in de marge. Het aandeel van acties van derden (zoals de goededoelenloterijen) en gezamenlijke acties (Samenwerkende Hulporganisaties, 555) varieert tussen de acht (gezondheidsfondsen) en achttien procent (natuur & milieu). Nalatenschappen zijn traditioneel van groot belang voor de gezondheidsfondsen. Voor 2006 meldt het panel negen procent groei van legaten (een gemiddelde groei van ruim twee ton per fonds), dit zal zeker te maken hebben met de actieve campagne die de fondsen op dit terrein gevoerd hebben, met name met betrekking tot de fiscale aantrekkelijkheid. Wanneer we de diverse inkomstenbronnen uit Figuur 18 spiegelen, wordt de verdeling over de vier segmenten duidelijk. Het beeld in Figuur 19 is, overeenkomstig dat in Figuur 18, uiteenlopend. Zo komen gezamenlijke acties vrijwel geheel ten goede van internationale hulpfondsen en eindigt driekwart van de inkomsten uit collectes bij gezondheidsfondsen (zie ook paragraaf 5.2.1). Figuur 19 Verdeling van de inkomstenbronnen Gezamenlijke acties Collectes Nalatenschappen Acties van derden Overige particuliere giften Subsidies / ext. projectfin. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% internationaal gezondheid welzijn en cultuur natuur en milieu Subsidies en externe projectfinanciering komen het meest ten goede van grote organisaties, zo blijkt uit Figuur 20. Bijna de helft van hun inkomsten vindt hier zijn oorsprong. Collectegelden bepalen daarentegen slechts 1,7 van hun ontvangsten. Middelgrote instellingen hebben een relatief groot aandeel van nalatenschappen (15 procent), dit laat zich deels verklaren door het grote aandeel gezondheidsfondsen in deze groep. Kleine instellingen profiteren verhoudingsgewijs minder van subsidies, het aandeel in de inkomsten is slechts tien procent, en zijn nochtans bovengemiddeld afhankelijk van particuliere giften (40 procent) en aandelen van acties van derden (14 procent). 7 Naast deze vormen van particuliere steun aan goede doelen, zijn andere vormen van geven apart ondergebracht in de categorieën nalatenschappen, collectes en gezamenlijke acties.

23 INKOMSTEN 13 Figuur 20 Inkomstenbronnen, naar omvang Klein Middelgroot Groot Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% subsidies en externe projectfinanciering aandeel in acties van derden beleggingsopbrengsten aandeel in gezamenlijke acties particuliere giften nalatenschappen collectes overig Organisaties - percentage groeiers Zestig procent van de organisaties verwerft in 2006 meer inkomsten dan in 2005, zie Figuur 21. Twee derde van de instellingen ziet de werkgelegenheid toenemen, 72 procent besteedt meer de doelstelling dan in het voorgaande jaar. Inkomstenstijging is het breedst onder internationale fondsen (63 procent van hen meldt groei), hetzelfde geldt voor de werkgelegenheid. Het aandeel organisaties met een stijgende doelbesteding is het hoogst onder welzijn- en cultuurfondsen: 70 procent. De inkomsten en doelbesteding nemen het vaakst toe bij middelgrote instellingen (in zeven van de tien gevallen), en het minst bij de grote fondsen. Het algehele beeld dat uit Figuur 21 naar voren komt, is een minder breed gedragen groei van inkomsten, uitgaven en werkgelegenheid dan in Figuur 21 Inkomsten, doelbesteding en fte s - percentage groeiers Totaal 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Internationale hulp Welzijn en cultuur Gezondheidszorg Natuur en milieu Inkomsten < 5 mln. Euro Inkomsten tussen 5 en 20 mln. Euro Inkomsten > 20 mln. Euro inkomsten doelbesteding fte's

