Moerdük RAADSINFORMATIEBRIEF

Transcriptie

1 gemeenff Moerdük RAADSINFORMATIEBRIEF Nummer griffie Zaaknummer Documentnummer Van van eester en wethouders Aan de leden van de qemeenteraad Onderwerp Transitieatlas Primair Onderwiis Moerdiik. Halderberoe en Rucohen 1 1 JAN 2O1B Í 16s2û YY6 çz) Verantwoordelijke portefeuillehouder: Drs. T.H.R. Zwiers Inleiding Sinds een aantaljaren daalt het aantal leerlingen op scholen in de drie gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen. De drie schoolbesturen die scholen in deze gemeenten hebben (Borgesiusstichting, Stichting Openbaar Basisonderwijs West-Brabant en Stichting De Waarden), hebben daarom besloten om samen met deze gemeenten op zoek te gaan naar passende oplossingen. Daarom is in januari 2018 het rapport 'Transitieatlas Primair Onderwijs Moerdijk, Halderberge en Rucphen' gepubliceerd. lnhoud ln het rapport'transitieatlas Primair Onderwijs Moerdijk, Halderberge en Rucphen' is het probleem in kaart gebracht. Het voorkeursscenario in deze Transitieatlas gaat over het behoud van het huidige diverse aanbod van bereikbare en goede scholen door de schoolbesturen. Maar ook wordt een aantal scenario's uitgewerkt, die verduidelijken wat het betekent als scholen eventueel worden samengevoegd of gesloten door schoolbesturen. Wij bieden u bij deze de Transitieatlas aan en willen u graag via deze brief informeren wat er verder gaat gebeuren: 1. Duidelijk is dat er niet één algemene oplossing is om het probleem aan te pakken. ln elke gemeente, elke stad, elk dorp en elke wijk heeft de ontwikkeling een eigen gezicht en dus zijn er maatwerkoplossingen nodig. Een stuurgroep (die bestaat uit wethouders uit de drie gemeenten, ambtenaren en betrokken schoolbesturen) gaat op zoek naar deze maatwerkoplossingen. Vertegenwoordigers van kernen uit de drie gemeenten zullen daar bij betrokken worden. 2. Voor de zoektocht naar de oplossingen zal de stuurgroep een plan van aanpak opstellen. Daarin zal duidelijk worden welke route er voor elk van de drie gemeenten bewandeld moet worden. Centraal in dit plan van aanpak staat de vraag welke nieuwe mogelijkheden en ideeën beschikbaar zijn om per gemeente toe te passen. Maar ook de vraag wat er in de 21e eeuw van de scholen wordt gevraagd. Bijlagen: - Transitieatlas Primair Ondenvijs Moerdijk, Halderberge en Rucphen Wijvertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Burgem de en wethouders van Moerdijk, de bu.4.m. van Bavel 1r* 1

2 Transitieatlas Primair Onderwijs Moerdijk, Halderberge en Rucphen Eindnotitie

3 Moerdijk Halderberge Rucphen Versie: 23 november 2017 In opdracht van Stichting OBO West-Brabant, Stichting De Waarden, de Borgesiusstichting en gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen. Public Result B.V. Postbus AP Den Haag Tel: Opdrachtnummer: BRAPO17 Copyright Public Result Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 1

4 INHOUD 1. INLEIDING REGIONALE CONTEXT INTERACTIEVE BIJEENKOMST SCENARIO S BEDRIJFSVOERING

5 1. INLEIDING Gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen hebben te maken met bevolkingstransitie: het aantal ouderen neemt toe (vergrijzing) en het aantal jongeren (ontgroening) neemt af. Een afname van het aantal jongeren betekent dat scholen in de regio te maken krijgen met leerlingendaling. In het primair onderwijs is een dergelijke ontwikkeling reeds een aantal jaar gaande. En naar verwachting zet de leerlingendaling de komende jaren verder door, echter wel in minder sterke mate dan in de periode het geval is geweest. Een afname van het aantal leerlingen kan o.a. de volgende consequenties hebben: De financiën van scholen komen onder druk te staan, omdat de vergoeding die schoolbesturen van het ministerie van OCW ontvangen in grote mate afhankelijk is van het aantal leerlingen. Klaslokalen komen leeg te staan. Het wordt moeilijker de kwaliteit van onderwijs te waarborgen. Ultimo kan het zijn dat een school gesloten wordt en samengaat met een andere school. Dit kan het geval zijn wanneer een school onder de opheffingsnorm komt en blijft, wanneer de kwaliteit van onderwijs niet meer op peil is, wanneer de exploitatie niet meer rond te krijgen is of (in de meeste gevallen) een combinatie van deze factoren. De Transitieatlas De transitieatlas is een inhoudelijk hulpmiddel om criteria te ontwikkelen waarmee mismatches, zoals bovenstaande, kunnen worden aangepakt. Het instrument kan daarnaast ook dienen als communicatie- en agenderingsinstrument voor de verschillende partijen in de regio. Tijdens interactieve sessies in de regio worden de normen, waarden en criteria geïnventariseerd via een stemmodule (waarmee aanwezigen kunnen stemmen op vragen; de uitslag wordt direct getoond) en dialoog. Op basis hiervan worden scenario s ontwikkeld. Om onderwijsbesturen, medezeggenschapsraden, ouders en ook externe partijen (zoals de gemeenten) te ondersteunen bij het omgaan met leerlingendaling, is besloten in de gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen het instrument transitieatlas in te zetten voor het primair onderwijs. Met de transitieatlas worden normen, waarden en criteria die stakeholders in de regio van belang vinden voor het toekomstig onderwijsaanbod opgehaald en vervolgens omgezet in scenario s. De transitieatlas is dus een scenariomodel en geen prognosemodel, aan de scenario s kunnen dan ook geen rechten ontleend worden. Ook zijn de ontwikkelde scenario s uitdrukkelijk geen blauwdruk. De onderzoekers hebben dan ook geen voorkeur voor één van de scenario s. Bij het opstellen van de scenario s is maximaal gebruik gemaakt van gegevens zoals aangeleverd door de schoolbesturen en gemeenten, de bijeenkomst met de begeleidingscommissie en de interactieve bijeenkomst voor het primair onderwijs. 3

