Samenvatting Geschiedenis Boek A, Hoofdstuk 1 en 2

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Boek A, Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 1782 woorden 8 november ,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Sprekend verleden: boek A Havo Hoofdstuk 1: van jagen en verzamelen naar landbouw - Geen geschreven bronnen - Eindigt omstreeks 3000 voor Christus Mesopotamië (Irak) spijkerschrift - In Nederland rond het jaar 0 Alle mensen behoren tot 1 soort Etnische verschillen Komt door aanpassing aan klimaat en omgeving Cultuurverschillen bepaald door geschiedenis - Economie - Politiek - Sociaal - Godsdienst - Onderwijs - Wetenschap - Taal Door landbouw ontstaan dorpen, zoveel oogst dat niet iedereen meer in de landbouw hoeft andere beroepen Staat: een land met duidelijke grenzen waarin een kleine groep mensen de rest van de bevolking bestuurt De romeinen hebben het eerst over ons geschreven 1e eeuw na Chr. einde prehistorie voor ons gebied Jagers en verzamelaars Landbouwers Rondtrekken Wonen op vaste plaats Jagen op dieren en verzamelen van bessen en planten Verbouwen voedsel zelf, vb. aardappelen Leven in open lucht of eenvoudige hutten Leven in kleine huisjes Geen schrift Wel schrift Eenvoudige werktuigen Beroepen Gelaagde samenleving Pagina 1 van 6

2 Veenlijken: +/- 700 veenlijken Meervoudig gedood Speculaties - Gewurgd - overspel - Messteken - lafaards - Gebroken ledematen - ontaarde mensen (homoseksuelen) - Hals doorsnijden - rituele moord (mensenoffer) - Hoofd afhakken - Naakt (kleren naast het lichaam) Egypte Waterhuishouding: de beheersing van het water 3100 v. Chr. twee bestuursgebieden boven-egypte (zuiden) & beneden-egypte (noorden) Koning Menes (beneden-egypte) verenigde boven- en beneden-egypte tot 1 staat en werd farao van Egypte. 30 v. Chr. Egypte niet langer zelfstandige staat, laatste farao, Cleopatra, pleegt zelfmoord Egypte hoort bij Romeinse rijk 1 = farao 2 = vizier: hoogste ambtenaar 3= hoge ambtenaren, priesters 4= lage ambtenaren, waaronder schrijvers 5= ambachtslieden, kooplieden en opzichters 6= boeren, landarbeiders en bedienden 7= slaven Egyptenaren snapte niet waarom de Nijl zo vaak overstroomde goden Farao regelde waterhuishouding werd geëerd als god 42 districten bestuurd door gouverneur Machtige farao s konden rekenen op trouw van hun gouverneurs, zwakke farao s werden afgezet In het begin had elk dorp een god, toen er steeds meer dorpen samen gingen, namen ze goden van elkaar over veel goden In Egypte was het hiërogliefenschrift met pen op papyrus (van de papyrusplant) Hoofdstuk 2: De Grieks-Romeinse wereld Autocratie = bestuur door alleenheersers Oligarchie = bestuur waaraan alleen de belangrijkste burgers deelnamen Democratie = bestuur waaraan alle burgers deelnemen Griekenland Belangrijk door: - Wetenschap - Democratie - Alfabet - Olympische spelen - Kunst / architectuur Pagina 2 van 6

