Zaal ATELIER Een renovatiepact voor jouw gemeente
|
|
- Tessa Segers
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Zaal ATELIER Een renovatiepact voor jouw gemeente
2 KLIMAATDAG 2019 Een Renovatiepact voor uw gemeente Sanne Berghmans Roel Vermeiren VEA
3 INHOUD De Vlaamse Renovatiestrategie 2050 Een Renovatiepact voor uw gemeente Aanbod uit het BE REEL! project
4 90% van de tijd vertoeven we binnen. Nood aan comfort, gezondheid, kwaliteit, betaalbaarheid,. Doelstelling 2050 voor 3 miljoen woningen = 75% verbetering van de energieprestatie = 80-95% minder broeikasgassen
5 Renovatiepact Aanleiding: Europese richtlijnen Energie-efficiëntie en EPBD uitwerken van langetermijnstrategie voor renovatie van woongebouwen 16 december partners ondertekenden engagementsverklaring Conceptnota Vlaamse Regering 17 juli 2015 Turtelboom (Energie), Homans (Wonen) en Schauvliege (Omgeving) Opstart werven december 2015, 2016, 2017 en 2018: studiedagen Renovatiepact Conceptnota Vlaamse Regering 8 december 2017 : validatie strategie vervolgtraject en inbedding proces Renovatiepact in transitieprojecten Vlaamse Regering Mededeling VR stand van zaken 21 december integratie in Energie- en Klimaatplan 2030
6 Woongebouwen = 14 % Vlaamse uitstoot broeikasgassen Vlaamse woningen zijn oud: bijna 60 % > 50 jaar Eengezinswoningen Appartementsgebouwen Aantal % Aantal % < ,0% ,9% ,7% ,2% ,4% ,5% ,9% ,2% > ,1% ,6% Onbekend 172 0,0% ,5% TOTAAL ,0% ,0%
7 energieprestatie sterk gecorreleerd met bouwjaar (woonhuizen, appartementen) In 2006 kwam de energieprestatieregelgeving (EPB) tot stand
8 Aanwezigheid isolatie VEA REG-enquête 2017 Dakisolatienorm en glasnorm Vlaamse Wooncode
9 Uitstoot gebouwen Doelstelling 2020 = -18% tov 2005 (1807 graaddagen) 2017: -22% gebouwen -25% residentieel gebouwen (kton CO2-eq) gebouwen (kton CO2-eq) Cijfers departement Omgeving 15/01/19
10 Woonbestemming
11 Woontypes
12 Afstand tot voorzieningen
13 Woonsurvey 2018 Kwaliteit stijgt lichtjes, vooral in centrumsteden Groei hernieuwbare energie (eigenaars) Het aandeel eigenaars blijft op peil en bedraagt 72% De huurprijs voor private en sociale huurders kent een lichte stijging eengezinswoning 685 euro per maand - appartement 627 euro Lage bereidheid tot verhuizen
14 Woonsurvey 2018 ongeveer 1 op 5 huishoudens in Vlaanderen een woonquote van meer dan 30% In de toekomstvisie gaat de voorkeur van het beleid uit naar compacte en gestapelde woonvormen, gelegen in kernen van stad of dorp huidige woonwensen staan daar nog ver van af 45% verkiest een stedelijk woonmilieu (stadcentrum of stadsrand) Hoogbouw schrikt af 85% wil zeker geen woonkamer of keuken willen
15 NIEUWBOUW: BEN pad
16 Nieuwbouw: energie-eisen goed ingeburgerd! Verstrenging eisenpakket: naar E-peil 30 tegen 2021 Gemiddeld E-peil ligt altijd pak lager dan de wettelijke eis Gemiddeld E-peil en E-peileis per aanvraagjaar Cijfers voor EPB-aangiftes ingediend tot 20/9/2018 E-peil eis E gemiddeld
17 NIEUWBOUW ALS INSPIRATIE VOOR RENOVATIE Nieuwbouw: veel appartementsgebouwen Daling verwacht: naar in : op particulier NV BVBA vooral appartementsgebouwen
18 DE RENOVATIEMARKT: EEN ANDER PAAR MOUWEN Meer dan 3 miljoen wooneenheden 60% ouder dan 50 jaar Slechte energieprestatie, 30% label F, slechts 3% label A DOEL 2050
19 Langetermijndoelstelling 2050 Vlaamse woningpark Spoor : maatregelenpakket Spoor : energieprestatieindicator Ontwikkeling webtool Woningkwaliteit lopend Doelstelling % energieverbruik % broeikasgassen Opgenomen ontwerp Vlaams Energieplan Principiële goedkeuring VR 20 juli 2018
20
21 renovaties/jaar nodig = 11 per uur Voor bepaalde maatregelen is er investeringsbereidheid Ingrijpende energetische renovaties PV 21
22 Opvolgingsindicator Evolutie woningpark richting doelstelling 2050
23 Nieuwe instrumenten Nieuwe EPC Woningpas
24 Communicatie BENOmagazine verspreid in 2018 op meer dan exemplaren Najaar Bannercampagne energiepremies bij BENOvatie radiocampagne BENOvatieadvies op bouwbeurzen + energiehuizen 2019 BENOvatievoorlopers Voorjaar 2019 Nieuw BENOmagazine. BENOveren = renoveren tot energielabel A (EPC) Netbeheerders
25 Het nieuwe EPC: vanaf 2019 Lanceringscampagne februari 2019 VRIJ TE GEBRUIKEN campagnes/epc Communicatiepakket Banners Website-teksten Brochure (pdf) Animatiefilmpje Logo labels 25
26 Het nieuwe EPC: vanaf 2019 In ontwikkeling: Hoe goed scoort uw woning?» Beschikbaar via woningpas, websites stakeholders,..» Label visibiliteit geven op laagdrempelige manier» Sensibiliseren, benchmarken, triggeren» Ook burgers bereiken los van verkoop/verhuur» Bestaand kengetal benchmarken» Indicatieve score bepalen op basis van woningkenmerken» Advies hoe de woning tot het A-label te brengen 26
27 Hoge woningprijzen ERA-studie KU Leuven: Impact op verkoopprijs Daling EPC-kengetal met 100 zorgt gemiddeld voor stijging verkoopprijs met 2,3% Woningen met een B-label zijn gemiddeld 10,9% meer waard dan woningen met een E-label 27
28 Impact EPC op vastgoedmarkt Impact op #dagen te koop (gemiddeld 100 dagen) Woningen met B-label worden gemiddeld 25 dagen sneller verkocht in vergelijking met woningen met een E-label 28
