I n h o u d Voorwoord 1 Kerntaken en activiteiten 2 Overzicht klachten en informatieverzoeken 3 Discriminatiegrond van de klachten

Transcriptie

1 jaarverslag 2009

2 Inhoud Voorwoord 3 1 Kerntaken en activiteiten 4 2 Overzicht klachten en informatieverzoeken 13 3 Discriminatiegrond van de klachten 17 4 Afkomst klachtindiener en terrein/grond/aard van de klachten 23 5 Klachtenbehandeling 34 6 Regionaal Discriminatie Overleg (RDO) 38 7 Panel Deurbeleid Amsterdam 42 Organisatie en bestuur 44 Colofon 45 Casussen A Discriminatie op het vliegveld 7 B Te oud om een boiler te huren 10 C Afwijzing omdat ze Marokkaans is 10 D Wel of niet handen schudden? 12 E Discriminerende huisregels fitnesscentrum 15 F Geen verbouwing voor homopaar 18 G Queers and dykes only 21 H Miscommunicatie over hoofddoek 27 I Slachtoffer? 33 J Geen mannelijke arts vanuit geloofsovertuiging 33 K Met assistentiehond dubbel betalen 36 L Gedoe met parkeervergunning 36 M Telefoonabonnement met Brits paspoort? 39 N Turkse bakker gevraagd 41 O Uitgescholden lesbo s 41 Uit economische- en duurzaamheidsoverwegingen is dit jaarverslag alleen in een digitale versie beschikbaar. 2

3 Voorwoord In 2009 ontving het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) meer klachten en informatieverzoeken dan ooit: 964 klachten en 730 informatieverzoeken. De regionale en landelijke publiekscampagnes hebben daar een stimulerende bijdrage aan geleverd. Amsterdammers weten inmiddels de weg naar het meldpunt te vinden. Sinds 1 februari 2009 kunnen ook inwoners uit de regiogemeenten terecht bij het MDRA. De Wet gemeentelijke discriminatievoorzieningen verplicht alle gemeenten per 28 juli 2009 een antidiscriminatievoorziening te hebben. Per 1 februari 2009 breidde het meldpunt daarom haar werkterrein uit naar de regio Amsterdam met de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen en Uithoorn. De naam Stichting Meldpunt Discriminatie Amsterdam (MDA) veranderde in Stichting Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA). In juni sloten ook de gemeenten Diemen en Ouder- Amstel zich bij het MDRA aan. De naamsverandering viel samen met het 12,5 jarig bestaan van het MDRA en dat was een mooi moment om te kiezen voor een frisse nieuwe huisstijl. Begin 2009 kreeg het MDRA financiële ruimte om vaker voorlichting te geven aan leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs in Aalsmeer, Uithoorn en Amsterdam over discriminatie en vooroordelen. De komende jaren zal voorlichting aan jongeren een van de speerpunten blijven. Om tegemoet te komen aan de informatiebehoefte van organisaties, gemeenten, scholieren en de media, selecteerde het MDRA dit jaar meer korte inhoudelijke beschrijvingen van de door haar medewerkers behandelde klachten. U vindt deze casussen verspreid door het jaarverslag. 3

4 1 Kerntaken en activiteiten De stichting Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) heeft de volgende kerntaken: Klachtbehandeling Advisering & signalering Voorlichting Onderzoek Klachtbehandeling Een uitgebreide beschrijving van klachtbehandeling door het MDRA vindt u op pagina 34. De cijfers staan vermeld in tabellen en grafieken bij het Overzicht klachten en informatieverzoeken op pagina 13. Advisering & signalering Het MDRA adviseerde in diverse werkgroepen over het signaleren van discriminatie, het voorkomen van discriminatie en hoe te handelen in geval van discriminatie. Het MDRA werkt samen met de volgende organisaties: politie Amsterdam-Amstelland, Openbaar Ministerie, gemeente Amsterdam en regio gemeenten, COC, Kamer van Koophandel, Amnesty International, Hogeschool van Amsterdam, Stedelijk Gehandicapten Overleg Amsterdam (SGOA), Koninklijke Horeca Nederland, Jongeren Actief Amsterdam (JAA) en jongerencentrum Argan. Doelgroepgerichte uitzend- en bemiddelingsbureaus Het MDRA ontving veel vragen over uitzend- en bemiddelingsbureaus die zich op een speciale doelgroep richten, zoals studenten, senioren, gehandicapten, vrouwen, bepaalde nationaliteiten of allochtonen. De vraag was of doelgroepgerichte uitzendbureaus andere sollicitanten bij voorbaat uit mogen sluiten. Aangezien hierover nog geen jurisprudentie was gevormd, legde het meldpunt deze kwestie voor aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) met het verzoek hierover advies te geven. Het advies van het CGB vindt u op onder adviesnummer Kort samengevat: uitzend- en bemiddelingsbureaus die zich op een specifieke doelgroep richten kunnen dat gewoon blijven doen zolang ook andere werkzoekenden die niet tot de doelgroep horen worden bemiddeld. Wel moeten deze bureaus in hun communicatie-uitingen zoals in personeelsadvertenties en op de website aangeven dat andere groepen ook welkom zijn. 4

5 Uiteraard geldt dat deze groepen ook worden bemiddeld als zij aan de functieeisen voldoen. Het MDRA heeft het CGB-advies met een korte uitleg toegestuurd aan de directies van 43 doelgroepgerichte uitzend- en bemiddelingsbureaus in Amsterdam. In de loop van 2010 controleert het MDRA via een quickscan of het oordeel van de commissie wordt nageleefd. Voorkeursbeleid buurtcentrum Een groeiend aantal buurtcentra biedt speciale sporturen aan voor migrantenvrouwen. Het MDRA ontving informatieverzoeken en een klacht over deze voorkeursbehandeling op grond van ras en geslacht. Volgens de gelijkebehandelingswetgeving mag een voorkeursbeleid worden toegepast als tijdelijke maatregel met als doel het opheffen van de achterstand van de betreffende doelgroep. Aangezien het aantal aangeboden speciale sporturen steeds werd uitgebreid, besloot het MDRA de klacht voor te leggen aan de Commissie Gelijke Behandeling (CBG) om een oordeel te krijgen in hoeverre onderscheid op grond van ras en geslacht op lange termijn mogelijk is. De CGB oordeelde dat er bij het betreffende buurtcentrum sprake is van een langdurig voorkeursbeleid waarbij niet of niet voldoende wordt gekeken naar alternatieve mogelijkheden en het stimuleren daarvan. De CGB verzoekt de directie van het buurtcentrum dringend hun beleid bij te stellen. Voorlichting Een belangrijke activiteit is het geven van voorlichting aan Amsterdammers en inwoners van de regio. Medewerkers van het MDRA geven voorlichting op basis- en middelbare scholen en verzorgen trainingen en workshops voor het bedrijfsleven, de overheid en buitenlandse delegaties. Regionale campagne Dankzij financiering van de gemeente Amsterdam startte het MDRA op 16 februari een regionale publiekscampagne in Amsterdam en de regio. De campagne met als thema Melden helpt, had als doel de meldingsbereidheid te vergroten. De campagne liet zien dat mensen die de moeite nemen discriminatie te melden het verschil maken. De boodschap werd verspreid via posters in de stad en ondersteund met flyers en advertenties in dagbladen, op internet en het screen 5

