INFORMATIEBRIEF VERKENNING VAN DE SAMENWERKING TUSSEN DE VEILIGHEIDSREGIO S FLEVOLAND & GOOI EN VECHTSTREEK

Transcriptie

1 INFORMATIEBRIEF VERKENNING VAN DE SAMENWERKING TUSSEN DE VEILIGHEIDSREGIO S FLEVOLAND & GOOI EN VECHTSTREEK 5 april 2018 Beste nieuwe gemeenteraadsleden, Met deze informatiebrief informeren we u graag over onze verkenning van de mogelijkheden voor een hechtere samenwerking tussen de veiligheidsregio s Flevoland en Gooi en Vechtstreek. We gaan daarbij in op de reden van het verkenningstraject, de inmiddels geboekte resultaten en onze verwachtingen voor de toekomst. Op deze manier hopen we u een eerste indruk te geven van waar we de afgelopen maanden op ambtelijk en bestuurlijk niveau aan hebben gewerkt. De verkenning is voorlopig nog niet afgerond. Over de verdere voortgang zullen we u niet alleen op de hoogte houden; we nodigen u nadrukkelijk uit om uw mening over de gewenste opbrengst van de verkenning met ons te delen. Achtergrond Op 4 juli 2017 hebben de algemeen besturen van de Veiligheidsregio Flevoland (VRF) en Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek (VRGV) tijdens een gezamenlijk overleg opdracht gegeven tot het verkennen van de mogelijkheden voor hechtere samenwerking ook wel: schaalvergroting tussen de twee veiligheidsregio s. De opdracht werd gegeven aan een bestuurlijke stuurgroep onder voorzitterschap van de voorzitters van de twee veiligheidsregio s, Pieter Broertjes en Franc Weerwind. Twee leden van die stuurgroep, waarnemend burgemeester van Weesp Bas Jan van Bochove en burgemeester van Dronten Aat de Jonge, zijn als bestuurlijke trekkers aan de slag gegaan. De ambtelijke ondersteuning bestond uit de directeuren van de twee veiligheidsregio s. Het eerste deel van de verkenningsfase is afgesloten met een concept-intentieverklaring die op 4 oktober 2017 is vastgesteld door de algemeen besturen van de twee veiligheidsregio s. Daarin is het voornemen tot een fusie uitgesproken. Deze concept-intentieverklaring is gedeeld met de colleges en gemeenteraadsleden met het verzoek om suggesties en randvoorwaarden aan te geven voor een eventuele fusie. Deze konden tot 14 maart jongstleden worden ingediend. Bij het verkennen van intensievere samenwerking en een mogelijke fusie spelen de GGD-organisaties in beide Veiligheidsregio s een belangrijke rol. Ten eerste mag een veiligheidsregio wettelijk niet worden bediend door meer dan één GGD; een samengaan van de veiligheidsregio-organisaties in beide verzorgingsgebieden zou dus meteen consequenties hebben voor de GGD-en. Ten tweede is de vraag of een samengaan van beide GGD-en meer efficiency oplevert. De bestuurlijke stuurgroep is, om de GGDen intensief bij de verkenning te betrekken, uitgebreid met drie wethouders die door de twee GGDbesturen zijn afgevaardigd en de twee directeuren van de GGD-en. De verkenning richt zich op vijf gebieden: Bestuurlijke verkenning ( governance ) Financiën Betrokkenheid van de colleges en de gemeenteraden Medezeggenschap Continuïteit van de wettelijke taken. 1

