Aan de gemeenteraad van Nijmegen. Geachte leden van de raad,
|
|
- Thomas Claes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Directie Grondgebied Ingekomen stuk D23 (PA 23 februari 2011) Bouwen en Wonen Aan de gemeenteraad van Nijmegen Mariënburg PS Nijmegen Telefoon Telefax (024) Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 8 februari 2011 Ons kenmerk G340/ Contactpersoon Wim van der Velde Onderwerp Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw Datum uw brief - Doorkiesnummer 3437 Geachte leden van de raad, Hierbij bieden we u de notitie Particulier Opdrachtgeverschap in Nijmegen aan. In het Coalitieakkoord is opgenomen dat we particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw willen stimuleren. Dit onderdeel hebben we opgepakt en in deze notitie is nader uitgewerkt wat we gaan doen. Daarbij hebben we ook goed kennis genomen van de ervaringen elders in het land. Tijdens de werkconferentie wonen op 5 november 2010 is het onderwerp ook besproken. Particulier opdrachtgeverschap, alleen of samen, maakt van de woonconsument een woonproducent, de individuele woonwens staat centraal. Het leidt tot variatie en grote betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving. Het biedt kansen voor mensen die extra duurzaam willen wonen en leven, en/of voor groepen die zorg en verantwoordelijkheid voor elkaar willen delen. Maar ook combinaties van wonen en werken, je eigen droomhuis met die grote dichte woonkeuken, of extra grote slaapkamers, behoren tot de mogelijkheden. Juist die mogelijkheid om je eigen plattegrond te bepalen blijkt de kern van deze bouwvorm. Particulier opdrachtgeverschap was en is doorgaans voorbehouden aan degenen met een goedgevulde beurs. Zo ontstaan de gouden randjes. Wij willen dat particulier opdrachtgeverschap voor meer doelgroepen en ook voor mensen met een smallere beurs mogelijk wordt. Dit vraag om speciale oplossingen en financiële arrangementen. In de Waalsprong is al een start gemaakt met particulier opdrachtgeverschap. Samen met de GEM Waalsprong willen we daar werken aan een verdere ontwikkeling. Daar zal het accent voor deze vorm van planontwikkeling komen te liggen. In de bestaande stad werken we mee aan initiatieven vanuit de markt. Het is belangrijk om te beseffen dat particulier opdrachtgeverschap een fundamenteel andere wijze van woningbouw is. Het betekent een omslag van aanbodgericht naar vraaggericht werken. Onze instrumenten moeten we daar op aanpassen. Andere bestemmingsplannen, andere stedenbouwkundige plannen en welstandstoezicht. Het vraagt om duidelijke kaders, en brief aan de raad cpo.doc
2 Gemeente Nijmegen Directie Grondgebied Bouwen en Wonen Vervolgvel 1 meer communicatie en begeleiding tijdens het bouwproces. En zelfbouw voor mensen met een smalle beurs vraagt om instrumenten als voorfinanciering van plankosten, en vormen van achtervang en garantstelling. We stellen een projectteam in om instrumenten te ontwikkelen, processen te stroomlijnen en activiteiten te coördineren. Gebiedsontwikkeling in particulier opdrachtgeverschap heeft veel voordelen maar brengt, zeker in het begin, ook extra kosten met zich mee. Ter dekking daarvan willen we een budget van inzetten uit de middelen die we begin 2011 denken te krijgen uit de BWS-reseve van de Stadsregio. Dit onder de voorwaarde dat de Stadsregioraad instemt met het verdeelvoorstel voor de BWS reserve. Na aftrek van deze is er in de BWS reserve nog ca beschikbaar waarvoor we in de loop van dit jaar bestedingsdoelen zullen vaststellen. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, mr. Th.C. de Graaf drs. B. van der Ploeg brief aan de raad cpo.doc
3 Particulier Opdrachtgeverschap in Nijmegen Woonvereniging Driehuizenhof, Van Peltlaan 2, collectief particulier opdrachtgeverschap Foto: Thea van den Heuvel/DAPh Gemeente Nijmegen Directie Grondgebied Afd. Bouwen & Wonen Januari
4 Particulier opdrachtgeverschap in Nijmegen 1. Inleiding Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw is geen nieuw fenomeen. Sterker nog, dat gebeurt al honderden jaren. De Amsterdamse grachtengordel, nu Unesco werelderfgoed, is bijvoorbeeld zo ontstaan. En, dichter bij huis, onze 19 e eeuwse stadsuitleg: St. Canisiussingel, Oranjesingel, Nassausingel en Kronenburgersingel met achterliggende straten. Maar sinds de woningwet uit 1901, en vooral na de wederopbouw is de woningbouw steeds meer gedomineerd door grootschalige seriematige bouw. Dat was ook een adequaat antwoord op het grote woningtekort. Deze manier van projectontwikkeling is nog steeds vrij dominant. Een ontwikkelaar koopt grond, ontwikkelt en bouwt woningen en verkoopt die. Pas dan is de bewoner in beeld. Particulier opdrachtgeverschap keert deze volgorde om en stelt zo de individuele woonwens weer centraal. Dit past goed in de maatschappelijke trend van individualisering, zelfontplooiing en zelfexpressie. De burger niet langer als woonconsument maar als woonproducent. Particulier opdrachtgeverschap leidt tot variatie en levendigheid in het woningontwerp en een grotere betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving. Het is geen panacee om de vastgelopen bouwproductie vlot te trekken, maar blijkt wel behoorlijk recessiebestendig. Het is het middel om de zeggenschap over hoe je wilt wonen meer bij de mensen zelf te leggen: van winstmaximalisatie door ontwikkelaars naar woonmaximalisatie door de bewoner. Dit sluit heel goed aan bij één van de ambities uit de woonvisie om burgers te binden. Particulier opdrachtgeverschap geeft betrokkenheid van bewoners en woningen die naadloos aansluiten bij hun woonwens. In het Coalitieakkoord is opgenomen dat we initiatieven voor dit eigen bouwen willen ondersteunen. We willen het mogelijk maken voor meerdere doelgroepen, ook voor de mensen met een kleinere portemonnee. Daarnaast zouden we het waarderen als groepjes particulieren met eigen initiatieven komen. Zo n initiatief zou bijvoorbeeld een groep particulieren kunnen zijn die woningen willen bouwen die extra duurzaam en energiezuinig zijn. Of een aantal woningen waarvan de bewoners de zorg voor en met elkaar meer centraal stellen. Dus zelf bouwen niet alleen voor hogere inkomens maar ook betaalbaar, duurzaam en collectief. Hiermee is aangegeven waarom we meer particulier opdrachtgeverschap willen stimuleren. In deze notitie gaan we verder in op wat de ervaringen in het land zijn, en hoe we het in Nijmegen willen doen. 2. Ervaringen in het land Particulier bouwen gebeurt al honderden jaren. Sinds de jaren negentig is het weer wat in opmars, ook steeds meer in collectief verband. In 1997 lanceerde de architect Carel Weeber een pleidooi voor particuliere eigenbouw. Architecten moesten meer gaan luisteren naar de wensen van de burger: in het tijdperk van het ' wilde wonen' moest de burger zelf gaan bepalen hoe zijn woning eruit kwam te zien. In 2000 formuleerde het rijk in de nota Mensen, Wensen, Wonen een ambitie van 30% zelfbouw. Ondanks de aandacht voor diverse vormen van particulier opdrachtgeverschap, is die 30% nooit gehaald. Wel zijn er in de loop van de tijd diverse projecten gerealiseerd over het gehele land. Ook zijn er diverse bureaus ontstaan die particulieren begeleiden bij het zelf, danwel collectief bouwen. Er zijn drie hoofdcategorieën: particulier opdrachtgeverschap (PO), collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO), en mede-opdrachtgeverschap (MO). Bij particulier opdrachtgeverschap heeft de initiatiefnemer de meeste vrijheid in de keuze voor ontwerp en vormgeving van zijn of haar woning. Bij collectief opdrachtgeverschap is het een groep die initiatief neemt om een kavel te kopen en woningen te realiseren. Dit is een geschikte manier om het bouwen van een eigen huis betaalbaar te maken. Samen hebben mensen één architect maar diversiteit en maatwerk in woningen en plattegronden is goed mogelijk. Ook voor woonvormen waarbij duurzaamheid een belangrijke rol spelen, of vormen van zorg en sociale verantwoordelijkheid is dit een bruikbaar concept. Bij mede-opdrachtgeverschap is de grond in handen van een ontwikkelaar, die werft en organiseert bewoners om gezamenlijk woningen te ontwikkelen. In bijlage 1 is een gedetailleerd overzicht opgenomen van de vormen van particulier opdrachtgeverschap
