"Ik hoor en ik vergeet, Ik zie en ik onthoud, Ik doe en ik begrijp"
|
|
- Jelle van der Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EXPEDITIE ECOTOPIA IS EEN LESPAKKET, WAARMEE LEERLINGEN VAN HET VOORTGEZET ONDERWIJS OP EEN EXPLORATIEVE WIJZE LEREN OVER TECHNIEK EN DUURZAAMHEID. HET LESPAKKET BEVAT VEEL PRAKTISCHE OPDRACHTEN EN IS GEBASEERD OP DE TECHNISCH ONTWERPEN CYCLUS MET EEN KRACHTIGE VERHAALLIJN. ACHTERGROND In 2007 is Ontwerpbureau Fix benaderd door de TU Delft, Natuur- en Milieucentrum Weizigt en vier scholen in de Drechtsteden met de vraag een lesprogramma over techniek en duurzaamheid te ontwikkelen voor de onderbouw van hetvoortgezet onderwijs. Directe aanleiding hiertoe is het teruglopende aantal techniekstudenten en de toenemende uitdaging op het gebied van technologische ontwikkelingen met thema's als duurzaamheid, energievoorziening en klimaatverandering. Tevens blijkt uit onderzoek dat op vwo- en havoniveau een potentieel aan leerlingen aanwezig is met een praktisch gerichte belangstelling voor techniek. Daarnaast verwachten jongeren van deze tijd variatie in onderwijs; serieuze en moeilijke zaken moeten vermengd worden met een funfactor en doe-opdrachten. Het huidige lesmateriaal voldoet hier niet altijd aan. Een mooie opdracht voor Ontwerpbureau Fix, dat zich al meer dan 10 jaar inzet om kinderen spelenderwijs te leren over 14
2 duurzaamheid en techniek. Hiervoor heeft Fix duurzame speelobjecten en lesmateriaal ontwikkeld en is actief in het geven van workshops met betrekking tot duurzame technieken. De visie van Confucius staat bij alle activiteiten centraal: "Ik hoor en ik vergeet, Ik zie en ik onthoud, Ik doe en ik begrijp" Door interactie en praktisch toepassen, verplaatsen kinderen zich echt in de problematiek, waardoor bewustwording ontwikkeld wordt. Dit bewustzijn leidt tot interesse. Spel, plezier, fysieke inspanning en avontuur gaan hierin samen! De primaire doelstellingen van het lespakket zijn:..:.ontwikkelen van bewustzijn waarom duurzame techniek belangrijk is; - erva'ren hoe duurzame techniek werkt; - ondervinden dat duurzame techniek leuk is! 15
3 ONTWERP TESTEN EN EVALUEREN ONTWERP REALISEREN DE VERHAALLIJN Leerlingen spoelen als drenkeling aan op het fictieve eiland Ecotopia. Ecotopia is ongerept en onbewoond. Er is geen elektriciteit en kraanwater en er heerst een subtropisch klimaat. Er zijn veel bossen, grotten, een groot strand en verder héél veel zee. Het enige niet natuurlijke op Ecotopia is wat er is aangespoeld: autobanden, flessen, hout, touw en nog veel meer... De leerlingen wordt gevraagd om in teams, met de beschikbare materialen, producten te ontwerpen en te bouwen voor één van de basisbehoeftes op het eiland: - Hoe kom ik aan drinkwater? - Hoe word ik op tijd wakker voor de jacht? - Hoe vang ik eetbare dieren? In een finale wordt uitgemaakt welke teams het beste kunnen survivallen! Hierbij wordt niet alleen gekeken naar duurzaamheid, technisch inzicht, praktische vaardigheid en werking, maar ook naar samenwerking, kennis en creativiteit. Het beste team per categorie wint de Ecotopia Award! ONTWERPPROBLEEM ANALYSEREN EN BESCHRIJVEN ONTWERPVOORSTEL FORMULEREN 2 3 PROGRAMMA VAN EISEN OPSTELLEN (DEEL) UITWERKINGEN BEDENKEN DE TECHNISCH ONTWERPEN CYCLUS Tijdens het ontwerpen maken leerlingen gebruik van de technisch ontwerpen cyclus. In het theoretische deel worden, aan de hand van werkbladen, de eerste 4 stappen van deze cyclus doorlopen om het ontwerpvoorstel te formuleren. Daarna gaan de leerlingen ook praktisch aan de slag en bouwen en testen het ontwerp zelf. GEBRUIKTE MATERIALEN EN OPDRACHTEN Het lespakket is opgezet als een recreatief bordspel met materiaalkaarten, opdrachtkaarten, opdrachtboekjes en een spelregelboek en wordt geleverd in een aangespoelde kist. Door de vormgeving en illustraties wordt het een beleving, de leerlingen gaan zich verplaatsen in hun positie op het eiland. De materialen voor de opdrachten worden door de school verzameld of door de kinderen zelf meegenomen. Alle materialen zijn "afvalmaterialen" en gratis op te halen bij winkeliers of van thuis mee te nemen. Denk aan een oude autoband, fietsbanden, gebruikt hout, flessen, touw etc. Naast de opdrachten waarin leerlingen een ontwerp maken voor één van de basisbehoeftes, zijn er ook losse opdrachten die binnen de verhaallijn kunnen worden uitgevoerd bij vakken als techniek, natuurkunde, scheikunde, biologie, wiskunde en aardrijkskunde. Om aan te sluiten bij de onderwijspraktijk zijn de opdrachten ontwikkeld in samenwerking met 20 docenten van verschillende vakken en van 4 verschillende scholen. ' Ook kunnen leerlingen extra punten verdienen met de bonusopdracht, die bestaat uit een aantal vragen, die van de website kunnen worden 16