24 14 HOOFDSTUK 3 In Figuur 22 zien we een beeld contra aan dat van verleden jaar, toen de inkomsten uit gezamenlijke acties, als gevolg van de grote rampen, explosief toenamen. Gezien de krimpcijfers tussen 76 en 100 procent kunnen we stellen dat de inkomsten uit gezamenlijke acties (SHO, 555) in het post-tsunami-jaar terugkeren naar het niveau van Ook de inkomsten uit acties van derden, zoals de goededoelenloterijen, verminderen, met 17 procent. Groei zien we bij subsidies & externe projectfinanciering, bij nalatenschappen en vooral bij overige particuliere giften (van huishoudens en van bedrijven). De bijna negen procent groei van nalatenschappen is naar aanleiding van Figuur 18 reeds ter sprake gekomen: hier is door de fondsen actief beleid voor gevoerd. De beleggingsopbrengsten zijn in 2006 afgenomen met gemiddeld 57 procent, van 22 procent krimp bij de internationale tot 62 procent krimp bij de natuur- & milieu-instellingen. Hier geldt een soortgelijke opmerking als bij de gezamenlijke acties: de beleggingsinkomsten lijken na de forse groei in 2005 (van 65 procent) terug op het peil van Figuur 22 Inkomstenontwikkeling naar herkomst % 40% 30% 20% 10% 0% -10% Totaal Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu Gezondheid -20% -30% -40% -50% -60% -70% -80% -90% -100% overige particuliere giften subsidies en externe projectfinanciering aandeel in acties van derden nalatenschappen bedrijfsdonaties/sponsoring aandeel in gezamenlijke acties

25 RESERVES 15 4 Reserves De VFI-richtlijn Reserves Goede Doelen schrijft voor dat geen reserves zonder vóóraf bepaalde bestemming worden gevormd, en dat reservering van middelen wenselijk is voor de continuïteit van steun aan de doelstelling. De richtlijn geeft aan in welke gevallen reservering van middelen is toegestaan. Grofweg wordt onderscheid gemaakt in reservering van middelen voor de continuïteit van steun aan de doelstelling, bestemmingsreserves, reserves met inkomensfunctie en reserves met financieringsfunctie voor vaste activa. Vanwege de grote verschillen tussen de organisaties is er niet een bepaalde norm vastgesteld voor de bepaling van de totale omvang van reserves Reserves - totaal De totale reserves per 31 december 2006 groeien met 22 procent (ten opzichte van 31 december 2005) tot 1,5 miljard euro. 9 De gemiddelde totale reserve groeit van 17 naar 19,4 miljoen euro (zie Figuur 23). De natuurfondsen hebben de beschikking over de grootste reserves: gemiddeld 50 miljoen euro per organisatie. Echter, dit gemiddelde wordt gekleurd door één organisatie in deze sector (de aanwezigheid van een uitbijter wordt ook duidelijk wanneer we het gemiddelde met de mediaan vergelijken, laatstgenoemde bedraagt slechts 19,8 miljoen euro). 4 Figuur 23 Gemiddelde reserves per fonds (in mln. euro), naar aandachtsgebied Totaal Gezondheidszorg Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu 2003* Aandachtsgebieden welzijn & cultuur en natuur & milieu geven blijk van de grootste reserveontwikkeling, met respectievelijk acht en vier procent groei (panelcijfers). De reserves van internationale hulpfondsen dalen met 19 procent (het post-tsunami-effect ) ten opzichte van 2005, terwijl de reserves in de gezondheidszorg, parallel aan het beeld van de afgelopen twee jaren, vrijwel onveranderd blijven. 8 Zie voor de complete VFI-richtlijn. 9 Het groeipercentage van 22 procent is gebaseerd op de ontwikkeling van de totale reserves van 1,23 miljard euro in 2005 naar 1,5 miljard euro in Het panel, de bedrijven waarover beide jaren data voorhanden is, maakt melding van de beduidend lagere groei van 1,5 procent.

26 16 HOOFDSTUK 4 Tabel 2 Reserves/inkomsten-verhouding naar aandachtsgebied en naar omvang Gemiddelde reserves Gemiddelde inkomsten Fractie reserves / inkomsten Aandachtsgebied Gezondheid 9,1 mln. 11,8 mln. 78% Internationale hulp 7,4 mln. 32,9 mln. 23% Welzijn en cultuur 31,7 mln. 18,1 mln. 175% Natuur en milieu 50,2 mln. 33,9 mln. 148% Omvang Klein 3,3 mln. 2,5 mln. 131% Middelgroot 12,9 mln. 11,4 mln. 113% Groot 57,9 mln. 76,0 mln. 76% Totaal 19,4 mln. 22,3 mln. 87% Grote fondsenwervende instellingen hebben logischerwijs ook de grootste reserves: gemiddeld 58 miljoen euro (10 miljoen euro hoger dan in 2005), wat neerkomt op ongeveer driekwart van de inkomsten. Middelgrote instellingen reserveren 1,1 keer zoveel als de inkomsten (12,9 miljoen euro), de kleine fondsen hebben met 3,3 miljoen euro 1,3 keer zoveel reserves als inkomsten (zie Tabel 2 en Figuur 24). Dit wordt met name veroorzaakt door het grote aandeel welzijn & cultuur binnen de kleine fondsen: 14 van de 35 kleine organisaties hebben welzijn als aandachtsgebied. Figuur 24 Gemiddelde reserves per fonds (in mln. euro), naar omvang Totaal Klein Middelgroot Groot * Reserveontwikkeling vindt bijna volledig plaats bij de middelgrote instellingen, de reserves groeien daar met ruim negen procent. De grote fondsen in het panel maken na vorig jaar, toen hun reserves met twaalf procent aangroeiden, een pas op de plaats: de reserves krimpen 1,2 procent. 4.2 Reserves - opbouw De totale reserves zijn redelijk gelijkmatig verdeeld over de vier categorieën, zie Figuur 25. Continuïteits- en bestemmingsreserves beslaan tezamen ongeveer de helft van de totale reserves, 15 procent van de reserves heeft een inkomensfunctie en 32 procent wordt gereserveerd voor activa bedrijfsvoering.