5 Particulier opdrachtgeverschap (PO) Dit is de oervorm van particulier opdrachtgeverschap, de grondeigenaar verkoopt kavels waarop je in eigen beheer een woning bouwt. Dat gebeurt al jaren en overal in het land. Op het platteland komt het veel meer voor dan in stedelijke gebieden. Stedelijke uitleggebieden werden en worden gedomineerd door grootschalige en seriematige bouw. Zelf bouwen was ondergeschikt. Daarnaast zijn grote ontwikkelaars er toe overgegaan om gronden te verwerven en hebben zo hun stevige positie in het bouwproces verzekerd. De vroegtijdige aanwijzing van locaties door het Rijk in de nota VINEX heeft dit bijzonder in de hand gewerkt. Niettemin hebben veel gemeenten, en niet alleen in rurale gebieden, in hun grondbeleid enige ruimte gereserveerd voor kaveluitgifte voor particulier opdrachtgeverschap. 1. Scheeptstimmermanstraat / Borneo en Sporenburg / Amsterdam 2. Roombeek / Enschede Nieuw Leyden, Leiden Collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) Deze vorm komt minder voor dan individuele zelfbouw. Maar de afgelopen jaren is het wel een opkomend fenomeen. Een groep mensen koopt grond en realiseert daar hun eigen woonwens. Ze zijn zelf opdrachtgever voor hun nieuwbouwproject en bepalen zelf hoe ze willen wonen. Deze vorm is onder meer geschikt om betaalbare woningen te bouwen omdat de initiatiefnemers de kosten kunnen drukken door te werken met één architect en één bouwer. Het resultaat kan dan nog heel divers zijn omdat de individuele wensen centraal staan. Ook komt het voor dat een plan voor meerdere woningen - 3 -
6 in één bouwaanvraag wordt ingediend. CPO is ook de aangewezen weg voor groepen die bepaalde collectieve aspecten in hun woonstijl willen vormgeven. Dat kan gaan om een gezamenlijke tuin en gemeenschapruimte en/of om vormen van onderlinge hulp en zorg bij ouder worden. In het hele land zijn inmiddels diverse projecten gerealiseerd. We laten een aantal voorbeelden de revue passeren. Amsterdam, Borneo B01: 68 koopwoningen met 26 bedrijfsruimten en een parkeergarage; realisatie in Kenmerken: combinatie van wonen en werken, gemeenschappelijke voorzieningen, hoge dichtheid in 4 bouwlagen, professionele ondersteuning tijdens proces van realisatie. Culemborg, De Kwartel 24 gestapelde seniorenwoningen, grotendeels koop, met gemeenschappelijke ruimten, o.a. een logeeren badkamer, en tuin,. Opgeleverd eind
7 Utrecht, Leidsche Rijn, De kersentuin Een woningcorporatie was medeopdrachtgever. Bestaat uit 12 woningtypen, waaronder 28 appartementen, 47 eengezinswoningen, 4 woon-werkwoningen. Ook realisatie van overige functies zoals een parkeergarage, een gemeenschappelijk buurthuis, kantoorruimte, was en klusruimte en een gemeenschappelijke tuin. Oplevering eind Kenmerken: duurzaam (bouwen en leven), individuele woningindeling, levensloopbestendig, flexibel uitbreidbaar- en aanpasbaar. Mede-opdrachtgeverschap (MO) Deze vorm geeft wat minder vrijheid dan de voorgaande, maar geeft ook minder risico voor de bewoners. Er zijn zowel koop- als huurvarianten. De kern van goed mede-opdrachtgeverschap ligt bij de samenwerking tussen de bewoners en de professionele ontwikkelende partij. Hierbij draait het om vertrouwen en goed verwachtingsmanagement. Als beide partijen aan het begin transparante kaders vaststellen, dan lijkt MO in koopsector een succes te kunnen worden. Een interessant voorbeeld van deze vorm komt uit Engeland. Hierbij verplichten toekomstige bewoners zich om een hoeveelheid uren te leveren om hun woning te realiseren waarbij ze naar rato medeeigenaar worden van de woning. Aangezien het daar ging om een groep die geen vast werk had werden met deze opzet ook hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. De lokale corporatie organiseerde en leverde de know-how en zorgde voor de continuïteit. De huurvariant geeft de grootst mogelijke zeggenschap voor huurders. In de afgelopen decennia zijn, veelal door woningcorporaties, vele varianten van deze vorm ontwikkeld waarin de toekomstige huurders in meer of mindere mate invloed hadden op het woningontwerp. Tot slot is er nog de vorm van consumentgerichte projectontwikkeling. Met dit concept spelen projectontwikkelaars meer in op de individuele behoefte van huizenkopers. Architect en aannemer staan vast maar kopers hebben meer keuzemogelijkheden dan het normale meer- en minderwerk aan de woning. In het land zijn op diverse locaties, onder meer in de VINEX-wijken, consumentgerichte projecten gerealiseerd. De mate van zeggenschap van de consument over de grootte, de vormgeving, indeling en afwerking van de woning loopt bij de diverse projecten overigens sterk uiteen. Een variant die strikt genomen ook onder particulier opdrachtgeverschap valt is het fenomeen van de cataloguswoning. Catalogusbouwers hebben de afgelopen jaren hun assortiment sterk gevarieerd en leveren allang niet meer alleen de beroemde boerderettes. Voordeel van catalogusbouwer is dat in een vroeg stadium duidelijkheid is over het ontwerp, de kosten en de uitvoering. De mogelijkheden om een cataloguswoning aan te passen aan unieke eigen wensen variëren, maar nemen langzaam toe
8 Leren van Almere Almere is een gemeente die de laatste jaren particulier opdrachtgeverschap heeft omarmd en op grote schaal, met flinke aantallen, actief is met diverse vormen van particulier opdrachtgeverschap. Het is daarmee de nationale proeftuin op dit terrein. Sinds 2006 zijn er ruim kavels aangeboden, waarvan ca. 950 zijn verkocht tot januari De differentiatie in kavels is groot en de oppervlakten variëren van zeer klein (78m²) tot zeer groot (5000 m²). Ook de differentiatie in woningtypologie is groot: vrijstaand, geschakeld en in een rij. Grondgebonden en gestapelde woningen, en van bosvilla s tot waterwoningen. De kavels in het groen en aan het water waren, niet verrassend, het meest gewild en werden doorgaans het snelst verkocht. De grondprijzen zijn marktconform van 240,-/m2 in 2006 tot ongeveer 400,-/m2 in De grondprijzen in Almere zijn ten opzichte van het nabije Gooi en Amsterdam zeer concurrerend. Dat is een belangrijk pluspunt voor succesvol particulier opdrachtgeverschap. Homeruskwartier / Almere De direct waarneembare effecten van particulier opdrachtgeverschap in Almere zijn de volgende: De bereikbaarheid voor zelfbouw voor verschillende bevolkingsgroepen is sterk toegenomen en daarmee ook de variatie in de stad en de betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving. Voor 2006 werden er voornamelijk kavels uitgegeven die alleen voor mensen met een goedgevulde portemonnee bereikbaar waren. Dit leverde de gouden randjes op. Door de introductie van subthema s als ikbouweenrij, ikbouweengrachtenhuis ; ikbouwduurzaam ; ikbouweentuinderswoning, ikbouwmijnonderneming en ikbouwbetaalbaar heeft Almere het particulier opdrachtgeverschap verbreed tot diverse doelgroepen, ook die met een smallere beurs. Verder valt op dat de huidige recessie duidelijk minder effect heeft op zelfbouwers dan op traditioneel ontwikkelende partijen o.a. doordat particulier opdrachtgeverschap geen voorverkooppercentages kent. Zelfbouwers kopen een kavel en starten de bouw. Particulier opdrachtgeverschap vormt daarnaast een impuls voor kleinschalige bouwondernemers doordat zij in tegenstelling tot de grote bouwbedrijven het gewenste maatwerk aan de particulieren kunnen leveren. Almere staat ook bekend om het grootste experiment met mede-opdrachtgeverschap. In het Homeruskwartier was ruimte voor ca woningen in die vorm. Via een prijsvraag dienden 74 ontwikkelaars plannen in. De ontwikkelaars kregen veel vrijheid van de gemeente qua stedenbouwkundige setting, aantal en type woningen. Uiteindelijk zijn 7 projecten geselecteerd. Voor de plannen hadden zich maar liefst geïnteresseerden ingeschreven. Gedurende het proces haakten echter vrijwel alle geïnteresseerden af om uiteenlopende redenen: door het hoger uitvallen van prijzen; onzekerheid over het doorgaan van het plan, te tijdrovend en te complex en de verwachting de financiering niet rond te krijgen. In een evaluatie van de SEV, eind 2009, werd geconcludeerd dat in de redelijke ontspannen woningmarkt van Almere geen markt is voor mede-opdrachtgeverschap
