Gemeenteraad Coevorden Postbus AA COEVORDEN

Transcriptie

1 Postadres: Postbus AA Coevorden Telefoon Fax info@coevorden.nl Bezoekadres: Kasteel GC Coevorden Gemeenteraad Coevorden Postbus AA COEVORDEN Uw bericht Burgerservicenr Afdeling/Team Raad/Rekenkamer Behandeld door C.H. Horstmeier Kenmerk Bijlage(n) Onderzoeksopzet Coevorden 31 augustus 2015 Verzenddatum: Onderwerp Startbrief onderzoek: Grensoverschrijdende milieu-effecten Geachte leden van de raad, Vorige maand zijn wij ons onderzoek begonnen naar de vraag, hoe de gemeente Coevorden en de Duitse overheid aan weerszijden van de Nederlands-Duitse grens omgaan met (potentiële) grensoverschrijdende milieuproblemen. Dit onderzoek hadden wij al aangekondigd in ons Jaarplan Meer inhoudelijke informatie vindt u in bijgaande opzet. Zoals gebruikelijk houden wij een startbijeenkomst, om het onderzoek aan de betrokkenen in de ambtelijke organisatie toe te lichten. Wij zullen dit onderzoek uitvoeren in een samenwerking met een extern bureau, namelijk Grontmij (kantoor Groningen). Het bureau zal het onderzoek en de conceptrapportage voor de deelvragen 4, 5 en 6 verzorgen (zie bijlage). De rekenkamercommissie neemt het onderzoek en de concept-rapportage voor de deelvragen 1, 2 en 3 voor haar rekening en voegt de beide delen samen tot één geheel. De rekenkamercommissie laat zich daarbij ondersteunen door een stagiair, dhr. Dinand Drankier. Hij loopt deze stage in het kader van zijn studie Energie- en Milieurecht en zijn studie Internationale Betrekkingen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Wij willen de verstoring voor de organisatie tot een minimum beperken en rekenen op een vlotte medewerking van de ambtelijke en bestuurlijke organisatie. Wij streven ernaar het eindrapport in maart 2016 aan de gemeenteraad aan te bieden. Zoals gebruikelijk, onderwerpen wij het eindrapport aan de beide vormen van wederhoor. Wij geven het concept-rapport eerst ter inzage aan de ambtelijke organisatie voor ambtelijk wederhoor, om de bevindingen te controleren. Nadat wij aldus de bevindingen definitief hebben kunnen vaststellen, voegen wij aan het geheel conclusies en aanbevelingen toe en geven wij het college van burgemeester en wethouders gelegenheid tot bestuurlijk wederhoor daarop. Daarmee is het rapport compleet en bieden wij het aan de gemeenteraad aan. Wij ronden het onderzoekstraject af door een slotbijeenkomst te houden met de betrokken ambtenaren, waarin we de onderzoeksresultaten met hen bespreken. * *

2 De rekenkamercommissie en de onderzoekers kunt u als volgt bereiken: Carel Horstmeier (dinsdags & donderdags) c. horstmeier@coevorden.nl dinsdags & donderdags d.drankier@coevorden.nl martin.haan@ Met vriendelijke g(r: et. I"./ '~ "".. //.: ///;end~rikus ~~j}jl-'''''''-'''' ~ _ "----~~_z.ltte.l' a.1. Rekenkarnéffórnrnlssle Coevorden