4 gedownload. Daarnaast is een Hyves-groep opgezet, waar leerlingen met elkaar kunnen communiceren over het lespakket. Hier zijn onder meer foto's en filmpjes te zien. LEREN OVER DUURZAAMHEID Techniek en duurzaamheid komen beide in het lespakket aan de orde, maar staan niet los van elkaar. Samen leveren ze een zeer interessante innovatie voor de toekomst op: Duurzame Techniek! Spelenderwijs leren leerlingen het begrip "duurzame ontwikkeling" begrijpen: "Duuriame ontwikkeling is een ontwikkeling waarbij de huidige wereldbevolking in haar behoeften voorziet zonder de komende generaties te beperken om in hun behoeften te voorzien." (BRON: BRUNDLANDT RAPPORT) "Sociaalomgaan met de omgeving en een gezonde economie zijn hier ook onderdeel van. " (BRON: KERN LEERPLAN LEREN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING. SEPTEMBER 2007) Roofbouw plegen is niet verstandig. Het begrip "CradIe-to-CradIe" (afval = voedsel) wordt hiermee zichtbaar gemaakt. Daarnaast maken leerlingen kennis met het. begrip recycling door middel van de aangespoelde materialen. Al ontwerpende Ieren ze de mogelijkheden van deze materialen kennen. Ook het begrip duurzaam ontwerpen komt aan de orde. Ondanks de beperkte middelen op Ecotopia zullen leerlingen ervaren dat ze, zonder elektriciteit en kraanwater en met hernieuwbare en gerecyclede materialen, allerlei duurzame ontwerpen kunnen maken waarmee ze kunnen overleven. Met behulp van de uitbreidingsset materiaalkaarten, gaan ze zelfs duurzame energie opwekken. Tot slot komt in de extra opdracht "Milieuvergelijking houten en kunststof kist", het begrip milieubelasting aan de orde. In deze opdracht berekenen leerlingen de milieubelasting van het kistje. De bovenstaande definities hebben betrekking op de gehele aarde en mensheid, maar op de schaal van een eiland wordt dit begrip nog veel duidelijker. Leerlingen leven zich in het verhaal van Ecotopia in en worden zich bewust van de beperkte middelen die op het eiland aanwezig zijn om te overleven. In het lespakket wordt dit duidelijk doordat leerlingen alleen gebruik mogen maken van de materialen op de materiaalkaarten. Met de materiaalkaarten wordt ook het begrip "hernieuwbare" grondstoffen duidelijk: grondstoffen zoals hout, bamboe, planten etc., die zichzelf relatief snel, ten opzichte van fossiele grondstoffen zoals ijzererts en olie, vernieuwen. Maar ook bij hernieuwbare grondstoffen moetje ervoor zorgen dat het verbruik en aangroei in balans blijven. 17
5 RESULTATEN Inmiddels zijn in 2008 en 2009 twee finales gehouden. Het eerste jaar hebben 14 klassen meegedaan en het tweede jaar zelfs 20 klassen waarbij in totaal 1000 kinderen kennis hebben gemaakt met het lespakket. Hieronder volgt een tweetal creatieve en goed werkende systemen uit de finale van Beide systemen zijn het resultaat van dezelfde opdracht: Bedenk een drinkwaterbereidingsapparaat voor op het eiland Ecotopia om zout water drinkbaar te maken. Hieruit blijkt dat de opdrachten tot zeer verschillende ontwerpen leiden. Het waterfilterapparaat De constructie bestaat uit 3 lagen van verschillende materialen (gras, zand en koolstof), die elk bijdragen aan de reiniging van het water. oeveel rbazin~ekkend' kinderen al en en kunnen." Het waterdestiljatie-apparaat In dit ontwerp is slim de stof toegepast die de leerlingen in het 2e schooljaar krijgen. Daarnaast nog een ontwerp dat leerlingen van het VMBO gemaakt hebben tijdens een proefdemonstratie. Het ontwerp is het resultaat van de opdracht: Bedenk een weksysteem voor op het eiland Ecotopia, dat ingesteld wordt rond zonsondergang en een insteltijd van 2 tot 12 uur heeft. (ZIE BEELD VOORAAN DIT ARTIKEL) EVALUATIE Kinderen hebben met veel inzet en enthousiasme aan de opdrachten