9 Werkwijze Particulier opdrachtgeverschap vraagt om niet minder dan een cultuurverandering. Dat is de les van Almere. De omschakeling van aanbodgericht naar vraaggericht vraagt om een heel ander werkwijze. Er zijn andere bestemmingsplannen, stedenbouwkundige plannen en organisatievormen nodig. Regels en procedures moeten worden bijgesteld en er komt veel organisatievermogen aan te pas. De schaal die Almere toepast heeft geleid tot een hele verandering van de gemeentelijke organisatie en werkwijze. Er is gestart met een klein projectteam dat nu is uitgegroeid tot een compleet programmateam dat structureel is verankerd in de gemeentelijke organisatie. Voor informatie, het aanschaffen van kavels en het indienen van plannen kunnen burgers terecht bij de Kavelwinkel in het stadhuis. De gemeente geeft kavelpaspoorten uit waarin de stedenbouwkundige spelregels zijn vastgelegd, maakt overeenkomsten over gronduitgifte en verleent uiteindelijk de vergunningen voor de bouw. Het programmateam zorgt voor de coördinatie tussen de diverse vakafdelingen en de projectteams per gebied. Almere ondersteunt en faciliteert particulier opdrachtgeverschap met de volgende instrumenten: Informatievoorziening Kaders en spelregels Richtlijnen voor kaveluitgifte Betaalbaar bouwen Begeleiding tijdens het bouwproces De implementatie kost de gemeente meer inzet en extra geld, ca euro per kavel. Dit wordt vooral besteed aan verkoop, marketing, het programmateam en de bouwbegeleiding. Deze kosten zijn relatief laag doordat Almere particulier opdrachtgeverschap op grote schaal aanpakt. Digitale kavelkaart, website Almere Deze cijfers zij niet vergelijkbaar met Nijmegen waar de GEM Waalsprong ook veel taken voor zijn rekening neemt. Tijdens de Nijmeegse werkconferentie wonen op 5 november 2010, waar particulier opdrachtgeverschap ook op de agenda stond, gaf de vertegenwoordiger van Almere de volgende tips als antwoord op de vraag Wat moet een gemeente doen die van particulier opdrachtgeverschap een succes wil maken? De politieke wil moet aanwezig zijn. Organiseer voldoende ambtelijke capaciteit (in Almere 10 mensen voor 400 woningen per jaar) Mensen die er aan werken moeten er echt voor willen gaan. Het vergt een cultuuromslag, meer loslaten als gemeente. Niet alles is te voorzien, learning on the job is het paradigma. Regel het instrumentarium goed: duidelijkheid vooraf en geen wijzigingen tijdens het proces zijn cruciaal. Publiekrechtelijk via bestemmingsplan en stedenbouwkundige randvoorwaarden. Privaatrechtelijk via kavelpaspoort en contract grondoverdracht. Besteed veel aandacht aan communicatie en begeleiding
10 Werk met speciale constructies voor betaalbaar particulier opdrachtgeverschap, met vormen van garantie bij afhaken en/of verkoop van de woning. Zoek hierbij samenwerking met woningcorporaties. 3. Particulier opdrachtgeverschap in Nijmegen 3.1. Aandacht neemt toe In het verleden was er op relatief kleine schaal sprake van traditionele eigenbouw. De basisvorm van PO. Zo zijn er in Lindenholt en Dukenburg kavels uitgegeven aan particulieren die daar een huis op hebben gebouwd. Sinds 2005 geven we als gemeente in de Waalsprong particuliere kavels uit. Er zijn al diverse vrijstaande woningen op deze manier gebouwd, o.a in de Coldplaystraat en Deep Purplestraat op kavels variërend van ca. 300 tot 700 m2. Van collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) zijn in Nijmegen tot op heden slechts twee initiatieven daadwerkelijk gerealiseerd. In de Meijhorst is in 2006 een complex van 12 woningen opgeleverd. Niet zonder slag of stoot en dankzij de vasthoudendheid van één bewoonster. Meer recent hebben drie huishoudens aan de Driehuizenhof collectief een complex van 3 woningen met gemeenschappelijke tuin gerealiseerd. Andere initiatieven o.a. in de Ploegstraat en de Aldenhof zijn om uiteenlopende redenen gesneuveld. Bij het grondbedrijf van de gemeente zijn in het verleden af en toe verzoeken voor collectief bouwen binnen gekomen. Maar tot voor kort heeft de gemeente nooit een actieve rol gespeeld om dit te faciliteren. Van de variant met mede-opdrachtgeverschap zijn in Nijmegen geen voorbeelden bekend. Consumentgerichte projectontwikkeling, de variant met relatief beperkte zeggenschap ten opzichte van particulier opdrachtgeverschap, zit wel in de lift. De laatste jaren zie je door de moeizamere afzet van de seriematige projectontwikkeling de houding van de ontwikkelaars veranderen. De woonwensen van de klant worden steeds belangrijker en serieuzer genomen. Zowel bij de grote ontwikkelaars in de Waalsprong als bij veel ontwikkelaars in de bestaande stad zien we een consumentgerichte houding ontstaan. Projecten van consumentgerichte projectontwikkeling waarbij de kopers vanaf het begin ook echt invloed hebben gehad zijn op beperkte schaal aan de orde geweest, o.a. bij enkele PAWO projecten in de bestaande stad. In de huidige slechte situatie op de woningmarkt presenteren ontwikkelaars zich ook steeds meer als consumentgerichte bouwers. De markt dwingt hen daartoe. In de Waalsprong is de GEM in 2010 voortvarend aan de slag gegaan met particulier opdrachtgeverschap. Gronden van het voormalige Panagro-terrein in het Nijland zijn gedeeltelijk beschikbaar gesteld voor (collectief) particulier opdrachtgeverschap. In dit project Droomhuis is plaats voor 40 tot 60 woningen op verschillende bouwvelden met kavels van m². De eerste 12 kavels zijn verkocht. De bewoners worden begeleid door een gespecialiseerd bureau: Bouwen In Eigen Beheer (BIEB). Daarnaast worden in het plandeel Laauwik kavels uitgegeven voor particulier opdrachtgeverschap. Het gebied Vossenpels Zuid is ook aangewezen als gebied voor zelf of samenbouw. Hier is ruimte voor ca. 200 woningen in particulier opdrachtgeverschap. In de Waalsprong komt particulier opdrachtgeverschap dus letterlijk van de grond. 3.2 Coalitieakkoord Bestuurlijk heeft Nijmegen nooit prioriteit gegeven aan particulier opdrachtgeverschap. Dit is veranderd met het College van B&W dat in 2010 is aangetreden. Het onderwerp is opgenomen in het Coalitieakkoord: We ondersteunen het particulier initiatief in de woningbouw middels initiatieven als het collectief, particulier opdrachtgeverschap. 1 In deze notitie wordt nader ingegaan op hoe we dat willen doen. Eerst zetten we de voordelen nog even op een rijtje: 1 Coalitieakkoord Werken aan een duurzame toekomst, pagina 9-8 -
11 Particulier opdrachtgeverschap kost wat extra maar betaalt zich terug in een duurzame betrokkenheid van burgers bij de eigen woonomgeving. Het draagt bij aan zelfontplooiing en zelfexpressie en verantwoordelijkheid voor je eigen omgeving. Door de conjuncturele inzinking is de markt voor nieuwbouwwoningen ingezakt als een mislukte soufflé. Veel projecten liggen stil of worden niet gestart. Kennelijk sluit het aanbod niet aan op de vraag en zijn consumenten zeer terughoudend. Maar particulier opdrachtgeverschap kent geen voorverkooppercentages van 70 procent zoals bij de traditionele ontwikkelaars gebruikelijk is. Zelfbouwers starten doorgaans meteen na de grondtransactie. Ook blijkt dat er interessante en bijzondere projecten kunnen worden gerealiseerd voor diverse doelgroepen, omdat de individuele woonwens leidend is. Zo is particulier opdrachtgeverschap bijvoorbeeld geschikt voor: - betaalbare woningbouw; - senioren die gezamenlijk een bepaalde woonwens hebben; - duurzame projecten met een extra plus op duurzaamheid in materiaal en gebruik; - diverse combinaties van wonen en werken. De voordelen zijn helder, maar we zijn als gemeente nog niet goed ingesteld op gebiedsontwikkeling met particulier opdrachtgeverschap. Dat moet veranderen willen we onze ambities waarmaken. 3.3 Locaties Om te bouwen zijn locaties nodig. In de bestaande stad hebben we als gemeente geen grondpositie om stante pede kavels uit te geven voor particulier opdrachtgeverschap. De ervaring leert dat de stedelijke dynamiek door functieverandering, verschuiving en concentratie wel steeds nieuwe locaties kan opleveren. Wij hanteren hier als beleidslijn dat we meewerken aan initiatieven uit de markt maar niet zelf actief locaties voor c(po) inzetten. Wel zien we het als een optie in de herstructureringswijken. Meer variatie, levendigheid en betrokkenheid van bewoners geeft deze wijken een welkome positieve impuls. Bij sloop en vervangende nieuwbouw zullen we de mogelijkheden met de woningcorporaties bespreken. Maar de focus leggen we nadrukkelijk op de grootste nieuwbouwlocatie, de Waalsprong. Zoals hiervoor vermeld heeft de GEM in 2010 diverse initiatieven genomen om kavels uit te geven voor particulier opdrachtgeverschap. De ingezakte woningproductie in de Waalsprong vormt een belangrijke aanleiding voor deze activiteiten. Particulier opdrachtgeverschap geldt als enigszins recessiebestendig, dus kan er zo nog grond worden verkocht, en daarvoor is de GEM opgericht. Dat is overigens ook een Nijmeegs belang omdat we voor 50% deelnemen in de GEM. Voor de Waalsprong hanteren we als beleidslijn dat we aansluiten bij de GEM en gaan samenwerken om het particulier opdrachtgeverschap een stevige impuls te geven. Dat betekent concreet dat we met de GEM goede werkafspraken moeten maken. Een ander belangrijk punt daarbij is dat we particulier opdrachtgeverschap mogelijk willen maken voor veel verschillende doelgroepen. Niet alleen voor de goedgevulde portemonnee, maar ook betaalbaar voor de smallere beurs. Dit geeft variatie in woningtypologie: vrijstaande woningen, geschakeld, in een rij of in een hof, en ook gestapelde varianten zijn mogelijk. Maar het vereist ook vormen van garantstelling en achtervang bij betaalbare varianten. 3.4 Instrumenten Particulier opdrachtgeverschap betekent een geheel andere manier van werken in de woningbouw. Het vraagt om niets minder dan een cultuurverandering. Omdat de individuele vraag van de bewoners vanaf het begin centraal staat. Dit vraagt andere soorten bestemmingsplannen en andere soorten stedenbouwkundige plannen. Het roept de vraag op hoe we met het welstandstoezicht omgaan, en de plantoetsing, vergunningverlening en handhaving krijgen ook een ander karakter. Daarnaast vereist particulier opdrachtgeverschap vooral een goede communicatie, informatie en begeleiding tijdens de bouw. Zelfbouwers doen het voor de eerste keer, alles is nieuw en ze hebben dus veel vragen. Dit vereist heldere randvoorwaarden en procedures, duidelijkheid vooraf en geen wijzigingen tijdens het proces. Onduidelijke of ontbrekende informatie geeft irritatie. En natuurlijk moeten we de marketing ontwikkelen. De latente vraag moet manifest worden. Dit vraagt om een laagdrempelige informatievoorzieningen en uitgekiende digitale kanalen
