Stabiliteit van de wervelkolom. Het team is net zo sterk als de zwakste speler

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stabiliteit van de wervelkolom. Het team is net zo sterk als de zwakste speler"

Transcriptie

1 Stabiliteit van de wervelkolom. Het team is net zo sterk als de zwakste speler Anatomie, Embryologie en Biomechanica ontwikkelen = aanpassen G-J Kleinrensink Afd. Neurowetenschappen-Anatomie & Lowlands Institute of Surgical and applied Anatomy (LISA)

2 uitgangspunt: stabiliteit van de wervelkolom als geheel is een team prestatie

3 belangrijke vragen wat zijn de spelers in dit team. wat is hun functie hoe oefenen zij hun functie uit

4 met betrekking tot de individuele spelers twee thema s : - ontwikkelen: vrijwel niets ontstaat spontaan - aanpassen: op elke ontwikkeling volgt een reactie ontwikkelen = aanpassen

5 ontwikkelen en aanpassen van: 1. het skelet 2. de gewrichten 3. de spieren 4. het bekken en de wervelkolom als geheel

6 embryologie skelet ontstaan wervels: week 4 uit de somieten ter weerszijden v.d. neurale buis

7 jonge leeftijd platte botten pijpbeenderen

8 jonge leeftijd Skelet: verbening verbening volgt de vascularisatie

9 jonge leeftijd skeletopbouw bij een negenjarige jongen epifysen/epifysairschijven distale femur

10 jonge leeftijd skeletopbouw bij een negenjarige jongen patella!

11 jonge leeftijd

12 inwerking krachten belasting betekent: inwerking van krachten.

13 inwerking krachten krachten zijn vectoren grootte en richting

14 inwerking krachten krachten zijn vectoren grootte - zwaartekracht - liggen vs. staan/zitten

15 inwerking krachten zwemmen toename van botmassa bij belasting: invloed van sporten fietsen wandelen hardlopen turnen gewichtheffen

16 inwerking krachten krachten zijn vectoren richting effect op bot (compressiekrachten) effect op bindweefsel (tractiekrachten)

17 inwerking krachten botmassa en architectuur worden dynamisch bepaald door: mechanische belasting i.e. de richting van inwerkende krachten Julius Wolff; Anatoom & Chirurg; von Humboldt Universität, Berlin: 1892 : "Das Gesetz der Transformation der Knochen,"

18 de gewrichten Anatomie, Embryologie en Biomechanica: ontwikkelen = aanpassen embryologie ontwikkeling van de verschillende soorten gewrichten B) junctura synovialis A) Primair gewricht C) j. cartilaginea D) j. fibrosa

19 invloed van bewegen Vol. 37 No. 2, March/April 200; pp Differential effects of embryonic immobilization on the development of fibrocartilaginous skeletal elements Borjana Mikic, PhD; Tiffany L. Johnson, BS; Abhinav B. Chhabra, MD; Benjamin J. Schalet, MS; Marcy Wong, PhD; Ernst B. Hunziker, MD prachtig voorbeeld van ontwikkelen = aanpassen ontwikkeling van de menisci in een geïmmobliseerd kippenembryo

20 normaal geimmobiliseerd dag 8 verstoorde ontwikkeling menisci t.g.v. immoblisatie; dag 11 menisci ontwikkelen zich eigenlijk niet! dag 13

21 spieren Anatomie, Embryologie en Biomechanica: ontwikkelen = aanpassen

22 embryologie embryologie skeletspiersysteem ~ dag 40 spiersegmenten volgen de zenuwsegmenten; zenuwen worden a.h.w. meegetrokken (vb. n phrenicus, vanuit C4)

23 embryologie ontwikkeling skeletspiersysteem ~ 41 dagen spieren extremiteiten ontwikkelen uit cervicale en lumbale myotomen

24 krachten en opnieuw: tractie en compressie

25 krachten Aspecten aan de spierontwikkeling aanhechting van de spier aan het bot: vezels v. Sharpey

26 krachten twee theorieën: Aspecten aan de spierontwikkeling 1) de plug

27 krachten twee theorieën: Aspecten aan de spierontwikkeling 2) de chinese vinger (chinese finger trap)