gewerkt. Verbazingwekkend is soms hoeveel zij al kunnen en weten: intelligente oplossingen en mooie Powerpoints voor de presentatie, waarin zelfs animaties zijn verwerkt. Het is leuk om de taakverdeling in de groepen te zien. De techneut van het groepje heeft duidelijk ideeën over de werking, maar de andere leden nemen deel aan de bouwen zien met eigen ogen hoe het werkt. De docenten gaven het lespakket tijdens de evaluatie een 4,3 van de maximale score van 5. VERKOOP Fix is momenteel op zoek naar een uitgever. De verkoop is voor Fix geen kernactiviteit, maar het is zonde als zo'n mooi lespakket blijft liggen. Het lespakket kan worden ingezet door o.a. scholen voor voortgezet onderwijs en milieu-educatiecentra tijdens de normale lesuren, een projectweek of de zomerschool. CLAUDIA VAN RIET IS INDUSTRIEEL ONTWERPSTER EN WERKT BINNEN HAAR EIGEN ONTWERPBUREAU FIX AAN PRODUCTEN WAARMEE MENSEN SPELENDER WIJS KUNNEN LEREN OVER DUURZAAMHEID.
Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3
Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,
Nadere informatie3D-PROJECT HOOGEVEEN !!! Talentontwikkeling door wetenschap en techniek. Kansen zien is. De aanpak
3D-PROJECT HOOGEVEEN Rotaryclub Staphorst-Reestland Kansen zien is Er is een tekort aan technici en zonder goede technici is het lastig innoveren en zonder innovatie komen duurzame ontwikkelingen niet
Nadere informatie3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN
3M SCIENCE CHALLENGE VOOR DE LEERLINGEN WAT IS HET? De 3M Science Challenge is een wedstrijd voor leerlingen van middelbare scholen scholen die draait om creativiteit, vindingrijkheid en innovatie. OPDRACHT
Nadere informatieBevorderingsreglement Onderbouw
Bevorderingsreglement Onderbouw Schooljaar 2014-2015 Aan de leerlingen in de leerjaren 1 t/m 3, Om je succesvol naar je diploma te begeleiden, krijg je niet alleen uitleg en begeleiding, maar wordt er
Nadere informatieDuurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52459 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieWaste Away Challenge. www.urbanseeds.nl. www.urbanseeds.nl urbanseeds_nl urbanseeds.nl. T e l : 0 6 4 4 0 6 2 4 2 1
www.urbanseeds.nl Waste Away Een afvalstrijd tussen middelbare scholen www.urbanseeds.nl urbanseeds_nl urbanseeds.nl T e l : 0 6 4 4 0 6 2 4 2 1 Waste Away De Waste Away is het startpunt voor middelbare
Nadere informatieCriteria. Profielendag voor derdejaars
Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie
Nadere informatieLeerdoelen, leerlijnen en leeractiviteiten
Leerdoelen, leerlijnen en leeractiviteiten Wanneer je werkt vanuit leerlijnen, is de methode slechts een van de bronnen waarmee leerlingen zich de leerstof eigen maken. Ilse Gmelig 8 februari 2018 Leerdoelen
Nadere informatieBoekwerk. Voorstel voor een project omschrijving. 1.1 Doelstelling
Boekwerk Voorstel voor een project omschrijving 1.1 Doelstelling Het doel van het te ontwikkelen lespakket Boekwerk is leerlingen op een nieuwe manier bezig te laten zijn met taal, boeken en vakinhoud.
Nadere informatieBevorderingsnormen
Bevorderingsnormen 2017-2018 A. Inleiding B. Begrippen 1. Afronden 2. Tekorten 3. Voldoende en Goed 4. Voortschrijdend gemiddelde. 5. Categorie I en II C. Rapporten D. Algemeen E. Bevorderingsnormen klas
Nadere informatiea.roland holst c ollege QUEST een avontuurlijke zoektocht...
a.roland holst c ollege QUEST een avontuurlijke zoektocht... de uitdaging... Hallo, ik ben Hanna. Dit jaar ben ik begonnen aan QUEST. QUEST past prima bij mij. Dat denk ik zelf, dat denken mijn ouders
Nadere informatieBiologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding
Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor
Nadere informatie25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee?
25. 21e eeuwse vaardigheden: wat moet je er mee en wat kan je er mee? 21 e eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs - stand van zaken- SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser
Nadere informatieThreeC lessenserie verpakkingen. Leerlingenwerkboek
ThreeC lessenserie verpakkingen Leerlingenwerkboek 1 Inleiding Welkom bij het project ThreeC! ThreeC staat voor Creating Competencies for a Circular Economy. We gaan dus aan de slag met de circulaire economie.