12 Deze instrumenten gaan we de komende tijd verder uitwerken. Dit doen we in samenwerking met de GEM die al een aantal initiatieven op dat vlak heeft genomen. Ruimtelijke kaders Bestemmingsplannen en stedenbouwkundige structuren moeten we toesnijden op particulier opdrachtgeverschap. De Ontwikkelingsvisie en het ontwikkelingsplan voor Vossenpels Zuid is een eerste project voor ca. 200 woningen in particulier opdrachtgeverschap. Voor succesvol particulier opdrachtgeverschap moeten we heldere kaders en spelregels uitwerken als basis voor goede afspraken en duidelijkheid in het bouwproces. Stedenbouwkundige randvoorwaarden, welstand, oppervlakte, ligging, rooilijnen, bouwhoogtes en bebouwbaar oppervlak zijn zaken die hier aan de orde zijn. Kaveluitgifte Informatie over kaveluitgifte moet toegankelijk en duidelijk zijn. Manier van inschrijven, methode van uitgifte, kosten, betaling en beschikbaarheid van de kavel. In de Waalsprong is dit een taak van de GEM die hier al ervaring mee heeft opgedaan. Zeker bij individuele opdrachtgevers in een rij is coördinatie nodig omdat kavels veelal niet gelijktijdig worden verkocht. Goede afspraken over de fundatie (heien /schroefpalen) zijn dan noodzakelijk. Een heistelling direct naast een blinde gevel van de buurman levert geheid problemen op. Procedures en vergunningen Zelfbouwers hebben vaak geen kennis van wet- en regelgeving. Wat is het bouwbesluit? Waar moet een aanvraag aan voldoen? Dit vraagt om een stevige accountfunctie, met meer advisering en overleg in de fase van plantoetsing. Dat betekent extra werk. Bovendien krijgen we als gemeente niet één aanvraag voor 50 woningen maar 50 aanvragen voor 50 woningen. Dit kan anders wanneer een begeleidend bureau voor meerdere woningen één aanvraag indient. Maar hoe dan ook, particulier opdrachtgeverschap vergt extra informatie en communicatie met de zelfbouwers. Garantie en achtervang Betaalbare zelfbouw zal doorgaans in de vorm van rijwoningen plaatsvinden. Wanneer één van de initiatiefnemers zich terugtrekt zit er dus letterlijk en figuurlijk een gat in het project. We willen afspraken maken met corporaties om in dergelijke gevallen in te springen en de woning over te nemen. Het project wordt dan afgebouwd, de overgenomen woning kan de corporatie op de markt verkopen. Een ander punt is dat voor betaalbare zelfbouw de financiële risico s voor de opdrachtgever moeten worden beperkt middels speciale financiële arrangementen en eigendomsconstructies. Ook hier kunnen corporaties een belangrijke rol spelen. Begeleiding tijdens bouwproces Dit is van cruciaal belang. Het bouwen van een eigen huis is een spannende gebeurtenis. Er moeten veel zaken worden geregeld, veel beslissingen worden genomen. Dit genereert een grote behoefte aan informatie en hulp in het bouwproces. Als gemeente kunnen en moeten we veel informatie geven. Maar begeleiding tijdens het bouwproces moet door derden worden gedaan. Er bestaan gespecialiseerde begeleidingbureaus. Zo is in de Waalsprong BIEB actief. De kosten van de begeleiding kunnen verdisconteerd worden in de grondprijs of moeten door de bewoners zelf worden opgebracht. Bij betaalbare zelfbouw is dat ongewenst omdat daar de haalbaarheid snel onder druk staat. In dat geval zijn we bereid om financieel bij te dragen. Hiervoor maken we een regeling. Daarbij wordt een slimme koppeling gezocht met middelen die de provincie beschikbaar stelt. Organisatie en werkwijze Het is al eerder aan de orde geweest: particulier opdrachtgeverschap vraagt om een andere manier van werken en organiseren. Het is een fundamenteel andere wijze van gebiedsontwikkeling. Dit vraagt in eerste instantie om een projectmatige aanpak. Daarin is al op de volgende wijze voorzien:voor de ontwikkeling van Vossenpels Zuid is recent in opdracht van de GEM een projectteam gestart met vertegenwoordigers van de betrokken gemeentelijke vakdisciplines en de GEM. Opdracht is om de randvoorwaarden uit te werken om dit plandeel in particulier opdrachtgeverschap te ontwikkelen. In dit team wordt veel kennis ontwikkeld en ervaring opgedaan. Daarom zien we dit als een pilot die ook bredere betekenis heeft voor andere locaties. Een aanjaagteam op managementniveau begeleidt de pilot en zorgt voor de organisatorische condities om PO tot een succes te maken
13 Financiën Particulier opdrachtgeverschap brengt wat hogere en andere kosten met zich mee dan grootschalige seriematige bouw. Een belangrijk verschil is dat er veel meer geïnvesteerd moet worden in informatie, communicatie en begeleiding. Van het begin van het proces tot en met de daadwerkelijke bouw. Onze ambitie om particulier opdrachtgeverschap ook voor mensen met een smallere beurs mogelijk te maken vraagt om speciale financiële arrangementen en zaken als voorfinanciering van plankosten en bijdragen voor begeleiding om plannen haalbaar te maken. Daarnaast moeten we een aantal instrumenten en procedures verder uitwerken. Dat kost ambtelijke capaciteit. Een raming van de meerkosten is lastig. Almere geeft ca euro per kavel uit aan marketing, verkoop, bouwbegeleiding en een programmateam. Vanwege het schaalverschil., en vanwege het feit dat de GEM ook een aantal taken uitvoert is dit niet naar de Nijmeegse situatie te vertalen. Voor particulier opdrachtgeverschap in Nijmegen willen we uit de BWS reserve van de Stadsregio een bedrag van beschikbaar stellen voor de volgende doelen (onder de voorwaarde dat de Stadsregioraad deze middelen beschikbaar stelt): a) Ontwikkeling instrumenten betaalbaar bouwen b) Begeleiding bewoners c) Communicatie en voorlichting d) Proceskosten Deze middelen richten we voor een belangrijk deel op het realiseren van betaalbare zelfbouw (onderdeel a en b). Voor de begeleiding van bewoners tijdens het bouwproces doen we tevens een beroep op eventueel beschikbare provinciale middelen voor dit doel. De provincie ondersteunt collectief opdrachtgeverschap op twee manieren: met kennisoverdracht en met subsidies voor het inhuren van procesbegeleiding voor collectieve initiatieven en voor niet-reguliere gemeentelijke activiteiten. De inzet van het geraamde budget sub c. wordt afgestemd met de inzet van de GEM. De proceskosten onder d. zijn ter dekking van de kosten in de gemeentelijke organisatie. Genoemde deelbedragen zijn ramingen. Nadere detaillering vindt plaats gedurende het proces. Resumerend Particulier opdrachtgeverschap wordt actief opgepakt. We focussen op de mogelijkheden in de Waalsprong en sluiten aan bij de activiteiten van de GEM. In opdracht van de GEM starten we met de pilot Vossenpels Zuid, projectteam is reeds gestart. In de bestaande stad werken we mee aan initiatieven uit de markt, maar zetten niet actief locaties in voor particulier opdrachtgeverschap. We reserveren uit de BWS-middelen een bedrag van voor (C)PO, onder voorwaarde van goedkeuring door de Stadsregioraad