6 op het Rembrandtplein. Ook was er veel free publicity rondom de campagne, mede door de kick-off met wethouder Freek Ossel waarbij veel pers aanwezig was. De campagne liet zes verschillende discriminatiezaken zien die regelmatig voorkomen en waar het MDRA bij kan dragen aan een snelle oplossing. Het MDRA verspreidde ook posters en flyers van de campagne via: de stadsdeelkantoren; gemeentehuizen in de regio; diverse gemeentelijke diensten; politiebureaus; openbare bibliotheken in Amsterdam en de regio; en jeugd- en buurtcentra in diverse stadsdelen. De campagne liep van 9 februari tot 30 maart, van 4 mei tot 29 juni en in de regiogemeenten van 21 september tot 5 oktober. Landelijke campagne Ministerie van Binnenlandse Zaken In de zomermaanden lanceerde het Ministerie van Binnenlandse Zaken een landelijke campagne gericht op het tegengaan van discriminatie. Via tv en radiospotjes, posters en een speciale website, benadrukte de campagne dat niemand zich anders voor hoeft te doen dan hij of zij is. Meldingen van discriminatie die binnenkwamen via of via de landelijke discriminatie meld- en advieslijn ( ) genoemd in de campagne, kwamen automatisch terecht bij de regionale antidisicriminatiebureaus. Het MDRA kreeg op deze manier 118 extra klachten binnen. Jongeren, voorlichting op school Ook in 2009 gaven medewerkers van het MDRA workshops en voorlichting aan jongeren op Amsterdamse basisscholen en voortgezet onderwijs over diversiteit, vooroordelen en discriminatie. Voor het eerst ging het voorlichtingsteam ook naar scholen in de gemeenten Aalsmeer en Uithoorn. Er bleek veel interesse van docenten die het belangrijk vinden om aandacht te besteden aan het bespreekbaar maken van discriminatie, vooroordelen en pesten. Een groot aantal van de docenten heeft al weer een aanvraag gedaan voor voorlichting in het volgende schooljaar. Docenten en leerlingen kregen na de voorlichtingsles het lespakket Discriminatie. Wat doe jij eraan? om zelf in vervolglessen mee te kunnen werken. Om het bereik onder jongeren te vergroten, en goed aan te blijven sluiten bij wat leeft 6

7 casus A Discriminatie op het vliegveld Meneer Aureliano woont en werkt al jaren in Nederland. In april 2005 komt hij om twee uur s nachts met de trein uit Amsterdam aan op Schiphol om zijn vriend op te halen die met het vliegtuig uit Senegal komt. De vlucht staat niet op het aankomstbord en Aureliano spreekt de enige andere aanwezige persoon aan en vraagt of hij weet waar informatie te krijgen is. De man reageert agressief en begint tegen Aureliano te schreeuwen. Vier ambtenaren van de Marechaussee halen de twee mannen uit elkaar en vragen naar hun identiteitskaart. De ene man, met een blanke huidskleur, mag weer gaan maar Aureliano, die een donkere huidskleur heeft, moet blijven staan. Omdat hij geen vluchtnummer heeft en de vlucht niet op het aankomstscherm staat, voldoet hij volgens de marechaussees niet aan de term ophaler. Dat betekent dat Aureliano niet in de aankomsthal aanwezig mag zijn tussen 0.00 en 4.00 uur. Zijn identiteitskaart wordt ingenomen en hij moet de aankomsthal verlaten. Hij begrijpt niet waarom de andere persoon gewoon in de aankomsthal mag zijn en hij niet. Buiten vraagt hij zijn identiteitskaart terug maar dat wordt geweigerd. Als Aureliano wat later toch weer naar binnen gaat om te kijken of zijn vriend er is, wordt hij tegen de grond gewerkt door de marechaussees en zestien uur in een cel opgesloten zonder dat hij daar iemand van op de hoogte kan stellen. Hij krijgt te horen: wij gaan je naar een uitzetcentrum brengen. Aureliano voelt paniek opkomen, hij is bang te worden uitgezet. Als hij weer is vrijgelaten neemt hij contact op met het MDRA dat een uitgebreide klacht namens hem indient bij de Klachtencommissie Politietaken Koninklijke Marechaussee / Krijgsmacht. Deze klachtencommissie verklaart negen van de tien klachtpunten ongegrond. Het MDRA besluit daarom in overleg met Aureliano de klacht voor te leggen aan de Nationale ombudsman. Inmiddels een jaar na het incident komt de ombudsman tot de volgende conclusie. De marechaussee heeft zich schuldig gemaakt aan: misbruik van bevoegdheid, onrechtmatige vrijheidsontneming en discriminatie. De minister van Defensie krijgt de aanbeveling om Aureliano excuses aan te bieden, de opleiding en permanente scholing bij de marechaussee op discriminatie te toetsen en deze zaak daar aan de orde te stellen. De minister laat de Tweede Kamer weten de conclusie van de ombudsman niet te herkennen. Toch voert de minister alle aanbevelingen van de ombudsman uit. In januari 2009 krijgt Aureliano excuses aangeboden door de secretaris-generaal voor het optreden van de marechaussee, en de partijen treffen een financiële schikking. 7