Nadere informatieLessenserie Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste
Nadere informatiemadera Natuurlijk Spelen, een Trend Duurzaamheid met RVS De uitstraling van hout maar de kwaliteit van RVS.
madera N atuurlijk RVS 4 7 Natuurlijk Spelen, een Trend De uitstraling van hout maar de kwaliteit van RVS. Duurzaamheid met RVS Hernieuwbaar en sluit aan op de oneindige kringloop van Cradle to Cradle.
Nadere informatieBevorderingsreglement Onderbouw
Bevorderingsreglement Onderbouw Schooljaar 2018-2019 Aan de leerlingen in de leerjaren 1 t/m 3, Om je succesvol naar je diploma te begeleiden, krijg je niet alleen uitleg en begeleiding, maar wordt er
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatieBrengt natuur in de klas
Brengt natuur in de klas Voor school en BSO! Het ontstaan van BasisBos Een aantal jaren geleden constateerde bedenker André Guijs op zijn eigen basisschool dat er binnen de zaakvakken maar ook bij handvaardigheid
Nadere informatieBiologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie
Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke
Nadere informatiePartnermogelijkheden 2018
Partnermogelijkheden 2018 www.energychallenges.nl/utrecht Stichting Technotrend Een boost voor motivatie en talent Events en campagne op gedrag en besparing Kennis over energietechniek en verbruik Enthousiasme
Nadere informatieUTRECHT AAN ZEE: Hoe houd jij droge voeten? Docentenhandleiding
UTRECHT AAN ZEE: Hoe houd jij droge voeten? Docentenhandleiding DOCENTENHANDLEIDING UTRECHT AAN ZEE: HOE HOUD JIJ DROGE VOETEN? 2 April 2011 Utrecht aan Zee: hoe houd jij droge voeten? is ontwikkeld door
Nadere informatieDoe mee in onze. groene wereld. vmbo groen. Twello. Het Groene Lyceum. Vakman schaps route
Doe mee in onze groene wereld Twello vmbo groen Het Groene Lyceum Vakman schaps route 2informatie vmbo groen 2017-2018 AOC Oost is jouw wereld. Een groene wereld die jij zelf mag invullen met jouw talent
Nadere informatieOEFENINGEN ROND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK AAN PRINCESS ELISABETH ANTARCTICA-STATION
2014 OEFENINGEN ROND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK AAN PRINCESS ELISABETH ANTARCTICA-STATION Het educatief pakket Polar Quest werd gerealiseerd door de International Polar Foundation. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieKuijpers Installaties in de OK Leerjaar 2, schooljaar
Kuijpers Installaties in de OK Leerjaar 2, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever In het Rijksmuseum worden de installaties van de nachtwacht continue gecontroleerd. Er mag niet te veel licht op schijnen,
Nadere informatieRuimte geven, ruimte krijgen, ruimte nemen. Ecolyceum
Ruimte geven, ruimte krijgen, ruimte nemen Ecolyceum 2019-2020 Ecolyceum staat voor: Een driejarig onderwijsprogramma op basis van projecten Duurzaamheid in de breedste zin van het woord Onderzoekvaardigheden
Nadere informatieLesbrief voor het voortgezet onderwijs. voorstelling BROOS
Lesbrief voor het voortgezet onderwijs voorstelling BROOS Het Rotterdamse dansgezelschap Conny Janssen Danst is in 1992 opgericht om een podium te creëren voor het werk van choreograaf Conny Janssen. Onder
Nadere informatievaardigheden - 21st century skills
vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met
Nadere informatieInformatie. bij de methodes. Techniek en Techniek in beweging. Uitgeverij Teles 2000. Techniek 1
Informatie bij de methodes Techniek en Techniek in beweging Techniek 1 Vakwerkplan 1.0 Uitgangspunten Uitgangspunten bij de Techniek lessen zijn de herziene kerndoelen van1998 en de daarna volgende herziening
Nadere informatieEvaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015
Evaluatie Topondernemers groepen 8 8 april 2015 In april 2015 is door de kinderen van groep 8 een aantal vragen over de methodiek Topondernemers beantwoord. Gekozen is voor deze groepen omdat zij het vergelijk
Nadere informatieProfielkeuze / vakkenkeuze
OUDERAVOND 3 VWO Profielkeuze / vakkenkeuze Structuur onderwijs Tweede fase Welke keuzes moeten worden gemaakt? Hoe maken leerlingen keuzes? Globaal tijdpad Wat te doen bij zittenblijven? Uitleg site Nederlands
Nadere informatieBevorderingsnormen
Bevorderingsnormen 2016 2017 A. Inleiding B. Begrippen 1. Afronden 2. Tekorten 3. Voldoende en Goed 4. Voortschrijdend gemiddelde. 5. Categorie I en II C. Rapporten D. Algemeen E. Bevorderingsnormen klas
Nadere informatieProgramma van Toetsing voor de Onderbouw schooljaar Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter
Programma van Toetsing voor de Onderbouw schooljaar 2015-2016 BRUGKLAS MAVO Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter Vak: Nederlands Methode Nieuw Nederlands (5 e editie) Lesuren per week
Nadere informatie3 december 2015 Science. Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT.
