Weten is nog geen doen

Transcriptie

1 Weten is nog geen doen Een realistisch perspectief op redzaamheid Anne-Greet Keizer 21 november 2017

2 Aanleiding: (zelf)redzaamheid

3 Gedragswetenschap en beleid

4 Gedragswetenschap en redzaamheid Informatie verzamelen en wegen Denkvermogen

5 Gedragswetenschap en redzaamheid In actie komen Een plan maken Met tegenslag omgaan Volhouden Doenvermogen

6 Gedragswetenschap en redzaamheid Informatie verzamelen en wegen Een plan maken In actie komen Volhouden Met tegenslag omgaan Denkvermogen Doenvermogen

7 Wat moet je kunnen om (zelf)redzaam te zijn? Wat moet je kunnen? Preventie Regie Informatie verzamelen en wegen Situatie overzien, doel stellen, plan maken In actie komen, plan uitvoeren Gezonde leefstijl Informatie over gezonde voeding, bewegen en de negatieve effecten van roken en drinken verzamelen en wegen Eigen leefstijl kunnen beoordelen en een plan maken om die te verbeteren, vandaag gezonde keuzes maken om op latere leeftijd gezondheidsklachten te voorkomen Van de bank komen, gezond eten en stoppen met roken Actieve rol in het zorgproces Kennis hebben over de aandoening en de eigen klachten beschouwen in het licht van die kennis Persoonlijke situatie overzien, doelen formuleren en samen met de arts een plan maken voor behandeling, inzien wat behandelkeuzes betekenen voor de gezondheid later Zelf contact opnemen met de arts als dat nodig is, een second opinion vragen Plan volhouden Omgaan met emoties Verleiding van obesogene omgeving weerstaan, dagelijks voldoende bewegen, geloven dat men invloed kan hebben op de eigen gezondheid Bij teleurstelling of tegenslag niet weer beginnen met roken of drinken, of vluchten in een ongezond voedingspatroon Therapietrouw zijn, gezonde leefstijl aannemen en volhouden; geloven dat een individu invloed kan hebben op de eigen gezondheid Accepteren van de ziekte en kunnen omgaan met emoties en beperkingen

8 Marshmallows en beleid

9 Determinanten van doenvermogen Zelfcontrole Temperament approach avoidance Overtuiging optimisme pessimisme Persoonskenmerken

10 Verdeling van doenvermogen WRR Survey onder 1000 Nederlanders 18>, najaar 2015

11 Samenhang met denkvermogen opleiding beperkt Weinig vermogen N = 187 Middengroep N = 654 Veel vermogen N = 173 Score UPCC 2,76 3,55 4,20 Gemiddelde leeftijd Geslacht (%) Man Vrouw Opleidingsniveau (%) Laag Midden Hoog Totaal

12 Samenhang met denkvermogen - opleiding beperkt Weinig vermogen N = 187 Middengroep N = 654 Veel vermogen N = 173 Score UPCC 2,76 3,55 4,20 Gemiddelde leeftijd Geslacht (%) Man Vrouw Opleidingsniveau (%) Laag Midden Hoog Totaal

13 Gezondheidsvaardigheden Tabel gebaseerd op Rademakers et al

14 Invloed van stress en belasting Mentale vermogens worden aangetast door: Acute stress Mentale vermoeidheid Armoede en schaarste Verdriet en eenzaamheid

15 Kan je doenvermogen trainen? Vooral aanleg Bescheiden effecten trainen Vraagt om duurzame investering Meeste effect: specifieke vaardigheden combinatie van denk- en doenvermogen

16 Centrale aanbeveling rapport Een realistisch beeld van de burger: Weten leidt niet altijd tot doen Doenvermogen is begrensd Neemt af door stress of mentale belasting Komt in de beste kringen voor

17 Betekenis voor wetgeving en beleid Rationalistisch perspectief Assumpties over gedrag weten leidt tot doen zelfcontrole is onbeperkt Inrichting beleid burger moet de wet kennen meer keuze is altijd beter sturen via informatie en financiële prikkels Uitvoering beleid afstandelijk, zakelijk geen contact voorafgaand aan sancties alleen hulp bij evidente overmacht Realistisch perspectief Assumpties over gedrag weten is nog geen doen zelfcontrole is begrensd Inrichting beleid burger moet de wet ook kunnen verleiding en stress verminderen sturing via keuzearchitectuur Uitvoering beleid persoonlijk, proportioneel wel contact voorafgaand aan sancties meer differentiëren: niet willen/niet kunnen

18 Beleidsaanbevelingen Voorbereiding beleid: mentale belasting reduceren doenvermogentoets nieuw beleid

19 Mentale belasting reduceren Alleenstaande ouder, deeltijdbaan, 2 kinderen: 12 inkomstenelementen 18 verschillende formulieren 80 betalingsmomenten per jaar Bron: Nationale ombudsman

20 Beleidsaanbevelingen Voorbereiding beleid: mentale belasting reduceren doenvermogentoets nieuw beleid Inhoud van beleid: meer dan informatie alleen: keuzearchitectuur wie niets doet zit goed Uitvoering van beleid: kleine fouten, kleine gevolgen passend contact: vroegtijdig en persoonlijk

21 Boeteregime WAM art 30 Onverzekerde voertuigen (2011-april 2017) bekeuringen 421 miljoen automatische verhoging tweede verhoging Totaal boete op boete: 129 miljoen 319 miljoen 448 miljoen Schade door onverzekerde voertuigen: 44 miljoen Bron: De Correspondent

22 Passend contact CZ hanteert een andere benadering: vroeg contact bij betalingsachterstand persoonlijk: wat is er aan de hand? Effecten: halvering oninbare premies betere naleving betalingsregelingen 90 procent van de achterstanden wordt ingehaald

23 Sociaal contract tussen overheid en burger Een realistischer perspectief kan bijdragen aan: de redzaamheid van burgers de schatkist de legitimiteit van overheid en beleid