29 Uitdagingen Capaciteit bouw? 30% zoekt medewerkers 78% denkt moeilijk mensen te vinden Werkvolume hoog en orderboekjes goed gevuld Verwachting aannemers in Vlaanderen voor werkvolume renovatie woningen voor het jaar 100% 90% % 70% 60% % 40% 30% 20% 10% % sterke stijging stijging status quo daling sterke daling Bron: bouwbarometer Bouwunie Q2 2018
30 Uitdagingen De Belgische bouwsector (7% globale tewerkstelling) is goed voor ruim jobs maar tegelijk sinds jaren koploper inzake knelpuntberoepen 60% VL Q vacatures (11% totaal) Renovatiegraad X 3 = tienduizenden stabiele jobs
31 De komende maanden: Rollend renovatiefonds noodkoopwoningen 1e goedkeuring VR 21/12/2018 4% woningbestand = noodkoopwoning ( ) uitgestelde lening per woning uitbetaald aan aannemer Terug te betalen bij overdracht eigendom of na max. 20 jaar + % meerwaarde Call voor OCMW s Startbudget: 12,5 mio uit het Klimaatfonds (500 woningen)
32 De komende maanden: ENERGIEHUIZEN 19 voor Vlaanderen Starten nu met bredere dienstverlening rond energie Verplichte minimale dienstverlening 0% energieleningen Info over renovatie, leningen, premies,..
33 Energiehuizen Begeleiding en ondersteuning Leverancierswissel Offertes opvragen Renovatiewerken opvolgen Interpretatie van zonnekaart, EPC met renovatieadvies, Coördinatie van lokale diensten energie (energiescans, sociale isolatieprojecten private huur,..) Doorverwijsfunctie
34 Energiehuizen Link met de Woondiensten (Intergemeentelijke samenwerking) Call lopend Evolutie naar eerstelijns advies wonen Link met 2 e lijn voor gespecialiseerder advies rond renovatie en energie Energiehuizen Provinciale Steunpunten Duurzaam Wonen Link met ondersteuning BE REEL!
35 LIFE 2016 BE REEL! Klimaatdag VVSG-3 mei 2019-Oostende Renovatiepact voor jouw gemeente LIFE IP CA 2016 BE-REEL! With the contribution of the LIFE financial instrument of the European Union
36 OPPORTUNITEIT Vernieuwen beleidskader rond lokale huizenmarkt om klimaatimpact positief te veranderen en kwaliteit van de woningen in de toekomst te garanderen Actieplan Renovatie als essentieel onderdeel van Actieplannen Duurzame Energie en Klimaat voor Burgemeestersconvenant. Beleid op lange termijn om socio-economische voordelen te bekomen, naast winsten voor energie en klimaat. Afstemming tussen verschillende beleidsdomeinen op lokaal en regionaal vlak
37 Aanreiken van innovatieve maatregelen aan lokale autoriteiten voor de opzet van een actief renovatiebeleid rond ingrijpend energetisch renoveren van woningen Meet-ups om kennis uit te wisselen. Workshops om kennis op te bouwen. Masterclasses om kennis gericht door te geven. Digitaal platform om kennis te documenteren en verspreiden.
38 PARTNERSCHAP VEA - Vlaams Energieagentschap coördineert het BE REEL!- project. Kenniscentrum Vlaamse Steden Brulocalis Vereniging stad & gemeenten van Brussel VVSG Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten UCVW L'Union des Villes et Communes de Wallonie
39 DOELGROEP Steden en gemeenten uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel Gemeenten met en zonder ervaring rond ingrijpend energetisch renoveren. Zowel grote, middelgrote als kleine gemeentes. Colleges en belangstellende politici Administratieve gemeentediensten Intercommunales Autonome gemeentebedrijven Lokale organisaties Domeinen klimaat, energie, wonen en renovatie
40 Antwerpen: Moeskroen: PILOOT-EN DEMONSTRATIEPROJECTEN BE REEL! PARTNERS PROJECT RENOVATIES Antwerpen Collectieve renovaties Lage energie appartementen Budgetneutraal renoveren bij kwetsbare groepen Energie-investeringen voor kwetsbaren Gent Collectieve hernieuwbare energie Gent: Collectieve renovaties Mechelen: Lage energie appartementen Duurzame buurten Mechelen Collectieve renovaties La Louvière: Collectieve hernieuwbare energie Budgetneutraal renoveren bij kwetsbaren La louvière Derde partijfinanciering voor energieefficiënte renovaties Moeskroen Levenskwaliteit verhogen door energiebesparing en isoleren 750 huizen 3350 eenheden in 45 app Tot 100 energieleningen Energiebesparingen in 700 woningen 100 woningen aansluiten 560 woningen 1200 eenheden in 100 app Energiebesparingen in 100 woningen 125 woningen 400 woningen aansluiten Tot 75 energieleningen 600 woningen 200 appartementen 900 huizen
41 WERKING Meet-up resultaat Meet-up oriëntatie Digitaal platform Master classes seminaries Workshop leeractiviteiten
42 WERKING MEET-UP 1X deelnemers Frans Nederlands WORKSHOP 1X 15 deelnemers Nederlands WORKSHOP 1X 15 deelnemers Frans MEET-UP 1X deelnemers Frans Nederlands MASTERCLASSES 6X deelnemers Nederlands MASTERCLASSES 6X deelnemers Frans MEET-UP 1X deelnemers Frans Nederlands CITY TWINNING < LEREND NETWERK
43 UNIEK Interregionaal karakter Uitwisseling over de Belgische regio s heen. Regionale renovatiestrategieën Deel van een groter geheel Mogelijkheid tot aansluiting BE REEL! Interregionaal Lerend Netwerk om dieper in elk thema te gaan. Plannen omzetten in actie via RenoBizz
44 THEMA Ingrijpend energetisch renoveren van woningen in België. Campagnemethoden Innovatieve businessmodellen Renovatiebeleid 2050 Ingrijpend energetisch renoveren Inspirerende beleidsinstrumenten Opbouw capaciteit
45 AGENDA
46 OPROEP Lokale besturen die ervaringen willen uitwisselen, kennis delen en opbouwen rond ingrijpend energetisch renoveren. Geen financiële bijdragen. Vrijwillige basis. Op elk moment aansluiten. Voorwaarde is bereidheid tot leren en samenwerken.