3 december 2015 Science Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT. Het doel Leerlingen voorbereiden op natuurwetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieBijen. Bovenbouw. groep 5 t/m 8. uitvoering door leerkracht. uitleentermijn 3 weken
Bovenbouw De natuur beleven doe je buiten, maar onderzoeken kun je ook binnen! Met dit veldwerkmateriaal kunnen de leerlingen zowel buiten als binnen aan de slag rond thema s als vogels, water, afval en
Nadere informatieInleiding. Keuzes in:
Keuzes in: 5 Inleiding Tijdens de ouderavond heb ik u uitgelegd hoe de keuzebegeleiding in klas 3 plaats vindt. In dit artikel zet ik de belangrijkste punten nog even op een rij. Mocht u na het lezen ervan
Nadere informatieFIRST LEGO League als onderwijsprogramma
FIRST LEGO League als onderwijsprogramma In dit document staat beschreven hoe je de FIRST LEGO League kunt integreren in het lesprogramma en hoe het aansluit op de kerndoelen voor de onderbouw van het
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015
21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs stand van zaken en toekomstige mogelijkheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 SLO, nationaal
Nadere informatieBijen. groep 5 t/m 8. uitvoering door leerkracht. uitleentermijn 3 weken. periode voorjaar, zomer
Bijen groep 5 t/m 8 Deze leskist is een echte bijenkast. Hierin vind je o.a. foto-opdrachten die met behulp van allerlei materialen als honingraten en imkerattributen uitgevoerd kunnen worden. Er zijn
Nadere informatieProgramma van Toetsing voor de Onderbouw schooljaar Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter
Programma van Toetsing voor de Onderbouw schooljaar 2015-2016 BRUGKLAS VWO Gemeentelijke Schoter Scholengemeenschap, Het Schoter Vak: Nederlands Methode Nieuw Nederlands (5 e editie) Lesuren per week 3
Nadere informatieDoe mee in onze. groene wereld. open dag. vmbo groen. Enschede. Vakman schaps route. vrijdag 26 januari uur uur.
Doe mee in onze groene wereld Enschede vmbo groen Vakman schaps route open dag vrijdag 26 januari 2018 15.30 uur - 20.30 uur www.aoc-oost.nl 2informatie vmbo groen 2018-2019 AOC Oost is jouw wereld. Een
Nadere informatieFileprobleem. Leerjaar 1, schooljaar De opdrachtgever
Fileprobleem Verkeersknooppunt Verkeerscentrale Leerjaar 1, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever Dagelijks maken miljoenen reizigers gebruik van het Nederlandse wegennet. Het wordt steeds drukker en
Nadere informatieBovenbouw. groep 5 t/m 8. uitvoering door leerkracht. uitleentermijn 3 weken. periode voorjaar, zomer kosten Vanwege een gemeentelijke bijdrage lenen
Bovenbouw De natuur beleven doe je buiten, maar onderzoeken kun je ook binnen! Met dit veldwerkmateriaal kunnen de leerlingen zowel buiten als binnen aan de slag rond Deze leskist is een echte bijenkast.
Nadere informatieedumedia handleiding
Info: www.edumedia-sciences.com/nl edumedia handleiding Uw school heeft een abonnement genomen op edumedia. Dit is een globale handleiding voor het gebruik van de animaties in uw lessen. edumedia is een
Nadere informatieHet Zenuwslopende Zenuwstelsel
Het Zenuwslopende Zenuwstelsel In het schooljaar 2013-2014 is op de locatie Fedde Schurer van OSG Sevenwolden de opzet van de profielwerkstukken van de havo natuurprofielen aangepast. De speerpunten van
Nadere informatieGezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten
Gezond en duurzaam voedsel Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten Aan de slag met gezond en duurzaam voedsel in het mbo Werken aan gezondheid op school loont. Het draagt bij aan betere schoolprestaties,
Nadere informatieStichtse Vrije School
Studiewijzer Eindwerkstuk Stichtse Vrije School Klas 11A / 11B Schooljaar 2014-2015 Algemeen Je sluit je vrijeschooltijd af door een eindwerkstuk te maken. Je bent vrij in de keuze van de vorm en inhoud
Nadere informatieLEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING
LEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Leerlingen verwerven inzicht in de oceaanproblematiek en ontdekken wat ze hier zelf aan kunnen doen.