6 De deelnemers aan de interactieve bijeenkomst, die heeft plaatsgevonden op 26 september jl. in Zevenbergen, vormden geen volledig representatieve vertegenwoordiging van de regio, maar door de diversiteit van aanwezigen geven de gevoerde discussie en de voorkeuren inkleuring aan wat er leeft in de regio. De dialoog die tijdens de sessie is gevoerd is gebruikt om de scenario s invulling te geven. Tijdens de bijeenkomst is de 47 stemmende deelnemers gevraagd wie zij vertegenwoordigen. In onderstaand tabel is een overzicht gemaakt van de antwoorden. Wie vertegenwoordigt u? Aantal Schoolleiding 14 Schoolbestuur 7 GMR (personeel of ouders) 10 Gemeenteraad 3 Gemeente (ambtelijk) 2 Dorps- en wijkraden 3 College van burgemeester en wethouders 2 Anders 6 De normen, waarden en criteria zoals opgehaald in de bijeenkomst (zowel door de stemresultaten als door de dialoog die aan de hand van de vragen, resultaten en kaartbeelden gevoerd is), worden in voorliggende rapportage gepresenteerd. De opgehaalde normen, waarden en criteria zijn gebruikt om scenario s met kaartbeelden op te stellen voor het primair onderwijs. Deze geven weer wat de mogelijke consequenties zouden kunnen zijn bij het toepassen van deze normen, waarden en criteria bij het maken van beleid. Leeswijzer In dit rapport zal eerst worden ingegaan op de regionale context en de uitgangssituatie in het primair onderwijs van de gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen. Er zal een beeld worden gegeven van de leerlingendaling tot nu toe, de maatregelen die al genomen zijn in de gemeentes en de visies en plannen die er voor de toekomst liggen. Vervolgens wordt uiteengezet wat er zal gebeuren als er niets wordt gedaan in dit gebied. In hoofdstuk 3 volgt een weergave van de interactieve bijeenkomst die over het primair onderwijs is georganiseerd. Aan de hand van de resultaten zullen dan een aantal scenario s worden gepresenteerd die aansluiten bij de normen, waarden en criteria die uit de bijeenkomst naar boven zijn gekomen. In hoofdstuk 5 komen de gevolgen daarvan voor de bedrijfsvoering van zowel school- als gemeentebesturen aan bod. Toelichtingen en uitsplitsingen van het onderzoeksmateriaal zijn als bijlage toegevoegd. 4

7 2. REGIONALE CONTEXT 36 scholen, waarvan 20 in Moerdijk, 9 in Halderberge en 7 in Rucphen (oktober 2017) (regulier basisonderwijs). Leerlingendaling: van leerlingen in 2005 naar leerlingen in 2015 (daling van 15.9%). Gemeente Rucphen kreeg te maken met de meest sterke leerlingendaling (23,5%). Gemeente Moerdijk kreeg te maken met een daling van 12% en gemeente Halderberge kreeg te maken met een daling van 16%. Leerlingenaantal zal nog verder dalen met 6,1% tot In gemeente Rucphen wordt nog een daling verwacht van slechts 0,4%. Gemeente Halderberge krijgt nog te maken met een daling van 10,9% en gemeente Moerdijk krijgt nog te maken met een daling van 5,1%. Gemiddeld aantal leerlingen per school is 183 leerlingen, tegenover een landelijk gemiddelde van 217. Leerlingendichtheid: 19 leerlingen per km 2 in Moerdijk, 30 leerlingen per km 2 in Halderberge en 22 leerlingen per km 2 in Rucphen. Tegenover een landelijk gemiddelde van 40. De lokale opheffingsnorm is 63 leerlingen in Moerdijk, 86 leerlingen in Halderberge en 71 leerlingen in Rucphen. Gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen kennen op dit moment 36 basisscholen. Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is de afgelopen jaren al gedaald in de regio. De leerlingendaling over de periode was 15,9%. Volgens prognoses zal deze daling zich minder sterk doorzetten tot 2025, met nog een verwachte afname in het leerlingenaantal van circa 6,1%. Deze daling zal zich echter naar verwachting in de drie gemeenten anders ontwikkelen. Gemeente Moerdijk krijgt nog te maken met een daling van 5,1%, gemeente Halderberge krijgt naar verwachting nog te maken met een daling van 10,9%, en gemeente Rucphen krijgt nog te maken met een daling van 0,4%. De gemiddelde schoolgrootte in de regio is in leerlingen. Dit ligt onder het Nederlands gemiddelde van 217 leerlingen per school. De gemiddelde schoolgrootte in 2017 verschilt echter per gemeente. In gemeente Halderberge is het gemiddelde leerlingenaantal 245 leerlingen per school en in gemeente Rucphen is het gemiddelde leerlingenaantal 201 leerlingen per school. In gemeente Moerdijk ligt het gemiddelde leerlingenaantal significant lager met 149 leerlingen per school. In 2017 liggen er vier schoollocaties in de regio onder de gemeentelijke opheffingsnorm. Tien van de schoollocaties hebben een leerlingenaantal dat tussen de gemeentelijke opheffingsnorm en 145 leerlingen ligt, en tien schoollocaties hebben een leerlingenaantal tussen 145 en 225 leerlingen. Twaalf schoollocaties hebben meer dan 225 leerlingen (zie kaartbeeld). De leerlingenpendel vanuit en naar de regio is beperkt. Elke dag volgen circa 160 kinderen basisonderwijs buiten de regio (alleen regulier basisonderwijs), 93 leerlingen komen van buiten de regio. 5

8 1. Basisschool de Klaverhoek 2. Basisschool het Kompas 3. Openbare Jenaplanschool De Cocon 4. Openbare Basisschool Het Palet Gem. aantal leerlingen per school Gem. aantal leerlingen per km² Leerlingen Moerdijk ,1% Halderberge ,9% Rucphen ,4% Noordoost Fryslân % Zuid-Limburg % Achterhoek % Den Haag % Nederland (gemiddeld) ,4% 6

9 In bovenstaande tabel is het gemiddeld aantal leerlingen per gemeente weergegeven, het aantal leerlingen per km 2, en de verwachte leerlingendaling tot Ter vergelijking zijn ook cijfers opgenomen voor enkele andere regio s in Nederland. Denominaties Zoals aangegeven op het kaartbeeld hiernaast, zijn de scholen in de regio vooral rooms-katholiek. Van de 36 scholen zijn er 22 rooms-katholiek. Ook zijn er 7 openbare scholen en 6 protestants-christelijke scholen. 1 school is interconfessioneel. De rooms-katholieke en openbare scholen zijn in alle drie de gemeenten te vinden, de pc-scholen alleen in Moerdijk. Besturen De 36 scholen in de regio zijn ondergebracht bij drie besturen: Stichting OBO West-Brabant, Stichting de Waarden en de Borgesiusstichting. Stichting OBO West-Brabant heeft zeven scholen in de regio. Dit zijn allemaal openbare scholen. Stichting de Waarden heeft veertien scholen in gemeente Moerdijk. Dit zijn zes protestants-christelijke scholen, zeven rooms-katholieke scholen en een interconfessionele school. De Borgesiusstichting heeft vijftien rooms-katholieke scholen in de regio. De regio zit niet stil Door de afname van leerlingenaantallen in de afgelopen jaren heeft een aantal kleine scholen reeds de deuren gesloten en is samengegaan met een andere school. De afgelopen jaren zijn er vier scholen gefuseerd en is er één school gesloten. De meest recente fusies zijn van augustus In gemeente Halderberge zijn in Oud-Gastel de basisscholen Sint Joannes en Sint Bernardus gefuseerd (beide van de Borgesiusstichting). Deze fusieschool, TaLente genaamd, heeft samen met basisschool de Linde een nieuw gebouw betrokken. In Oudenbosch zijn de Mariaschool en De Schakel gefuseerd en gaan verder als Sterrenschool de Schittering in het oude schoolgebouw van de Schakel dat nu 7