47 OPROEP Bewust van de noodzaak van ingrijpend energetisch renoveren? JA Ontbreekt kennis om te starten? JA Info en ervaringen uitwisselen met gelijkgestemden? NEE Ervaring delen voor feedback en verbetering? JA Kennis vergroten en voordeel halen voor eigen projecten? Deelnemen aan BE REEL! Leer- en ondersteuningsprogramma voor lokale autoriteiten Lokale Transitie Renoveren 2050 JA! JA
48 EERSTE MEET UP
49 EERSTE MEET UP
50
51 Voor meer informatie LIFE BE REEL! website: LIFE website: Contacteer het BE REEL! coördinatieteam: Vlaams Energie Agentschap (VEA) Graaf de ferraris gebouw Koning Albert II-laan 20, bus Brussel +32(0) info@be-reel.be LIFE IP CA 2016 BE-REEL! With the contribution of the LIFE financial instrument of the European Union
52 Download deze presentatie op
LIFE 2016 BE REEL! Wooncongres VVSG 6 december 2018 Brussel
LIFE 2016 BE REEL! Wooncongres VVSG 6 december 2018 Brussel Nationaal training programma voor lokale overheden LIFE IP CA 2016 BE-REEL! With the contribution of the LIFE financial instrument of the European
Nadere informatieStudiedag 3 jaar Renovatiepact. 15 december 2017 BRUSSEL
Studiedag 3 jaar Renovatiepact 15 december 2017 BRUSSEL Minister van Energie Bart Tommelein PROGRAMMA 3 jaar Renovatiepact: stand van zaken 9u30 Roel Vermeiren - VEA Woningpas en EPC+ Collectieve aanpak
Nadere informatie2018-2024 www.be-reel.be Dit is BE REEL! Het LIFE geïntegreerd project BE REEL! zal door middel van vijf hefbomen een forse impuls geven aan de realisatie van de ambitieuze Vlaamse en Waalse renovatiestrategieën
Nadere informatieStudiedag 4 jaar Renovatiepact. 14 december 2018 BRUSSEL
Studiedag 4 jaar Renovatiepact 14 december 2018 BRUSSEL agenda 4 jaar Renovatiepact: stand van zaken & uitdagingen Roel Vermeiren - VEA Woningpas als fundament voor info over uw woning demonstratie en
Nadere informatieLokale Transitie Renoveren 2050
OPROEPFICHE BE REEL! Leer-en ondersteuningsprogramma voor lokale besturen Lokale Transitie Renoveren 2050 1. UITDAGING De energieprestaties van gebouwen in België zijn ondermaats in vergelijking met het
Nadere informatieRenovatiepact. VVSG Energie- & klimaatdag voor lokale besturen 4 mei 2017
Renovatiepact VVSG Energie- & klimaatdag voor lokale besturen 4 mei 2017 Aanleiding Renovatiepact Europese richtlijn Energie-efficiëntie Langetermijnstrategie voor woningrenovatie in EU-lidstaten Link
Nadere informatieUw logo. Luc Peeters. Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap
Luc Peeters Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap 10 jaar energieprestatieregelgeving in Vlaanderen 1 jaar Renovatiepact 10 jaar energieprestatieregelgeving Nieuwbouw moet gezond binnenklimaat
Nadere informatieRenovatiepact & Woningpas VEA. Studiedag Energie Kamp C 18 september 2017
Renovatiepact & Woningpas VEA Studiedag Energie Kamp C 18 september 2017 Energiebeleid Renovatiepact Renovatieadvies Woningpas 2 Energiebeleid Renovatiepact 3 Renovatiepact Renovatiepact Doel: gezamenlijk
Nadere informatieWORKSHOP Sessie 5 Begeleiding naar ieders behoefte
14 december 2018 13u45-15u30 - Brussels WORKSHOP Sessie 5 Begeleiding naar ieders behoefte LIFE IP CA 2016 BE REEL! Withthecontributionof thelife financial instrument of the European Union ONDERWERP Welke
Nadere informatieHet renovatiepact Woningpas Renovatieadvies EPC+ Jens Franken - VEA
Het renovatiepact Woningpas Renovatieadvies EPC+ Jens Franken - VEA Slotconferentie RenBEN 22 juni 2017 Kadering Renovatiepact = samenwerking Doel: verhogen renovatiegraad en opwaardering energieprestatie
Nadere informatieDe langetermijnstrategie voor energetische renovaties van appartementen. 29 november 2016
De langetermijnstrategie voor energetische renovaties van appartementen 29 november 2016 1. (Energetische) kenmerken Vlaamse appartementen 2. Doelstelling Renovatiepact 3. Beleidsinstrumenten 4. Conclusies
Nadere informatieEnergie-uitdaging gebouwde omgeving
Energie-uitdaging gebouwde omgeving Luc Peeters ADMINISTRATEUR-GENERAAL Vlaams Energieagentschap Ontwerp van Vlaams Energieplan 2021-2030 Woningen BAU-scenario (huidig beleid verderzetten) BU-scenario
Nadere informatieStudiedag Renovatiepact 14 december Het EPC als hoeksteen van het Renovatiepact
Studiedag Renovatiepact 14 december 2018 Het EPC als hoeksteen van het Renovatiepact Het nieuwe EPC www.energiesparen.be/epc 2 4 januari 2019 3 EPC op maat van gebruiker koper / huurder» Leesbaar en begrijpbaar»
Nadere informatieRenovatiepact fase 2. Werf 6: Nieuwe business modellen en demonstratieprojecten
Renovatiepact fase 2 Werf 6: Nieuwe business modellen en demonstratieprojecten 15 januari 2016 Werf 6 - Agenda derde vergadering Goedkeuring verslag 8/12/15 Terugkoppeling stuurgroep 6/1/16 LIFE IP BE
Nadere informatie7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap
7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart 2015 Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019 Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a.