Nadere informatieDoe mee in onze. groene wereld. vmbo groen. Doetinchem. Het Groene Lyceum. Vakman schaps route
Doe mee in onze groene wereld Doetinchem vmbo groen Het Groene Lyceum Vakman schaps route 2informatie vmbo groen 2017-2018 AOC Oost is jouw wereld. Een groene wereld die jij zelf mag invullen met jouw
Nadere informatieDigitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan
Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling VELON conferentie Brussel, 4 februari 2016 Petra Fisser, Monique van der Hoeven, Sigrid
Nadere informatiewellantcollege ll De Gemengde Leerweg De theoretische leerweg met een praktische inslag. Een succesvolle route!
wellantcollege ll De Gemengde Leerweg De theoretische leerweg met een praktische inslag. Een succesvolle route! Ben jij dit? ' Ik kan de theoretische leerweg aan, maar ik wil ook graag iets doen met gezond
Nadere informatieScheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid
Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren
Nadere informatieEnergiek water Leerjaar 2, schooljaar
Energiek water Leerjaar 2, schooljaar 2017-2018 Rivier buiten haar oevers Maaslandkering 1. De opdrachtgever Nederland heeft veel grote rivieren en een groot deel van ons land ligt onder de zeespiegel.
Nadere informatieBevorderingsreglement Onderbouw
Bevorderingsreglement Onderbouw Schooljaar 2016-2017 Aan de leerlingen in de leerjaren 1 t/m 3, Om je succesvol naar je diploma te begeleiden, krijg je niet alleen uitleg en begeleiding, maar wordt er
Nadere informatieDe nieuwe Havo voorbereidend HBO Buiksloterweg 85 1031 CG Amsterdam T: 020 579 72 10 I: www.checkdenieuwehavo.nl
De nieuwe Havo voorbereidend HBO Buiksloterweg 85 1031 CG Amsterdam T: 020 579 72 10 I: www.checkdenieuwehavo.nl 1 De nieuwe Havo voorbereidend HBO Wat is De nieuwe Havo? De nieuwe Havo biedt Havo onderwijs
Nadere informatieDe Gemengde Leerweg. wellantcollege ll. Informatie voor leerkrachten basisscholen
wellantcollege ll Informatie voor leerkrachten basisscholen De Gemengde Leerweg De theoretische leerweg met een praktische inslag. Een succesvolle route! Wellant vmbo 2 De leerwegen op een rijtje Het vmbo
Nadere informatieStudiekeuzes van uw kind. Voorlichting voor ouders van leerlingen uit klas 2 VMBO-TL/Havo
Studiekeuzes van uw kind Voorlichting voor ouders van leerlingen uit klas 2 VMBO-TL/Havo Inhoud van vanavond Welke keuzes zijn er? Wat kunt u van de school verwachten? Wat verwachten wij van onze leerlingen?
Nadere informatiePWS project VWO t/m 31 maart Naam:
VWO 5 PWS project 27 t/m 31 maart 2017 Naam: Het profielwerkstuk: een goede start in V5! De komende week maken jullie een start met het PWS. In groepjes van drie of vier leerlingen kiezen jullie een CE-vak
Nadere informatieChristelijke Scholengemeenschap - gymnasium, atheneum, havo en vmbo. Betaonderwijs
Christelijke Scholengemeenschap - gymnasium, atheneum, havo en vmbo Betaonderwijs 'Als je doet wat je altijd gedaan hebt, krijg je wat je altijd kreeg' Albert Einstein Wat is betaonderwijs? De bètarichting
Nadere informatiePAL Student als Persoon lijk Assistent van Leraren. Voor vmbo, havo en vwo
PAL Student als Persoon lijk Assistent van Leraren Voor vmbo, havo en vwo 3 Student als Persoonlijk Assistent van Leraren voor vmbo, havo en vwo is een initiatief van Platform Bèta Techniek, Sectorbestuur
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende
Nadere informatieVooraf. Introductie voor de docent
Vooraf Deze bundel bevat concept lesmateriaal. Het is ontwikkeld binnen het project Biomedische Technologie (BMT) van de TU Delft. Studenten met verschillende studieachtergrond hebben deze leermiddlen
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO
21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieToetsrooster toetsweken Schooljaar 2018/2019
Toetsrooster toetsweken Schooljaar 2018/2019 Beste bovenbouw-leerlingen, Hieronder vindt je het toetsrooster van de afdelingen VMBO-TL, HAVO en VWO voor alle toetsweken van dit schooljaar. Met behulp hiervan
Nadere informatiedriehoeks- en vierkantsgetallen
Uitdager van de maand driehoeks- en vierkantsgetallen Rekenen Wiskunde, Groep 7 Algemeen Titel Driehoeks- en vierkantsgetallen Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Begrijpen wat
Nadere informatie1. Programmaonderdeel: Dierenwelzijn in het Voortgezet Onderwijs
Uitvoeringsplan 1. Programmaonderdeel: Dierenwelzijn in het Voortgezet Onderwijs Programma: Welzijn van dieren 2. Samenvatting programmaonderdeel: Dierenwelzijn krijgt vanuit de maatschappij steeds meer
Nadere informatieDoe mee in onze. groene wereld. vmbo groen. Almelo. Het Groene Lyceum
Doe mee in onze groene wereld Almelo vmbo groen Het Groene Lyceum 2informatie vmbo groen 2017-2018 AOC Oost is jouw wereld. Een groene wereld die jij zelf mag invullen met jouw talent en interesse. Zet
Nadere informatieProtocol (hoog)begaafden Prinses Julianaschool Versie 2, 2010
Protocol (hoog)begaafden Prinses Julianaschool Versie 2, 2010 INHOUD 1.Algemeen 1.1 Definitie 2. Begrippen 2.1 Compacten en verdiepen 2.2 Verrijken 2.3 Versnellen 2.4 Portfolio 3. Signalering via KIJK
Nadere informatieProfielkeuze 4 MAVO
Profielkeuze 4 MAVO 2019-2020 2 Inleiding Kiezen in de derde klas. Vorig schooljaar heb je in de tweede klas de eerste keuze gemaakt in de richting van een profiel. Doordat de meeste vakken in de derde
Nadere informatieVragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO
Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?