28 aanhechtingen klinisch interessant: spierbevestigingen aan het skelet

29 aanhechtingen spieraanhechtingen bij een negenjarige jongen trochanter maior & - minor

30 aanhechtingen spieraanhechtingen bij een negenjarige jongen spina iliaca anterior sup. & tuber ischiadicum

31 aanhechtingen spieraanhechtingen bij een negenjarige jongen tuberositas tibiae

32 bekken en wervelkolom Anatomie, Embryologie en Biomechanica: ontwikkelen = aanpassen

33 embryologie

34 embryologie

35 embryologie

36 aanpassingsstoornis wervelkolom groeizones (breedte groei) & sluitplaten (lengtegroei)

37 aanpassingsstoornis m. Scheuermann Holger Werfel Scheuermann ( ), Deense orthopaed Christian Georg Schmorl ( ), Duits patholoog

38 belasting van de wervelkolom (grote) belasting en de rol van fascies in de wervelkolom hoe kan dit???

39 belasting van de wervelkolom samenwerkingspieren en fascies

40 belasting van de wervelkolom mechanisme: de spieren, omgeven door de (stijve) fascie, vormen vloeistofkolommen rond de gesegmenteerde wervelkolom wanneer de spieren contraheren expanderen zij tegen de stugge, niet elastische fascie er ontstaat een verhoogde druk in de vloeistofkolommen de vloeistofkolommen vormen zodoende een instant, tailor made stabilisatie van de wervelkolom.

41 belasting van de wervelkolom gevolg: optimale krachtsverdeling in de discus

42 belasting van de wervelkolom echter: a-symmetrische ontwikkeling van deze gespiraliseerde fasciestructuur kan leiden tot a-symmetrische krachten scoliose

43 S-I gewricht Rol van het S-I gewricht in het ontstaan van een scoliose

44 S-I gewricht S-I gewricht van negenjarige jongen kraakbeenoppervlak sacrum: hyaline ilium: fibreus

45 S-I gewricht Statiekverandering t.g.v. S-I ontwikkelingsstoornissen hypothese: hypermobiliteit in S-I gewricht standsverandering bekken compensatoire scoliose

46 conclusie: niet iedere afwijking leidt tot klachten: dysbalans belasting belastbaarheid } } compensatie echter: dit mooie mechanisme verloopt buiten onze waarneming om en dus:

47 compensatie/aanpassen = eindig teveel/ te lang dysbalans = decompensatie en dus kan het zijn dat we (op de lange duur) toch moeten boeten voor onze (mechanische) zonden

48 vragen?

Theorie-examen anatomie 12 januari 2007

Theorie-examen anatomie 12 januari 2007 Theorie-examen anatomie 12 januari 2007 1. Welke uitspraak met betrekking tot spiercontracties is altijd juist? A. Bij concentrische contracties wordt de spanning in de spier kleiner. B. Bij excentrische

Nadere informatie

Anatomie. Hier volgen 50 opgaven. Bij elke opgave zijn drie antwoorden gegeven. Slechts één van deze antwoorden is het goede.

Anatomie. Hier volgen 50 opgaven. Bij elke opgave zijn drie antwoorden gegeven. Slechts één van deze antwoorden is het goede. Examenstichting Perimedische Opleidingen Diploma: sportmassage, massage, wellness massage 22 januari 2010, Beschikbare tijd: 60 minuten Anatomie Aanwijzing: Hier volgen 50 opgaven. Bij elke opgave zijn

Nadere informatie

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006.

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. 1. Wat is de diafyse van een pijpbeen? A. Het uiteinde van een pijpbeen. B. Het middenstuk van een pijpbeen. C. De groeischijf. 2. Waar bevindt zich de pink, ten

Nadere informatie

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met

Nadere informatie

Anatomie van de heup. j 1.1

Anatomie van de heup. j 1.1 j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal

Nadere informatie

voetverzorging uit Bakens & Zadkine Informatie mbtstof Anatomie Voetverzorging eindtermen

voetverzorging uit Bakens & Zadkine Informatie mbtstof Anatomie Voetverzorging eindtermen Voetverzorging Informatie mbtstof Anatomie voetverzorging uit Bakens & Zadkine eindtermen Beenderen onderste extremiteiten Focus bekken Oefening locatie beenderen in menselijk lichaam http://www.memorizer.net/nl/menselijk_lichaam/skelet/0