Nadere informatieRaadscommissie milieu, energie, duurzaamheid, slimme stad, mondiaal beleid en onderwijs. Bespreking Europees project BE REEL!
Raadscommissie milieu, energie, duurzaamheid, slimme stad, mondiaal beleid en onderwijs Bespreking Europees project BE REEL! 24/04/2019 Algemeen BE REEL!: Belgium renovates for energy efficient living
Nadere informatieRenovatiepact 1 jaar later. 9 maart 2016 Commissie Vlaams Parlement Luc Peeters - VEA
Renovatiepact 1 jaar later 9 maart 2016 Commissie Vlaams Parlement Luc Peeters - VEA INHOUD Inleiding. Proces fase 1 (eerste semester 2015). Resultaat fase 1. Gepland proces voor fase 2 (september 2015
Nadere informatieRenovatiepact. stand van zaken Vlaams Parlement 8 maart 2017
Renovatiepact stand van zaken Vlaams Parlement 8 maart 2017 Inhoud Aanleiding Renovatiepact Link transitietrajecten Vlaamse Overheid Stand van zaken Renovatiepact Vervolg 2 Aanleiding Renovatiepact Europese
Nadere informatieRenovatiepact. Werkgroep energie-efficiëntie Stroomversnelling 5 oktober 2016
Renovatiepact Werkgroep energie-efficiëntie Stroomversnelling 5 oktober 2016 INLEIDING Fast 1 Startmoment: 16 december 2014 engagementsverklaring Renovatiepactcoalitie 34 partners Conceptnota Vlaamse Regering
Nadere informatieSloop en herbouw workshop. VEA 4 jaar Renovatiepact: 14 december 2018
Sloop en herbouw workshop VEA 4 jaar Renovatiepact: 14 december 2018 Sloop en herbouw afwegingen Wanneer en waar kan sloop meer aangewezen zijn dan renovatie? Hoe moet een maatschappelijk gedragen beleidskader
Nadere informatieBEN of Bijna EnergieNeutraal (ver)bouwen = toekomstgericht (ver)bouwen
BEN of Bijna EnergieNeutraal (ver)bouwen = toekomstgericht (ver)bouwen VCB Energieforum 27 maart 2014 Luc Peeters, administrateur generaal Vlaams Energieagentschap Sinds 2006 energieprestatieregelgeving
Nadere informatieAcasus?
Acasus? Interesse in duurzaam wonen, bouwen of renoveren? Acasus! Acasus bouwt aan een partnerschap tussen overheid, onderzoeksinstellingen, opleidingscentra en de private sector. POM West-Vlaanderen Provincie
Nadere informatieStudiedag 2 jaar Renovatiepact. 16 december 2016 BRUSSEL
Studiedag 2 jaar Renovatiepact 16 december 2016 BRUSSEL Welkom 16 december 2014 34 partners ondertekenden engagementsverklaring Renovatiepact Conceptnota Vlaamse Regering 17 juli 2015 Turtelboom (Energie),
Nadere informatieOVED standpunten over EPC+ en renovatieadvies. 8 maart 2017 Vlaams Parlement Petra Proesmans, Voorzitter OVED Eline D hooge, Coördinator OVED
OVED standpunten over EPC+ en renovatieadvies 8 maart 2017 Vlaams Parlement Petra Proesmans, Voorzitter OVED Eline D hooge, Coördinator OVED Inhoud 1. Korte voorstelling OVED vzw 2. Meerwaarde EPC+ en
Nadere informatieWoningpas. Ken uw woning. Mina raad Hoorzitting VAC Brussel 18 maart 2019
Woningpas Ken uw woning Mina raad Hoorzitting VAC Brussel 18 maart 2019 1 Wat is de woningpas? 2 Wat is de Digitaal paspoort Aanmelden met eid, token, it s me 3 Wat is de Woningoverzicht Energiestraat
Nadere informatiePERSBERICHT. Annemie Turtelboom Vlaams Viceminister-president Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie
PERSBERICHT Annemie Turtelboom Vlaams Viceminister-president Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie Brussel, 11/2/2016 Energiebesparende renovatie in Vlaanderen zet door
Nadere informatieWelkom. Premies en REG-acties
Welkom Premies en REG-acties 2017-2018 Welkom Stijn Turcksin Energieadviseur Project Collectieve projectbegeleiding Contact www.eandis.be Stroomlijn: 078 35 35 34 Sociale media Stijn.Turcksin@eandis.be
Nadere informatieKwalitatief en duurzaam wonen voor iedereen
Kwalitatief en duurzaam wonen voor iedereen Inleiding 1/3 van de Oost-Vlaamse woningen voldoet niet aan de normen van de Vlaamse wooncode Het tempo waaraan momenteel in Oost- Vlaanderen gerenoveerd wordt
Nadere informatieDe woningpas in vraag en antwoord
De woningpas in vraag en antwoord INHOUD 1 INLEIDING... 2 2 VEELGESTELDE VRAGEN... 2 2.1 Wat ziet u vandaag in de woningpas?... 2 2.2 Wat is het doel van de woningpas?... 4 2.3 Wat voorziet de woningpas
Nadere informatieRenovatiepact werkgroep communicatie 04/05/2015
Renovatiepact werkgroep communicatie 04/05/2015 Samenkomsten op 12/2 en 16/3 Uitwerken van een marketingplan voor positieve communicatie over de doelstellingen en de implementatie van het Renovatiepact
Nadere informatieRenovatiepact. Agenda 4/02/ Doel en proces renovatiepact. 2. Opdracht en aanpak werkgroep BEN defintie
Renovatiepact Werkgroep BEN definitie Startvergadering 29 januari 2015, Brussel Ann Collys Wina Roelens Agenda 1. Doel en proces renovatiepact 2. Opdracht en aanpak werkgroep BEN defintie 3. Vandaag: Markt
Nadere informatieStuurgroep Renovatiepact. 18 mei 2015