3 Veel bergen/eilanden Veel staatjes polis (stadsstaat) Acropolis: hoge stad (middelpunt van aantal poleis, was meestal op een heuvel) Agora: plein waar burgers elkaar ontmoetten Athene overbevolking kolonies: - Turkijë - Italië - Afrika Handel handelaren werden net zo rijk als adel democratie Ostracisme = schervengerecht als 6000 mensen zeggen dat iemand alleen wil heersen, moet diegene voor 10 jaar uit de polis vertrekken. Verschillen tussen Athene en Sparta Athene Sparta Handel/kolonie Veroveren omgeving (Messeniërs slaven) vloot Leger Democratie Militaire dictatuur Kunst/wetenschap Strijd Perzische rijk van Egypte tot India Griekse kolonisten hadden zich in het westen van het Perzische rijk, aan de kust van Klein-Azië gevestigd wilden onafhankelijk worden van Perzische koning hulp vanuit Griekenland Perzische oorlog Grieken Perzen 200 kleine stadsstaatjes 1 centraal rijk Democratie (etc) Autocratie Kleine legertjes 1 groot leger bestaande uit soldaten van onderdrukte volken 1e Perzische oorlog 490 v. Chr. slag bij Marathon Athene wint 2e Perzische oorlog 480 v. Chr. Pas van Thermopylae 300 spartanen onder leiding van Xerxes Ephialtes verraad ze Athene wordt verwoest Zeeslag bij Salamis Athene wint Belangrijkste Griekse theorie over het heelal filosoof Aristoteles & wiskundige astronoom Ptolemaeus Ptolemaeus onderbouwt theorie met wiskundige berekeningen van de banen van hemellichamen Geneeskunde arts Hippocrates Geschiedenis Herodotus Fylosofie Socrates 334 v. Chr. Alexander de Grote valt Perzische rijk aan 9 jaar later had hij het in zijn macht Grieken verspreidden zich over het midden-oosten en verspreidde hun kennis daar Alexander de Grote overleed in 323 v. Chr. op 33-jarige leeftijd zijn rijk viel uiteen generaals kregen onderling conflicten 800 v. Chr. Etrusken (uit het Midden-Oosten) veroverden Noord- en Midden-Italië (o.a. Rome) 500 v. Chr Aantal steden vochten zich vrij (o.a. Rome) 275 v. Chr. Romeinen veroverden (bijna) heel Italië Republiek = nieuwe bestuurders naar verloop van tijd Belangrijkste bestuurders 2 consuls, elk jaar 2 nieuwe Senaat (raad van ouderen), hierin zaten consuls van vroeger en rijke mensen Pagina 3 van 6

4 Vrouwen en slaven hadden geen macht Romeinen veroverden een imperium Middellandse zeegebied Groot deel van Europa Omdat: - Hulp aan bondgenoten - Bedreiging handel en veiligheid - Meer grond voor eigen bevolking - Overal rechtvaardig bestuur brengen (Vergillus) Gevolgen van de veroveringen: - Provincies met gouverneur aan het hoofd - Senaat werd machtiger - Griekse cultuur werd overgenomen (goden, wetenschap, tempels) - Boeren raakten bedrijf kwijt door werk in leger (proletariërs=iemand die alleen kinderen bezit), geen failliet en verhuizen naar stad - Meer arme, maar ook meer rijke mensen - Veel slaven - Romeinse leger werd slechter Beroepsleger 16 jaar in dienst stukje grond als pensioen Loyaal aan de leider Republiek werd keizerrijk Julius Caesar 44 v. Chr. vermoord door enkele senatoren nieuwe tegenstanders : Octavianus Burgeroorlog Octavianus overwon noemde zich Augustus (de Verhevene ) Augustus 1e keizer Romeinse rijk Pax Romana vrede in Romeinse rijk Leger bleef trouw aan keizers Goed handel drijven vuurtorens meer wegen zelfde munt Geen krachtige vijanden aan de grens Romanisering Iedereen kon het Romeinse burgerrecht krijgen bewijzen dat je bent ingeburgerd Romeinen namen Griekse cultuur over, maar geloofde niet dat de aarde een bol was, wel dat er aan de onderkant van de aarde ook mensen leefden om het in evenwicht te houden. Verschillen met Grieken - Militair opzicht Waarden die in oorlogen van groot belang zijn (gehoorzaamheid, moed etc.) vonden ze belangrijk Amfitheater was gebouwd voor gladiatorengevechten - Praktisch opzicht Wetten waren geschreven, gebouwen waarin rechtspraak plaatsvond (basilicae) Iemand is schuldig tot zijn schuld is bewezen Iemand die ergens van is beschuldigd, moet zich kunnen verdedigen Niemand mag gestraft worden voor wat hij denkt De bestuurders mogen zich niet met rechtspraak bemoeien, alleen de rechters Pagina 4 van 6