Nadere informatie

Theorie - herexamen Anatomie 23 mei 2008

Theorie - herexamen Anatomie 23 mei 2008 Theorie - herexamen Anatomie 23 mei 2008 1. Wat gebeurt er bij een excentrische contractie van een spier? A. De spier wordt korter. B. De spier wordt langer. C. De spierlengte blijft gelijk. 2. In welk

Nadere informatie

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met

Nadere informatie

Theorie-examen anatomie 25 januari 2008

Theorie-examen anatomie 25 januari 2008 Theorie-examen anatomie 25 januari 2008 1. Welke van de volgende spieren is eenkoppig? A. De m. biceps brachii. B. De m. coracobrachialis. C. De m. gastrocnemius. 2. Welke van de volgende spieren geeft

Nadere informatie

De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART. Opdracht 1. A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris

De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART. Opdracht 1. A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART Opdracht 1 A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris C = caput femoris D = trochanter major E = collum femoris F = M. obturatorius internus

Nadere informatie

6. Van welk deel van de wervelkolom is de vertebra prominens een onderdeel? 7. Hoe wordt de binnenste laag van het gewrichtskapsel genoemd?

6. Van welk deel van de wervelkolom is de vertebra prominens een onderdeel? 7. Hoe wordt de binnenste laag van het gewrichtskapsel genoemd? Examen anatomie januari 2009 1. Wat kan gesteld worden van slow twitch spiervezels? A. Ze hebben een groot agonistisch vermogen. B. Ze hebben een groot anaeroob vermogen. C. Ze hebben een groot aeroob

Nadere informatie

5 Bot tussenstof bestaat behalve uit calciumzouten eveneens uit: a) Fibreuze vezels b) Elastische vezels c) Reticulaire vezels d) Collagene vezels 6

5 Bot tussenstof bestaat behalve uit calciumzouten eveneens uit: a) Fibreuze vezels b) Elastische vezels c) Reticulaire vezels d) Collagene vezels 6 Oefenvragen 1 De diafyse van een pijpbeen; a) Is het middenstuk van een pijpbeen b) Is onderdeel van de gewrichten c) Bevind zich aan de uiteinden van een pijpbeen d) Bevind zich vlak onder het periost

Nadere informatie

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie

Nadere informatie

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak j1 Anatomie van de heup As Vlak Beweging De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae; en het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. transversaal

Nadere informatie

Pilates workshops met Ton Voogt & Michael Fritzke 14 en 15 oktober 2016

Pilates workshops met Ton Voogt & Michael Fritzke 14 en 15 oktober 2016 Pilates workshops met Ton Voogt & Michael Fritzke 14 en 15 oktober 2016 Op 14 en 15 oktober organiseert Frits van der Werff Pilatesstudio internationale pilatesworkshops met master trainer teachers Ton

Nadere informatie

1. BEKKENGORDEL EN HEUP

1. BEKKENGORDEL EN HEUP Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT Het bekken is een beenderige ring bestaande uit vier verschillende botten die onderling verbonden zijn met stevige ligamenten: Sacrum

Nadere informatie

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg Anatomy is destiny Sigmund Freud Belangrijkste botten Nomenclatuur Reina Welling WM/SM-theorieles 1 Osteologie bekken en onderste extremiteit Myologie spieren bovenbeen Met dank aan Jolanda Zijlstra en

Nadere informatie

Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom

Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom Belangrijkste anatomische structuren van de wervelkolom Om uw rugklachten beter te kunnen begrijpen is een basiskennis van de rug noodzakelijk. Het Rughuis heeft in haar behandelprogramma veel aandacht

Nadere informatie

Fysiotherapie na een operatie aan een hernia of stenose in de lage rug. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis

Fysiotherapie na een operatie aan een hernia of stenose in de lage rug. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Fysiotherapie na een operatie aan een hernia of stenose in de lage rug Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Algemene informatie rug en hernia 2 2.1 Bouw van de wervelkolom