Stuurgroep Renovatiepact 18 mei 2015 AGENDA Inhoudstafel eindrapport 29 juni 2015 Wat na 29 juni 2015? Stand van zaken werkgroepen 2 Inhoudstafel eindrapport 29 juni 2015 Bevraging naar verwachtingen heeft
Nadere informatieAdvies. REG stimuleren in woningen. Brussel, 19 oktober 2015
Advies REG stimuleren in woningen Brussel, 19 oktober 2015 SERV_20151019_energiebesparing gebouwen_adv Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 info@serv.be
Nadere informatieSociale huisvesting Renovatieplanning ERP 2020
Sociale huisvesting Renovatieplanning ERP 2020 VMSW Afdeling PROJECTEN Ir Bernard Wallyn Aanleiding Strategische doelstelling Vlaamse Regering In 2020 zijn er in Vlaanderen geen energieverslindende woningen
Nadere informatieRenovatiepact fase 2. Werf 3 deeltaak 1 Algemeen renovatieadvies voor (nieuwe) woningeigenaars
Renovatiepact fase 2 Werf 3 deeltaak 1 Algemeen renovatieadvies voor (nieuwe) woningeigenaars 15 december 2015 Agenda startvergadering Korte kennismakingsronde Inleiding: situering werf en doelstellingen
Nadere informatieSPEECH VCB-CONGRES. Dames en heren
SPEECH VCB-CONGRES Dames en heren Mij is gevraagd om de dag af te sluiten op dit tiende VCB-congres, een jubileumeditie. Ik kan me dus best voorstellen dat u nog een tikkeltje meer dan anders verlangt
Nadere informatieEerste versie langetermijnvisie grondige renovatie van woningen
Eerste versie langetermijnvisie grondige renovatie van woningen 1 Kenmerken Vlaams woningenbestand Overgrote meerderheid individuele woningen, elke woning quasi anders. Oud met slechte energieprestatie.
Nadere informatieRenovatiepact stand van zaken 2 december 2016 LEUVEN
Renovatiepact stand van zaken 2 december 2016 LEUVEN Situering Europa: richtlijn Energie-efficiëntie - Langetermijnstrategie renovatie april 2014 - Energierenovatieprogramma 2020 basis - Ambitie verhogen
Nadere informatieWoningpas. VEA 16 december 2016
Woningpas VEA 16 december 2016 De woningpas Wat is de woningpas? Concept Krachtlijnen Open systeem Realisatietraject Samenwerking Roadmap Woningpas Light Woningpas Medium Ontwerptraject Uitvoering Roadmap
Nadere informatieEPC+ Jaarcongres OVED. 7 juni 2018 Mieke Deurinck, VEA
EPC+ Jaarcongres OVED 7 juni 2018 Mieke Deurinck, VEA EPC Bestaat 10 jaar in 2019 Waarom EPC vernieuwen RENOVATIEPACT Verhogen renovatiegraad woningpatrimonium EPC op maat van gebruiker koper / huurder»
Nadere informatieVoor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen
De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor
Nadere informatieBeleidsaanbevelingen. Wat leert ons het Grote Woononderzoek?
Beleidsaanbevelingen. Wat leert ons het Grote Woononderzoek? Sien Winters KU Leuven - HIVA Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013 Brussel, Vlaams Parlement,
Nadere informatieHet renovatieadvies Ann Collys - VEA 19 april 2016
Het renovatieadvies Ann Collys - VEA 19 april 2016 Inhoud Inleiding: het Renovatiepact Renovatieadvies: fase 1 Renovatieadvies fase 2 21/04/2016 2 Inleiding: Het Renovatiepact Belang langetermijndoelstelling
Nadere informatieRenovatiepact AGENDA. Inleiding. Proces fase 1 (eerste semester 2015) Resultaat fase 1. Gepland proces voor fase 2 (september 2015 april 2016)
Renovatiepact strategische renovatieplanning woningpark 16 e ISOLATIEDAG 29 september 2015, Antwerpen Roel Vermeiren VEA AGENDA Inleiding Proces fase 1 (eerste semester 2015) Resultaat fase 1 Gepland proces
Nadere informatieStudiedag energie. Energielening en sociale isolatie huurwoningen. 18 september 2017
Studiedag energie Energielening en sociale isolatie huurwoningen 18 september 2017 REG-maatregelen: historiek Energierenovatieprogramma 2020: geen energieverslindende woningen in Vlaanderen in 2020 (dakisolatie,
Nadere informatieWONINGPAS PERSDOSSIER
/ woningpas persdossier WONINGPAS PERSDOSSIER INHOUD 1 INLEIDING... 2 2 VEELGESTELDE VRAGEN... 2 2.1 Wat ziet u vandaag in de woningpas?... 2 2.2 Wat is het doel van de woningpas?... 4 2.3 Wat voorziet
Nadere informatieRenovatiepact Commissie Vlaams Parlement
Renovatiepact Commissie Vlaams Parlement 22 april 2015, Brussel AGENDA Inleiding Stand van zaken 6 werkgroepen Eerste conclusies aangaande stand van zaken 2 INLEIDING Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019
Nadere informatieRenovatiepact fase 2. Werf 7: Verplichtingen
Renovatiepact fase 2 Werf 7: Verplichtingen 25 november 2015 Werf 7 - Agenda startvergadering Korte kennismakingsronde Situering werf en doelstellingen Inleiding tweede fase van het renovatiepact, de doelstellingen
Nadere informatieCOLLECTIEF RENOVEREN. K A M P C o n d e r s t e u n t l o k a l e o v e r h e d e n e n b u r g e r s
COLLECTIEF RENOVEREN K A M P C o n d e r s t e u n t l o k a l e o v e r h e d e n e n b u r g e r s 1-05/04/2017 COLLECTIEF RENOVEREN WAAROM? Waarom? Collectief renoveren? De rol van Kamp C? Duurzaambouwloket.be