14 Bijlage 1 Tabel de eigenbouwladder, van traditionele bouw tot consumentgerichte projectontwikkeling. Eigenbouwvariant Toelichting Kenmerken Voordelen Nadelen 1. Traditionele eigenbouw / Particulier opdrachtgeverschap 2. Collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) 3. Mede Opdrachtgeverschap (MO) 4. Consumentgerichte projectontwikkeling 3 De particulier koopt een kavel en ontwikkelt al dan niet in samenwerking met architect en/of aannemer de woning Een groep particulieren koopt kavel en ontwikkelt in onderling overleg, met behulp van gezamenlijk ingehuurde architect, begeleider en aannemer een complex rijwoningen of appartementen in de koopsector Grond in handen van een ontwikkelaar of corporatie die de toekomstige bewoner veel zeggenschap en keuzevrijheid geeft over de woning en woonomgeving in het proces. Projectontwikkelaar koopt de kavels, ontwerpt en bouwt de woningen. De consument heeft keuze uit aangeboden variaties. Veel kennis en ervaring nodig bij particulier. Grote verscheidenheid in ontwerpen. Consument is woonproducent. Systeembouw en catalogusbouw zijn vormen van eigen bouw 2 Alleen mogelijk in koopvariant, anders MO. Goede afstemming mogelijk. CPO kan ingezet worden voor diverse thema s bijv. ik bouw betaalbaar, ik bouw duurzaam etc. Mogelijk in koop als huurvariant. Risico voor ontwikkelaar/ corporatie. Grote betrokkenheid bewoners. Veel tijd/energie steken in begeleiding. Risico voor projectontwikkelaar (deskundige). Kan op grote schaal, waardoor schaalvoordelen. Ook haalbaar in de goedkopere prijsklassen van de marktsector. Echt je eigen woning bouwen en bewonen waardoor grote gebondenheid met huis en omgeving. Risicobeperking voor particulier (wordt gedeeld met meerdere particulieren). Kostenvoordeel door schaalvoordelen. Buurtvereniging al meteen in prichting. Keuzevrijheid over de woning en woon-omgeving, zonder risico voor consument. Risico voor corporatie/ ontwikkelaar. Grote betrokkenheid bewoners. Risico voor projectontwikkelaar Particulier ontbreekt het aan kennis en ervaring. Veel risico voor particulier. Om CPO mogelijk te maken moet er organisatorisch, gemeentelijk als voor het collectief, veel geregeld worden en is er veel begeleiding nodig (kostenaspect) Veel tijd/energie/kosten in begeleiding. Winst voor ontwikkelaar. 2 Systeembouw; De particulier ontwerpt samen met systeembouwer de woning, die vervolgens wordt samengesteld uit gestandaardiseerde componenten. Kan vaak goedkoper door gebruik te maken van gestandaardiseerde componenten/ tijdswinst. Catalogusbouw: de particulier zoekt in de catalogus de gewenste woning of stelt aan de hand van voorbeelden de woning samen. 3 Consumentgerichte projectontwikkeling onderscheidt zich van projectmatige seriebouw omdat de keuzeopties veel uitgebreider zijn dan het traditionele meer- en minderwerk, dat zich alleen richt op de woninginrichting, zoals badkamertegels of aanrechtbladen.de mate van zeggenschap van de consument over de grootte, de vormgeving, indeling en afwerking van de woning loopt bij de diverse projecten overigens sterk uiteen. De keuzeopties beperken zich in sommige projecten tot het toevoegen van een dakkapel of erker, terwijl bij andere projecten de consument volledige vrijheid heeft bij de indeling en grootte van de woning, de vormgeving en inrichting van de kavel
Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad. Collegevoorstel Openbaar
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw Programma / Programmanummer Wonen / 1021 BW-nummer Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting In het Coalitieakkoord
Nadere informatieAlleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Beantwoording schriftelijke vragen particulier opdrachtgeverschap
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beantwoording schriftelijke vragen particulier opdrachtgeverschap Programma / Programmanummer Wonen / 1021 BW-nummer Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting De
Nadere informatieBouw samen uw droomhuis in Het Nijland
Bouw samen uw droomhuis in Het Nijland Collectief particulier opdrachtgeverschap in de Waalsprong Project Droomhuis De Waalsprong biedt binnen Project Droomhuis de mogelijkheid om zélf uw eigen droomwoning
Nadere informatieOns kenmerk ML40/13.0010618. Datum uw brief
Ingekomen stuk D (PA 18 september 2013) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 95 81 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Nadere informatieProgramma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018
Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 2 Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 pakjeruimte.nl zelfbouw@rotterdam.nl facebook.com/zb010 pinterest.com/pakjeruimte Programma zelfbouw rotterdam 2015-2018
Nadere informatieBouwen voor de klant
Raadsnotitie September 2013 Bouwen voor de klant Ontwikkeling Westergouwe fase 1 Inleiding Deze notitie beschrijft de wijze waarop de gemeente de ontwikkeling van de eerste fase van Westergouwe tot stand
Nadere informatieCollectief Particulier Opdrachtgeverschap
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap 14 november 2006 collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) neemt een grote vlucht! 1999 doelstelling overheid : 30% van de woningbouw realiseren middels
Nadere informatieDE CONSUMENT AAN HET STUUR. Stichting SIR-55 Tel. 040 242 32 23 info@sir-55.nl. www.sir-55.nl. www.sir-55.nl
DE CONSUMENT AAN HET STUUR Stichting SIR-55 Tel. 040 242 32 23 info@sir-55.nl www.sir-55.nl www.sir-55.nl SIR-55 CREËERT BETROKKEN BEWONERS Wie zijn medioren? Medioren zijn actieve, vitale en maatschappelijk
Nadere informatieCREATIEF DESKUNDIG BETROUWBAAR
WONEN IS MEER DAN EEN DAK BOVEN JE HOOFD! CREATIEF DESKUNDIG BETROUWBAAR Het bedrijf een korte introductie Verrassend creatief met hands-on mentaliteit Actief op het gebied van het ontwikkelen, realiseren,
Nadere informatieCollectief Particulier Opdrachtgeverschap....samen dromen realiseren...
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap...samen dromen realiseren... wie wel eens op zoek is geweest naar een huis zal het herkennen: er is altijd wel iets dat niet bevalt. De huiskamer is te klein,
Nadere informatieOmdat bouwen teamwork is
Omdat bouwen teamwork is Nijhuis Bouw Innovatie en duurzaamheid komen bij Nijhuis samen. Wij bouwen niet alleen huizen, ook leefbare wijken en gebieden waar het prettig wonen, werken en recreëren is. Ontwikkelen
Nadere informatiePresentatie Platform Wonen
1. Wie is Droomwonen Brabant 2. Visie van Droomwonen Brabant 3. Welke doelgroepen en woningen 4. Zelfbouw, lusten en lasten 5. Zelfbouw, bijdrage aan beleidsdoelstellingen 6. Zelfbouw Herontwikkeling 7.
Nadere informatieJaarvergadering. 6. Droomwonen Brabant. 29 Menno de Lange Ervaringsdeskundige en adviseur
Jaarvergadering 6. Droomwonen Brabant 29 Menno de Lange Ervaringsdeskundige en adviseur Maandag 23 april 2018 Visie Wat doen wij? Droomwonen ondersteunt en begeleidt consumenten om hun eigen woning en
Nadere informatieVerslag Informatieavond CPO Nederwetten 26-05-15
Verslag Informatieavond CPO Nederwetten 26-05-15 Welkom en inleiding Henri Schouten: Dorpsraad Nederwetten Henri heet iedereen welkom en speciaal de sprekers van vanavond, Gerard-Jan Andriessen van de
Nadere informatieAanwijzing woningmarktregio
Openbaar Onderwerp Aanwijzing woningmarktregio Programma Wonen BW-nummer Portefeuillehouder B. Velthuis Samenvatting In het kader van de nieuwe Woningwet is het de bedoeling dat de schaal van een woningcorporatie
Nadere informatieZelfbouw In Amsterdam W. A. WA H E E D : 1 5 2 0 7 3 3 A F S T U D E E R P R E S E N TAT I E R E A L E S TAT E : H O U S I N G L A B : H O U S I N G
Zelfbouw In Amsterdam W. A. WA H E E D : 1 5 2 0 7 3 3 A F S T U D E E R P R E S E N TAT I E R E A L E S TAT E : H O U S I N G L A B : H O U S I N G 1 Interesses Vastgoed Woningontwikkeling Politiek Zelf
Nadere informatieSoulife Opdrachtgeverschap
Soulife Opdrachtgeverschap Uw vragen? Collectief Particulier Opdrachtgeverschap: 566.000 hits Consumentgericht Bouwen: 7.290 hits Mede Opdrachtgeverschap: 4.850 hits Meervoudig Opdrachtgeverschap: 365
Nadere informatieDe leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus AG Hoofddorp
gemeente Haarlemmermeer De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp Bezoekadres Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon 0900 1852 Telefax 023 563 95 50 ciuster ~aatschappelijke
Nadere informatieResultaten starterslening
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Resultaten starterslening Programma / Programmanummer Wonen / 1021 Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting Oktober 2012 zijn de voorwaarden voor de Nijmeegse
Nadere informatieCPO DE KAMP. Samen je eigen woning ontwikkelen in Cothen Informatie-avond avond 29 juni Gemeente Wijk bij Duurstede
CPO DE KAMP Samen je eigen woning ontwikkelen in Cothen Informatie-avond avond 29 juni Gemeente Wijk bij Duurstede AGENDA 1. Opening/welkom 2. Voorstellen: betrokken partijen en hun rol 3. Stand van Zaken
Nadere informatieInformatie bijeenkomst CPO De Wilgenhof
Informatie bijeenkomst CPO De Wilgenhof 30 augustus 2017 Toekomstbestendig wonen in Kamerik Programma Opening (wethouder Ivo ten Hagen) Voorstellen (Urbannerdam) Proces, aanpak en kostenindicatie (Urbannerdam)
Nadere informatieBestuurlijk kader Wij hebben het volgende bestuurlijk kader vastgesteld waarbinnen het project kan worden voorbereid en uitgevoerd:
probleemstelling oplossing De in 2006 door de raad vastgestelde Woonvisie 2006-2009 geeft aan dat voor starters op de woningmarkt goedkope koopwoningen beschikbaar moeten komen. In het coalitieprogramma
Nadere informatieZEVEN PATIOWONINGEN / PRINSENBEEK
Stichting Droomwonen Breda Speelhuislaan 158 4815 CJ Breda 076-2051010 info@droomwonenbreda.nl Rabobank NL02RABO 0161846653 Kamer van Koophandel Breda 55042449 BTW nummer 8515.42.591 ZEVEN PATIOWONINGEN
Nadere informatieDatum uw brief. Tijdens de Politieke Avond van 22 oktober 2008 heeft uw Raad een aantal moties aangenomen. In deze brief geven wij een reactie daarop.