10 verbouwd wordt. In Hoeven zijn basisscholen de Reuzelaar en de Lindenlommer gefuseerd en gaan samen verder als fusieschool Uniek (van de Borgesiusstichting) in een nieuw gebouw. Basisschool de Ruigenhil in Helwijk is gefuseerd met De Singel in Willemstad (beide van stichting de Waarden). Voor de komende jaren worden een aantal plannen omschreven voor de scholen in de regio. Wat gebeurt er als we niets doen? De leerlingendaling heeft de afgelopen jaren al voor een sterke daling gezorgd van het gemiddelde aantal leerlingen per school. Wanneer uitgegaan wordt van de absolute ondergrens van 23 leerlingen per school, zal in 2025 geen enkele school hieronder vallen. De gemeenten zelf volgen gemeentelijke opheffingsnormen, zoals door het ministerie van OCW vastgesteld op basis van leerlingendichtheid, van respectievelijk 63 leerlingen (gemeente Moerdijk), 86 leerlingen (gemeente Halderberge) en 71 leerlingen (gemeente Rucphen). Op dit Gemeente Gemeentelijke opheffingsnorm Moerdijk 63 Halderberge 86 Rucphen 71 moment, inclusief de recente ontwikkelingen, vallen er al vier scholen onder deze opheffingsnorm, namelijk drie scholen in gemeente Moerdijk en één school in gemeente Rucphen. Als de gemeentelijke opheffingsnorm afgezet wordt tegen de leerlingenprognoses zijn er in totaal ook vier scholen die onder de opheffingsnorm zouden zakken in Vanaf januari 2018 gelden in de gemeenten de gemeentelijke opheffingsnormen van 59 (Moerdijk), 80 (Halderberge) en 64 (Rucphen). 8

11 In de kaart hiernaast zijn de scholen rood gekleurd die onder de gemeentelijke opheffingsnorm vallen in Het betreft één openbare school, één protestants-christelijke school, één roomskatholieke school en één interconfessionele school. Dat deze scholen onder de gemeentelijke opheffingsnormen vallen, betekent niet dat al deze scholen zullen sluiten. De vervolgvraag is immers altijd hoe omgegaan wordt met scholen onder de opheffingsnorm. De 1. Basisschool de Klaverhoek 2. Basisschool het Kompas 3. Rooms Katholieke basisschool Maria 4. Openbare Basisschool Het Palet besturen kunnen zich op basis van de gemiddelde schoolgrootte beroepen op de uitzonderingsbepaling bij artikel 157 lid 1 van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) (zie onderstaand kader). Daalt het leerlingenaantal van een school onder de opheffingsnorm, dan dreigt er nog geen direct gevaar voor opheffing. De bekostiging wordt pas beëindigd als het leerlingenaantal gedurende drie achtereenvolgende schooljaren minder heeft bedragen dan de opheffingsnorm. Deze regel is te vinden in artikel 153 lid 1 van de Wet op het primair onderwijs (WPO). Scholen die gedurende drie achtereenvolgende jaren met hun leerlingenaantal onder de opheffingsnorm zitten, kunnen beroep doen op de uitzonderingsbepaling bij deze wet. De school (of scholen) die niet meer voldoet aan de voorwaarden van lid 1 artikel 153 WPO, blijft voor bekostiging in aanmerking komen indien de gemiddelde schoolgrootte van alle scholen van het bestuur tenminste bedraagt 10/6 maal het gewogen gemiddelde van de opheffingsnormen van de gemeenten waarin een bestuur scholen heeft (lid 1 artikel 157 WPO). 9

12 3. INTERACTIEVE BIJEENKOMST Op 26 september jl. hebben betrokkenen een vruchtbare bijeenkomst gehad waarin zij zich gebogen hebben over de toekomst van het primair onderwijs in de gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen. In verband met leerlingendaling in het verleden en verwachte daling in de toekomst, hebben de drie schoolbesturen die scholen in deze gemeenten hebben (Borgesiusstichting, Stichting OBO en Stichting De Waarden) besloten om met betrokken partijen op zoek te gaan naar passende oplossingen. Samen met schoolbesturen, schoolleiding, wethouders, gemeenteraadsleden, leerkrachten en ouders zijn tijdens deze bijeenkomst de wensen geïnventariseerd en is gediscussieerd over de manieren waarop het primair onderwijs in de toekomst eruit kan zien. Door middel van stemtablets kunnen de aanwezigen hun normen en waarden duidelijk maken en kan een beeld worden gevormd hoe zij vinden dat de toekomstbestendigheid van het onderwijs kan worden gewaarborgd. De problematiek en de kansen voor het primair onderwijs in een krimpgebied wordt ingeleid door Levien Hamelink en Hans Schuit, respectievelijk algemeen directeur van een groep scholen in Zeeuws-Vlaanderen en adviseur bij BMC Advies. Zij vertellen over hun ervaring in Zeeuws- Vlaanderen, waar zij samen met scholen, gemeente en kinderopvang zich hebben ingezet om de gevolgen van de krimp in het primair onderwijs op te vangen. Zij beschrijven dat de beginstappen vooral een verandering in de houding van de betrokken partijen inhield. Zo zag Levien Hamelink bijvoorbeeld in dat hij als schoolbestuur veel meer te maken had met de bevolkingskrimp dan hij in eerste instantie had gedacht en heerste voor aanvang van het proces onder scholen onderling nog erg veel concurrentie. Ook omschrijft hij een omslag van denkwijze over de krimp zelf; van belemmering naar kans. Binnen de randvoorwaarden van bereikbaarheid, kwaliteit en denominatie die zij aan het begin van het proces hadden vastgesteld konden zij namelijk op zoek naar de beste oplossingen voor de kernen, wat voor sommige scholen betekende dat zij nieuwe kansen kregen. Samenwerking tussen besturen zorgde er bijvoorbeeld voor dat kleine scholen (die officieel onder de opheffingsnorm waren gezakt) konden blijven bestaan. Tijdens het proces zijn er succesvolle en innovatieve ideeën gerealiseerd, zoals een pilot in grensdorpen waar samenwerking tussen kinderopvang en school een doorlopende leerlijn mogelijk maakte. Levien en Hans besluiten hun verhaal dat het proces waar de betrokkenen in de gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen met elkaar de schouders onder zullen zetten wellicht uit noodzaak is geboren, maar een hele positieve ontwikkeling in het gebied kan betekenen. 10