2 Aanleiding Er zijn kortweg drie redenen voor een verkenning van intensievere samenwerking of een samengaan van beide organisaties. Het verminderen van de kwetsbaarheid van de organisaties Het behoud en waar mogelijk het verbeteren van de kwaliteit van de uitvoering van de werkzaamheden Een begroting die minder kwetsbaar is voor stijgende kosten De twee veiligheidsregio s werken al langere tijd op verschillende gebieden intensief samen, zoals bevolkingszorg, regionaal crisisplan, gemeenschappelijke meldkamer, de ontwikkeling van vakbekwaamheid en incidentbestrijding. Als gevolg van wetgeving en maatschappelijke ontwikkelingen komen telkens nieuwe taken op de veiligheidsregio s af. Voor veel van dergelijke nieuwe taken is onvoldoende geld beschikbaar. De verwachting is dat de kosten van de veiligheidsregio s en daarmee voor de gemeenten in de toekomst verder zullen stijgen. Door samen te werken en capaciteit, kennis en kunde te delen kunnen naar onze verwachting niet alleen kosten worden gedrukt, maar ook betere resultaten worden geboekt. Dat is de reden waarom beide veiligheidsregio s met elkaar in gesprek zijn gegaan over een eventuele fusie. De twee veiligheidsregio s hebben elk hun eigen voorkeur voor een start van intensievere samenwerking. Voor de Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek de kleinste veiligheidsregio van het land, met het kleinste budget is de krappe financiële situatie een directe aanleiding om een fusie te willen onderzoeken. De druk op de begroting wordt dermate hoog dat het uitvoeren van de wettelijke taken op niet al te lange termijn gevaar loopt. De verwachting is dat ook Veiligheidsregio Flevoland binnen een paar jaar met een zelfde situatie te maken krijgt. Resultaten verkenning tot nu toe Bestuurlijke verkenning (governance) De Wet veiligheidsregio s (Wvr) voorziet op dit moment niet in een veiligheidsregio die provinciegrenzen overschrijdt. Daarnaast zijn in de Wvr de rol en bevoegdheid van de Commissaris van de Koning inzake de veiligheidsrisico s beschreven en die bevoegdheid reikt niet over provinciegrenzen heen. Wat betreft de GGD-en vindt toetsing plaats of het fusievoornemen binnen het wettelijk kader valt. Het opgaan van de twee GGD-en in een gefuseerde veiligheidsregio is geen doel op zich, maar de GGD-en zijn wel volgend bij een fusie tussen de twee veiligheidsregio s. Een samenwerking tussen de GGD-en en de veiligheidsregio s wordt dus in de verkenning meegenomen. Er is een werkgroep die het wettelijk kader van een eventueel fusietraject onderzoekt en hierover advies zal uitbrengen. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het ministerie, de twee veiligheidsregio s, de GGD-en, provincie en gemeenten. In februari heeft een verkennend gesprek plaatsgevonden tussen een delegatie van de bestuurlijke stuurgroep en de minister van Justitie en Veiligheid over dit onderwerp. De conclusie van dit gesprek is dat het traject naar een bestuurlijke fusie vooralsnog stuit op wettelijke bezwaren, maar dat er ruimte is voor nader onderzoek. Die ruimte zit hem deels in een voorziene evaluatie van de Wet veiligheidsregio s (Wvr) in Die betreft onder meer de rol van de Commissaris van de Koning en de positie van de GGD-en. De bestuurlijke stuurgroep heeft besloten om de evaluatie van de Wvr af te wachten en de verkenning op bestuurlijk vlak op een lager pitje te zetten. De bestuurlijke stuurgroep zal daarom een voorstel doen aan de algemeen besturen van de veiligheidsregio s om het tijdspad los te laten en in afwachting van de wetsevaluatie geen nieuw tijdspad af te geven. Dit wordt geagendeerd voor een gezamenlijk overleg van de algemeen besturen van de twee veiligheidsregio s op 30 mei aanstaande. Het gesprek met het ministerie van Justitie en Veiligheid wordt intussen voortgezet en er worden gesprekken ingepland met de andere relevante ministeries (VWS en BZK). Een ander punt dat relevant is in dit traject is het behoud van de uitkering van het Rijk aan de veiligheidsregio s (BDuR). Het is een harde voorwaarde voor de bestuurlijke stuurgroep dat de huidige rijksuitkeringen voor ten minste tien jaar worden gehandhaafd. De minister van Justitie en Veiligheid ziet een kortere uitkeringsperiode voor zich. Het gesprek hierover wordt voorgezet. Deze wettelijke obstakels leveren geen probleem op voor de bestaande samenwerkingen op organisatorisch (ambtelijk) niveau. Die gaan gewoon door. 2

