Geschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Geschiedenis Tijdvak Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Inleiding - De Griekse beschaving Geboorte democratie De Acropolis Vele oorlogen Athene Sparta Een rationeel wereldbeeld Socrates ( v. Chr.) Plato ( v. Chr.) Aristoteles ( v. Chr.) Onderwijs De Poleis Bevolkingsgroei en kolonisatie Over dit lesmateriaal Pagina 1 Geschiedenis Tijdvak 02 01

3 Inleiding - De Griekse beschaving In het gebied dat nu Griekenland heet, ontstonden tussen 800 en 500 jaar voor Chr. vele stadstaten (polis = stadstaat, poleis = meervoud ), zo n 700 in totaal. De machtigste stadstaten waren Athene en Sparta. De macht in een stadstaat lag meestal bij enkele adellijke families. In enkele poleis waren ook volksvergaderingen. Daar mochten alle vrije mannen van boven de 18 jaar aan deelnemen. Ze hadden inspraak bij besluiten. Dat was het begin van de democratie. Het gebied van de Griekse poleis werd later deel van het Romeinse rijk. De Romeinen namen veel van de Griekse cultuur over. Pagina 2 Geschiedenis Tijdvak 02 01

4 Geboorte democratie De staatsvorm 'democratie' ontstond in Athene. Athene was de machtigste stadstaat van het oude Griekenland. In Athene waren veel mensen rijk geworden van de handel. Ze waren belangrijk en wilden politieke invloed hebben. Maar ook de arme boeren en burgers eisten politieke invloed. In 509 v. Chr. werd daarom een belangrijke politieke regel ingevoerd. Alle vrije mannen van 18 jaar en ouder mochten meebeslissen in de politiek. Ze kregen stemrecht. Zo kregen ze invloed bij de besluitvorming in het land. Voor het eerst was er een democratie ontstaan. Vrouwen, kinderen, slaven en mensen van buiten Athene hadden geen stemrecht. Pagina 3 Geschiedenis Tijdvak 02 01

5 De Acropolis De acropolis, 'de bovenstad', was het bestuurlijke en godsdienstige centrum van de stad Athene. Het gebouw ligt hoog op een heuvel boven Athene. Zo kon men de vijand op het land en op de zee goed zien aankomen. De acropolis werd in 480 v. Chr. verwoest in een oorlog met de Perzen. In ongeveer 450 v. Chr. werd begonnen met de herbouw. Men herbouwde eerst het parthenon. Dit was een tempel. Het parthenon is een heel goed voorbeeld van de oude Griekse bouwkunst In de beelden zie je hoe het gebouw eruit moet hebben gezien. Het gebouw heeft 46 zuilen. Elke zuil is 2 meter breed en 10 meter hoog. De gevels van de tempel waren vroeger prachtig versierd. Een deel van deze versieringen zijn te zien in het British Museum in Londen. Pagina 4 Geschiedenis Tijdvak 02 01

6 Vele oorlogen De grootste vijand van de Griekse stadstaten was het Perzische rijk. Het was vooral de vijand van de stadstaat Athene. Tussen v. Chr. werden er veel oorlogen gevoerd. Gelukkig versloeg de machtige vloot van Athene in 480 v. Chr. de Perzische vloot. De samenwerking tussen de Griekse poleis was niet goed. Veel poleis waren bang dat Athene in hun gebied de macht zou overnemen. Tussen Athene en de stadstaat Sparta ontstond een hevige concurrentiestrijd. In de periode 431 v. Chr. tot 404 v. Chr. voerden de steden oorlog. Tenslotte won Sparta de oorlog van Athene. Sparta kon niet lang van de overwinning genieten. Sparta werd samen met andere poleis veroverd door Alexander de Grote en zijn machtige rijk, Macedonië. Pagina 5 Geschiedenis Tijdvak 02 01

7 Athene Kenmerken: Democratie met volksvergadering. Stemrecht voor alle vrije mannen boven de 18 jaar. Geen stemrecht voor vrouwen, slaven, buitenlanders, kinderen onder de 18 jaar. Stichting van vele koloniën. Belangrijke rol van de handel. Grote handelsvloot. Grote militaire vloot. Cultuur en kunst hoog ontwikkeld. Pagina 6 Geschiedenis Tijdvak 02 01

8 Sparta Kenmerken: Aristocratie (bestuur in handen van een adellijke familie). Oorlogszuchtig en agressief. Zeer sterk leger. Geen koloniën, maar veroveringen. Mensen in veroverde gebieden werden tot slaaf gemaakt. Cultuur minder ontwikkeld. Pagina 7 Geschiedenis Tijdvak 02 01