13 Leefbaarheid Al bij de eerste vraag tijdens de stemronde komt naar boven dat de meningen verdeeld zijn over de vraag of leefbaarheid in een wijk of kern verbonden is met de aanwezigheid van een basisschool. De helft van de aanwezigen vindt aanwezigheid van een school wel noodzakelijk voor de leefbaarheid in een kern, de andere helft vindt dit niet. Vertegenwoordigers van dorps en wijkraden en het merendeel van de aanwezige schoolleiding (58%) zijn van mening dat een basisschool noodzakelijk is voor de leefbaarheid in een kern. Vooral leden van de GMR en (60%) en schoolbestuurders (70%) vinden dit niet. Tijdens de discussie wordt aangekaart dat ouders vaak zelf al Is een basisschool noodzakelijk voor de leefbaarheid in een kern of wijk? reageren op scholen die onder de opheffingsnorm zouden kunnen vallen, door te kiezen voor een andere school die misschien iets verder weg ligt. Het lijkt er dus op dat de kwaliteit van een school belangrijker is voor ouders dan de locatie. Een belangrijk criterium voor de afstand die tussen leerling en school acceptabel blijft volgens de aanwezigen, blijkt de mogelijkheid voor de leerling om zelf naar school te kunnen fietsen. Ook hierover zijn de meningen onder de aanwezigen verdeeld. In de grote kernen hebben de meeste mensen op de afstanden tussen 2 en 4 kilometer en tussen 4 en 6 kilometer gestemd (beide 34%). Een kwart van de aanwezigen vindt een kleinere afstand tussen 1 en 2 kilometer aanvaardbaar. Uit de stemresultaten blijkt dat de meeste aanwezigen de aanvaardbare afstand groter achtten in kleine kernen dan in grote kernen. In de kleine kernen stemt 50% voor een afstand tussen 4 en 6 kilometer en maar liefst 27% stemt voor een afstand tussen 6 en 10 kilometer. Een klein deel van de aanwezigen (14%) zou liever een afstand tussen 2 en 4 kilometer zien en de rest van de aanwezigen (9%) zou aan een afstand tussen 1 en 2 kilometer in de kleine kernen de voorkeur geven. Ja Nee Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w 11

14 Kwaliteit Op de vraag hoe de aanwezigen vinden dat de kwaliteit van een school het beste kan worden gewaarborgd zeggen de meesten (48%) dat dit is door een doorlopende leerlijn aan te bieden. Jos Krebbekx van de Borgesiusstichting ziet de kwaliteit van het onderwijs vooruit gaan als kinderen op Voor de vorming van IKC's zou de minimale schoolgrootte van een school moeten zijn: Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden pedagogisch gebied op deze manier meer mogelijkheden geboden wordt. Hierbij kan de vorming van IKC s (Integraal Kind Centrum) een grote rol spelen. Een minimale schoolgrootte die IKC s mogelijk zouden maken is volgens 33% van de aanwezigen 150 leerlingen. 24% van de aanwezigen vindt echter 120 leerlingen genoeg en zelfs een klein deel van de aanwezigen (2%) zegt 60 leerlingen een goede minimale schoolgrootte te vinden. Hierbij wordt aangetekend dat andere partners van een mogelijk IKC, de kinderopvang, niet aanwezig waren. 2 Naast een doorlopende leerlijn geeft een college van b&w groot deel van de aanwezigen (38%), 0 anders waaronder voornamelijk de aanwezige schoolleidingen, aan dat een school zich moet kunnen specialiseren en onderscheiden om de kwaliteit zo goed mogelijk te kunnen waarborgen. De grootste groep aanwezigen (48%) vindt dat 40 tot 60 leerlingen een acceptabele opheffingsnorm is in de kleine kernen. 24% stemt voor een iets hogere norm van 60 tot 80 leerlingen. In de grote kernen gaat van de grootste groep (28%) de voorkeur uit naar een opheffingsnorm van 60 tot 80 leerlingen. 23% heeft de voorkeur voor een norm tussen de 80 en 100 leerlingen in de grote kernen. 18% kiest voor een norm boven de 100 leerlingen. Nog 13% kiest voor een opheffingsnorm onder de 60 leerlingen. Vooral schoolleidingen hebben aangegeven een voorkeur te hebben voor de wat lagere opheffingsnormen. Het blijkt dus dat de meeste aanwezigen, waaronder vooral schoolleidingen, meer kleinere scholen belangrijk vinden om de diversiteit te bewaren. Sommige aanwezigen kaarten aan dat het in stand houden van een kleinere school consequenties heeft voor kwaliteit en voor de bedrijfsvoering van scholen en hun besturen. 12

15 Samenwerking Eén van de fronten waarbij het behoud van diversiteit en mogelijkheid om te kiezen hoog in het vaandel staan is in denominaties (levensbeschouwelijke overtuigingen). 23% van de aanwezigen ziet denominatie zelfs als de grootste belemmering bij samenwerking tussen basisscholen. 31% van de aanwezigen ziet echter dat vooral onderlinge concurrentie samenwerking tussen basisscholen belemmert. Lucienne Hoogwerf en Ad Goossens, respectievelijk van Stichting de Waarden en Goed onderwijs voor de kinderen moet voorop staan! Stichting OBO, zijn van mening dat rooms-katholieke, protestants-christelijke en openbare scholen goed met elkaar kunnen samenwerken, mits er rekening wordt gehouden met de verschillende identiteiten van de scholen. 29% van de aanwezigen lijkt het met hen eens te zijn en ziet inderdaad geen belemmering bij samenwerking tussen scholen in het primair onderwijs. 13

16 4. SCENARIO S Het doel van de transitieatlas is om aan de hand van scenario s inzicht te geven in de consequenties van bepaalde keuzen of het hanteren van bepaalde uitgangspunten voor de optimalisering van het onderwijsaanbod in de regio. In deze paragraaf worden drie hoofdscenario s gepresenteerd. Het is belangrijk te vermelden dat de scenario s geen blauwdruk of beleidsopties voor de toekomst zijn. De scenario s geven een bandbreedte weer waarbinnen de discussie over de spreiding en huisvesting van het onderwijs gevoerd kan worden. De uiteindelijke keuze voor de wijze waarop met de onderwijsvoorzieningen in de regio wordt omgegaan is aan de onderwijsbesturen in samenspraak met belanghebbenden zoals ouders, medezeggenschapsraden en gemeenten. Uitwerking van de keuzes die samen gemaakt worden, blijft altijd lokaal maatwerk. Het adviesbureau dat verantwoordelijk is voor uitvoering van de transitieatlas heeft dan ook geen voorkeur voor een van de scenario s. Aan de hand van de uitgangspunten zoals die in de vorige paragraaf benoemd zijn, is een drietal scenario s opgesteld. De uitgangspunten van de scenario s en de scenario s zelf zijn getoetst tijdens de interactieve bijeenkomst. De uitkomsten van de dialoog en de stemresultaten hebben geleid tot drie hoofdscenario s. Het eerste scenario laat de situatie zoals die nu is in stand. Op basis van de stemmen en dialoog tijdens de bijeenkomst kan geconstateerd worden dat de diversiteit en spreiding die nu bestaat in de regio graag in stand wordt gehouden door de meeste aanwezigen. Het tweede scenario is gebaseerd op een doorrekening van een norm van 100 leerlingen in de grotere kernen en 60 leerlingen in de kleinere kernen 2. Een substantieel deel van de aanwezigen kon zich vinden in deze normen. Het derde scenario gaat uit van een norm van 150 leerlingen in de grotere kernen en 80 leerlingen in de kleinere kernen. Een kleine minderheid kon zich vinden in deze normen. Een grote groep aanwezigen (48%) koppelt de kwaliteit van onderwijs aan het aanbieden van doorgaande leerlijnen. Dit is te realiseren in IKC s, die wat 42% van de aanwezigen betreft vanaf een grootte van 150 leerlingen te realiseren zijn. In alle scenario s zullen er in 2025 scholen van minimaal 150 leerlingen zijn, die daarmee eventueel mogelijkheid bieden zich als IKC te ontwikkelen. 2 Onder grotere kernen verstaan we de kernen met meer dan inwoners: Oudenbosch, Oud- Gastel, Hoeven, Rucphen, St Willebrord, Sprundel, Zevenbergen, Fijnaart en Klundert. 14