27 RESERVES 17 Figuur 25 Opbouw van de reserves, naar aandachtsgebied 0% 20% 40% 60% 80% 100% Totaal Internationale hulp Gezondheidszorg Welzijn & cultuur Natuur & milieu (geoormerkte) bestemmingsreserves reserve met inkomensfunctie continuïteitsreserve reserve activa bedrijfsvoering / doelstelling De opbouw bij welzijn & cultuur komt in hoge mate overeen met de verdeling van de totale groep, in de overige aandachtsgebieden zien we afwijkende patronen. De internationale en gezondheidsfondsen hebben een groot aandeel bestemmingsreserves (respectievelijk 64 en 49 procent) en (nagenoeg) geen reserves activa bedrijfsvoering. Laatstgenoemde zijn vooral te vinden bij de natuur & milieu-instellingen: ze tellen op tot ruim 60 procent van hun reserves. Alleen de kleine fondsen wijken qua reservestructuur af van het totaal, zie Figuur 26. Zij reserveren een groter deel als (geoormerkte) bestemmingsreserve (58 procent) en als continuïteitsreserve (32 procent). Dit laatste is een economische wetmatigheid: kleine organisaties c.q. bedrijven dienen voor de continuïteit een groter deel van hun vermogen liquide te houden dan grote organisaties. Vooral de kleine gezondheidsorganisaties, sterk vertegenwoordigd in de groep, dragen bij aan dit beeld. Figuur 26 Opbouw van de reserves, naar omvang 0% 20% 40% 60% 80% 100% Totaal Klein Middelgroot Groot (geoormerkte) bestemmingsreserves reserve met inkomensfunctie continuïteitsreserve reserve activa bedrijfsvoering / doelstelling De totale reservegroei komt vooral ten goede aan de reserves activa bedrijfsvoering / doelstelling, deze groeien met zeven procent (zie Figuur 27). Continuïteits- en bestemmingsreserves blijven dicht bij het niveau van 2005, terwijl de reserves met inkomensfunctie ruim vijf procent zijn gekrompen. Bij de internationale fondsen zien we in 2006, net als in het jaar ervoor, grote verschuivingen tussen de verschillende reserveposten. In tegenstelling tot vorig jaar worden de groeicijfers vooral met de rode pen opgetekend: reserves activa bedrijfsvoering en reserves met inkomensfunctie krimpen fors ten opzichte van 2005 (respectievelijk met 169 en 71 procent), en alleen de be-

28 18 HOOFDSTUK 4 stemmingsreserves plussen bescheiden (vier procent). Per saldo resteert bij de internationale instellingen een reserveontwikkeling van minus 19 procent. Figuur 27 Ontwikkeling vier reservecategorieën , naar aandachtsgebied 20% 15% 10% 5% 0% -5% Totaal Natuur & milieu Welzijn & cultuur Internationale hulp Gezondheidszorg -10% -15% reserve activa bedrijfsvoering (geoormerkte) bestemmingsreserves continuïteitsreserve reserve met inkomensfunctie -169,2% -21,5% -70,5% -85,3% -36,9% In de gezondheidszorg zijn groei (bestemmings- en continuïteitsreserves) en krimp (reserves activa bedrijfsvoering en met inkomensfunctie) in relatieve termen niet in evenwicht, maar in monetaire termen zijn ze dat wel, waardoor de reserves netto twee procent aangroeien ten opzicht van 2005.