Directie Bestuursstaf Ingekomen stuk D2 (PA 17 december 2008) Kabinet en Bestuursondersteuning Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024)
Nadere informatieWij informeren u bij deze over het besluit dat wij hebben genomen ten aanzien van het bouwen van dakopbouwen in Hatert.
Directie Grondgebied Ingekomen stuk D13 (PA 14 juli 2010) Stadsontwikkeling Stedenbouw en Architectuur Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024)
Nadere informatieVerkenning instrumenten koopstarters
Verkenning instrumenten koopstarters gemeente Baarn afdeling Volkshuisvesting Ruimtelijke Ontwikkeling & Milieu Oktober 2008 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding...3 2 Financiële instrumenten om de maandlast te
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag. Datum 07 juni 2011 Betreft Voortgang Expertteam Eigenbouw
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Schedeldoekshaven 200 Postbus 20011 2500 EA Den
Nadere informatieBetaalbaar particulier opdrachtgeverschap
Betaalbaar particulier opdrachtgeverschap Expertteam Eigenbouw in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Eigenbouw is ook haalbaar voor starters Ook starters op de woningmarkt
Nadere informatieBetaalbaar Particulier Opdrachtgeverschap
Betaalbaar Particulier Opdrachtgeverschap van het Expertteam Eigenbouw Eigenbouw is haalbaar voor (beneden) modale inkomens. Het is mogelijk om mensen met een (beneden) modaal inkomen in staat te stellen
Nadere informatieBeantwoording brief aan Mooiland,Talis en Portaal
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beantwoording brief aan Mooiland,Talis en Portaal Programma Grondbeleid BW-nummer Portefeuillehouder B. Velthuis Samenvatting Op d.d. 3 februari 2017 hebben de corporaties
Nadere informatieZelfbouw in de Parkstad
Zelfbouw in de Parkstad Bijeenkomst zelfbouw 22 maart 2016 Terugblik bijeenkomsten 12 december 2015 en 2 februari 2016 Uw eigen (werk)woning (laten) bouwen Eigen ontwerp Vrijheid Vernieuwend Zorgt voor
Nadere informatieSamen bouwen Informatie avond 25 april 2013
Samen bouwen Informatie avond 25 april 2013 Programma 19.30-19.35 Welkom door projectmanager Henk van Hoof 19.35-19.50 Toelichting op plan 19.50-20.20 Algemene toelichting op CPO door Hans Vos 20.20-20.30
Nadere informatieBesluitvorming aan de Raad Formele advisering van de Raad
Collegevoorstel Advies: Openbaar Onderwerp Beantwoording schriftelijke vragen Programma / Programmanummer Wonen / 4210 Portefeuillehouder P. Depla Samenvatting De heer J. van Rens van de fractie van de
Nadere informatieEVEN VOORSTELLEN 25#08#15' spoedcollege'bouwen'met'groepen' 1' AMSTERDAM, 25 AUGUSTUS 2015 HANS VOS, EXPERTTEAM EIGENBOUW
AMSTERDAM, 25 AUGUSTUS 2015 HANS VOS, EXPERTTEAM EIGENBOUW EVEN VOORSTELLEN Hans Vos Zelfstandig adviseur, lid Expertteam Eigenbouw Informatie Centrum Eigen Bouw www.iceb.nl senior adviseur Urbannerdam,
Nadere informatie1.6 SNELHEID MAKEN MET GLOBALE EINDPLANNEN
1.6 SNELHEID MAKEN MET GLOBALE EINDPLANNEN Mariël Gerritsen, planoloog / Commercieel directeur SAB Arnhem Tjakko Smit, directeur projecten Bouwfonds Ontwikkeling Bert Breedveld, manager grondgebiedzaken
Nadere informatieWonen. Basisinspanning. Ambities. Kansen. Voorkomen
Basisinspanning Een evenwichtige bevolkingsopbouw, die in 2025 gegroeid is naar minimaal 25.000 inwoners. Voor iedere (toekomstige) inwoner moet een woning beschikbaar zijn die past in zijn/haar leefsituatie.
Nadere informatieMiddagsessie CPO Studiedag
Middagsessie CPO Studiedag CPO Alphabet 61 grondgebonden starterswoningen in Waalwijk Vera Kortenoever - projectmanager 1 Opbouw Introductie Vera Kortenoever Inventariseren vragen uit de zaal CPO algemeen
Nadere informatieGemeente Den Haag DSO/ RIS NOTA VAN UITGANGSPUNTEN GOUDSMIDSGAARDE 1 HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS,
Gemeente Den Haag DSO/2016.428 RIS 294507 NOTA VAN UITGANGSPUNTEN GOUDSMIDSGAARDE 1 HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS, Overwegende dat: - Kleinschalig Opdrachtgeverschap één van de door de gemeente
Nadere informatieCollectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) in Helmond
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) in Helmond Inleiding In de Woonvisie 2007-2015 heeft het college van burgemeester en wethouders haar ambities geformuleerd met betrekking tot het wonen.
Nadere informatieKop West: Bouw je woondroom vlak bij het historisch centrum van Purmerend
Kop West: Bouw je woondroom vlak bij het historisch centrum van Purmerend PROGRAMMA DEEL I DEEL II DEEL III ALGEMENE INFORMATIE PLAN ZELF (LATEN) BOUWEN PLANNING INLOOP VRAAG EN ANTWOORD PROJECTTEAM (STATAFELS)
Nadere informatieVlinderbuurt Standdaarbuiten
Vlinderbuurt Vlinderbuurt Standdaarbuiten 1 Woningbouw Vlinderbuurt: CPO Bestemmingsplan BIEB BV Kitty Hesen Adviesbureau opgericht in 1982 Kantoorhoudend in Eindhoven 18 medewerkers Gespecialiseerd in
Nadere informatieH Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)
H09-01956 Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) Juni 2009 Inhoud Inleiding 3 Definities 3 CPO in Lelystad 4 Geschiedenis 4 Doelstelling CPO 4 Uitgangspunten CPO 4 Stimulering CPO 5 Locaties 5
Nadere informatie- 1 - Bewoner als opdrachtgever Bouwen in eigen beheer in Breda 2007-2010
- 1 - Bewoner als opdrachtgever Bouwen in eigen beheer in Breda 2007-2010 Gemeente Breda september 2007 1 - 2-1. Waarom bouwen in eigen beheer? Bouwen in eigen beheer Consumentgericht bouwen Leeswijzer
Nadere informatieI. Kennis te nemen van de Nota van Uitgangspunten Locatie Wijhestraat 28
Gemeente Den Haag DSO/2016.89 RIS 292659 NOTA VAN UITGANGSPUNTEN LOCATIE WIJHESTRAAT 28 HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS, Overwegende dat: - Kleinschalig Opdrachtgeverschap één van de door de
Nadere informatieDirectie Grondgebied Ingekomen stuk D17 (PA 23 februari 2011) Bouwen en Wonen. Datum uw brief -
Ingekomen stuk D17 (PA 23 februari 2011) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Mariënburg 75 6511 PS Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 322 78 48 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105 6500 HG
Nadere informatieBouw zelf je eigen droomhuis. Woonstad Rotterdam maakt het mogelijk in het Oude Westen
Bouw zelf je eigen droomhuis Woonstad Rotterdam maakt het mogelijk in het Oude Westen Inhoud 1. Inleiding 2. Van droom naar werkelijkheid: collectief particulier opdrachtgeverschap 3. Je eigen droomhuis
Nadere informatieWorkshop 2. 28 maart 2015
Workshop 2 28 maart 2015 Esther Kolkman Projectleider Gemeente s-hertogenbosch Programma 14.00 15:30 Opwarming (Esther Kolkman) Buurt (Maresa van der Linde) 15.30-16.10 Ontmoeting Thematafels: gelegenheid
Nadere informatieCPO DE KAMP. Samen je eigen woning ontwikkelen in Cothen Informatie-avond. avond 17 augustus Gemeente Wijk bij Duurstede
CPO DE KAMP Samen je eigen woning ontwikkelen in Cothen Informatie-avond avond 17 augustus Gemeente Wijk bij Duurstede 1 e of 2 e keer Wie was er de vorige keer ook? Wie niet? NIEUWS NA DE VORIGE KEER
Nadere informatieBetaalbare starterswoningen, bereikbaar voor iedereen
Betaalbare starterswoningen, bereikbaar voor iedereen Bouwen volgens Facet Wie wooncarrière maakt, start met Entreewonen Betaalbare starterswoningen zijn gewild. Maar óók schaars. Hier liggen kansen voor