17 Per scenario worden onderstaand de uitgangspunten weergegeven in een kader. Ook wordt aangegeven welke relevante stemresultaten uit de bijeenkomsten zijn meegenomen in de uitgangspunten per scenario. Wanneer locaties onder de gehanteerde norm van een scenario vallen, worden zij heroverwogen. Mogelijkheden bij heroverweging zijn het zoeken naar samenwerking en fusie of eventueel sluiting. In elk scenario is onderzocht wat de consequenties zijn van het sluiten van een school die onder de norm komt. Op basis van afstand, denominatie en citoscore worden leerlingen van scholen onder de norm herverdeeld. De scholen die in de kaarten in het rood staan zouden met deze aannames sluiten en de leerlingen zouden worden herverdeeld naar de scholen die in het blauw staan. Een onderliggende beweging hiervan kan een fusie of samenwerking zijn. Met de gele scholen gebeurt in de scenario s niets. Dit zijn echter uitkomsten op basis van de aannames van het model. In de praktijk spelen naast deze aannames ook andere overwegingen een rol. Daarom is dit model een dialoogmodel met mogelijke scenario s voor de toekomst en worden hiermee geen uitkomsten voor besluitvorming neergelegd. Besluitvorming en maatwerk kunnen anders uitpakken dan in dit rapport weergegeven. Voor de scenario s wordt het bijbehorende kaartbeeld getoond en worden de consequenties op basis van de aannames beschreven. Ook volgt een tabel met een cijfermatige uitwerking per gemeente. Scenario 1: Maximale diversiteit In dit eerste scenario is gekozen om tot 2025 de huidige situatie (2017) in stand te houden om de diversiteit van het aanbod te waarborgen, geen risico s te nemen met de leefbaarheid in de kernen en de Uitgangspunten scenario o In stand houden huidige scholen spreiding in stand te houden. Uit de dialoog en stemronde tijdens de interactieve sessie werd duidelijk dat deze aspecten voor een groot deel van de aanwezigen bovenaan staan als over de toekomst van het onderwijs wordt nagedacht. De stemresultaten over gewenste opheffingsnormen wijzen erop dat aanwezigen kiezen voor normen die resulteren in het in stand houden van de huidige situatie. Afstand In de grote kernen kozen 68% van de 44 stemmende deelnemers voor een aanvaardbare afstand tussen 2 en 6 kilometer tussen leerling en basisschool. In de kleine kernen vond 50% van de 44 stemmende deelnemers een afstand van 4 tot 6 kilometer acceptabel en 27% van de 44 mensen stemde voor een afstand van 6-10 kilometer tussen leerling en basisschool. De grootste groepen aanwezigen kiest hiermee voor afstanden zoals die nu bestaan in de grote en kleine kernen. 15

18 Schaalgrootte Norm voor kleine kernen: 48% van de 42 stemmende deelnemers kiest voor een acceptabele opheffingsnorm van 40 tot 60 leerlingen in de kleine kernen. 19% van de deelnemers vindt een norm onder de 40 leerlingen ook nog acceptabel. Norm voor grote kernen: 28% (de grootste groep, 11 van de 40) van de stemmende deelnemers vindt een opheffingsnorm tussen de 60 en 80 leerlingen acceptabel in de grote kernen. 8% vindt dat een norm onder de 60 leerlingen ook nog acceptabel is. Consequenties Door alle scholen open te houden blijft het huidige spreidingsbeeld, de diversiteit in denominatie en onderwijskundige identiteit in stand. Uit de sessie kwam naar voren dat het in stand houden van kleinere scholen, in de kleinere kernen, en de grote diversiteit die de scholen in de regio daarmee houden, een belangrijk aspect is van de kwaliteit van het onderwijs. De gemiddelde schoolgrootte zal in dit scenario in 2025 uitkomen op 176 leerlingen. 4 scholen hebben dan minder dan 60 leerlingen, 13 scholen hebben meer dan 200 leerlingen. In alle kernen die nu een school hebben blijft een school bestaan. 16

19 Scenario 2: Minimaal 100 leerlingen in grote kernen-minimaal 60 in kleine kernen In het tweede scenario is gekozen voor een opheffingsnorm van 100 leerlingen in de grote kernen en van 60 leerlingen in de kleine kernen. Uit de stemresultaten blijkt dat een substantieel deel van de aanwezigen deze normen goede ondergrenzen voor de scholen in de kernen vindt. Ook uit de dialoog die Uitgangspunten scenario o Opheffingsnorm grotere kernen: minimaal 100 leerlingen in 2025 o Opheffingsnorm kleinere kernen: minimaal 60 leerlingen in 2025 gevoerd is blijkt dat een belangrijk deel vindt dat een school een bepaalde minimumgrootte moet hebben om goed en toekomstbestendig onderwijs te bieden. De helft van de aanwezigen vond bovendien dat een school niet noodzakelijk is voor de leefbaarheid van een kern of wijk. Dit betekent dat het vanuit de leefbaarheid gezien het voor een deel van de aanwezigen niet onoverkomelijk is als de laatste school in een kern of wijk sluit. Deze resultaten, samen met de reisafstanden die de aanwezigen aanvaardbaar vinden in de kleine kernen, leiden tot dit scenario. Afstand 68% van de 44 stemmende deelnemers koos voor een aanvaardbare afstand tussen 2 en 6 kilometer tussen leerling en basisschool in de grote kernen. 50% van de 44 stemmende deelnemers vond voor de kleine kernen een afstand van 4 tot 6 kilometer acceptabel en 27% van de 44 mensen stemde voor een afstand van 6-10 kilometer tussen leerling en basisschool. Schaalgrootte 33% van de stemmende deelnemers (42) koos voor een acceptabele opheffingsnorm van 60 of hoger in de kleine kernen. 18% van de stemmende deelnemers (40) koos voor een acceptabele opheffingsnorm van 100 of hoger in de grote kernen. 17

20 1. Basisschool de Klaverhoek 2. Basisschool het Kompas 3. Christelijke basisschool De Molenvliet en Openbare Jenaplanschool De Cocon 4. Openbare basisschool de Springplank 5. Rooms Katholieke basisschool Maria 6. Openbare Basisschool Het Palet Consequenties Op basis van de aannames in dit scenario blijven 29 van de 36 scholen open gegeven de gestelde normen, zeven scholen lopen het risico om te moeten sluiten. In Moerdijk zijn dit zes scholen en in gemeente Rucphen één school. Zes scholen krijgen er in dit scenario leerlingen bij. Drie van de scholen die onder de opheffingsnorm vallen zijn openbaar, twee van de scholen zijn protestantschristelijk, een school is rooms-katholiek en een interconfessioneel. Deze scholen horen bij Stichting De Waarden en bij Stichting OBO West-Brabant. De mogelijkheid van het moeten sluiten van zeven scholen en de herverdeling van leerlingen naar de dichtstbijzijnde school zorgt voor een stijging van het gemiddelde aantal leerlingen naar 218 in In dit scenario zijn er zestien scholen met meer dan 200 leerlingen. Daarvan zijn er vijf scholen met meer dan 300 leerlingen. In dit scenario zouden er geen scholen meer zijn in de kernen Moerdijk, 18