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46

Inhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46 Inhoud Inleiding 1 1 Anatomie van de heup 3 1.1 Anteflexie 4 1.2 Retroflexie 6 1.3 Abductie 7 1.4 Adductie 8 1.5 Exorotatie 9 1.6 Endorotatie 12 1.7 Ligamenten van de heup 12 1.8 Schema 14 2 Anatomie van

Nadere informatie

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Dr.ir. A. de Lange Fontys Paramedische Hogeschool Opleiding Podotherapie Eindhoven Inhoud 1. Conclusies 2. Functie van knie-orthesen 3. Belastingen

Nadere informatie

VGN immobilisatieprotocollen

VGN immobilisatieprotocollen VGN immobilisatieprotocollen VGN immobilisatieprotocollen INLEIDING De VGN immobilisatieprotocollen bevatten de richtlijnen die bepalen waar een correct aangelegd gipsverband aan hoort te voldoen. De immobilisatieprotocollen

Nadere informatie

Liesblessure, een hinderlijke aandoening of toch niet?

Liesblessure, een hinderlijke aandoening of toch niet? NGS KENNISDAG 2018 Liesblessure, een hinderlijke aandoening of toch niet? Gastdocenten Wim Wildeman Bennie Theunissen Liesblessure Definitie: een liesblessure is een aandoening die wordt waargenomen in

Nadere informatie

Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening. Ilium in sluiting. Bekken in sluiting

Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening. Ilium in sluiting. Bekken in sluiting Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening Tijdens de verlengings- en verkortingstests : Het OL verlengt doch verkort niet. Articulaire uitleg : het

Nadere informatie

Anatomie / fysiologie Circulatie. Spierweefsel. Spierweefsel indeling. Cxx53 13 en 14 Spieren Skelet

Anatomie / fysiologie Circulatie. Spierweefsel. Spierweefsel indeling. Cxx53 13 en 14 Spieren Skelet Anatomie / fysiologie Circulatie Cxx53 13 en 14 Spieren Skelet FHV2009 / Cxx53 13+14 / Anatomie & Fysiologie - Circulatie 1 Spierweefsel Spiercellen gekenmerkt door aanwezigheid van in serie geschakelde

Nadere informatie

Bouw van een skeletspier

Bouw van een skeletspier Reina Welling WM/SM-theorieles 5 Met dank aan Jolanda Zijlstra en Bart van der Meer Bouw van een skeletspier faculty.etsu.edu Welke eigenschappen horen bij type I en welke bij type II spiervezels? Vooral

Nadere informatie

Jackelien Van Laere Dienst Orthopedie en Traumatologie Universitair ziekenhuis Gent. Belang van fysiotherapie - revalidatie

Jackelien Van Laere Dienst Orthopedie en Traumatologie Universitair ziekenhuis Gent. Belang van fysiotherapie - revalidatie Jackelien Van Laere Dienst Orthopedie en Traumatologie Universitair ziekenhuis Gent Belang van fysiotherapie - revalidatie Mijn link met osteoporose Dienst traumatologie VKO Arbeidsongevallen Na val Spontane

Nadere informatie

Hoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje

Hoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje Gerian Huitema orthopedisch chirurg Komen minder vaak voor dan letsels van het perifere skelet Leiden tot aanzienlijke invaliditeit en de slechtste functionele uitkomsten (Hu et al 1996, Fisher et al 2006).

Nadere informatie

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg)

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) 3. ENKEL EN VOET 3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus

Nadere informatie

Rugklachten bij turnen. Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010

Rugklachten bij turnen. Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010 Rugklachten bij turnen Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010 www.smautrecht.nl www.estherschoots.nl Wat gaan we doen: Rugbelasting bij turnen Turnen en rugklachten: epidemiologie Aandoeningen van de

Nadere informatie

Cervicale fusie. Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare

Cervicale fusie. Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare Cervicale fusie Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare 1. Anatomie van cervicale wervelkolom Vanuit de hersenen loopt ons ruggenmerg als een buis naar ons staartbeen, beschermd door een beenderige