Nadere informatieEnergiedata woningen bij het VEA 28 september 2015
Energiedata woningen bij het VEA 28 september 2015 INHOUD BRONNEN ENERGIEDATA HUISHOUDENS VEA AANTAL RESULTATEN VEA-ENQUETE HUISHOUDENS 2015 INTERFEDERALE SAMENWERKING ENERGIEDATA DOELEINDEN DATAVERZAMELING
Nadere informatieNaar een opvolgingsindicator voor het Renovatiepact. Tine Tanghe 15 december 2017
Naar een opvolgingsindicator voor het Renovatiepact Tine Tanghe 15 december 2017 Achtergrond Totnogtoeopvolging via aantal vergunningen voor renovatiewerken MAAR Voor veel energetische renovatiewerken
Nadere informatieRenovatiepact Werkgroep goede actievoorbeelden
Renovatiepact Werkgroep goede actievoorbeelden Startvergadering 28 januari 2015, Brussel Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019 Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a. gebouwen
Nadere informatieNaar een EPB 2.0. Ann Collys 7 juni 2018
Naar een EPB 2.0 Ann Collys 7 juni 2018 Aanleiding Stand van zaken Impact Vervolg Inhoud Aanleiding Akkoord van april 2017 tussen de drie gewestministers van Energie Akkoord over een hervorming van EPB
Nadere informatieMaatschappelijke. Maatschappelijke impactevaluatie. RenoseeC
RenoseeC: renovaties met sociale, ecologische en economische meerwaarde via collectieve aanpak Maatschappelijke impactevaluatie KU Leuven - RenoseeC Eva Heuts RenoseeC Maatschappelijke impact Data maatschappelijke
Nadere informatieEER 2012/27/EU artikel 5: verplichtingen voor overheidsgebouwen
EER 2012/27/EU artikel 5: verplichtingen voor overheidsgebouwen Vastgoedforum 27 februari 2015 Ellen Moons Vlaams Energieagentschap Overzicht Inhoud artikel 5 Toepassingsgebied entiteiten - gebouwen Besparingsdoelstelling
Nadere informatieDe Burenpremie / Collectieve Renovatie
De Burenpremie / Collectieve Renovatie Inhoudstafel Algemene vragen Wat is een burenpremie? Wat is een collectief renovatieproject? Waar vind ik meer informatie over de burenpremie? Deelnemen aan een project
Nadere informatiestakeholderoverleg ontwerp Vlaams actieplan energie-efficiëntie Zie deelnemerslijst in bijlage raadzaal van de SERV, Wetstraat 34-36, 1040 Brussel
1 Vlaamse overheid Vlaams Energieagentschap verslag onderwerp vergadering datum vergadering 28 april 2011 stakeholderoverleg ontwerp Vlaams actieplan energie-efficiëntie aanwezigen locatie vergadering
Nadere informatieBEKNOPTE PROJECTMANAGEMENTFICHE VOOR TWEEDE FASE RENOVATIEPACT
Werf 5 (deeltaak 1): Optimaliseren van de woningfiscaliteit ter ondersteuning van de renovatiegraad van bestaande woningen. Teneinde op een structurele wijze de gewenste energieprestatie en woningkwaliteit
Nadere informatieGA OOK VOOR EEN TOPSCORE!
A + A B C D E F GA OOK VOOR EEN TOPSCORE! HET NIEUWE EPC ZET U OP WEG NAAR EEN LAGERE ENERGIEFACTUUR EN EEN HOGERE WAARDE VAN UW WONING. EPC VLAAMS ENERGIEAGENTSCHAP www.energiesparen.be/epcparticulier
Nadere informatieInfo-avond - 5 jaar EPB geplande wijzigingen toekomst
Info-avond - 5 jaar EPB geplande wijzigingen toekomst 15 juni 2011 VEA Jos Geijsels A. 5 jaar EPB in cijfers juni 2011 2 A. Geplande wijzigingen 1. Aantal EPB-aangiften; 2. Evolutie E-peil; 3. Evolutie
Nadere informatieBEN-NORM IN OVERHEIDSGEBOUWEN
BEN-NORM IN OVERHEIDSGEBOUWEN Inleiding programma Achtergrond: EPB-eisen Wat is BEN? Actieplan in 5 domeinen Innovatie Integraal kwaliteitskader Communicatie Financiering Energiebeleid BEN-advies voor
Nadere informatieEmissie-inventaris broeikasgassen 2012 stadsontwikkeling EMA
Emissie-inventaris broeikasgassen 2012 EMA Principes Antwerpen ondertekende het Europese Burgemeestersconvenant. Meer dan 5.000 lokale en regionale overheden hebben ondertekend en engageren zich om op
Nadere informatieStadsontwikkeling stad van de toekomst
1HWN010203: ECOHUIS ANTWERPEN Het EcoHuis biedt inspiratie, informatie, advies en financiële ondersteuning voor duurzaam (ver)bouwen, slim energie- en waterverbruik, de vergroening van de woonomgeving
Nadere informatieVLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen. Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014
VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014 Vlaamse energieprestatieregelgeving sinds 2006 Nieuwbouw moet gezond
Nadere informatieRenovatiepact. Werkgroep verplichtingen. Het EPC als basis van de woningpas? 2 e vergadering 23 maart 2015, Brussel. Ann Collys
Renovatiepact Werkgroep verplichtingen Het EPC als basis van de woningpas? 2 e vergadering 23 maart 2015, Brussel Ann Collys Inhoud Doel Wat en wanneer? Door wie? Opmaak van het EPC Vorm en inhoud Advertentieplicht
Nadere informatieEPB - CIJFERS EN STATISTIEK VOOR EPB- AANGIFTEN INGEDIEND TOT EN MET 31/12/2018
EPB - CIJFERS EN STATISTIEK VOOR EPB- AANGIFTEN INGEDIEND TOT EN MET 31/12/2018 14 februari 2019 www.energiesparen.be INHOUD 1 PROCEDURES... 4 1.1 AANTAL INGEDIENDE STARTVERKLARINGEN... 4 1.2 AANTAL INGEDIENDE