8 bij de jongeren, wil het MDRA de jongeren zelf korte films laten bedenken vanuit hun eigen ervaring en belevingswereld over uitsluiting en diversiteit. Deze korte films op DVD helpen docenten om discussies te starten in de klas en zo het onderwerp bespreekbaar te maken. Eind 2009 heeft het MDRA fondsen aangeschreven voor financiering van het project. 12,1 % 36,4 % Soort onderwijs: Basisonderwijs (groep 8) VMBO 18,2 % HAVO / VWO MBO / ROC HBO 21,2% 12,1 % Onderzoek Toegankelijkheid overheidsdiensten In 2008 deed het MDRA onderzoek naar de toegankelijkheid van de Amsterdamse musea voor bezoekers met lichamelijke beperkingen. Later dat jaar volgde in samenwerking met het Stedelijk Gehandicapten Overleg Amsterdam (SGOA) een onderzoek naar de toegankelijkheid van de Amsterdamse overheidsdiensten. Begin 2009 zijn de onderzoeksresultaten met aanbevelingen naar de diverse diensten en portefeuillehouders gestuurd. Er bleek veel ruimte te zijn voor verbetering van de toegankelijkheid van publieke ruimtes: bijvoorbeeld de hoogte van receptie en loketten in gemeentehuizen / stadsdeelkantoren, sanitaire voorzieningen voor rolstoelgebruikers, rolstoeltoegankelijkheid van de dichtstbijzijnde tramen bushaltes, en de toegankelijkheid van de website voor slechtzienden. Ook het in dienst nemen van medewerkers met een functiebeperking volgens het gemeentelijke diversiteitsbeleid valt binnen het verdrag van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH / CZ). In het najaar heeft het MDRA ook de stadsdelen, de participatieraden gehandifiguur 1 / voorlichting op scholen

9 captenbeleid, werkgroepen en adviesraden toegankelijkheid geïnformeerd over de wettelijke voorwaarden en het verbeteren van de toegankelijkheid. Discriminatie te meten De antidiscriminatiebureaus (ADB s) in de provincie Noord-Holland hebben in 2009 de discriminatiecijfers van 2008 onder de loep genomen. Het onderzoeksrapport is samengesteld door Ateno bureau voor criminaliteitsanalyse. Een korte impressie van de conclusies uit het onderzoeksrapport Discriminatie te meten : Omvang en spreiding: De gemeenten Amsterdam, Haarlem, Alkmaar en Den Helder hebben de meeste discriminatiemeldingen per volwassen inwoners. Het Meldpunt Discriminatie Amsterdam had in meldingen*, dat is 11,65 per volwassen inwoners. In vrijwel alle gemeenten doen zich geregistreerde incidenten voor. *het definitieve cijfer over 2008 is 853. Vormen: Leeftijdsdiscriminatie wordt het vaakst gevoeld, gevolgd door discriminatie op grond van geslacht. Toch zijn de meeste klachten die bij de ADB s binnenkomen (of waarvan aangifte wordt gedaan bij de politie), klachten op basis van ras, herkomst of huidskleur. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat klachten op laatstgenoemde gronden vaak als kwetsender en persoonlijker worden ervaren en daarom eerder worden gemeld. Maatschappelijk terrein: Ongeveer een kwart van de klachten is gerelateerd aan de arbeidsmarkt. Op de tweede plaats komen klachten gerelateerd aan de buurt of wijk (burenruzie), gevolgd door klachten gerelateerd aan commerciële dienstverlening. Betrokkenen: Ongeveer net zoveel vrouwen als mannen dienen een klacht in. De melders zijn overwegend tussen de 25 en 44 jaar. De helft van de melders is van niet-nederlandse afkomst, waarvan relatief veel melders van Marokkaanse en Surinaamse afkomst. Tweederde deel van de melders woont in de steden Amsterdam, Hilversum, Haarlem, Alkmaar, Hoorn, Den Helder, Purmerend en Zaanstad. Afhandeling klachten: De ADB s geven in de meeste gevallen advies en/of informatie (42%) en vaak ook morele steun. Bij 9% van de meldingen bemiddelt het ADB. Meldingen bij het Meldpunt Discriminatie Amsterdam leiden in 8% van de gevallen tot aangifte bij de politie. Bij andere ADB s komt het zelden tot een 9

10 casus B Te oud om een boiler te huren Bij de 85- jarige mevrouw Jansen wordt tijdens een verbouwing van haar woning de centrale oliestook vervangen door gas. Een kamer waar ze voorheen een warmwateraansluiting had, heeft dat nu niet meer. Om dat te veranderen kijkt ze naar de mogelijkheden om een boiler te huren. Jansen belt met haar energieleverancier om te vragen of ze een boiler kan huren omdat ze kopen te duur vindt. De medewerkster zegt dat Jansen te oud is om een boiler te huren omdat de leeftijdsgrens op 73 jaar ligt. Jansen vraagt haar waarop die grens gebaseerd is maar de medewerkster weet het antwoord niet. Jansen vermoedt dat de energieleverancier haar geen boiler wil verhuren omdat de kans op overlijden groot is, gezien haar leeftijd. Ze neemt contact op met het MDRA omdat een boiler kopen voor haar echt te duur is en ze zich buitengesloten voelt op grond van haar leeftijd. De klachtbehandelaar van het MDRA stuurt een brief naar de energieleverancier met de vraag hoe het zit met de leeftijdsgrens om een boiler te huren. Verder attendeert de klachtbehandelaar de energieleverancier op diens eigen huurvoorwaarden op de website. Hierin staat onder andere dat de huurovereenkomst gewoon op de volgende huurder over kan gaan. Het energiebedrijf reageert snel en schrijft dat Jansen door hun medewerker verkeerd is voorgelicht. Er is helemaal geen leeftijdsgrens en natuurlijk kan Jansen een boiler huren. Een paar dagen later belt een medewerker van het energiebedrijf naar Jansen om het huurcontract in orde te maken. Ook ontvangt Jansen een boeket bloemen met excuses voor het misverstand. Jansen is blij met de goede afloop en het warme water. casus C Afwijzing omdat ze Marokkaans is In januari solliciteert Yasmin naar de functie van receptioniste bij een inbound call-centre in Amsterdam. Ze ontvangt een afwijzing per . Yasmin scrollt in de nog even naar beneden en ziet tot haar verbazing een wisseling tussen medewerkers van het call-centre. Een manager schrijft daarin aan een collega dat ze in het bedrijf slechte ervaringen hebben met Marokkaanse meisjes en dat Yasmin maar een bericht moet krijgen dat de vacature voorzien is. Yasmin is boos omdat er niet gekeken is naar haar kwaliteiten maar ze op basis van haar afkomst wordt gediscrimineerd. Ze neemt contact op met de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) en stuurt het bedrijf een daarover. De medewerkster van het call-centre belt Yasmin om te zeggen dat het volgens haar helemaal geen discriminatie is en nodigt Yasmin uit voor een gesprek. Yasmin voelt zich door het bedrijf nog steeds niet serieus genomen en neemt contact op met het MDRA omdat ze vindt dat ze wel gediscrimineerd is. De klachtbehandelaar van het MDRA stuurt een brief naar het call-centre met daarin dat er volgens de wet sprake is van discriminatie en waarom dat zo is. De directeur van het call-centre geeft toe dat er een fout is gemaakt en biedt Yasmin zijn excuses aan en nodigt haar alsnog uit voor een sollicitatiegesprek. Uiteindelijk voelt Yasmin niet voor een gesprek omdat ze zich afvraagt of het bedrijf wel betrouwbaar is. 10

