Opdracht Geschiedenis Tijdvak 1 en 2

Transcriptie

1 Opdracht Geschiedenis Tijdvak 1 en 2 Opdracht door een scholier 2150 woorden 1 maart ,8 8 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Samenvatting Hoofdstuk 1: Het leven van jager-verzamelaars Paragraaf 1.1 Het leven van jager-verzamelaars Jager-verzamelaars: woonden in groepen van 10 tot 25 personen. Mannen deden de jacht (vis, jaagden op herten, kleine zoogdieren en vogels) Vrouwen verzamelden (eetbare paddestoelen, bessen, knollen) en zorgden voor de kinderen Maakten verschillende werktuigen: - Van vuursteen = messen, pijlpunten en krabbers. - De botten van het gewei van een edelhert = priemen, bijlen etc. - Vezels moerasplanten = touw, fuiken en manden. Beschilderden de wanden van grotten en sneden kleine beeldjes uit bot of ivoor voor bijvoorbeeld rituelen waarvan zij dachten dat het de jacht bijv. zou beïnvloeden. Paragraaf 1.2 Het ontstaan van de landbouw De overstap van jagen en verzamelen naar landbouw duurde duizenden jaren maar had enorme gevolgen dat we spreken van een landbouwrevolutie. Begon in de Vruchtbare Halvemaan. (gebied van nijldal) (gebied van nijldal naar Israël, Libanon, Jordanië, Syrië en Irak) Landbouwers: verzamelden in dat gebied Granen zoals gerst en tarwe (aanvankelijk door nomaden) en plantte deze (agrarische) producten die later de belangrijkste voedselbron werd. Gingen runderen, geiten en schapen temmen waardoor veeteelt ontstond. Zorgden voor het eerst voor brood en melk op het menu Waren niet meer afhankelijk van wat ze vonden maar brachten het land in cultuur (het verbouwen van gewassen) en kregen zo meer greep op de natuur Leefden nu in dorpen bij hun akkers en trokken niet meer rond. Landbouw stimuleerde uitvindingen en ontdekkingen waardoor de productie toenam: - Wiel en ploeg - Bakken van klei zodat je er dingen in kon bewaren - Kalenders door bestuderen bewegingen van zon en maan. Pagina 1 van 6

2 (wisten hierdoor beste tijd van zaaien en oogsten) Paragraaf 1.3 De eerste steden Gebied Mesopotamië bestond uit de Eufraat en de Tigris. De vruchtbare slib in de oevers maakt dit heel geschikt voor landbouw. Boeren: Gingen zich hier vestigen Legden dijken aan om de jaarlijkse vloed onder controle te krijgen Bouwden irrigatiesystemen Produceerden meer dan ze nodig hadden waardoor sociale verschillen ontstonden: deel van de bevolking kon zich gaan specialiseren of handel drijven. Eerste beschaving ontstond in Soemerië: Tempel voor plaatselijke godheid + H2 1 wetenschap en politiek in de griekse stadstaat Hellaas was Griekenland niet een centraal geregeerd rijk, maar een lappendeken van: - stadstaten - landbouwstedelijke samenlevingen Al deze stadsstaten hadden een eigen munt, en onafhankelijk bestuur. Regeringsvormen: - monarchie: - tirannie: - aristocratie: - oligarchie: - democratie: Vaak wisselden de regeringsvormen elkaar af: Eerst was Athene een monarchie daarna een aristocratie, vervolgens een tirannie, tot Kleistenes de macht greep en van Hellas een democratie maakte. Griekse democratie: - volksvergadering hoogste macht (besliste over wetten, koos militaire commandant en andere hoge functionarissen; de regering) - alle vrije Athene vrije mannen kregen stemrecht - vrouwen, kinderen en slaven waren van burgerschap uitgesloten Nadelen democratie - je moest een grote portie overtuigingskracht bezitten om de massa toe te spreken Waarom wouden de filosofen geen democratie: - makkelijk te beïnvloeden door massa - vonden dat democratisch politici geen andere keus had dan zijn principes te verloochenen en iedereen naar de mond te praten, in de plaats van de waarheid te spreken. - Leidt tot chaos en dictatuur van de lagere klassen. - Meeste mensen waren niet in staat tot het nemen van rationele beslissingen. In 6e eeuw voor Chr. Gingen de mensen in west- Turkije voor het eerst op wetenschappelijke manier Pagina 2 van 6