Nadere informatieNOTITIE GRONDPRIJZEN GILZE EN RIJEN Notitie Grondprijzen Gemeente Gilze en Rijen
NOTITIE GRONDPRIJZEN GILZE EN RIJEN 2019 Notitie Grondprijzen 2019 1 Gemeente Gilze en Rijen INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 3 2. BEGRIPSBEPALING 5 3. GRONDPRIJZEN WONINGBOUW 6 3.1 Huurwoningen 6 3.1.1 Bereikbare
Nadere informatieAlleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Brief aan de fractie van Groen Links over gratis draadloos internet in binnenstad Nijmegen Programma / Programmanummer Economie & Toerisme / 1041 BW-nummer Portefeuillehouder
Nadere informatieBijlage 1: Woningbouwprogramma Dommelkwartier en relatie Lage Heide. 2010-2020 Segment Nieuwbouw Sloop Verkoop Totaal
Bijlage 1: Woningbouwprogramma Dommelkwartier en relatie Lage Heide Volgens de laatste Provinciale Prognose (2011) bedraagt de woningbouw behoefte in Valkenswaard een netto toevoeging van 1.230 woningen
Nadere informatieBouw samen woningen aan het groene hart van Oranjeburgh Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Anna van Saksenstraat
Bouw samen woningen aan het groene hart van Oranjeburgh Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Anna van Saksenstraat Oranjeburgh Royaal ROYAAL WONEN wonen OP op EIGEN eigen KAVEL kavel Ontwerp de buitenkant
Nadere informatieBesteding vrijvallende BWS middelen
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Besteding vrijvallende BWS middelen Programma / Programmanummer Wonen / 1021 BW-nummer J. van der Meer Samenvatting Het Besluit Woninggebonden Subsidies was een subsidieregeling
Nadere informatieBepaal zelf hoe je wilt wonen. In de Westwijk in Vlaardingen
Bepaal zelf hoe je wilt wonen In de Westwijk in Vlaardingen Collectief In de Westwijk in Vlaardingen Particulier Samen met je buren je eigen woning ontwerpen en laten bouwen. Zelf bepalen hoe je wil wonen
Nadere informatieNOTITIE GRONDPRIJZEN BAARLE-NASSAU Notitie Grondprijzen Gemeente Baarle-Nassau
NOTITIE GRONDPRIJZEN BAARLE-NASSAU 2019 Notitie Grondprijzen 2019 1 Gemeente Baarle-Nassau INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 3 2. BEGRIPSBEPALING 4 3. GRONDPRIJZEN WONINGBOUW 5 3.1 Huurwoningen 5 3.1.1 Bereikbare
Nadere informatieSpeech van Minister Henk Kamp van VROM op de manifestatie Heilige Huisjes in Rotterdam op zaterdag 5 oktober 2002.
Speech van Minister Henk Kamp van VROM op de manifestatie Heilige Huisjes in Rotterdam op zaterdag 5 oktober 2002. Dames en heren, Veel mensen dromen ervan om zelf een huis te ontwerpen en te bouwen. Wie
Nadere informatieGedeputeerde Staten van Noord-Holland; Besluiten vast te stellen: 2 Subsidie initiatief fase
Besluit van 26 november 2013, nr. 2013, 181477/254653 van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling subsidie collec tieve zelfbouw Noord-Holland 2013 Gedeputeerde
Nadere informatieParticulier opdrachtgeverschap met hoge energieambities
Particulier opdrachtgeverschap met hoge energieambities van het Expertteam Eigenbouw Energiezuinig bouwen, energieneutraal bouwen, eigen energie opwek ken: het zijn onderwerpen die steeds meer aandacht
Nadere informatieWelkom! op onze voorlichtingsbijeenkomst starterswoningen. 18 maart Annen 2013
Welkom! op onze voorlichtingsbijeenkomst starterswoningen 18 maart Annen 2013 Waarom een bijeenkomst? Gemeente: woonwensenonderzoek gedaan Willen jullie graag spreken Willen weten wat jullie nu echt willen
Nadere informatieCPO in Langeraar-Oost
CPO in Langeraar-Oost 3 maart 2014 PROGRAMMA CPO Langeraar-Oost Welkom Stand van zaken en hoofdlijnen plan Langeraar-Oost Zelf je woning bouwen en CPO Workshop: wensen en vragen Vervolg en afronding presentatie
Nadere informatieWelkom op de informatieavond
Welkom op de informatieavond bouwmogelijkheden Mariaheide donderdag 22 december 2011 AGENDA Opening (weth. J. van Burgsteden) 5 min. Welkomswoord dorpsraad ( dhr. J. vd Tillaar) 5 min. Bouwmogelijkheden
Nadere informatieVOORSTELLEN HET PROJECTTEAM. Kiki Meijerink Ontwikkelaar. Martijn van Sluijters Architect. Yffi van den Berg Ontwikkelaar
VOORSTELLEN Katja van der Valk Procesbegeleider Martijn van Sluijters Architect Kiki Meijerink Ontwikkelaar Yffi van den Berg Ontwikkelaar HET PROJECTTEAM VOORSTELLEN Katja van der Valk Procesbegeleider
Nadere informatieCPO AKKERSTRAAT 30 EINDHOVEN. 10 november van school tot woongebouw in 3,5 jaar
CPO AKKERSTRAAT 30 EINDHOVEN 10 november 2016 2013-2016 van school tot woongebouw in 3,5 jaar initiatie project we zijn geen ontwikkelaars maar bieden platform, tools en structuur we bedingen vooraf rol
Nadere informatieUitvoeringsregeling subsidie Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Noord-Holland 2012
Bijlage 3 registratienummer 2012-6149 Optie A: Renteloos Gedeputeerde staten van Noord-Holland; Overwegende dat het wenselijk is dat er in de provincie Noord-Holland meer woningen worden gebouwd door middel
Nadere informatieOns kenmerk ML40/13.0009104. Datum uw brief
Ingekomen stuk D42 (PA 4 september 2013) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 95 81 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Nadere informatieWonen in Dordrecht. De crisis voorbij?; trends en verwachtingen. 30 november 2010
Wonen in Dordrecht De crisis voorbij?; trends en verwachtingen 30 november 2010 Inhoudsopgave 1. Wat willen we? Beleid en welke afspraken zijn er voor Dordrecht? 2. Hoe staan we er voor? Stand van zaken
Nadere informatieBesluitvorming aan de Raad Formele advisering van de Raad
Collegevoorstel Advies: Openbaar Onderwerp Beantwoording schriftelijke vragen GL Programma / Programmanummer Wonen / 4210 Portefeuillehouder P. Depla Samenvatting De fractie van Groen Links heeft het college
Nadere informatie. i: Vastgoed Belang vereniging van particuliere be leggers i n vastgoed
Nummer 2 Junl2o12 10 jaargang. i: Vastgoed Belang vereniging van particuliere be leggers i n vastgoed "~ ~ s "-i '/.:tin 1/ ol ih r:th.,.,,t t- 1n IA~ ttr'-' In deze uitgave: Een uitdaging voor Jan Kamminga
Nadere informatieCollegevoorstel Openbaar. Onderwerp OBGZ financiële situatie. BW-nummer. Programma / Programmanummer Cultuur / 9530. Portefeuillehouder H.
Openbaar Onderwerp OBGZ financiële situatie Programma / Programmanummer Cultuur / 9530 BW-nummer Portefeuillehouder H. Kunst Samenvatting De Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid (OBGZ) kende in 2009 een
Nadere informatieCommissie Ruimte en Milieu
Griffie Commissie Ruimte en Milieu Datum commissievergadering : - DIS-stuknummer : 159551 Behandelend ambtenaar : M.H.M. Timmermans Directie/bureau : Ruimtelijke Ontwikkeling & Handhaving/ Bureau Ontwikkeling
Nadere informatieZelf- en Samenbouwen Havenkwartier, Deventer
Zelf- en Samenbouwen Havenkwartier, Deventer 6 juli 2011 Marcel Kastein, De Regie bv Aan de informatie in deze presentatie kunnen geen rechten worden ontleend Onderwerpen Toelichting zelf- en samenbouwen
Nadere informatieGEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD. Datum : 6 november Voorstel van : college van burgemeester en wethouders
GEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD Datum : 6 november 2017 Voorstel van : college van burgemeester en wethouders Onderwerp : Vaststelling bestemmingsplan De Run, Boekel Samenvatting Naar aanleiding van
Nadere informatieEigen keuzes maken Wonen zoals ú dat wilt. Hoe wilt ú wonen?