11 aangifte of tot het voorleggen van de zaak aan de Commissie Gelijke Behandeling. Formeel bediende het Meldpunt Discriminatie Amsterdam in 2008 alleen de gemeente Amsterdam. In werkelijkheid werden in dat jaar de volgende aantallen klachten uit de regio behandeld: Aalsmeer (4), Amstelveen (17), Diemen (7), Ouder-Amstel (2) en Uithoorn (3). 11

12 casus D Wel of niet handen schudden? Uzma loopt haar vierdejaars-stage bij een ziekenhuis in Amsterdam. Aan het begin van haar stage bespreekt Uzma met haar stagebegeleider van het ziekenhuis dat ze vanwege haar geloofsovertuiging geen handen schudt van personen van het andere geslacht als begroeting. Uit de reactie van haar begeleider begrijpt ze dat het geen probleem is. Na drie maanden heeft Uzma een gesprek met een medewerker van het ziekenhuis. Die vertelt haar dat ze moet kiezen: of ze schudt een hand ter begroeting of ze moet haar stage afbreken. Verschrikt zegt ze dat ze van haar stagebegeleider heeft begrepen dat geen handen schudden geen probleem oplevert. Nu blijkt dat de directeur van het ziekenhuis heeft aangegeven dat het schudden van handen als begroeting verplicht is. Uzma is diep teleurgesteld. Ze doet hard haar best. Het gaat goed, en nu gebeurt er dit. Als ze thuiskomt belt ze het MDRA met de vraag wat ze kan doen. De klachtbehandelaar van het MDRA schrijft een brief en attendeert het ziekenhuis op de Algemene wet gelijke behandeling artikel 5, waarin staat dat onderscheid op grond van godsdienst verboden is. Ook geeft de klachtbehandelaar een voorbeeld van een uitspraak van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) over een soortgelijke zaak. De CGB acht handen schudden niet noodzakelijk omdat er voldoende alternatieven zijn. Bijvoorbeeld een vriendelijke hoofdknik of het leggen van een hand op het hart. Verder vermeldt het oordeel dat een werkgever het besluit van de werknemer dient te respecteren, mits de werknemer het niet handen schudden aankondigt en met een alternatief komt. Omdat het in de praktijk vervelend is als een uitgestoken hand wordt geweigerd, is het redelijk om de werknemer die op andere wijze wil begroeten, te vragen daartoe het initiatief te nemen bij een begroeting of uitleg te geven waarom hij of zij personen van het andere geslacht geen handen schudt. Ondanks deze alternatieve mogelijkheden biedt de school Uzma een andere stageplek aan. 12

13 2 Overzicht klachten en informatieverzoeken Figuur 2 geeft een overzicht van het aantal klachten en informatie- en adviesverzoeken dat door het MDRA in behandeling is genomen. Het aantal klachten en informatie- en adviesverzoeken staan uitgesplitst per gemeente in figuur 3. figuur 2 / klachten en informatieverzoeken Betreft Klachten over discriminatie Informatie en advies Totaal figuur 3 / klachten en informatieverzoeken per gemeente (2009) Gemeente Klachten over discriminatie Informatie en advies Aalsmeer Amstelveen Amsterdam Diemen Ouder Amstel 8 Uithoorn Totaal De stijging van het aantal klachten in 2009 is grotendeels toe te schrijven aan de regionale en landelijke campagne. Meer informatie hierover vindt u op pagina 5 en 6. 13

14 figuur 4 / aanvrager en doel van het informatieverzoek (2009) Doel informatie Aanvrager Man Vrouw Organisatie Onbekend/n.v.t. Totaal Aanpak klacht/probleem Advies Anders Cijfers Interview Onderzoek Presentatie/voorlichting Project Studieopdracht Totaal Het aantal informatieverzoeken waarvan geen nadere gegevens inzake geslacht van de aanvrager bekend zijn, heeft te maken met het feit dat veel verzoeken per worden ontvangen en afgehandeld. Met het huidige registratiesysteem is het niet mogelijk een uitsplitsing naar de afkomst van de aanvrager te maken. Juridisch kader Het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) neemt klachten in behandeling en registreert deze op de gronden en terreinen die vallen onder de gelijkebehandelingswetgeving. Deze zijn onder meer neergelegd in het Wetboek van Strafrecht, het Burgerlijk Wetboek en de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) en aanvullende wetgeving. In de AWGB zijn de gronden godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid en burgerlijke staat opgenomen. Tegelijkertijd met de inwerkingtreding van deze wet in 1994 is de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) geïnstalleerd die toeziet op de naleving van deze wet. Voor het in behandeling nemen van klachten door het MDRA is de jurisprudentie van de CGB in de meeste gevallen een belangrijke factor. De CGB is tevens bevoegd te oordelen over de in 1980 in werking getreden Wet gelijke behandeling mannen en vrouwen (WGB). De CGB is voorts bevoegd te oordelen of sprake is van onderscheid op grond van arbeidsduur en onderscheid bij de arbeidsvoorwaarden tussen werknemers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde en onbepaalde tijd. Per 1 oktober 2004 is dit verbod eveneens van kracht geworden voor de ambtelijke sector. 14

15 casus E Discriminerende huisregels fitnesscentrum Aya wil zich inschrijven bij een fitnesscentrum bij haar in de buurt. Via de website vult ze het inschrijfformulier in en leest het reglement dat geldt voor alle leden. Aya komt twee regels tegen waar ze nogal verbaasd over is omdat ze vindt dat ze discriminerend zijn. Artikel 10 gaat over taalgebruik: het is niet toegestaan om een andere taal te spreken dan Nederlands en Engels, zodat iedereen elkaar kan verstaan en niemand zich geïntimideerd hoeft te voelen. Artikel 6 gaat over hoofdbedekking: het is niet toegestaan hoofdbedekking te dragen omdat die tijdens het sporten verstrikt kan raken in het fitnessapparaat. Aya neemt contact op met het MDRA. De klachtbehandelaar van het MDRA neemt contact op met de directie van het fitnesscentrum om aan te geven dat de regels strijdig zijn met de gelijkebehandelingswetgeving. De directie stuurt een brief naar het MDRA met de uitleg dat ze niet willen discrimineren maar dat er nogal wat incidenten zijn geweest waar vrouwen en homoseksuele leden zich geïntimideerd voelden door groepjes anderstaligen. Doordat klanten van het fitnesscentrum niet verstaan wat er door sommige groepjes over hen wordt gezegd voelen ze zich niet op hun gemak. Volgens de directie hebben al meer vaste klanten om die reden opgezegd. De klachtbehandelaar van het MDRA geeft advies met daarin voorbeelden om de regels zo aan te passen dat niemand wordt buitengesloten, de veiligheid wordt gewaarborgd en intimidatie of belediging niet worden getolereerd. Na een maand blijkt de directeur van het fitnesscentrum de regels gedeeltelijk te hebben aangepast. Ze voldoen echter nog steeds niet aan de wet. De klachtbehandelaar neemt nog een keer contact op met de directeur. Die zegt in zijn recht te staan en de regels niet verder te willen aanpassen. De klachtbehandelaar van het MDRA legt de zaak voor aan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). De CGB oordeelt dat de regels discriminerend zijn en dat er voldoende alternatieven zijn: bij gebruik van een sporthoofddoek blijft de veiligheid ook gewaarborgd en sporters kunnen worden aangesproken op intimiderend gedrag. De commissie adviseert de directeur van het fitnesscentrum om in het reglement te zetten dat hoofddeksels die gedragen worden wegens godsdienstige overtuiging toegestaan zijn, mits deze de veiligheid niet in gevaar brengen. Verder adviseert de commissie om de taaleis te schrappen en te vervangen door een bepaling waaruit blijkt dat intimidatie in woord, houding en gedrag niet wordt getolereerd. 15