3 nadenken over de natuur; filosofen (liefhebberd van de natuur) 2 het Romeinse imperium Aanval is beste verdediging - basisgedachte Romeinen. Rome werd gesticht in 754 v.c. Vanuit stadstaat veroverden de Romeinen Italië. Na 264 v.c. begon expansie buiten Italië. Romeinen vochten met Carthago drie oorlogen uit. In 2e trok Hannibal (Carthaagse leider) met olifanten over Alpen en zo ontkwam Rome net aan verwoesting. Na een eeuw werd Carthago verslagen. In 146 v.c. werd Carthago met grond gelijk gemaakt. bevolking werd weggevoerd in slavernij, grond werd omgeploegd en volgestopt met zout. In zelfde tijd veroverden Romeinen Macedonië en Griekenland. Zou op Romeinse cultuur enorme invloed krijgen - Romeinen combineerden hardheid met Griekse fijnzinnigheid. In Europa vormden de Rijn en de Donau natuurlijke grens: in Noorden Brittannië liet kiezer Hadrianus een muur bouwen om het rijk te beschermen tegen Keltische Barbaren Rome was eeuwenlang republiek, waarin aristocratische senaat de dienst uitmaakte, maar ook gekozen vertegenwoordigers invloed hadden. Op laatst trokken krijgsheren steeds meer macht naar zich toe. Succesvolste Julius Caesar veroverde in v.c. Gallië. Na zijn dood, 4 jaar later, ontstond opnieuw machtsstrijd, werd gewonnen door Octavianus. Octavianus: - Stichtte in 27 v.c. Romeinse keizerrijk Imperium Romanum. - Senaat gaf hem Imperium maior (opperbevel) en titel Augustus (verhevene) - Zelf voegde hij naam van oom Caesar aan toe, betekende keizer of tsaar. - Augustus: lange periode van welvaart en vrede binnen grenzen Romeinse rijk: Pax Romana. Romeinen blonken uit door hardheid, taaiheid en discipline. Goede organisatoren. Maakten rijk geordend en stabiel. Rijk werd vanuit Rome geregeerd. Bevolking werd gevoed met graan uit Sicilië en Afrika. In rest van rijk regeerden gouverneurs vanuit provinciehoofdsteden die de Romeinen speciaal voor dat doel hadden gesticht. Gouverneurs hieven belastingen Romeinse leger werd betaald en infrastructuur. Na verovering Hellas ontstond Grieks- Romeinse cultuur, waarin Romeinse hardheid en Griekse smaak waren gecombineerd. Heeft invloed gehad op Europa. Grieks- Romeinse cultuur verspreidde zich door hele rijk. Alles werd overgenomen van Grieken. In en rondom steden kwam landbouwstedelijke samenleving met geldeconomie tot ontwikkeling. Langs noordgrenzen bouwden de Romeinen castra legerplaatsen voor legioensoldaten. In buurt daarvan ontstonden nederzettingen waar kooplieden, ambachtslieden en veteranen woonden. Onderworpen volken mochten eigen cultuur en godsdienst hebben. Maar betekende niet dat ze niet werden beïnvloed. Romeinse leger bevorderde romanisering. Uit soldatentalen ontstonden later Romeinse talen. 3 de Grieks- Romeinse cultuur Door de Griekse beelden die de Romeinen wilden hebben kun je ook wel zeggen: het overwonnen Griekenland nam bezit van de veroveraar. Strakke lijnen en sierlijke krullen Pagina 3 van 6