Wie zijn medioren? Medioren zijn actieve, vitale en maatschappelijk betrokken levensgenieters in de leeftijd van 50 tot circa 70 jaar. Eigen keuzes maken Wonen zoals ú dat wilt SIR-55 begrijpt als geen
Nadere informatieMemo. De provincie kan maar een klein deel van de belemmeringen wegnemen. Bij collectieve zelfbouw speelt met name de belemmering
Uw contactpersoon D.P. Valk BEL/RI Bijlage bij GS Nota met registratienummer 181477/238413 Doorkiesnummer 023-514 3804 valkd@noord-holland.nl Beleidsreactie Evaluatierapportage CPO Memo 29 augustus 2013
Nadere informatieHein de Haan, architect en goeroe van collectieve coöperatieve projecten
BabelDebat over Particulier bouwen: ''Vrijheid in gebondenheid?" Datum: woensdag 15 februari 2012, 20:00u Plaats: Discussieleider: Inleiders: de Koekfabriek, Westzijde 188 te Zaandam Joke Bosch, communicatie
Nadere informatieAlles wat je moet weten over zelfbouw in Almere!
Alles wat je moet weten over zelfbouw in Almere! > www.ikbouwmijnhuisinalmere.nl Ikbouwmijnhuisinalmere is het programma waarmee de gemeente Almere de komende jaren vele duizenden kavels gaat uitgeven
Nadere informatieAlleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Toekenning garantstelling Museum WO II
Openbaar Onderwerp Toekenning garantstelling Museum WO II Programma / Programmanummer Citymarketing & Externe betrekkingen / 1013 BW-nummer Portefeuillehouder Th. de Graaf Samenvatting Het bestuur van
Nadere informatieBesluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 14 mei 2013, nr. 181477/181485, tot bekendmaking van de wijziging van de Uitvoeringsregeling
Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 14 mei 2013, nr. 181477/181485, tot bekendmaking van de wijziging van de Uitvoeringsregeling subsidie Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Noord-Holland
Nadere informatieAlleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad. Collegevoorstel Openbaar
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Brief aan de raad over toezegging onderzoek naar benchmark Representatie Programma / Programmanummer Bestuur & Middelen / 1042 BW-nummer Portefeuillehouder H. Kunst Samenvatting
Nadere informatieNieuwbouwplan De Koekoek
Sprang-Capelle Nieuwbouwplan De Koekoek S Daar waar gemoedelijkheid, tevredenheid, wonen en werken, inspanning en ontspanning hand in hand gaan. Dát is wonen in de gemeente Sprang-Capelle, met de vele
Nadere informatieDatum uw brief. Tijdens de Politieke Avond van 19 november 2008 heeft uw Raad tweetal moties aangenomen. In deze brief geven wij een reactie daarop.
Directie Bestuursstaf Ingekomen stuk D4 (PA 11 februari 2009) Kabinet en Bestuursondersteuning Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024)
Nadere informatieInformatie bijeenkomst CPO Sluiseiland
Informatie bijeenkomst CPO Sluiseiland 8 februari 2018 Zelf bouwen in Vianen Welkom door Peter Verhoeven en Patrick Blankensteijn, initiatiefnemers 19.30 uur en 20.30 uur Zelf bouwen op Sluiseiland, door
Nadere informatieINVESTERINGSMONITOR WONINGCORPORATIES 2012. Stec Groep. Stec Groep B.V. oktober 2012
INVESTERINGSMONITOR WONINGCORPORATIES 2012 Stec Groep Stec Groep B.V. oktober 2012 INHOUDSOPGAVE CORPORATIES BLIJVEN AARZELEN BIJ DE MIDDENINKOMENS 1 Nieuwbouw in 2011 en gewenste toekomstige nieuwbouw
Nadere informatieCollectief bouwen Vennedaal Grave
Collectief bouwen Vennedaal Grave Agenda Introductie Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Voordelen CPO Mogelijke subsidie Voordelen nieuwbouw t.o.v. bestaande woning Nul-op-de-meter Locatie Vennedaal
Nadere informatieOnderwerp Vragen Groen Links over gratis draadloos internet in binnenstad Nijmegen
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Vragen Groen Links over gratis draadloos internet in binnenstad Nijmegen Programma / Programmanummer Economie / 9510 BW-nummer Portefeuillehouder B. Jeene Samenvatting
Nadere informatieOp de bijgevoegde kaart zijn de vrije kavels weergegeven middels de in geel en oranje ingetekende vlakken en zijn deze genummerd.
INFORMATIEPAKKET VRIJE BOUWKAVELS HAZENBURG 2 Versie 22 februari 2016 De verkoop van vrije bouwkavels in Hazenburg 2 gaat van start. In totaal worden door de gemeente 23 bouwkavels aangeboden. In principe
Nadere informatieProgrammabegroting
Programmabegroting 215-218 3.5 Ruimtelijke ontwikkeling Gouda heeft bijna 71. inwoners en is een stad waar het prettig is om te wonen. Een stad met een mooie historische binnenstad en waar inwoners betrokken
Nadere informatieCatrinus Tuinstra. 24 januari 2013
Catrinus Tuinstra 24 januari 2013 Persoonlijk voorstellen Wie is, wat wil en hoe doet CPOZ Instrumenten Portfolio projecten Zeeland Van CPO naar Collectief Particulier Eigendom? Hoe nu verder? 24-01-2013
Nadere informatieInformatie over bouwplannen die afwijken van een bestemmingsplan. Voor particuliere grondeigenaren, projectontwikkelaars en woningcorporaties
Informatie over bouwplannen die afwijken van een bestemmingsplan Voor particuliere grondeigenaren, projectontwikkelaars en woningcorporaties Informatie over bouwplannen die afwijken van een bestemmingsplan
Nadere informatieGrens Bisschop Balderikstraat e.o. Grens Oldenzaal Centraal. Deelgebied. Luchtfoto Oldenzaal Centraal
Grens Bisschop Balderikstraat e.o. Deelgebied 1 Grens Oldenzaal Centraal Luchtfoto Oldenzaal Centraal Deelgebied 1 Bestaande situatie 2011: Herijking Masterplan Oldenzaal Centraal Luchtfoto plangebied
Nadere informatieAgenda. Opening. Wie zijn wij? Referentieprojecten. Wat is Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)? Hoe verloopt het proces?
Agenda Opening Wie zijn wij? Referentieprojecten Wat is Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO)? Hoe verloopt het proces? SAMENBOUWEN.IN DORPLEIN? Wat kunnen wij voor jullie betekenen? Vragen?
Nadere informatieAlleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Pilot Koopgarant.
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Pilot Koopgarant Programma / Programmanummer Wonen / 9620 BW-nummer Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting Talis heeft het voornemen woningen uit haar betaalbare
Nadere informatieToekomst voor consumentgericht ontwikkelen. Geurt Keers en Sandra Butter RIGO Research en Advies, Amsterdam
Toekomst voor consumentgericht ontwikkelen Geurt Keers en Sandra Butter RIGO Research en Advies, Amsterdam Keuzevrijheid voor de consument is sinds de nota Mensen, Wensen, Wonen een speerpunt in het woonbeleid.
Nadere informatieOns kenmerk G610/07.0006665. Datum uw brief 13-2-07
Aan de SP-fractie Nijmegen t.a.v. de heer J.J.M. van Rens Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024) 360 67 49 E-mail gemeente@nijmegen.nl
Nadere informatieOegstgeest aan de Rijn: realisatie van een woningbouwbehoefte
Oegstgeest aan de Rijn: realisatie van een woningbouwbehoefte Stap 1 van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking schrijft voor dat een stedelijke ontwikkeling past binnen de regionale behoefte. Provincie
Nadere informatieInformatieavond Wonen in Elspeet Noordwest 17 maart 2015
Informatieavond Wonen in Elspeet Noordwest 7 maart 205 Op 7 maart 205 organiseerden de gemeente Nunspeet, Omnia Wonen en Van Wijnen een informatiebijeenkomst voor de plannen voor nieuwe woningen in Elspeet
Nadere informatieWoonvisie. Gemeente Nuth Raadsbijeenkomst 12 april 2016
Woonvisie Gemeente Nuth Raadsbijeenkomst 12 april 2016 Aanleiding Verschuiving van de volkshuisvestelijke opgave Sociale huur: Woningwet 2015 redelijke bijdrage Langer zelfstandig wonen Lokaal beleid 2
Nadere informatieGebiedsontwikkeling Binckhorst
Gebiedsontwikkeling Binckhorst Henk Harms, directeur Ontwikkeling en Realisatie Project De Zuid 16 mei 2019 Dag van de Projectontwikkeling Ligging Nabij het centrum, stations HS, CS en Voorburg. Water
Nadere informatieINFORMATIEAVOND CPO Beekdael d.d. 9 december 2014
INFORMATIEAVOND CPO Beekdael d.d. 9 december 2014 AGENDA 19:30u Welkomstwoord (wethouder mevr. Starmans) 19:35u Schetsboek stedenbouwkundig plan (dhr. Dieleman) 19:55u CPO (dhr. Van Dongen) 20:00u Processtappen
Nadere informatie