16 Sinds de inwerkingtreding van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ) op 1 december 2003 en de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL) op 1 mei 2004 is de CGB bevoegd over deze gronden te oordelen. Ten aanzien van handicap en leeftijd is gekozen voor twee afzonderlijke wetten waarbij de systematiek van de AWGB is aangehouden. Voor beide wetten geldt echter dat zij alleen betrekking hebben op de terreinen arbeid, het vrije beroep en onderwijs. Met de keuze voor een aanbouwwet is echter de mogelijkheid tot uitbreiding naar de terreinen goederen & diensten en wonen opengelaten. Naast bovengenoemde gronden biedt het registratieprogramma van het MDRA de mogelijkheid klachten over antisemitisme en anders (deze categorie betreft klachten en meldingen die niet vallen onder bovenvermelde gronden) apart te registreren. 16

17 3 Discriminatiegrond van de klachten figuur 5 / discriminatiegrond van de klacht Discriminatiegrond Ras / afkomst / huidskleur Antisemitisme Godsdienst / levensovertuiging Hetero of homoseksuele gerichtheid Geslacht Leeftijd Nationaliteit Handicap of chronische ziekte Burgerlijke staat 4 5 Arbeidsduur 1 Politieke gezindheid 4 4 Anders Totaal In figuur 5 is het aantal klachten over 2008 en 2009 uitgesplitst naar de gronden waar het (vermeende) onderscheid betrekking op heeft. De meeste klachten in 2009 betreffen discriminatie op grond van ras (336) gevolgd door leeftijd (175). Ras Het aantal klachten dat over discriminatie op grond van ras in respectievelijk 2008 en 2009 werd ingediend is 232 en 336. Onder discriminatie op grond van ras wordt mede discriminatie op grond van afkomst of huidskleur verstaan. Het begrip ras dient overeenkomstig de definitie in het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (IVUR) en vaste jurisprudentie van de Hoge Raad ruim te worden uitgelegd en omvat tevens: huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming. Ook fysieke, etnische, geografische, culturele, historische of godsdienstige kenmerken kunnen ertoe leiden dat er sprake is van discriminatie op grond van ras. 17

18 casus F Geen verbouwing voor homopaar In de zomer besluiten Aart en zijn echtgenoot Egbert om hun huis te laten verbouwen. Na de vakantie sturen ze de schetsen per naar een bouwbedrijf met het verzoek om een prijsopgave. Ze hebben gehoord dat het bedrijf gunstige offertes maakt. Ze krijgen al snel een reactie terug van de eigenaar van het bouwbedrijf. In de bedankt de eigenaar voor de opgestuurde schetsen en vraagt of Aart een mannelijke partner heeft zoals blijkt uit het adres. Hij schrijft verder: Sorry, maar als dat zo is dan passen we niet bij elkaar. Dit druist te sterk tegen mijn principes in. Ik denk dat we daardoor te veel een verstoorde samenwerking zullen hebben. Het bouwbedrijf wil dus om principiële redenen geen zaken doen. In eerste instantie heeft Egbert er wel begrip voor en stuurt het bouwbedrijf een dat ze dan maar niet moeten samenwerken. Aart is het hier eigenlijk niet mee eens, hij voelt zich beledigd en overtuigt Egbert dat het toch te gek voor woorden is. Ze besluiten alsnog een klacht in te dienen bij het MDRA. De klachtbehandelaar van het MDRA stuurt een brief naar het bouwbedrijf met daarin de stelling dat het bedrijf verboden onderscheid maakt bij het aanbod van diensten/goederen op grond van homoseksuele gerichtheid. De directeur van het bouwbedrijf beroept zich op vrijheid van meningsuiting en zegt zijn beslissing te baseren op het christelijke geloof waarin de bijbel de leidraad is. Hij vindt dat hij zijn eigen klantenkring mag kiezen en houdt er van open kaart te spelen. De klachtbehandelaar van het MDRA vertelt Aart dat hij kan kiezen. Hij kan een oordeel vragen van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB), of aangifte doen bij de politie of officier van justitie op grond van artikel 429quarter uit het Wetboek van Strafrecht. In het eerste geval is het oordeel niet bindend en volgt er geen sanctie als het bouwbedrijf volhardt in het weigeren van de samenwerking. In het laatste geval kan er wel een boete worden opgelegd als de rechter het bouwbedrijf schuldig acht, maar kan de procedure lang gaan duren. Aart besluit aangifte te doen. Het strafrechtelijk onderzoek loopt nog. 18