Nadere informatieRenovatiepact. Startvergadering werf 1- deeltaak 4 Opvolgingsindicator
Renovatiepact Startvergadering werf 1- deeltaak 4 Opvolgingsindicator AGENDA STARTVERGADERING Korte kennismakingsronde Inleiding aangaande het Renovatiepact, de doelstellingen van de werf en de verwachte
Nadere informatieVoor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen
De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor
Nadere informatieBEKNOPTE PROJECTMANAGEMENTFICHE VOOR TWEEDE FASE RENOVATIEPACT
Werf 3 (deeltaak 1): Renovatieadvies voor de (nieuwe) woningeigenaar Inhoud van het renovatieadvies vastleggen: o Omschrijving van de inhoudelijke elementen die in het renovatieadvies aan bod moeten komen,
Nadere informatieEvolutie van de Vlaamse WP markt, potentieel, beleid Kathleen De Kerpel
Evolutie van de Vlaamse WP markt, potentieel, beleid Kathleen De Kerpel 7 september 2017 Dit is een printvriendelijke variant voor de openingsslide van je presentatie. Haal hem uit je slideshow via rechtermuisklik
Nadere informatieAdvies en begeleiding bij energiezuinige renovaties van appartementsgebouwen
Advies en begeleiding bij energiezuinige renovaties van appartementsgebouwen SVKA verhuurdersevent, 9 november 2017 Even voorstellen AG Energiebesparingsfonds Antwerpen Missie: het particulier energieverbruik
Nadere informatieCIR-Isolatie Raad vzw
15 de ISOLATIEDAG energetisch renoveren bestaande gebouwen Georges Timmermans gti@skynet.be CIR-Isolatie Raad vzw koepel Belgische isolatiesector Duurzame Bouwsystemen 1 CIR-Isolatie Raad vzw jaarlijkse
Nadere informatieVan bouwsector naar woonsector
Van bouwsector naar woonsector donderdag - 24 04 2014-12:23 Van bouwsector naar woonsector De bouw ondergaat vandaag een grote transformatie: naar een sector die inspeelt op de behoefte aan betaalbare
Nadere informatieREG-premies van de Vlaamse overheid
REG-premies van de Vlaamse overheid Hoorzitting Commissie Wonen Vlaams Parlement 18 januari 2018 Energiepremies Hoofddoel: energie besparen in alle gebouwen, onafhankelijk van inkomen, eigendomsstructuur.
Nadere informatieDirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)
Dirk Vanhoudt Onderzoeker VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) De rol van groene warmtenetten in de renovatie van woningen Inhoudstafel 1. De Vlaamse huizenmarkt 2. De energieprestatieregelgeving
Nadere informatieLCA voor woningen. Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) Bertrand Waucquez, Energieconsulent Mechelen,
LCA voor woningen Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) Bertrand Waucquez, Energieconsulent Mechelen, 2018-06-07 www.vcb.be Inhoud Waarom LCA? Wat is LCA en wat kan je uit een LCA leren? Toekomstige versies
Nadere informatieWonen in Vlaanderen anno De voornaamste bevindingen van de Woonsurvey 2018
PERSTEKST Wonen in Vlaanderen anno 18 De voornaamste bevindingen van de Woonsurvey 18 Na de Woonsurvey 05 en het Grote Woononderzoek (GWO) 13 is de Woonsurvey 18 de derde grootschalige bevraging in Vlaanderen
Nadere informatieADVIES VOORONTWERP DECREET GEBOUWENPAS
ADVIES VOORONTWERP DECREET GEBOUWENPAS Advies 2018-08 / 26.02.2018 www.vlaamsewoonraad.be INHOUD 1 Situering... 3 2 Beknopte inhoud... 3 3 Bespreking... 3 3.1 Algemeen 3 3.2 Transversaal opzet 4 3.3 Gefaseerde
Nadere informatieOP WEG NAAR 2020 Bijna-Energieneutrale gebouwen?
OP WEG NAAR 00 Bijna-Energieneutrale gebouwen? Maarten De Groote Vlaams Energieagentschap 4 oktober 0 Brugge Inhoud Evolutie energieprestatie Vlaanderen Aanpassingen wetgeving EPB Aanpassingen wetgeving
Nadere informatieHet EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen
Het EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen Verkopen of verhuren? Niet zonder EnergiePrestatieCertificaat! Gaat u straks een woning verkopen of verhuren? Vanaf 1 november
Nadere informatieHet EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen
Het EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen Het EPC. Voor energiezuiniger wonen. Meer info: Vlaams Energieagentschap Koning Albert II-laan 20 bus 17-1000 Brussel E-mail:
Nadere informatieOntwerp Energieplan 2030:
Ontwerp Energieplan : Maatregelen voor woningen Studiedag Renovatiepact 14/12/2018 Ontwerp Vlaams actieplan Concrete actiepunten Deel van Ontwerp Energie-en Klimaatplan BE ENERGIE-EFFICIËNTIE moet fors
Nadere informatieDe energiekwaliteit van het bestaande woningenpark
De energiekwaliteit van het bestaande woningenpark Prof. dr. ir. arch. Griet Verbeeck Faculteit Architectuur & Kunst, Universiteit Hasselt Jaarvergadering BMP-PMC, Brussel, 1 oktober 2015 We zijn op de
Nadere informatieEnergie in het Grote Woononderzoek 2013 Hoe evolueert de energiekwaliteit van de Vlaamse woningen?