4 Grieken maakten beelden beweeglijker, gingen de menselijke anatomie nauwkeuriger bestuderen. De beeldwerken waren afbeeldingen van goden, daarom waren ze perfecter en mooier gemaakt dan een mens ooit kan zijn. Perfectie = teken goddelijkheid. Beeldhouwkunst van primitief en statisch naar verfijnd en beweeglijk. Hoogtepunt is beeldhouwwerken die in tweede helft van 5e eeuw v.c. gemaakt werden Klassieke periode. In bouwkunst ook ontwikkeling. Vanaf 7e eeuw v.c. tempels in Dorische stijl. strakke lijnen en robuuste en sobere zuilen. LATER Ionische stijl tempels ranker en zuilen aan onder- en bovenkant mooie versiering. In 447 v.c. werd in Athene een project gestart. Atheense volk besloot op initiatief van Perikles tot wederopbouw van tempels en gebouwen in stad. 30 jaar later verwoest door Perzen, met wie de Grieken langdurig in oorlog waren. 432 v.c: tempel af voor godin Athena Parthenos (maagd) gebouwd door Phidias, Kallikrates en Ictinos. Architraaf: dwarsbalk waar dakconstructie op rustte. Fries: horizontale band met schilder- en beeldhouwwerk. aan begin 19e eeuw voor habbekrats verkocht aan Engelse Lord Elgin, bracht ze over naar Londen. Elgin marbles zijn nog altijd inzet van een diplomatieke strijd tussen de Britse en Griekse regering. Romeinse ateliers Romeinse kooplieden konden in 1e eeuw v.c. vraag Griekse beelden nauwelijks aan. Waarschijnlijk zakenlieden die op idee kwamen in Rome ateliers in te richten waar getalenteerde beeldhouwers Griekse originelen konden produceren. Na periode van kopiëren Romeinse beeldhouwkunst eigen stijl. Gingen realistische portretten uit steen houwen. Zo kreeg je goed beeld van Augustus en Nero. Colosseum in Rome, typisch Romeins gebouw, Griekse invloeden. Dorische en Ionische zuilen. Architecten verwerken nu nog steeds Griekse vormentaal in gebouwen. 4 Romeinen en Germanen Romeinen vonden Germanen enerzijds barbaars, maar er was ook bewondering. De limes Germaanse stammen kregen halverwege 1e eeuw v.c. voor het eerst te maken met Romeinen. Caesar begon in 58 v.c. oorlog met Gallië. 7 jaar later maakten de provincie Gallia en deel Germania deel uit van Romeinse Rijk. Gallia: Frankrijk, België, delen Nederland, Duitsland en Zwitserland. Bevolking: Keltische stammen - Galliërs genoemd door Romeinen. Germania land andere kant Rijn - bevolking: Germanen 12 v.c. Romeinse troepen NL in. Keizer augustus rijk uitbreiden tot Elbe, MAAR in 9 Na c. werd een Romeinse legermacht bijna man in het Teutoburgerwoud in pan gehakt door verbond Germaanse stammen. Romeinen trokken zich terug. ACHTER DE RIJN bleef 400 jaar lang de Limes - Grens. Grensgebied wat nu NL is - bevolking Bataven en Canninefaten. Trouwe Romeinse bondgenoten. Na vertrek Romeinen uit NL, raakten hun forten en steden aan de Rijn in verval, maar juist daar ontstonden nederzettingen die uitgroeiden tot dorpen en steden. Germanen leefden in landbouwsamenleving. Romeinen noemden hen barbaren, deden ze bij alle volken Pagina 4 van 6