19 Godsdienst / levensovertuiging Het aantal klachten over discriminatie op grond van godsdienst / levensovertuiging is fors gedaald van 99 klachten in 2008 naar 67 klachten in Het hoge aantal klachten in 2008 werd veroorzaakt door de vele klachten die het MDRA ontving naar aanleiding van de film Fitna. Volgens vaste jurisprudentie van de CGB dient het begrip godsdienst overeenkomstig het door de Grondwet en internationale mensenrechtenverdragen gewaarborgde recht op vrijheid van godsdienst ruim te worden uitgelegd en omvat het niet alleen het huldigen van een geloofsovertuiging, maar ook het zich ernaar gedragen. Dit laatste aspect duidt op een handelingsvrijheid die betrokkenen onder meer in staat stelt om hun leven volgens godsdienstige voorschriften en regels in te richten en hier ook anderszins gestalte aan te geven in de eigen leefsituatie en omgeving. Hieruit vloeit voort dat de AWGB ook bescherming biedt aan gedragingen die, mede gelet op hun karakter en op de betekenis van godsdienstige voorschriften en regels, rechtstreeks uitdrukking geven aan een godsdienstige overtuiging. Onder levensovertuiging wordt verstaan een min of meer coherent stelsel van ideeën, waarbij sprake is van fundamentele opvattingen over het menselijk bestaan. Daarbij is het noodzakelijk dat deze opvattingen niet slechts individueel worden gehuldigd, maar dat sprake is van gemeenschappelijke opvattingen. Het merendeel van de klachten op deze grond is ingediend door moslims die vanwege hun godsdienst met discriminatie worden geconfronteerd. Met name vrouwen die een hoofddoek dragen, alsmede mannen die vanuit religieuze overtuiging een baard laten staan, krijgen hiermee te maken bij het vinden van een stageplaats dan wel het verkrijgen of behouden van een baan. Het indienen van een klacht over een dergelijke zaak leidt in nagenoeg alle gevallen tot bijstelling van het beleid. Hetero- en homoseksuele gerichtheid Het aantal klachten op grond van hetero- en homoseksuele gerichtheid is aanzienlijk gestegen. In 2008 werden 55 klachten op deze grond ingediend en in 2009 ging het om 89 klachten. Het gaat hierbij om incidenten, veelal in de openbare ruimte en in de woonomgeving, gericht tegen personen met een homoseksuele gerichtheid. Gezien de aard van de incidenten (uitschelden, mishandeling, discriminatie door omwonenden) is de sanctionerende werking van het strafrecht doorgaans een geschikter middel om dergelijk gedrag te beteugelen. Het MDRA werkt hierbij nauw samen met het COC, de politie en het Openbaar Ministerie teneinde: de meldingsbereidheid te vergroten; beter zicht te krijgen op het aantal geweldgerelateerde incidenten; 19

20 de strafrechtelijke afhandeling van deze zaken te professionaliseren. Geslacht In 2009 is het aantal klachten van verboden onderscheid op grond van geslacht licht gedaald. In 2008 betrof het 151 klachten en in 2009 zijn 140 klachten ingediend. In zaken over gender-discriminatie gaat het veelal om vrouwen die ongelijk worden behandeld ten opzichte van mannen. Denk hierbij aan minder gunstige arbeidsvoorwaarden zoals salaris, promotie, doorstroom en zwangerschapszaken. In enkele klachten ging het echter om mannen die nadelig worden behandeld ten opzichte van vrouwen. Klachten van transgenders die te maken hebben met discriminatie vallen eveneens onder de discriminatiegrond geslacht. Nationaliteit In 2009 zijn door het meldpunt 36 klachten over onderscheid op grond van nationaliteit in behandeling genomen. In 2008 werden 28 klachten over deze discriminatiegrond ingediend. Klachten hebben veelal betrekking op het onder minder gunstige voorwaarden aanbieden van goederen en diensten aan personen die niet beschikken over een Nederlands paspoort of die in het bezit zijn van een tijdelijke verblijfsvergunning. Evenals in voorgaande jaren waren het vooral de acceptatievoorwaarden van aanbieders van mobiele telefonie en internetbankieren die onderscheid op grond van nationaliteit opleverden. In een enkel geval wordt onderscheid op grond van nationaliteit gemaakt bij het aanbieden van een vacature. Onderscheid op grond van nationaliteit is alleen toegestaan als het onderscheid is gebaseerd op algemeen bindende voorschriften of ongeschreven regels van internationaal recht en in gevallen waarin de nationaliteit bepalend is. In het Besluit gelijke behandeling worden de toegestane uitzonderingen expliciet genoemd. Antisemitisme Het aantal klachten dat werd ingediend op grond van antisemitisme is ten opzichte van vorig jaar meer dan verdubbeld. Acties van het Israëlische leger in de Gazastrook resulteerden in een toename van antisemitische uitingen in Amsterdam. In 2008 werden 17 klachten over antisemitisme in behandeling genomen. In 2009 bedroeg het aantal klachten 41. Hoewel antisemitisme in het Wetboek van Strafrecht noch in de AWGB als aparte grond is opgenomen en onder het begrip ras dan wel godsdienst valt, hebben de anti-discriminatie bureaus en meldpunten ervoor gekozen hiervan een aparte categorie te maken. Het verdient aanbeveling om ook landelijk afspraken te maken om klachten over discriminatie die betrekking hebben op islamofobie apart te rubriceren. 20

21 casus G Queers and dykes only Maandagnacht staat Maarten met zijn vriendin wat te drinken in een homocafé. Als hij even staat te zoenen met zijn vriendin vraagt een medewerker hem de homo-uitgaansgelegenheid te verlaten omdat hij met zijn vriendin staat te zoenen. Dat begrijpt Maarten niet want om hen heen staan homostellen ook te zoenen. Maarten zegt tegen de medewerker dat een homo-uitgaansgelegenheid toch juist als doelstelling heeft niet te discrimineren, waarop de medewerker wijst naar een bordje waarop staat: queers and dykes only. Deze tekst doet Maarten sterk denken aan slegs vir blankes tijdens de apartheid in Zuid Afrika. Dat zegt hij ook tegen de medewerker die hem dan nogmaals gebaart het pand te verlaten. Maarten dient een klacht in bij het MDRA. De klachtbehandelaar van het MDRA bevestigt dat een uitgaansgelegenheid wettelijk verplicht is om zowel mannen als vrouwen toe te laten en geen direct onderscheid mag maken naar seksuele gerichtheid. Wel wijst de klachtbehandelaar nog even op het belang voor homo s om een ruimte te hebben waar ze in een veilige homosfeer kunnen zijn. Het MDRA stuurt een brief naar de betreffende uitgaansgelegenheid. Er komt snel een reactie. De klacht is besproken, en volgens de directie had het incident niet mogen gebeuren. De brief bevat een excuus aan Maarten en de uitnodiging om het incident nog te komen bespreken als Maarten dat ook wil. 21