3 Rekenkamercommissie Coevorden: Onderzoeksopzet Grensoverschrijdende milieu-effecten Aanleiding en achtergronden onderzoeksvraag Dit onderwerp komt uit het midden van de raadsfracties. De gemeente Coevorden grenst over een lengte van zo n 12 kilometer aan Duitsland. Aan deze grens liggen diverse bedrijfsactiviteiten waarvoor een milieuvergunning vereist is. Bovendien ligt aan weerszijden van deze grens een bedrijventerrein dat de gemeente Coevorden en de gemeente Laar / Emlichheim samen ontwikkelen: het Europark. Op dit Europark doet zich de situatie voor dat de Nederlands-Duitse grens dwars door het terrein loopt en ook bedrijfspercelen doorsnijdt. De grens zorgt voor verschillen in juridisch regime. Dat leidt tot strategisch gedrag van bedrijven en mogelijk tot milieuschade (en wellicht zelfs criminaliteit). Bijvoorbeeld is er door een bedrijf aan de Duitse kant van de grens een veel grotere berg as gestort dan volgens de vergunning toegestaan is. Deze asberg loogt uit, in de regen. Bovendien is door bedrijven uit dezelfde holding aan beide zijden van de grens op illegale wijze bodemas ( slakken als restant van de verbranding van huisvuil) als fundering in nieuwbouw gebruikt. Inmiddels zijn in het grondwater zowel aan Nederlandse als aan Duitse kant verhoogde waarden aan zware metalen vastgesteld, waarbij overigens niet duidelijk is of dit door de asverwerking veroorzaakt is. 1 Uit een eerste oriëntatie blijkt dat veel grensproblemen al ontstaan in de vergunningverlening. Bijvoorbeeld zijn mogelijk geluids- en risicocontouren (zoals bij munitiebunkers van het legerdepot en bij windmolens) alleen voor de Nederlandse kant ingevuld. Een meter over de grens zou dan formeel wel toegestaan zijn, wat in Nederland op grond van zo n contour verboden is. Bovendien kunnen de verschillen in taal en bestuurlijke inrichting tot communicatieproblemen leiden, die de samenwerking tussen de overheden aan weerszijden van de grens bemoeilijken. Dit alles leidt tot twijfel over de beheersbaarheid van de milieuvergunningverlening en handhaving. Tot waar reikt de bevoegdheid en de invloed van de gemeente Coevorden, respectievelijk van de Duitse overheid? Het doel van dit onderzoek is om de raad ten eerste inzicht te bieden, hoe de milieuvergunningverlening en -handhaving aan beide zijden van de grens georganiseerd is. Ten tweede, wat aan de milieu-vergunningverlening en -handhaving op zich verbeterd zou kunnen worden en meer in het bijzonder aan de grensoverschrijdende samenwerking op dit gebied. Uit het eerste doel, overzicht bieden, volgt ook dat op dit moment de rekenkamercommissie in de onderzoeksvragen niet precies kan formuleren, welk orgaan van de Duitse overheid op dit gebied waarbij betrokken is. Een voorlopige inventarisatie toont dat in elk geval de Gemeinde Laar, de Samtgemeinde Emlichheim, de Landkreis Grafschaft Bentheim, de deelstaat Nedersaksen, het Umweltbundesamt en het Gewerbeaufsichtsamt bevoegdheden hebben. Dit leidt tot onderstaande hoofdvraag. Vraagstelling en afbakening Hoofdvraag: In hoeverre behoeden de gemeente Coevorden en de Duitse overheid elkaar en elkaars burgers in regelgeving, vergunningverlening en handhaving voor grensoverschrijdende milieuproblemen? 1 Kösters woedend over illegale storting as, 20 februari 2014, Illegale storting as ook aan Nederlandse kant Europark, 14 juli 2014,