29 PERSONEEL EN ORGANISATIE 19 5 Personeel en organisatie 5.1 Personeel Werkgelegenheid - totaal De totale werkgelegenheid bij de VFI-leden bedraagt ruim fte s, waarvan actief in Nederland. De fte s worden ingevuld door personen, daarvan is 56 procent werkzaam bij welzijnsorganisaties (Figuur 28). 10 Ongeveer een kwart van de werkgelegenheid is te vinden bij de internationale fondsen. Gezondheid en natuur & milieu dragen respectievelijk 8 en 12 procent bij aan de totale werkgelegenheid. Figuur 28 Verdeling werkgelegenheid (in fte s) , naar aandachtsgebied % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gezondheidszorg Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu Figuur 29 Ontwikkeling werkgelegenheid (in fte s) , naar aandachtsgebied 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% Totaal Gezondheidszorg Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu 2003/2004* 2004/ /2006 In 2006 groeit de totale werkgelegenheid met ruim zes procent, vooral dankzij de 14 procent groei bij welzijnsorganisaties, zie Figuur 29. Voor de internationale instellingen geldt wat we in de meeste figuren terugzien: herstel van het evenwicht na het piekjaar in 2005 (vier procent afname

30 20 HOOFDSTUK 5 van de werkgelegenheid). Bij de natuurfondsen en gezondheidszorg zijn de veranderingen minimaal. De helft van alle organisaties telt minder dan 24 voltijdbanen, de andere helft heeft er meer, oplopend naar een maximum van fte s bij de welzijnsfondsen (zie Figuur 30). Een kwart van de fondsen werkt met minder dan acht voltijdmedewerkers, een kwart met meer dan 65. Dit betekent dat de middelste helft (de kwartielrange) van de organisaties tussen de 8 en 65 fte s in dienst heeft. Natuurinstellingen hebben de meest uiteenlopende omvang: de kwartielrange loopt van 26 tot 161 fte s. 11 Instellingen gericht op gezondheid, welzijn & cultuur en internationale hulpverleningen ontlopen elkaar weinig in omvang: de mediane omvang van het personeelsbestand heeft een bandbreedte van 20 tot 26 fte s. Hun verschillen uiten zich in de maximale grootte. Figuur 30 Spreiding fte s, naar aandachtsgebied Totaal Gezondheid Welzijn Internationaal Natuur Kwartielrange 1e kwartiel mediaan 3e kwartiel maximum ( middelste helft ) Grote organisaties zorgen net als vorig jaar voor 81 procent van de werkgelegenheid. Kleine instellingen dragen twee procent van hun werkgelegenheidsaandeel over aan de middelgrote fondsen, waardoor de verhouding vijf procent (klein) om dertien procent (middelgroot) wordt. Figuur 31 Ontwikkeling werkgelegenheid (in fte) , naar omvang 12% 9% 6% 3% 0% -3% -6% -9% Totaal Klein Middelgroot Groot -12% -15% 2003/2004* 2004/ / Het Leger des Heils neemt driekwart hiervan voor zijn rekening. 11 Er zijn (slechts) zeven natuurfondsen vertegenwoordigd in de dataset. Met een dusdanig kleine groep neemt de kans op een grote spreiding navenant toe, zie ook voetnoot 4.