9 Een rationeel wereldbeeld Mythologisch wereldbeeld Volgens de oude Grieken beheersten de goden het water, het vuur, de aarde en de lucht. De oude Grieken hadden dus een mythologische (goddelijke) verklaring voor alle natuurverschijnselen in de wereld. Van mythologie naar onderzoek met verstand. Uiteindelijk zochten de Grieken andere verklaringen voor de verschijnselen in de wereld om hen heen. Ze gingen met hun verstand (ratio) overal over nadenken. Knappe denkers (filosofen) bestudeerden de wereld. Zij bestudeerden de natuur, de sterrenhemel, wiskunde, geneeskunde en nog veel meer. Op die manier ontstond een rationeel wereldbeeld. Pagina 8 Geschiedenis Tijdvak 02 01

10 Socrates ( v. Chr.) Socrates was een Griekse filosoof. Hij sprak vaak met andere filosofen en met zijn leerlingen. Hij probeerde kennis te verzamelen over wat goed en slecht was. Hij dacht: 'Iemand die weet wat goed is zal het goede doen'. Hij vond de democratie geen goed idee. Hij was bang dat politici niet 'het goede' zouden doen. En dat de 'domme' bevolking hen zou volgen bij slechte besluiten. Dat zou niet goed zijn voor het land. De politici waren bang voor hem. Stel je voor dat de bevolking Socrates zou geloven! Dan was het gedaan met hun macht! De machthebbers klaagden Socrates aan. Hij zou de goden niet genoeg vereren en een slechte invloed hebben op de jeugd. Veroordeeld tot de gifbeker stierf hij temidden van zijn leerlingen. Pagina 9 Geschiedenis Tijdvak 02 01

11 Plato ( v. Chr.) Plato was een leerling van Socrates. Plato geloofde in een ideale wereld met vaststaande kennis. Wij mensen kunnen die wereld niet zien. Door goed na te denken kunnen we die wereld leren kennen. Dit wordt Plato s ideeënleer genoemd. Het beste, 'allerhoogste Idee' over deze wereld noemde Plato 'het Goede'. Alleen filosofen met kennis van de ideeënwereld konden volgens Plato de polis besturen. Zij weten wat 'goed' is. Plato vond net als Socrates dat de democratie gevaarlijk was. Pagina 10 Geschiedenis Tijdvak 02 01

12 Aristoteles ( v. Chr.) Aristoteles was een leerling van Plato. Hij hield zich bezig met filosofie, psychologie, politieke en sociale wetenschappen, wiskunde en natuurwetenschappen en taal- en letterkunde. De ideeën van Aristoteles hebben grote invloed gehad op de Westerse geschiedenis en het Westerse denken. Hij heeft bedacht dat in de natuur alles geordend is en met een bepaald doel gebeurt. De natuur doet niets 'zomaar'. Niet alles wat Aristoteles bedacht was waar. Hij dacht bijvoorbeeld dat de aarde het middelpunt was van het heelal. Dit geloofde men in West-Europa bijna tweeduizend jaar lang. Pagina 11 Geschiedenis Tijdvak 02 01

13 Onderwijs De invoering van de democratie in Athene had niet alleen gevolgen voor het bestuur maar ook voor het onderwijs. Om goede bestuurders te krijgen werd er veel aandacht besteed aan de opleiding. Ook werd het debat, iemand overtuigen van een politiek standpunt, een belangrijke vaardigheid. Het onderwijs besteedde veel tijd aan het ordenen van gedachten (redeneren) en het geven van een mening (argumenteren). Pagina 12 Geschiedenis Tijdvak 02 01

14 De Poleis Het oude Griekenland van zo'n 800 jaar geleden was geen eenheidsstaat. Het bestond uit ongeveer 700 onafhankelijke stadstaten (poleis). Elke stadstaat had een eigen bestuur. In de meeste stadstaten was de politieke macht in handen van een paar rijke adellijke families. Zo'n regeringsvorm noemen we een aristocratie. Er waren ook enkele stadstaatjes die volksvergaderingen hielden. Alle vrije mannen van boven de 18 jaar mochten er meebeslissen bij politieke besluiten. De poleis leken op elkaar. De taal, de godsdienst, het onderwijs en de wetenschap waren ongeveer hetzelfde. De Olympische spelen werden georganiseerd om de relaties tussen de stadstaten te verbeteren. Pagina 13 Geschiedenis Tijdvak 02 01

15 Bevolkingsgroei en kolonisatie Rondom de stadstaten was niet genoeg vruchtbare grond. De bevolking groeide. Daarom zocht men mogelijkheden om het grondgebied uit te breiden. Dat leidde tot veel onderlinge oorlogen. Ook wilden veel mensen emigreren. Er werden expedities overzee ondernomen om nieuwe woongebieden te zoeken. Rond de Zwarte Zee en in Zuid-Italië werden Griekse koloniën gesticht. Tussen de koloniën en de oude Griekse poleis werd veel gehandeld. Door emigratie verspreidden de Grieken en hun cultuur zich over het hele Middellandse Zeegebied. Pagina 14 Geschiedenis Tijdvak 02 01

16 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 10 mei 2017 om 11:28 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker Moeilijkheidsgraad leerling/student gemiddeld Pagina 15 Geschiedenis Tijdvak 02 01