4 Deelvragen: 1. Hoe zijn in Nederland en Duitsland de regelgeving, vergunningverlening en handhaving op het gebied van milieu ingericht en wat zijn de belangrijkste verschillen hierin? 2. Wanneer en waarover voeren de gemeente Coevorden en de Duitse overheid overleg met elkaar? 3. Hoe betrekken deze overheden de burgers aan de andere kant van de grens bij de milieuvergunningverlening en handhaving? 4. In hoeverre houden de gemeente Coevorden en de Duitse overheid in de regelgeving adequaat rekening met grensoverschrijdende gevolgen van de activiteiten die onder de milieuvergunning vallen? 5. In hoeverre houden de gemeente Coevorden en de Duitse overheid in de vergunningverlening adequaat rekening met grensoverschrijdende gevolgen van de activiteiten die onder de milieuvergunning vallen? 6. In hoeverre houden de gemeente Coevorden en de Duitse overheid in de handhaving adequaat rekening met grensoverschrijdende gevolgen van de activiteiten die onder de milieuvergunning vallen? Methodiek De rekenkamercommissie wil deze kwestie onderzoeken aan de hand van een drietal gevalsstudies, waarbij voor elke casus geanalyseerd wordt, wat het bevoegd gezag is (aan Nederlandse of Duitse kant), wat de regelgeving is, hoe de vergunningverlening is en hoe de handhaving. Dat levert een matrix met te onderzoeken onderdelen op voor de Nederlandse WABOprocedure en handhaving, c.q. het Duitse equivalent daarvan: Geval 1: Europark, waaronder asberg + bijbehorende bedrijven (EVI & Dollegoor) Geval 2: windpark Weijerswold (gerealiseerd aan Duitse kant, gepland aan NL kant) Regelgeving Afstand tot grens Coev- D Vergunningverlening Handhaving 0 km NL + D NL + D NL + D 0 km NL Coevorden & D Geval 3: Legerdepot? 0 km NL Ministerie I&M NL & D NL & D? De geselecteerde gevalsstudies bieden een goede mix. Ten eerste van het langlopende probleem van de milieuhandhaving op het grensoverschrijdende bedrijventerrein Europark. Daar zijn meerdere bedrijven gevestigd waarvoor een milieuvergunning vereist is: bijvoorbeeld opslag van gevaarlijke stoffen bij de transporteurs Nijhoff Wassink en Bentheimer Eisenbahn, diervoederfabriek IAMS en twee geplande biovergisters. Verder is daar een serie van bedrijven gevestigd die tot 1 samenhangende groep behoren, zowel in eigenaarschap als in werkzaamheden de huisvuilverbrander annex stroomopwekker EVI, de naastgelegen asverwerker en zandwinner Dollegoor, een vleesfabriek in aanbouw en diverse opslaglocaties. Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor een asberg aan de Duitse kant van de grens die groter is dan toegestaan en voor de deels illegale opslag en verwerking van dit bodemas op locaties aan weerszijden van de grens. Indien de omvang of de diepgang van het onderzoek dit vereisen, zal de rekenkamercommissie uit deze groep een nadere selectie maken. Het windpark Weijerswold, ten tweede, biedt de mogelijkheid om de behandeling van één inhoudelijke kwestie (bouw van grote windmolens) te vergelijken voor de weerszijden van de grens. Bovendien is de gemeente Coevorden hierin het bevoegd gezag. Het legerdepot tot slot ligt aan de rand van het Europark, direct aan de grens met Duitsland. Het biedt daardoor de mogelijkheid grensoverschrijdende milieugevolgen te toetsen aan de stringente regelgeving die voor dergelijke defensie-objecten geldt, zoals risico-contouren. Omdat dit echter hoogstwaarschijnlijk geen object is waarbij de NL NL

5 gemeente Coevorden in regelgeving, vergunningverlening of handhaving betrokken is, bestaat de mogelijkheid dat de rekenkamercommissie deze gevalsstudie laat vallen en zich beperkt tot de beide andere gevallen. Als bronnen voor dit onderzoek overweegt de rekenkamercommissie ten eerste dossierstudie en ten tweede, interviews met o.a. verantwoordelijke bestuurders en ambtenaren uit de gemeente Coevorden en externe partijen. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn de bedrijfseigenaren, de RUD, de Veiligheidsregio Drenthe en partners binnen de Duitse overheid, waaronder mogelijk de Gemeinde Laar, de Samtgemeinde Emlichheim, de Landkreis Grafschaft Bentheim, de deelstaat Nedersaksen, het Umweltbundesamt en het Gewerbeaufsichtsamt. Tijdstabel onderzoek Grensoverschrijdende milieu-effecten Uiterste datum Omschrijving Door wie Medio juli Startbijeenkomst met betrokken ambtenaren RKC, bureau, ambtenaren juli-nov Dossieronderzoek & Interviews bureau, secr. Di 15 dec Aanbieding Nota van Bevindingen aan Concerncontroller RKC voor ambtelijk wederhoor Di 19 jan Ambtelijk wederhoor retour Controller Di 9 feb Aanbieding rapport aan College voor bestuurlijk RKC wederhoor Wo 2 mrt Bestuurlijk wederhoor retour College Medio mrt Aanbieding rapport aan gemeenteraad; slotbijeenkomst met betrokken ambtenaren RKC, burgemeester, ambtenaren