Nadere informatieTakenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk?
Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie Naam : Wat is de bedoeling? Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Er is een misdaad gepleegd! Een dief heeft de computer
Nadere informatiePieter Jonkers Studentnummer: 695247 22 06 2011
MONTESSORI LYCEUM AMSTERDAM Smartboard De mening van de Leerlingen Pieter Jonkers Studentnummer: 695247 22 06 2011 Inhoud 1. Inleiding... 3 Aanleiding... 3 Doel van het onderzoek... 3 2. Onderzoeksvraag...
Nadere informatieMontessori High School Minor
Titel: Biogas Montessori High School Minor Korte beschrijving van de Minor: Het begrip duurzaamheid kom je steeds vaker tegen in de maatschappij. Bij deze minor ga je zelf een product ontwerpen en een
Nadere informatieHet Technasium is een vorm van onderwijs waarbij leerlingen projectmatig en probleemoplossend werken aan echte opdrachten uit het bedrijfsleven.
Wat is het technasium? Het Technasium is een vorm van onderwijs waarbij leerlingen projectmatig en probleemoplossend werken aan echte opdrachten uit het bedrijfsleven. Hoe werkt het? De leerlingen krijgen
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieMenukaart Gezonde School voortgezet onderwijs: Voeding
Menukaart Gezonde voortgezet onderwijs: Voeding : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema
Nadere informatieKlimaat is (g)een spel. De opdracht
Klimaat is (g)een spel Onze school is één van de zeventien scholen in de provincie Utrecht die meedoet aan Klimaat is (g)een spel. Dit is een scholencompetitie over klimaat en energie. Het is de bedoeling
Nadere informatieThe undercover games - Politie Nederland Leerjaar 3, schooljaar
The undercover games - Politie Nederland Leerjaar 3, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever Wat doet de Politie Nederland? Politie Nederland is een organisatie die garant staat voor orde en handhaving
Nadere informatieVRIJHEID IN BEWEGING
VRIJHEID IN BEWEGING Vakkanjer Challenge 2019 Vmbo-leerlingen aan de slag voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei! VAKKANJERS Geven jouw leerlingen vrijheid een compleet nieuwe dimensie? Vmbo ers ontdekken
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting Schooljaar 2015-2016. vmbo 4 theoretisch en gemengd
Schooljaar 2015-2016 vmbo 4 theoretisch en gemengd Studie: vmbo 4 theoretisch en gemengd Vak: Nederlandse taal 401 Schrijfopdracht S 50 min 1 402 Fictie: boektoets* S 50 min 2 403 Fictie S 50 min 1 404
Nadere informatieProgramma van toetsing en afsluiting Schooljaar - 2015 2016 BA4. Bertrand Russell College
Schooljaar - 2015 2016 BA4 Bertrand Russell College Studie:BA4 Vak: Nederlands Moment: per 4 Weegfactor: 1 Tijdsduur:100 min Leerstof: Literatuurgeschiedenis: 16e, 17e en 18e eeuw P501 cijfer Moment: per
Nadere informatieKerndoelen Mens en Natuur en Techno Venturie 1 Kerndoelen leerdomein Mens en Natuur 2 Techno Venturie 3 Website tevedocent.nl 4 Urenoverzicht Techno
Inhoudsopgave Bladzijde Kerndoelen Mens en Natuur en Techno Venturie 1 Kerndoelen leerdomein Mens en Natuur 2 Techno Venturie 3 Website tevedocent.nl 4 Urenoverzicht Techno Venturie 7 Conclusie urenoverzicht
Nadere informatiePrimair Onderwijs. 6 lessen
Maak je eigen land! Voor de docent Vak(gebied) Schooltype/afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Aardrijkskunde Primair Onderwijs Leerjaar Groep 3/4 Tijdsinvestering Vakinhoud Kerndoelen 6 lessen
Nadere informatiePROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM
PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing
Nadere informatieLocatie Rachmaninowlaan