31 PERSONEEL EN ORGANISATIE 21 De totale personele groei van zes procent komt voor rekening van de middelgrote en grote fondsen (Figuur 31). Procentueel groeien de middelgrote organisaties, met 12 procent, het hardst. De grote fondsen groeien met zeven procent, de kleine organisaties krimpen met 15 procent. Figuur 32 Fractie onbetaalde/betaalde krachten 12 Totaal 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Gezondheidszorg Internationale hulp Welzijn & cultuur Natuur & milieu Klein Middelgroot Groot Om te beoordelen in welke mate de goede doelen leunen op onbetaalde medewerkers, dat wil zeggen de professionals op het (hoofd)kantoor die vergelijkbare werkzaamheden verrichten als de betaalde krachten, is het gemiddelde gedeeld op het gemiddelde aantal betaalde medewerkers van de organisatie (het aantal koppen in Nederland), zie Figuur 32. Bij fondsen gericht op de gezondheidszorg is deze fractie veruit het hoogst: 26 procent. Het verschil tussen enerzijds kleine en anderzijds middelgrote en grote organisaties is enorm: ongeveer één derde van de medewerkers van kleine fondsen is onbetaald. Dit gegeven verzacht de (negatieve) werkgelegenheidsontwikkeling van de kleine instellingen in Figuur 31, ze steunen immers veel meer op onbetaalde krachten. Deze zijn uiteraard voordeliger dan betaalde medewerkers, er is echter een mogelijke keerzijde van minder (hiërarchische) aansturingsmogelijkheden Werkgelegenheid - naar functie Figuur 33 laat zien dat 82 procent van de totale arbeidstijd wordt besteed aan doelbesteding, dit is elf procentpunt hoger dan in Fondsenwerving en ondersteunende taken beslaan respectievelijk 5 en 13 procent van de arbeidstijd. Dit patroon wisselt per aandachtsgebied. Bij welzijn & cultuur is de meeste tijd ingeruimd voor doelbesteding (91 procent), bij gezondheidsfondsen de minste (56 procent). Laatstgenoemde besteedt relatief veel tijd aan fondsenwerving (17 procent) en, net als de natuurfondsen, aan ondersteunende taken (27 procent). De kleine en middelgrote fondsen besteden beduidend minder aan doelbesteding dan de grote instellingen. Aan fondsenwerving en ondersteuning wordt een gelijk aandeel van de voltijdbanen gewijd. Het relatief grote aandeel fondsenwerving bij de kleine en middelgrote organisaties wordt veroorzaakt door de gezondheidsfondsen; zij vallen vrijwel uitsluitend binnen deze grootteklassen. Bij de grote fondsenwervers is slechts drie procent van de arbeidstijd voor fondsenwerving gereserveerd. Dit is met name structureel bepaald: ervan uitgaande dat er minimumomvang voor 12 Uitgerekend als het voorwaardelijk gemiddelde aan onbetaalde medewerkers gedeeld door het voorwaardelijk gemiddelde natuurlijk personen ( koppen ) in Nederland op de loonlijst.

32 22 HOOFDSTUK 5 fondsenwervende activiteiten bestaat, bijvoorbeeld één fulltimer, dan heeft de kleine organisatie per definitie een hoger aandeel fondsenwervend personeel. Figuur 33 Fte s naar functie Totaal Totaal % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Welzijn en cultuur Internationale hulp Natuur en milieu Gezondheid Klein Middelgroot Groot uitvoering/doelbesteding fondsenwerving ondersteuning/beheer en administratie De taakverschuiving van overhead naar doelbesteding impliceert niet noodzakelijkerwijs verandering van activiteiten, maar wel een andere boekingssystematiek. Deze kan te maken hebben met aanpassing van de administratieve organisatie (AO) in het licht van de Code Wijffels en de Richtlijn Jaarverslaggeving. 5.2 Vrijwilligers en collectanten Vrijwilligers worden onderverdeeld in collectanten en overige (actieve) vrijwilligers. Dit onderscheid is zinvol omdat het werk van collectanten en de binding met de organisatie in veel gevallen anders van aard is dan het werk van de andere vrijwilligers. Collectanten zijn een relatief korte periode per jaar aan de slag voor de organisatie en voor een beperkt aantal uren. Vrijwilligers zijn veelal het hele jaar door actief Collectanten In totaal zijn naar schatting circa collectanten actief voor de goededoelenorganisaties. 13 Bij fondsen die opgeven van collectanten gebuik te maken (het voorwaardelijk gemiddelde ) zijn dat er gemiddeld , zie Figuur Definitieproblemen en vervuilde bestanden kunnen van invloed zijn op de genoemde waarden. Niet alle organisaties specificeren de aantallen collectanten en vrijwilligers. De genoemde totalen zijn ophogingen op basis van de opgaven. Mensen die collectant of vrijwilliger voor meerdere organisaties zijn, zijn dubbel geteld in de totaalschatting.