Energie in het Grote Woononderzoek 2013 Hoe evolueert de energiekwaliteit van de Vlaamse woningen? Griet Verbeeck & Wesley Ceulemans Universiteit Hasselt Studiedag De energiekwaliteit van het Vlaamse woningenpark,
Nadere informatieDe Vlaamse Renovatiedag in een notendop
Persmoment De Vlaamse Renovatiedag in een notendop Openhuizendag Initiatief van NAV en Ik ga Bouwen & Renoveren 18 de editie Doelpubliek: toekomstige verbouwers Gratis Uniek. Meer dan een namiddag huisjes
Nadere informatieBeste Katelijne D Hauwers (directeur Verenigde Eigenaars), Beste Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw),
1 Beste Katelijne D Hauwers (directeur Verenigde Eigenaars), Beste Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw), Beste Jef Lembrechts (voorzitter Vlaamse Confederatie Bouw), Beste Luc Peeters
Nadere informatieRenovatiepact. Werkgroep communicatie. Startvergadering 12 februari 2015, Brussel
Renovatiepact Werkgroep communicatie Startvergadering 12 februari 2015, Brussel Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019 Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a. gebouwen en bedrijven
Nadere informatieEPB - CIJFERS EN STATISTIEK VOOR EPB- AANGIFTEN INGEDIEND TOT EN MET 31/12/2017
EPB - CIJFERS EN STATISTIEK VOOR EPB- AANGIFTEN INGEDIEND TOT EN MET 31/12/2017 21 februari 2018 www.energiesparen.be INHOUD 1 PROCEDURES... 4 1.1 AANTAL INGEDIENDE STARTVERKLARINGEN... 4 1.2 AANTAL INGEDIENDE
Nadere informatieReflecties woning / gebouwenpas. Toelichting studiemoment 18 maart 2019
Reflecties woning / gebouwenpas Toelichting studiemoment 18 maart 2019 Inhoud presentatie 1. Woning / gebouwenpas 2. Energetisch én woningkwaliteitsbeleid 3. Collectief planmatig renoveren 4. Diversiteit
Nadere informatieProvinciale nulmeting 2011 als startpunt. Transport en gebouwen verantwoordelijk voor 88% van de broeikasgasemissies
Provinciale nulmeting 2011 als startpunt Transport en gebouwen verantwoordelijk voor 88% van de broeikasgasemissies Conclusie klimaatstudie Provinciaal klimaatplan: ambities Provincie Klimaatneutraal in
Nadere informatieHet EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen
Het EnergiePrestatieCertificaat, een energierapport voor koop- en huurwoningen Verkopen of verhuren? Niet zonder EnergiePrestatieCertificaat! Gaat u straks een woning verkopen of verhuren? Vanaf 1 november
Nadere informatieHET GROTE WOONONDERZOEK 2013. Katrien Partyka Vlaams volksvertegenwoordiger CD&V
HET GROTE WOONONDERZOEK 2013 1 Katrien Partyka Vlaams volksvertegenwoordiger CD&V INHOUD 1. Het Grote Woononderzoek 2013 2. Trends in eigendomsverwerving 3. Profiel van de deelmarkten 4. Betaalbaarheid
Nadere informatieNota van de Vlaamse Regering. over energiezuinigheid en onroerenderfgoedzorg
ingediend op 647 (2015-2016) Nr. 1 11 februari 2016 (2015-2016) Nota van de Vlaamse Regering ingediend door minister-president Geert Bourgeois en viceminister-president Annemie Turtelboom over energiezuinigheid
Nadere informatieRenovatiepact 1 jaar later
Renovatiepact 1 jaar later 16 december 2015 Luc Peeters -VEA INHOUD Inleiding. Proces fase 1(eerste semester 2015). Resultaat fase 1. Gepland proces voor fase 2 (september 2015 mei 2016). 2 1 Het Vlaamse
Nadere informatieTien jaar gratis energie-advies in Gent: meer dan adviezen, begeleidingen en energiepremies
Tien jaar gratis energie-advies in Gent: meer dan 16.000 adviezen, 2.000 begeleidingen en 8.300 energiepremies REGent vzw, vandaag beter bekend als de Energiecentrale, viert zijn tiende verjaardag. In
Nadere informatieVlaams gewest. Aard van het document. Administratieve geldboete van 500 tot 5.000. Enkel volle eigendom 5.000
Overzicht Vlaams gewest Decreet houdende algemene bepalingen betreffende energiebeleid (energiedecreet) van 8 mei 2009. Belgisch Staatsblad: 07.07.2009 Van kracht sinds: 01.01.2011 Besluit van de Vlaamse
Nadere informatieEnergierenovatiecoach EcoHuis Antwerpen
Energierenovatiecoach EcoHuis Antwerpen EcoHuis Antwerpen Centrum duurzaam (ver)bouwen, wonen en leven van de stad Antwerpen EcoHuis Antwerpen (EHA) = onderdeel van bedrijf Stadsontwikkeling, afdeling
Nadere informatieNIEUWSBRIEF WOONWINKEL REGIO TIELT
NIEUWSBRIEF WOONWINKEL REGIO TIELT Dentergem - Meulebeke - Pittem - Ruiselede - Tielt - Wingene In deze nieuwsbrief: ENERGIEZUINIG WONEN BOUWADVIES ENERGIERENOVATIEPROJECT VOOR SENIOREN PREMIES VOOR ENERGIEZUINIG
Nadere informatieHet renovatieadvies en EPC+
Het renovatieadvies en EPC+ Stand van zaken Barbara Wauman- VEA 16 december 2016 Werknota (mei 2016) Nota online beschikbaar http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/belei d/rp_fase2_werknotarenovatieadvies.pdf
Nadere informatieLokaal woonbeleid binnenmilieubesluit
Lokaal woonbeleid binnenmilieubesluit Energie en renovatie Energiehuizen 2.0 Vlaamse Wooncode Ruimtelijke ordening RUIMTEMONITOR WONEN Nele Vandaele Vaststellingen Beperkte groei te verwachten in de regio
Nadere informatie