3 Financiën De komende periode zal worden uitgezocht welke financiële voordelen een schaalvergroting kan opleveren. Betrokkenheid colleges en gemeenteraden De colleges en gemeenteraden zijn vanaf het begin van de verkenning meegenomen in dit traject. Eind vorig jaar en begin dit jaar zijn er verschillende informatiebijeenkomsten georganiseerd om met elkaar van gedachten te wisselen over een eventuele schaalvergroting. Over de ontwikkelingen binnen de verkenning zijn en worden de colleges en gemeenteraden geïnformeerd via informatiebrieven. Medezeggenschap Gedurende de verkenningsfase worden de ondernemingsraden van de vier betrokken organisaties op de hoogte gehouden van de stand van zaken via de reguliere overleggen. Waar nodig worden zij tussentijds geïnformeerd door hun directeuren. Continuïteit van de wettelijke taken. Het mag duidelijk zijn dat de verkenning en een eventuele schaalvergroting die daarvan het gevolg is, de uitvoering van de wettelijke taken niet onder druk mag zetten. Dat is voor alle betrokkenen een basisvoorwaarde. Reacties op de concept-intentieverklaring Naar aanleiding van het verzoek suggesties en randvoorwaarden op de concept-intentieverklaring aan te leveren zijn reacties ontvangen van acht van de in totaal dertien gemeenten in de verzorgingsgebieden van beide veiligheidsregio s. De reacties zijn kritisch en constructief. Enkele reacties waren uitgebreid en leiden tot nieuwe inzichten voor de verdere verkenning. Hieronder volgt een overzicht van de diverse aandachtspunten uit de reacties van de gemeenten. Verschillende gemeenten hebben de vraag gesteld of een fusie echt noodzakelijk is en wat de concrete reden is voor dit traject. De verkenning is, zoals hierboven aangegeven, vooral financieel ingegeven. Daarnaast zijn maatschappelijke ontwikkelingen van invloed op de toekomst van de veiligheidsregio s. In de verdere verkenning zal dit punt centraal staan en op basis van onderzoek concreter worden onderbouwd. Gevraagd is wat de financiële voordelen van een fusie zouden zijn. Onderdeel van de verkenning is het inzichtelijk maken wat de voor- en nadelen van een fusie zijn. De komende maanden wordt er nader onderzoek verricht naar de kosten en baten van een fusie. Bij akkoord van de algemeen besturen worden daarbij ook andere samenwerkingsvormen doorgerekend. Voor een aantal gemeenten is nabijheid een belangrijk aandachtspunt. De zorg is dat een schaalvergroting ertoe leidt dat de veiligheidsregio en de GGD op grotere afstand van de inwoners komen te staan waar nabijheid juist wordt gewaardeerd. Het mag evenmin leiden tot een vermindering van de zichtbaarheid van de veiligheidsregio of de GGD. De gedachte is juist dat met een schaalvergroting de lokale functie in de toekomst beter geborgd kan worden. Er zijn vragen gesteld over het betrekken van de GGD-en bij dit traject en welke voordelen dit heeft. Zonder vooruit te willen lopen op de wijze waarop en de mate waarin de GGD-en in een fusie worden meegenomen is de verwachting dat dit tot een vermindering van kwetsbaarheid zou kunnen leiden. De vraag of er ook sprake kan zijn van een betere efficiency wordt meegenomen in het onderzoek naar de kosten en baten van een fusie. Diverse gemeenten hebben vragen gesteld over de democratische legitimiteit en de invloed van gemeenteraden op de governance. De gemeenteraden hebben een kaderstellende rol (zie ook hieronder) en worden nadrukkelijk in het verkenningsproces meegenomen. In de verdere uitwerking van het proces zal dit verder worden uitgewerkt en worden de gemeenteraden hierover nader geïnformeerd. In antwoord op vragen over de gekozen tijdslijn wordt het voorstel aan de algemeen besturen om het tijdspad los te laten. Daarmee komen we enerzijds tegemoet aan de ervaren tijdsdruk, anderzijds kunnen we daarmee wellicht beter inspelen op de uitkomsten van de evaluatie van de Wvr. Het totale pakket aan reacties wordt meegenomen in het vervolgonderzoek. Dat is inclusief de opbrengst van de diverse informatiebijeenkomsten die eind 2017 en begin 2018 zijn gehouden voor colleges en gemeenteraden. De planvorm zal worden getoetst aan deze input. 3