21 Heijningen en Langeweg. In 2030 zullen met de aannames in dit scenario de leerlingenaantallen en het aantal scholen dat onder deze normen valt gelijk blijven. In de onderstaande tabel staan de gevolgen per gemeente weergegeven, gegeven de normen uit dit scenario Gemeente Aantal scholen Aantal leerlingen Verschil t.o.v in scholen Moerdijk Halderberge Rucphen

22 Scenario 3: Minimaal 150 leerlingen in grote kernen-minimaal 80 in kleine kernen In dit scenario is de voorkeur in beeld gebracht van een heel kleine minderheid. Dit scenario is opgenomen om een compleet beeld te geven van de uiteenlopende voorkeuren in de regio. Dit deel aanwezigen koos voor hogere normen met het oog op bijvoorbeeld de draagkracht van leerkrachten (is het acceptabel om op 3 niveaus les te geven?) De normen uit dit scenario zijn hiermee duidelijk verbonden met een minderheid van de aanwezigen, maar biedt inzicht in de consequenties van deze normen. Uitgangspunten scenario Opheffingsnorm grotere kernen: minimaal 150 leerlingen in 2025 Opheffingsnorm kleinere kernen: minimaal 80 leerlingen in 2025 Afstand In de grote kernen kozen 68% van de 44 stemmende deelnemers voor een aanvaardbare afstand tussen 2 en 6 kilometer tussen leerling en basisschool. In de kleine kernen vond 50% van de 44 stemmende deelnemers een afstand van 4 tot 6 kilometer acceptabel en 27% van de 44 mensen stemde voor een afstand van 6-10 kilometer tussen leerling en basisschool. Schaalgrootte 10% van de 42 stemmende deelnemers vindt een opheffingsnorm van 80 acceptabel in de kleine kernen. 10% van de 40 stemmende deelnemers vindt een opheffingsnorm tussen de 130 en 160 leerlingen acceptabel in de grote kernen. 33% van de 45 stemmende deelnemers vindt dat 150 leerlingen een goede minimale schaalgrootte van een school moet zijn om IKC s te vormen. 48% van de 40 stemmende deelnemers ziet het aanbieden van een doorlopende leerlijn (0-13 jaar) op basis van een pedagogische visie als de beste manier om de kwaliteit van scholen te kunnen waarborgen. 20

23 1. Basisschool de Klaverhoek 2. Basisschool het Kompas 3. Christelijke basisschool De Molenvliet, Openbare Jenaplanschool De Cocon en Rooms Katholieke basisschool De Rietvest 4. Openbare basisschool de Springplank 5. Rooms Katholieke basisschool St. Josef 6. Rooms Katholiekebasisschool Maria 7. Openbare Basisschool Het Palet Consequenties In dit scenario blijven 27 van de 36 scholen open gegeven de gestelde normen, negen scholen zakken onder de norm. In Moerdijk zijn dit acht scholen en in gemeente Rucphen één school. Vijf scholen krijgen er in dit scenario leerlingen bij. Drie van de te sluiten scholen zijn rooms-katholiek, drie van de te sluiten scholen zijn openbaar, twee van de te sluiten scholen zijn protestants-christelijk en een is interconfessioneel. De mogelijkheid van het moeten sluiten van negen scholen en de herverdeling van leerlingen naar de dichtstbijzijnde school zorgt voor een stijging van het gemiddelde aantal leerlingen naar 235 in In dit scenario zijn er vijftien scholen met meer dan 200 leerlingen. Daarvan zijn er zes scholen met 21

24 meer dan 300 leerlingen. In dit scenario zouden er geen scholen meer zijn in vier kernen in de regio, namelijk: Moerdijk, Heijningen, Noordhoek en Langeweg. In de onderstaande tabel staan de gevolgen per gemeente weergegeven gegeven de gehanteerde norm. Gemeente Aantal scholen Aantal leerlingen Verschil t.o.v in scholen Moerdijk Halderberge Rucphen

25 5. BEDRIJFSVOERING Uiteraard hebben de scenario s ook consequenties voor de bedrijfsvoering van schoolbesturen en de regiogemeenten. Onderstaand zal eerst kort iets worden geschreven over de verantwoordelijkheden en financiering van schoolbesturen en gemeenten. Vervolgens zullen de resultaten voor de scenario s worden samengevat. De kosten en baten van het primair onderwijs komen deels voor rekening van de schoolbesturen (o.a. personeel, binnen- en buitenonderhoud, energielasten) en deels voor rekening van de gemeenten (nieuwbouw / vervangende huisvesting / uitbreiding / sloop). Met ingang van 1 januari 2015 is het buitenonderhoud overgeheveld naar de schoolbesturen. Leerlingendaling zal invloed uitoefenen op de kosten en baten van beide partijen. Immers: veel scholen zullen ruimer in hun jasje zitten waardoor bijvoorbeeld de vaste lasten voor gebouwen zwaarder gaan wegen. Een kleine school is duurder in de exploitatie dan een school van gemiddelde omvang (momenteel is dat 217 leerlingen in Nederland), omdat een kleine school gemiddeld meer FTE per kind in dienst heeft en ook de gebouwelijke lasten gemiddeld hoger liggen. Daar tegenover staat dat de inkomsten afnemen, omdat de bekostiging van het onderwijs grotendeels afhankelijk is van het leerlingenaantal. Dit wordt gedeeltelijk gecompenseerd door de kleinescholentoeslag voor scholen die minder dan 145 leerlingen hebben, maar dat laat onverlet dat veel schoolbesturen met kleine scholen zich in een precaire financiële situatie bevinden en dat zij de afgelopen jaren hun reserves hebben moeten aanwenden om de exploitatie rond te krijgen. Naast de financiële situatie van de schoolbesturen van kleine scholen speelt ook nog de discussie over de kwaliteit van het onderwijs. Het staat niet onomstotelijk vast dat kleine scholen minder goed presteren dan scholen van gemiddelde of grote omvang en er zijn voldoende voorbeelden van kleine scholen die zeer goed onderwijs bieden. Wel signaleert de onderwijsinspectie dat kleine scholen kwetsbaarder zijn. De kans dat de kwaliteit van het onderwijs minder goed is, is groter op een kleine school, blijkt bijvoorbeeld uit hun rapportages. Dit geldt met name voor scholen die geconfronteerd worden met een constante daling van het aantal leerlingen. Gevolgen voor benodigd personeel en vierkante meters vastgoed Leerlingendaling heeft ook effect op de hoeveelheid benodigde leraren en vloeroppervlak. Voor de personeelskant geldt dat vergrijzing speelt. Het onderwijs is een redelijk vergrijsde sector over het algemeen, zo ook in West-Brabant. Ongeveer 28% van het onderwijsgevend personeel is ouder dan 55 jaar en stroomt de komende 12 jaar uit. Maar vergrijzing gaat harder dan de leerlingendaling. Op dit moment is er gemiddeld 1 FTE onderwijsgevend personeel voor 18 leerlingen, wanneer dit zo blijft zal al vanaf 2018 een tekort aan leerkrachten ontstaan. Wanneer men uitgaat van 1 FTE 23