5 waarvan ze de taal niet verstonden of cultuur niet begrepen. Barbaren van Grieken, die naar vreemde talen verwezen als Bar- bar en alle andere volkeren als onbeschaafde woestelingen zagen. Maar Romeinen hadden ook ontzag. Bataven warengoede ruiters, waren dominant. Grens raakte zo in verval dat Germaanse krijgsheren en volgelingen in groten getale over de Rijn het rijk konden binnentrekken. Stichtten eigen koninkrijken, overheerste oorspronkelijke bevolking, maar namen wel Romeinse talen en gewoonten over. Germanen waren niet op uit om cultuur te vernietigen, maar over te nemen. 5 Jodendom en christendom In Romeinse Rijk werd verwacht dat ze de Romeinse keizer als god vereerden, maar Joden deden dit niet: hun god was Jahweh. Joden Geschiedenis Joden en ontwikkeling en ontwikkeling van hun monotheïstisch geloof beschreven in Tenach. Abraham: - was eerste die tot overtuiging kwam dat er maar één almachtige God was die hemel en aarde, mensen en dieren had geschapen. - Nomade die op aanwijzing God terechtkwam in Kanaän. - God deed belofte: Hij beloofde het land aan zijn volk. - Nakomelingen trokken, vanwege hongersnood, naar Egypte. Woonden en werkten daar tot farao hen tot slavernij dwong. Met Mozes trokken ze in 13 eeuw v.c. naar Kanaän. OP berg Sinaï, ontving hij joodse wetten waaronder 10 geboden gelden later ook voor christenen. Rond 1000 v.c. verenigden de joodse stammen zich in het koninkrijk Israël, onder koningen Saul, David en Salomo. Koninkrijk viel in 926 v.c. uiteen. Ene deel heet Judea: inwoners - Judeërs - joden vanaf geleid. Tijdens Romeinse overheersing in 63 v.c. begon, raakten ze verstrooid over hele Rijk. Messias zou ooit komen, heilsprofeet die hen zou verlossen van vreemde overheersers. Messias - grieks voor Christus. Christenen Volgens Bijbel trok tussen 26 en 30 n.c. in Judea en het noordelijker gelegen Galilea een man rond die naastenliefde predikte en het opnam voor armen en zieken. Volgelingen overtuigd dat deze man, Jezus van Nazareth, de Messias was. In 30 n.c. werd hij door Romeinen gearresteerd, vreesde voor opstand. Volgens Bijbel vroegen joodse priesters en schriftgeleerden om arrestatie, omdat hij hun gezag ondergroef. Pontius Pilatus, romeinse bestuurder Judea, veroordeelde hem tot kruisiging. Deze overwinning op dood, de wederopstanding, neemt centrale plaats in binnen Christendom. Volgens christendom had Jezus met zijn lijden, sterven en opstanding de verzoening van mensheid met God mogelijk gemaakt en de weg naar eeuwige leven gewezen. Volgelingen noemden Jezus, Christus, de gezalfde. Christenen stroming binnen Jodendom. Prediker Pagina 5 van 6

6 Paulus speelde belangrijke rol verspreiding geloof onder niet- joden. Verhalen Jezus eerst doorverteld, later opgeschreven in evangeliën, hiermee begint Nieuwe Testament, 2e deel Bijbel. Tenach voor christenen heilig, en werd Oude Testament, 1e deel bijbel. Christenen in Romeinse Rijk vervolgd, omdat ze net al joden weigerden keizer te vereren. 312: keizer Constantijn gaf christenen godsdienstvrijheid; later staatsgodsdienst. Ketters: mensen die opvattingen maken die het mens zijn van Christus benadrukken, of hem juist alleen als God zagen werden hiertoe veroordeeld. H3 3.1 De Islam Jodendom en Islam: Beide zelfde voorvader Abraham, Ibrahim Joden: Nakomelingen van Izak (Zoon Abraham) Arabieren: Nakomelingen van Ismaïl (Zoon Abraham) Koran alleen Arabisch omdat: God Arabisch sprak tegen Mohammed Kaliefen: Opvolgers van Mohammed Koran: Heilig boek van de Moslims Islam: Monotheïstische godsdienst met als profeet Mohammed, Islam betekend onderwerping Kenmerkend aspect: Het ontstaan en de verspreiding van de Islam Verklaringingen voor verspreiding: - Ze geloofden in de Jihad - De Arabieren gaan zich één volk voelen - Tegenstanders waren zwak - De Islam was een tolerant geloof, Christenen mochten eigen geloof uitoefenen Overeenkomsten Islam/Jodendom/Christendom: - 1 God die via een heilig boek kan worden gekend - Ze geloofden in een individu leven na de dood, waar de goeden/slechten scheiden - Niet alleen in god geloven, maar ook eren d.m.v. goed te leven Pagina 6 van 6