4 Ook de samenwerkingsvorm wordt nadrukkelijk opgepakt als punt om verder uit te werken. In de conceptintentieverklaring is uitgegaan van een fusie als eindmodel. Mogelijk komt uit de verkenning naar voren dat een andere samenwerkingsvorm meer oplevert. De bestuurlijke stuurgroep zal de algemeen besturen voorstellen om in de verkenning andere vormen van samenwerking niet op voorhand uit te sluiten maar juist ruimte te creëren om ook andere opties te onderzoeken, zoals verderop wordt aangegeven. We willen benadrukken dat de reacties, hoewel we er niet tussentijds op hebben gereageerd, zeer worden gewaardeerd. Het heeft ons beeld van de te verkennen onderwerpen aangescherpt en mede geleid tot onderstaande vervolgstappen. Planning De komende maanden zal nader onderzoek worden verricht naar de organisatorische en financiële gevolgen van een samengaan. De vraag is of de beoogde voordelen alleen door fusie bereikt kunnen worden. Voor een aantal voordelen volstaat wellicht intensieve samenwerking en, zoals bij de RAV s regionaal ambulancevervoer - Flevoland en Gooi en Vechtstreek is gebleken, kunnen onder een samenwerkingsovereenkomst bedrijfsonderdelen zelfs volledig integreren zonder dat sprake is van fusie. Dit moet leiden tot een business case waarin een aantal scenario s wordt uitgewerkt waaronder: - Intensieve samenwerking (werkafspraken) - Samenwerkingsovereenkomst (samenwerking plus integratie van bedrijfsonderdelen met vastgelegde garanties) - Ambtelijke fusie (volledige integratie) Daarbij zal worden ingegaan op de governance, het juridisch kader en een kosten-/batenanalyse op de korte, middellange en lange termijn. Dit moet leiden tot inzicht in de mate van haalbaarheid, van versterking van de organisatie(s) en financieel voordeel van de verschillende scenario s. Het resultaat en daarmee de planvorming wordt getoetst aan de ontvangen input van de gemeenten. De directeuren van de vier betrokken organisaties zullen de business case gaan opstellen met ondersteuning van een onafhankelijk extern bureau. De business case zal worden gedeeld met de colleges en gemeenteraden. Rol en betrokkenheid gemeenteraden De verkenning van de schaalvergroting is tot nu toe een interessante en complexe zoektocht gebleken. De belangstelling voor de verkenning is groot en speelt op verschillende niveaus: lokaal, regionaal en landelijk. In het traject proberen we alle belanghebbende partijen zo goed mogelijk te informeren en zo tijdig mogelijk aan te haken. Dat geldt vooral ook voor de colleges en gemeenteraden. Maar ook VNG, RBC, Kring van de Commissarissen van de Koning en Kring der gemeentesecretarissen zullen we proberen zo goed mogelijk te informeren en te betrekken bij dit traject. Voor de volledigheid vermelden we nog even kort de rol van de gemeenteraden: De gemeenteraden hebben een zogeheten kaderstellende rol. Die is vastgelegd in de Wet Gemeenschappelijke regelingen: De colleges van burgemeester en wethouders ( ) gaan niet over tot het treffen van een regeling dan na verkregen toestemming van de gemeenteraden. De toestemming kan slechts worden onthouden wegens strijd met het recht of het algemeen belang (artikel 1, lid 2 en 3). - Raadsleden kunnen input en randvoorwaarden leveren op de formele stukken die volgen - Raadsleden krijgen tussentijds informatie van ons over de voortgang - Raadsleden nodigen we uit om hun visie te delen op de ontwikkelingen in de commissie/gemeenteraad - Bij een eventuele fusie zal de rol van de gemeenteraden nadrukkelijk in het proces worden beschreven. Proces Deze informatiebrief zal worden gestuurd naar de nieuwe colleges en gemeenteraden. Daarnaast zullen ook de andere genoemde betrokken organisaties met deze brief worden geïnformeerd over de laatste stand van zaken in de fusieverkenning. Na de zomer zal de business case ter informatie met de colleges en gemeenteraden worden gedeeld. Op basis van de business case zal een nieuw tijdspad worden opgesteld en het vervolgproces worden uitgewerkt. 4

5 We hopen dat we u hiermee een beeld hebt gekregen van wat er speelt op het gebied van de fusieverkenning tussen de VRF, VRGV en de twee GGD-en. We blijven u de komende periode op de hoogte houden over de ontwikkelingen en de stappen die we maken. Desgewenst zijn we graag bereid om langs te komen en nader met u van gedachten te wisselen over dit verkenningstraject. *** 5

6

7