26 onderwijsgevend personeel voor 21 leerlingen zal enkele jaren later, vanaf 2021, een tekort ontstaan aan leerkrachten. Dit is zichtbaar in onderstaande grafiek. 400 FTE onderwijsgevend personeel Natuurlijk verloop Benodigd fte met 21 lln per klas 24

27 Voor onderwijsvastgoed geldt dat in Moerdijk, Halderberge en Rucphen sprake is van een overschot aan vierkante meters ten opzichte van wat er nodig is. Er is dus sprake van leegstaande lokalen. Deze leegstand kan in sommige gevallen worden opgevuld met medegebruik door andere partijen of door het combineren van voorzieningen. Door wet- en regelgeving is het echter niet altijd eenvoudig om hier oplossingen voor te vinden. De scholen in West-Brabant samen zijn goed voor circa m2 vastgoed. Volgens de normberekening is momenteel circa m 2 nodig. In 2025 zou er ongeveer hetzelfde aantal vierkante meters nodig zijn als alle scholen open blijven. In het scenario leerlingen neemt de normatieve benodigde hoeveelheid af tot ca m2. In het derde scenario daalt de behoefte nog verder naar circa m 2. Het overschot aan m 2 ten opzichte van de normatief benodigde hoeveelheid m 2 is nu 8000 m 2. In 2025 zal dit overschot ook m 2 zijn. De gevolgen van de scenario s voor het benodigde vastgoed staan weergegeven in onderstaand staafdiagram Werkelijke situatie (2016) Normatief benodigd Maximale diversiteit (2016) (2025) Moerdijk Halderberge Rucphen lln (2025) lln (2025) 25

28 Financiële gevolgen scenario s Normberekeningen laten zien dat momenteel circa 32 miljoen wordt uitgegeven aan primair onderwijs in de gemeenten Moerdijk, Halderberge en Rucphen door de schoolbesturen. Dit komt neer op ruim per leerling. Wanneer alle scholen open blijven in 2025 zullen de lasten voor schoolbesturen naar schatting 31 miljoen zijn, wat ongeveer gelijk blijft met bijna per leerling. In het scenario 100 leerlingen in grote kernen en 60 in kleine kernen zullen de lasten voor schoolbesturen teruglopen naar circa 29,9 miljoen, wat neer komt op ruim per leerling. Als een minimale schoolgrootte van 150 leerlingen in de grote en 80 leerlingen in de kleine kernen wordt aangehouden lopen de kosten in 2025 een klein beetje verder terug naar circa 29,5 miljoen, wat circa per leerling betekent. Kleinescholentoeslag Dankzij de kleinescholentoeslag (kst) worden de hogere gemiddelde lasten per leerling op kleine scholen gecompenseerd, dus de besparing die de scenario s opleveren ten opzichte van niets doen, vloeit terug naar het ministerie van OCW. Echter, dankzij de maatregel die door toenmalig staatssecretaris Dekker genomen is om samenwerking te belonen (scholen die per 1 augustus 2014 zijn gefuseerd, behouden zes jaar lang de kleinescholentoeslag als zij die ontvingen), profiteren ook de schoolbesturen van het optimaliseren van het onderwijsaanbod. Dit schooljaar (2017) ontvangen volgens de normberekening dertien scholen gezamenlijk ca aan kleinescholentoeslag. In het eerste scenario wordt uitgegaan van het in stand houden van de huidige situatie. In dit scenario zullen zestien scholen in aanmerking komen voor kleinescholentoeslag. Deze scholen krijgen in 2025 samen een bedrag van circa Dit is dus meer dan de scholen nu gezamenlijk ontvangen. In het tweede scenario komen nog zes scholen in aanmerking voor kleinescholentoeslag in Deze scholen krijgen in 2025 gezamenlijk een bedrag van circa ,-. Met het behoud van de kleinescholentoeslag voor zes jaar zou dit de fusiescholen 6 jaar lang kunnen opleveren; om bijvoorbeeld in de kwaliteit van onderwijs te steken. In het derde scenario zullen in 2025 nog vijf scholen in aanmerking komen voor kleinescholentoeslag, gezamenlijk ontvangen zij circa Met het behouden van de kleinescholentoeslag voor zes jaar zou dit de fusiescholen 6 jaar lang kunnen opleveren. 26

29 Gevolgen normsaldo schoolbesturen Wanneer we de huidige situatie als referentie gebruiken, wordt het ook mogelijk om inzichtelijk te maken wat de scenario s zouden betekenen voor de financiën van schoolbesturen. In het scenario op basis van minimale norm van 100 leerlingen in de grote kernen en 60 in de kleine zou het cumulatief (over de periode tot en met 2025) gaan om een opbrengst van circa ,-, ten opzichte van het in stand houden van de huidige situatie, inclusief het behoud van de kleinescholentoeslag. In het scenario op basis van een minimum aantal leerlingen van 150 in de grote kernen en 80 in de kleine kernen, zal het een opbrengst zijn van circa 1 miljoen. Scenario opbrengst t.o.v. alles open houden 2025 Scenario maximale diversiteit -* Scenario 100 grote-60 kleine kernen Scenario 150 grote-80 kleine kernen * Geen verschil huidige situatie Deze bedragen zouden ten goede kunnen komen aan de kwaliteit van het onderwijs. Tevens wordt uit bovenstaand overzicht duidelijk dat het voor schoolbesturen financieel aantrekkelijk kan zijn om te werken met een hoge minimumnorm als het gaat om het aantal leerlingen, maar de schoolbesturen uit de regio hebben uitgesproken dat dit voor hen nooit het leidende motief is om scholen te sluiten. Bij de scenario s dient in acht genomen te worden dat de berekeningen puur gebaseerd zijn op de normkosten en uitgaven en dat deze in werkelijkheid anders kunnen liggen voor de schoolbesturen. Een grote rol in de hoogte van dit bedrag speelt in ieder geval in welke getale locaties worden afgestoten. Het onderhoud van de locaties is namelijk een grote kostenpost voor de schoolbesturen. Gevolgen gemeentefinanciën Wanneer we kijken naar de bedrijfsvoering aan de kant van de gemeenten zien we eigenlijk het tegenovergestelde. Naarmate de ondergrens hoger wordt gelegd, wordt dit financieel minder aantrekkelijk voor de gemeenten in de regio. Dit komt doordat het samenvoegen van scholen leidt tot een grotere huisvestingsbehoefte op locaties waar een concentratie van leerlingen ontstaat. Om al die leerlingen op te vangen is het nodig scholen nieuw te bouwen of (al dan niet tijdelijk) uit te breiden. Daarnaast zijn er nog sloopkosten voor de oude schoolgebouwen. Als een schoolgebouw verkocht kan worden of herontwikkeld wordt, genereert dit opbrengsten. In het verleden, voor de overheveling van het buitenonderhoud was het optimaliseren van de voorzieningenstructuur op termijn aantrekkelijk voor gemeenten: uiteindelijk zou door het terugbrengen van het aantal schoollocaties bespaard worden op de onderhoudslasten. Door de overheveling van het buitenonderhoud naar de 27