33 PERSONEEL EN ORGANISATIE 23 Bij gezondheidsfondsen telt het gemiddelde op tot collectanten, een beduidend hoger aantal dan bij de drie andere aandachtsgebieden, die tussen de en inzetten. Het resultaat hiervan werd in hoofdstuk 3 al duidelijk: driekwart van de inkomsten uit collectes in deze sector komt ten goede aan gezondheidszorg (zie Figuur 19). Figuur 34 Aantal collectanten - voorwaardelijk gemiddelden Totaal Internationale hulp Natuur en milieu Welzijn en cultuur Gezondheidszorg Klein Middelgroot Groot Grootteklasse (naar inkomsten) en collectantenaantal gaan hand in hand: grote fondsenwervers hebben in doorsnee de meeste collectanten tot hun beschikking (ruim ), gevolgd door middelgrote instellingen ( collectanten, vooral dankzij een groot aandeel gezondheidsorganisaties) en kleine fondsen (Overige) vrijwilligers Er zijn naar schatting overige actieve vrijwilligers actief bij de VFI-leden. Een kwart van de instellingen heeft ondersteuning van dertien vrijwilligers of minder, het tweede kwartiel loopt van 13 tot 238 vrijwilligers, zie Figuur 35. Dit houdt in dat de helft van de fondsen van minder dan 238 vrijwilligers gebruik maakt (en de andere helft ipso facto meer dan 238). Figuur 35 Spreiding overige vrijwilligers, naar aandachtsgebied Totaal Gezondheid Internationaal Natuur Welzijn e kwartiel mediaan 3e kwartiel maximum Kwartielrange ( middelste helft ) Internationale hulpfondsen hebben (collectanten niet meegerekend) in doorsnee het kleinste vrijwilligersbestand. De middelste helft van de instellingen heeft tussen acht en 458 onbetaalde medewerkers. Gezondheidsorganisaties zijn het meest aangewezen op vrijwilligers de kwartiel-

34 24 HOOFDSTUK 5 range loopt van twee tot onbetaalde krachten. Een kwart van de gezondheidsfondsen heeft dus meer dan drieduizend vrijwilligers. Zoals verwacht mag worden, hebben de grote fondsen gemiddeld de meeste vrijwillige medewerkers, gevolgd door de middelgrote en kleine organisaties (zie Figuur 36). De kwartielrange bij de grote instellingen loopt van 440 tot 4.900, de helft van de grote fondsen heeft meer dan vrijwilligers. In de middelste helft van de middelgrote organisaties werken tussen de zeven en 955 onbezoldigde krachten, bij kleine fondsen loopt de kwartielrange van drie tot 480 vrijwilligers. Figuur 36 Spreiding overige vrijwilligers, naar omvang Totaal Klein Middelgroot Groot Kwartielrange 1e kwartiel mediaan 3e kwartiel maximum ( middelste helft ) Figuur 37 geeft uiting van de verhouding tussen (overige) vrijwilligers en het aantal betaalde medewerkers (de koppen in Nederland) dat aan de gemiddelde 14 fondsenwerver verbonden is. Bij welzijn & cultuur zijn voor iedere betaalde medewerker zestien vrijwilligers actief, bij de internationale hulp zijn dit er slechts twee. De fractie loopt op bij toenemende organisatieomvang. Figuur 37 Fractie overige vrijwilligers/betaalde krachten 14 Totaal Welzijn & cultuur Natuur & milieu Gezondheidszorg Internationale hulp Klein Middelgroot Groot Vrijwilligers - naar functie Figuur 38 toont de structuur van het vrijwilligerswerk. 15 Er zijn aanmerkelijke verschillen met de onderverdeling van het betaalde werk (terug te vinden in Figuur 33). Van de onbetaalde uren 14 Uitgerekend als het mediane aantal (overige) vrijwilligers gedeeld door het mediane aantal natuurlijke personen ( koppen ) in Nederland op de loonlijst.

35 PERSONEEL EN ORGANISATIE 25 wordt één derde besteed aan uitvoering, 53 procent aan fondsenwerving, en 14 procent aan ondersteunende taken. In vergelijking met betaalde werknemers besteden vrijwilligers naar verhouding meer tijd aan fondsenwerving en minder aan uitvoering. De tweedeling tussen enerzijds internationale hulp en gezondheidszorg en anderzijds welzijn & cultuur en natuur & milieu wordt merendeels veroorzaakt door structuurverschillen: internationale hulp en gezondheidszorg zijn binnen Nederland vooral een kwestie van fondsenwerving. Figuur 38 Vrijwilligers naar functie Totaal 0% 20% 40% 60% 80% 100% Internationale hulp Gezondheid Welzijn en cultuur Natuur en milieu uitvoering/doelbesteding fondsenwerving ondersteuning/beheer en administratie 15 Ook de vrijwilligers worden onderverdeeld in functiegroepen: fondsenwerving, ondersteuning/beheer & organisatie, en uitvoering/doelbesteding. Collectanten, die beschouwd kunnen worden als fondsenwervende vrijwilligers, zijn hier niet als zodanig meegeteld. De overige vrijwilligers in deze groep houden zich bezig met andere vormen van fondsenwerving zoals de verkoop van artikelen en organisatie van fondsenwervingevenementen.