5 Gebruikten natuur om het aangenamer te maken (waterleiding, aquaducten, badhuizen=thermen) Jodendom monotheïsme (1 god) 10 geboden - Gij mag niet doden - Gij mag niet liegen - Gij moet uw ouders met respect behandelen - Gij zult geen andere goden hebben - Gij zult geen overspel plegen - Gij zult niet jaloers wezen - Gij zult Mijn naam niet misbruiken - Gij zult de sabbat in ere, het is een heilige dag Tanach = de Joodse bijbel Het oude testament (Christenen) verzameling boeken 1e 5 boeken het belangrijkst Mozes Torah = de wet Joden leefden in onafhankelijk koninkrijk - Overheerst door grotere volken - Opstand tegen romeinen Romeinen verwoestten Jeruzalem verspreiding van de Joden Christendom Jezus van Nazareth veroordeeld zijn apostelen (=leerlingen) verspreidde zijn ideeën Christus = gezalfde Christenen Evangelie= goede boodschap 100 tot 300 Christendom dat verschillend was in verschillende streken 4e eeuw Christendom werd aanvaard door Romeinse keizers meer eenheid officiële geloofsbelijdenis Als je dood bent Laatste oordeel van Jezus hemel (gelovigen) of hel (ongelovigen) 7 Sacramenten = heilige handelingen Doop= water over dopeling duivel afzweren Eucharisatie= rituele maaltijd brood (=symbool van eenwording met Jezus Christus) en wijn Biecht= gelovige bekent in openbaar of tegen priester zijn zonden en wordt vergeven Huwelijk Wijding tot priester Vormsel= bisschop maakt kruisteken op voorhoofd bij jongeren kracht om goede christen te zijn Oliesel= stervende gelovige aangeraakt met olie vergeving van zonden toelating hemel Grieks-Romeinse goden officiële goden in Romeinse rijk Christenen werden vervolg ze namen niet deel aan de feesten om Grieks-Romeinse goden te eren. niet trouw aan geloof Romeinse keizer 313 Christendom toegestaan door keizer Constantijn Christen 394 Christendom enig toegestane godsdienst Theodosius Bisschop= kerkelijke bestuurder bisdom= steden en omringende regio Hoofd West-Europese bisdommen Paus (=vader) 395 dood keizer Theodosius Oost- en West-Romeinse rijk West-Romeinse rijk Oost-Romeinse rijk Rooms Katholiek Grieks Katholiek Romeins: - Wegen Pagina 5 van 6

6 - Romeinse staatburgerschap - Belastingen - Bestuur Christelijk: Paus Kandidaten (aarts)bisschoppen Priesters (Pastoor) De katholieke kerk had een bestuursstructuur die bleef bestaan, zelfs toen het Romeinse rijk ten onder ging Germaanse godsdienst andere normen en waarden dan christendom - Welzijn en overleven van familie belangrijkst Franken werden steeds machtiger, Romeinen minder machtig Romeinen trokken zich terug vermengden zich met Franken weinig over van Romeinse cultuur 481 Clovis, koning van 1 van de Frankische stammen Middeleeuwen KENMERKEN TIJDVAKKEN tijdvak 1: van jagers en boeren ( voor Christus) / Prehistorie; - de levenswijze van jagers-verzamelaars; - het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen; - het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen. tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c.-500 n.c.) / Oudheid; - de ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat; - de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur; - de groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde; - de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa; - de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten. Pagina 6 van 6