22 Handicap of chronische ziekte Het aantal klachten dat is ingediend op grond van handicap of chronische ziekte is sterk toegenomen. In 2008 werden 24 klachten in behandeling genomen. In 2009 heeft het MDRA 49 zaken behandeld. Een mogelijke verklaring voor deze toename is de aandacht voor deze discriminatiegrond in de regionale en landelijke campagnes. De WGBH/CZ verbiedt het maken van onderscheid bij arbeid, het vrije beroep en beroepsonderwijs. Wat betreft arbeid heeft de wet betrekking op alle facetten van de arbeidsverhouding, van de aanbieding van een betrekking tot en met het beëindigen van de arbeidsverhouding, dus ook: arbeidsbemiddeling, arbeidsvoorwaarden, scholing, bevordering en arbeidsomstandigheden. Ten aanzien van het onderwijs gold de wet tot en met eind juli 2009 alleen voor het beroepsonderwijs. Vanaf 1 augustus 2009 is de wet uitgebreid met primair en voortgezet onderwijs (met uitzondering van speciaal onderwijs) Burgerlijke staat Het aantal klachten dat is ingediend over de discriminatiegrond burgerlijke staat is al jaren stabiel. Onderscheid op deze grond heeft betrekking op onderscheid bij de in Nederland erkende vormen van samenlevingsverbanden. Arbeidsduur Op grond van arbeidsduur is in 2009 geen klacht ingediend. Verboden onderscheid op deze grond heeft betrekking op het nadelig behandelen van personen met een parttime baan ten opzichte van personen met een fulltime baan. Politieke gezindheid In 2009 werden net als in klachten ingediend op grond van politieke gezindheid. Deze klachten hebben veelal betrekking op het weigeren van diensten aan personen op grond van hun lidmaatschap van een politieke partij. Anders Onder de discriminatiegrond anders zijn klachten opgenomen van personen die worden benadeeld op een grond die niet onder de reikwijdte van de gelijkebehandelingswetgeving valt. 22

23 4 Afkomst klachtindiener en terrein/grond/aard van de klachten De afkomst van de klachtindieners is door de jaren heen in percentages ongeveer gelijk gebleven. De percentages staan in figuur 6. De figuren 7 en 8 geven een overzicht van de afkomst van de klachtindiener in relatie tot het terrein en de grond van de klachten. De verschillende terreinen van de klachten uitgesplitst per gemeente zijn weergegeven in figuur 9. Daarna volgt een korte uitleg over de verschillende terreinen. Onder Arbeid geeft figuur 10 een overzicht van de verschillende soorten arbeidsklachten zoals arbeidsvoorwaarden en ontslag. De discriminatiegrond en de aard van de klachten komen aan bod in figuren 11 t/m 13. figuur 6 / afkomst klachtindiener 0,8 % Antillen 30,6 % 10,3 % Marokko Nederland Turkije 33 % Suriname Overig Europa 3,7 % 2,6 % 3,1 % 1,8 % 4,7 % 6,3 % 3,1 % Overig Afrika Overig Amerika Overig Azië Onbekend Organisatie / n.v.t. figuur 7 / terrein van de klachten Arbeid 1,8 % 7,3% 0,8 % 2,7 % 5,8% 47,2 % Buurt en wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening 4,6 % 2,4 % 1,7 % 5,7 % 7,7 % 5,9 % 6,4 % Horeca en amusement Huisvesting Media / reclame Onderwijs Politie / vreemdelingendienst / OM Privésfeer Publieke en politieke opinie 23 Sport en recreatie Overig (merendeel openbare ruimte)

24 figuur 8 / afkomst klachtindiener / terrein van de klacht (2009) Arbeid Buurt en wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca en amusement Huisvesting Media en reclame Onderwijs Anders Politie, vreemdelingendienst, OM Privésfeer Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Totaal Antillen Marokko Nederland Turkije Suriname Overig Europa Overig Afrika Overig Amerika Overig Azië Onbekend Organisatie / n.v.t. Totaal

25 figuur 9 / klachten per gemeente naar terrein (2009) Aalsmeer Amstelveen Amsterdam Diemen Ouder Amstel Uithoorn Totaal Arbeid Buurt en wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca en amusement Huisvesting Media / reclame Onderwijs Politie,vreemdelingendienst, OM Privésfeer 8 8 Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Overig (vnl. openbare ruimte) Totaal

26 Arbeid figuur 10 / uitsplitsing arbeidsklachten Soort klacht Arbeidsbemiddeling 9 3 Werving en selectie Arbeidsvoorwaarden / arbeidsomstandigheden (werkvloer) Promotie / doorstroming 3 3 Ontslag Overig 6 Totaal De klachten over het terrein arbeid (463 in 2008 en 455 in 2009) hebben betrekking op de volgende geledingen van de arbeidsverhouding: Bemiddeling. Het betreft het handelen of nalaten door organisaties zoals Centra voor Werk en Inkomen (CWI), uitzendorganisaties en headhuntersbureaus. Voorbeelden zijn het stellen of instemmen met discriminatoire functie-eisen van de opdrachtgever. Het toetreden tot de arbeidsmarkt: werving en selectie. Ook hier kunnen functie-eisen leiden tot ongerechtvaardigd onderscheid, zoals taaleisen die hoger liggen dan voor de functie nodig is, afgewezen worden omdat de sollicitant met een Marokkaans of Surinaams accent spreekt, of omdat men in verband met leeftijd niet in het team zou passen. Met name vrouwen die vanuit religieuze overtuiging een hoofddoek dragen, worden bij sollicitaties geconfronteerd met werkgevers die om tal van redenen (onder meer kledingvoorschriften en representativiteit) te kennen geven dat het dragen van een hoofddoek niet strookt met de gangbare bedrijfscultuur. De arbeidsvoorwaarden / arbeidsomstandigheden. Onder arbeidsvoorwaarden wordt begrepen alle afspraken die zijn gemaakt tussen de werkgever en werknemer, zoals: salaris, arbeidstijden, pauzetijden, takenpakket, functiewaardering, pensioen, kinderopvang en kledingvergoeding. Onder arbeidsomstandigheden wordt de dagelijkse interactie verstaan zoals contacten met collega s, leidinggevenden en klanten (werkvloer). Voorbeelden zijn discriminerende opmerkingen, pesterijen en het uitsluiten van collega s. Ook in het kader van de ARBO wetgeving heeft de werkgever een plicht om zorg te dragen voor een discriminatievrije werkomgeving. Het verbeteren van de arbeidspositie: doorstroming en promotie. Nog steeds komt het voor dat hogere (leidinggevende) functies niet aan vrouwen worden toegekend omdat de werkgever van mening is dat de functie niet te combineren is 26