30 schoolbesturen, profiteren over het algemeen niet langer de gemeentebesturen maar de schoolbesturen van de besparing op onderhoudslasten bij nieuwbouw en het verminderen van het aantal onderwijslocaties. Het enige waar gemeenten structureel op besparen als zij locaties afstoten zijn de kapitaallasten die niet langer jaarlijks worden afgeschreven over de gebouwen. Structurele kosten komen voor de gemeenten in de vorm van leerlingenvervoer. De realisatie hiervan in de regio is echter maatwerk en de financiële gevolgen kunnen in de praktijk wat anders uitvallen. Om gevoel te krijgen voor de financiën aan de gemeentelijke kant wordt in onderstaande tabel weergegeven wat de initiële investeringen zijn die in twee scenario s gedaan zouden moeten worden en wat dit cumulatief tot en met 2025 en tot en met 2030 (omdat de verwachting is dat op langere termijn nog iets meer bespaard wordt) aan baten oplevert. De berekeningen zijn gebaseerd op richtbedragen en normberekeningen, maar ook op aangeleverde gegevens over boekwaarden van de schoolgebouwen. De initiële investeringen die gedaan moeten worden door de gemeente bestaan uit de kosten voor slopen van te sluiten scholen en inzaaien van de grond, het uitbreiden van scholen en het afschrijven van de boekwaarde van scholen van de gemeentebegroting. Eventuele opbrengsten van verkoop of herontwikkeling van de gebouwen zijn niet meegenomen. Structurele baten en lasten bestaan uit de besparing op kapitaallasten van af te stoten gebouwen en de kosten voor leerlingenvervoer. Scenario Initiële investeringen Structurele baten en lasten (cumulatief t/m 2025) Structurele baten en lasten (cumulatief t/m 2030) Scenario Scenario Te zien is dat de initiële investeringen in beide scenario s niet opwegen tegen de baten, ook niet op de langere termijn. Wel moet bedacht worden dat eventuele opbrengsten uit verkoop van schoolgebouwen niet zijn meegenomen in deze berekeningen. Dit zou uiteindelijk voor een gunstiger plaatje kunnen zorgen, maar gegeven de problematiek die er landelijk is rondom leegstand in maatschappelijk vastgoed is het noodzaak voor gemeenten zichzelf niet rijk te rekenen. Daarnaast verschillen de mogelijkheden voor verkoop en/of herbestemming van gebouw tot gebouw en is dus altijd sprake van maatwerk. 28

31 Stemresultaten interactieve sessie 26 september 2017 Public Result Pagina

32 16 Wie vertegenwoordigt u? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) dorps- en wijkraden college van b&w gemeenteraad gemeente (ambtelijk) anders 2017 Public Result Pagina

33 25 In welke gemeente bent u actief? Moerdijk Rucphen Halderberge meerdere gemeenten 2017 Public Result Pagina 3

34 16 Welke denominatie vertegenwoordigt u? Rooms-katholiek Openbaar Protestant-christelijk een combinatie van denominaties geen niet van toepassing 2017 Public Result Pagina

35 16 Wat is een afstand die nog aanvaardbaar is tussen leerling en basisschool in grote kernen? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders km 2-4 km 4-6 km 6-10 km 2017 Public Result Pagina

36 25 Wat is een afstand die nog aanvaardbaar is tussen leerling en basisschool in kleine kernen? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders km 2-4 km 4-6 km 6-10 km 2017 Public Result Pagina

37 20 Hoe borg je de kwaliteit van scholen het best? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) 8 gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders 0 Zo min mogelijk combinatieklassen Alleen maar hooggeschoolde docenten Minimum schaalgrootte instellen Scholen moeten zich kunnen specialiseren en onderscheiden Aanbieden van een doorlopende leerlijn (0-13 jaar) op basis van à à n pedagogische visie 2017 Public Result Pagina

38 25 Wat is voor u een acceptabele opheffingsnorm voor een basisschool in kleine kernen? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders 0 23 tot 40 leerlingen 40 tot 60 leerlingen 60 tot 80 leerlingen 80 tot 100 leerlingen 2017 Public Result Pagina

39 12 Wat is voor u een acceptabele opheffingsnorm voor een basisschool in grote kernen? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders 0 Gelijk aan kleine kernen Kleiner dan 60 leerlingen 60 tot 80 leerlingen 80 tot 100 leerlingen 100 tot 130 leerlingen 130 tot 160 leerlingen 2017 Public Result Pagina

40 25 Is een basisschool noodzakelijk voor de leefbaarheid in een kern of wijk? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders 0 Ja Nee 2017 Public Result Pagina

41 25 In hoeverre is voor ouders denominatie (levensbeschouwelijke identiteit) een belangrijk criterium voor de schoolkeuze Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden anders 0 Zeer belangrijk Belangrijk Redelijk belangrijk Onbelangrijk 2017 Public Result Pagina

42 14 Wat is voor u de grootste belemmering bij samenwerking tussen po-scholen? Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders 0 Onderlinge concurrentie Personele consequenties Wettelijke beperkingen (samenwerkingsschool, fusietoets) Denominatie of onderwijskundige signatuur Er is geen belemmering 2017 Public Result Pagina

43 16 Voor de vorming van IKC's zou de minimale schoolgrootte van een school moeten zijn: Schoolleiding Schoolbestuur GMR (personeel of ouders) gemeenteraad gemeente (ambtelijk) dorps- en wijkraden college van b&w anders Public Result Pagina

44 Kaartbeelden 2017 Public Result Pagina

45 Schoolgrootte 2017 Openbare Jenaplanschool De Cocon Basisschool de Klaverhoek Basisschool het Kompas 4 Onder opheffingsnorm 10 Tussen opheffingsnorm en 145 lln 10 Tussen 145 lln en 225 lln 12 Groter dan 225 lln 2017 Public Result Pagina Openbare Basisschool Het Palet

46 Denominaties 7 Openbaar 6 Protestants Christelijk 22 Rooms Katholiek 1 Interconfessioneel 1 RK 1 PC 1 OP 2017 Public Result Pagina

47 Lokale opheffingsnorm Openbaar 1 Protestants Christelijk 1 Rooms Katholiek 1 Interconfessioneel 2017 Public Result Pagina

48 2017 Public Result Pagina Scenario 1: maximale diversiteit 2025

49 Scenario 2: grote kernen 100 en kleine kernen 60 Christelijke Basisschool De Molenvliet en Openbare Jenaplanschool De Cocon Basisschool de Klaverhoek Basisschool het Kompas Rooms Katholieke Basisschool Maria Openbare Basisschool De Springplank Openbare Basisschool Het Palet 2017 Public Result Pagina

50 Scenario 3: grote kernen 150 en kleine kernen 80 Christelijke Basisschool De Molenvliet, Openbare Jenaplanschool De Cocon en Rooms Katholieke Basisschool De Rietvest Basisschool de Klaverhoek Basisschool het Kompas Openbare Basisschool De Springplank Rooms Katholieke Basisschool St. Josef Rooms Katholieke Basisschool Maria Openbare Basisschool Het Palet 2017 Public Result Pagina