a r t x e n i n Zi s e i k : g n uitdagi het voor m u i s a Gymn Locatie Rachmaninowlaan Waarom het gymnasium? Je bent jong en je wilt wat? Dan is onze gymnasiumbrugklas zeker iets voor jou! Het gymnasium
Nadere informatieFocus Group Seminar Versterk je persoonlijke balans en effectiviteit Zaterdag 23 Januari 2016
Focus Group Seminar Versterk je persoonlijke balans en effectiviteit Zaterdag 23 Januari 2016 olv Annemieke Meurs en Saskia van Wijngaarden Focus Group Seminar Focus Group is een workshop gefocust op creatieve
Nadere informatieTe veel, te rijk, te weinig. Waterpark Lankheet
Waterpark Lankheet Erfgoed/NME project voor groep 8 Handleiding leerkracht Opdrachtgever: Waterpark Lankheet en Commissie Culturele Vorming Haaksbergen Bronmateriaal: Waterpark Lankheet/Historische Kring
Nadere informatieinformatie profielwerkstuk havo avondlyceum CAL handleiding H5 2015-2016
informatie profielwerkstuk havo avondlyceum CAL handleiding H5 2015-2016 Inhoud: Inleiding 2 Tijdsplanning 3 Logboek 4 Voorbeeld logboek 5 Verslag 6 Bronvermelding 7 Weging/ eindcijfer 8 pws-informatieboekje
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatieInformatieavond vervolgadvies. een school waar iedereen gelijk is, maar niemand hetzelfde
Informatieavond vervolgadvies een school waar iedereen gelijk is, maar niemand hetzelfde Vervolgadvies op het HWC Welke opleiding past het best? Hoe en wanneer? Welke criteria Profiel leerling Verschillen
Nadere informatieTheorie in de praktijk: een kader voor zelfinzicht
1 Theorie in de praktijk: een kader voor zelfinzicht Hoe ontwikkelt het begrip van dit theoretisch kader zich bij docenten, en op welke wijze helpt het ze cultuuronderwijs vorm te geven? Emiel Copini e.j.copini@rug.nl
Nadere informatieOVERDRACHTSFORMULIER. en voor de afdeling mavo - havo - atheneum (Omcirkelen wat van toepassing is).
OVERDRACHTSFORMULIER Geachte collega, De hierna te noemen leerling is op onze school aangemeld voor leerjaar en voor de afdeling mavo - havo - atheneum (Omcirkelen wat van toepassing is). Graag ontvangen
Nadere informatieEvalueren van de kwaliteit van onderzoek
Evalueren van de kwaliteit van onderzoek Een aanpak voor zelfevaluatie van nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en validiteit door vwo-leerlingen bij onderzoek in de bètavakken Promotieonderzoek in kader van
Nadere informatieDoe mee in onze. groene wereld. vmbo groen. Borculo
Doe mee in onze groene wereld Borculo vmbo groen 2informatie vmbo groen 2017-2018 AOC Oost is jouw wereld. Een groene wereld die jij zelf mag invullen met jouw talent en interesse. Zet jouw stappen in
Nadere informatiePERSBERICHT: Jongens worden ingehaald. Meisjes zijn de toekomstige bèta s
PERSBERICHT: Jongens worden ingehaald. Meisjes zijn de toekomstige bèta s Grootste populariteitsonderzoek naar schoolvakken ooit onder 25. scholieren. De bètavakken natuurkunde, scheikunde, techniek, wiskunde
Nadere informatieBasis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing
Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Ronald Kox, hoofd Cultuureducatie Nieuwegein, 17 maart 2017 ronaldkox@lkca.nl Waarom kunst en cultuur? Artistiek-creatief proces Iteratief proces Universeel
Nadere informatieRabobank Banking for Food
Rabobank Banking for Food Leerjaar 3, schooljaar 2017-2018 1. De opdrachtgever De Rabobank, je hebt er vast weleens van gehoord, of misschien heb je er wel een jongerenrekening. Maar weet je ook wat de
Nadere informatieSchuilt er een onderzoeker in jou?
Schuilt er een onderzoeker in jou? Bijlage: Lesdoelen en leerplandoelen INHOUD 1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten... 3 1.1 Lesdoelen... 3 1.2 Leerplandoelen... 3 1.2.1 Leerplan wereldoriëntatie
Nadere informatie