27 casus H Miscommunicatie over hoofddoek Selma is met het laatste jaar van haar opleiding bezig en solliciteert bij een grote non-profit organisatie voor een bijbaan. Ze wordt uitgenodigd voor een gesprek en het gesprek verloopt prima. Tijdens het gesprek vraagt een van de leden van de sollicitatiecommissie naar haar opvoeding en het dragen van haar hoofddoek. Selma antwoordt dat ze op haar zestiende zelf besloten heeft een hoofddoek te gaan dragen. Na een paar dagen gaat de telefoon en Selma krijgt van een secretaresse te horen dat ze is afgewezen voor de functie omdat ze niet gemotiveerd genoeg is. Selma vermoedt dat haar hoofddoek de werkelijke reden is van de afwijzing en na het gesprek barst ze in huilen uit. Ze belt het MDRA voor advies. Het MDRA adviseert Selma om een lid van de sollicitatiecommissie telefonisch te vragen om een toelichting te geven op de afwijzing en vertelt dat dergelijke vragen over haar hoofddoek niet relevant zijn voor de functie. Als dat niets oplevert zal de klachtbehandelaar van het MDRA een brief voorbereiden om te versturen naar de organisatie. Selma belt en vraagt naar een van de leden van de sollicitatiecommissie. Als ze haar vermoedens uitspreekt over de afwijzing krijgt ze een verbaasde reactie van haar gesprekspartner. Die zegt dat ze meer collega s heeft die een hoofddoek dragen en dat de vragen aan Selma zijn gesteld omdat er plannen zijn binnen de organisatie een gebedsruimte in te richtten. Selma en zij hebben nog een goed gesprek over de echte reden van de afwijzing. Dat helpt Selma en ze besluit om eerst haar studie af te ronden omdat ze dat erg belangrijk vindt. Daar ligt op dit moment haar prioriteit. 27

28 met de zorg voor kinderen, dan wel dat hij of zij geen mogelijkheid wenst te bieden voor parttime werken. Het beëindigen van de arbeidsverhouding. Ook bij klachten betreffende ontslag blijkt het moeilijk om aannemelijk te maken dat één van de discriminatiegronden hierbij een rol heeft gespeeld. Een veelvoorkomend voorbeeld is het niet verlengen van tijdelijke contracten waardoor mensen die al wat ouder zijn worden gedupeerd: ze zijn wel goed om in te vallen maar wanneer zich een vaste baan voordoet, blijkt opeens dat alleen een medewerker met een jonge leeftijd daarvoor in aanmerking komt. Buurt en wijk Na arbeid wordt de grootste categorie gevormd door klachten over discriminatie op het maatschappelijke terrein buurt / wijkniveau. Deze klachten gaan over burenconflicten en incidenten die zich voordoen in de openbare ruimte. Andere klachten die in deze categorie zijn ondergebracht zijn doelbekladdingen, vernielingen en de gerichte verspreiding van pamfletten met een discriminerend karakter. Collectieve voorzieningen Klachten over collectieve voorzieningen houden verband met het handelen, of het nalaten door overheids- of niet commerciële instanties en organisaties, zoals gemeentelijke en provinciale diensten en ministeries. Klachten kunnen betrekking hebben op de sociale zekerheid, de gezondheidszorg en het welzijnswerk. Door de geleidelijke privatisering van overheidsdiensten, zoals het openbaar vervoer, is deze categorie klachten feitelijk verplaatst naar commerciële dienstverlening. Horeca en amusement Het aantal klachten over horeca en amusement (55) is gestegen ten opzichte van het vorige verslagjaar, toen 44 klachten werden ingediend. Het gaat hierbij veelal om klachten van jonge allochtonen. Sinds de campagne Wij Amsterdammers heeft het MDRA zich specifiek op deze doelgroep gericht. Door het geven van voorlichting en workshops tracht het MDRA de bekendheid te vergroten en de jongeren te motiveren om melding te doen. 75% van de klachten heeft betrekking op het deurbeleid van horecagelegenheden. In 2006 heeft het MDRA in samenwerking met de gemeente, politie, horeca-eigenaren en jongerenorganisaties het Panel Deurbeleid opgericht. Jongeren die onterecht menen te worden geweigerd aan de deur van een uitgaansgelegenheid kunnen dit melden. Het Panel doet onderzoek of de weigering terecht was. Ook werkt het Panel aan de uni- 28

29 formering van het deurbeleid zodat de huisregels aan de deur en op de website van de club helder zijn en geen discriminatoire toelatingseisen bevatten. Zie pagina 42 voor meer informatie over het Panel Deurbeleid. Onderwijs en openbare orde De categorie onderwijs betreft klachten over toelating, inschrijving, verhouding tussen docent en leerling en tussen leerlingen onderling. Vrouwen die vanwege het dragen van een hoofddoek als stagiair worden geweigerd vallen hier niet onder. Stage wordt beschouwd als arbeidsovereenkomst en valt om die reden onder de categorie arbeid. De categorie openbare orde is een verzamelnaam voor klachten over het optreden van de politie, de Vreemdelingendienst, de Koninklijke Marechaussee en het Openbaar Ministerie. De klachten die hierover door het MDA in behandeling zijn genomen, gaan veelal over het optreden van de politie bij het opnemen van een aangifte / sepot en het staande houden of aanhouden op straat. Klachten over de Koninklijke Marechaussee gaan over de bejegening van bezoekers of passagiers door douane-ambtenaren op de luchthaven Schiphol. 29

30 figuur 11 / uitsplitsing naar terrein en grond van de klacht (2009) Terrein Grond Afkomst / kleur / ras Antisemitisme Godsdienst / levensovertuiging Seksuele gerichtheid Geslacht Leeftijd Nationaliteit Handicap of chronische ziekte Burgerlijke staat Politieke gezindheid Arbeidsduur Anders Totaal Arbeid Buurt/wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca/amusement Huisvesting Media/reclame Onderwijs Overig (veelal openbare ruimte) Openbare orde * Privésfeer Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Totaal * politie / vreemdelingendienst / OM 30

31 Aard van de klacht en discriminatiegrond De antidiscriminatiebureaus (ADB s) in Nederland hebben landelijke afspraken over de te registeren gegevens, waaronder de gronden en de aard van de discriminatie-incidenten. De geregistreerde gegevens worden gepubliceerd in jaarverslagen en landelijk verzameld voor onderzoeksdoeleinden. figuur 12 / aard van de klacht Aard Omstreden behandeling Vijandige bejegening Geweld Bedreiging 8 4 Overig 5 10 Totaal Bij omstreden behandeling worden mensen beperkt in de toegang tot diensten en voorzieningen, of worden ze daar in het geheel van uitgesloten. Er is sprake van vijandige bejegening als er uitingen worden gedaan van opvattingen, gedragingen en daden waarbij sprake is van discriminatoir onderscheid, dat kwetsend is of als zodanig wordt ervaren, angst of commotie teweeg kan brengen. De bejegening kan zowel mondeling als schriftelijk plaatsvinden. Bij geweld gaat het niet alleen om daadwerkelijk geweld, maar eveneens om pogingen tot geweld, waarbij discriminatie een rol speelt. Onder bedreiging vallen zowel mondelinge als schriftelijke uitingen gericht tegen personen of objecten, waarbij gerefereerd wordt aan de discriminatiegronden die vallen onder wetgeving. De categorie overig betreft incidenten die niet onder één van bovenstaande categorieën vallen. 31