Nadere informatie

1 De wervelkolom Een hernia Het stellen van de diagnose Wanneer opereren? Een herniaoperatie... 5

1 De wervelkolom Een hernia Het stellen van de diagnose Wanneer opereren? Een herniaoperatie... 5 Lumbale Hernia Inhoudsopgave 1 De wervelkolom... 1 2 Een hernia... 2 3 Het stellen van de diagnose... 4 4 Wanneer opereren?... 4 5 Een herniaoperatie... 5 6 Na de operatie... 5 7 Operatierisico s... 6

Nadere informatie

1.2.3 Vooruitblik... 9

1.2.3 Vooruitblik... 9 XIII 1 Bindweefsel als een organiserend systeem...................................... 1 1.1 Van scheiden en verbinden............................................................ 2 1.2 Verbinden en scheiden

Nadere informatie

Je lichaam als een kinetische keten

Je lichaam als een kinetische keten Je lichaam als een kinetische keten De kinetische keten in het kort Voet stabiliteit Enkel mobiliteit Knie stabiliteit Heup mobiliteit Lumbale wervels (onderrug) stabiliteit Thoracale wervels (bovenrug)

Nadere informatie

Houding is een kunstige zaak

Houding is een kunstige zaak Contactdag Marfan, Fysiotherapie denker_small.jpg www.byrodin.nl 250x300 François Gérard, Portret van François Gérard, Portret van François Gérard, Portret van keizerin Joséphine.jpg www.artifex.nu Houding

Nadere informatie

Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom

Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom Bewegingsleer Deel III De romp en wervelkolom Bewegingsleer Deel III De romp en de wervelkolom I.A. Kapandji Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij

Nadere informatie

Oefenvragen les 7. 1) Wat voor soort gewricht is het art radiocarpea? A) Eigewricht B) Kogelgewricht C) Lengtescharnier D) Zadelgewricht

Oefenvragen les 7. 1) Wat voor soort gewricht is het art radiocarpea? A) Eigewricht B) Kogelgewricht C) Lengtescharnier D) Zadelgewricht 1) Wat voor soort gewricht is het art radiocarpea? A) Eigewricht B) Kogelgewricht C) Lengtescharnier D) Zadelgewricht Oefenvragen les 7 2) Hoe is een ware rib (costavera) met de wervelkolom verbonden?

Nadere informatie

Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare LUMBALE KANAAL STENOSE WAARVOOR DECOMPRESSIE

Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare LUMBALE KANAAL STENOSE WAARVOOR DECOMPRESSIE Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare LUMBALE KANAAL STENOSE WAARVOOR DECOMPRESSIE 1. Wat is lumbale kanaal stenose? De lumbale kanaalstenose of vernauwing van het lendenwervelkanaal is een

Nadere informatie

De lumbale beweeglijke prothese

De lumbale beweeglijke prothese 1 2 De lumbale beweeglijke prothese Wat is een lumbale beweeglijke prothese? Om deze operatie goed te kunnen begrijpen, eerst een woordje uitleg over de anatomie van onze wervelkolom. 3 Anatomie van de

Nadere informatie

Scoliose. (zijwaartse verdraaiing van de wervelkolom) Orthopedie. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Scoliose. (zijwaartse verdraaiing van de wervelkolom) Orthopedie. Locatie Hoorn/Enkhuizen Scoliose (zijwaartse verdraaiing van de wervelkolom) Orthopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Scoliose Wat is scoliose? Scoliose is een zijwaartse verdraaiing van de wervelkolom (Scoliose betekent in het Grieks

Nadere informatie

Dryneedling bij bekkenproblemen postpartum

Dryneedling bij bekkenproblemen postpartum Dryneedling bij bekkenproblemen postpartum Een nuttige Interventie Cecile Röst Introductie In onze praktijk sinds 1996 ongeveer 800 nieuwe vrouwelijke bekkenpijnpatiënten per jaar 90% komt tijdens de zwangerschap,

Nadere informatie

LUMBALE FUSIE of PLIF. (= posterieure lumbale interbody fusion)

LUMBALE FUSIE of PLIF. (= posterieure lumbale interbody fusion) 1 LUMBALE FUSIE of PLIF (= posterieure lumbale interbody fusion) 2 Wat is een lumbale fusie? Om goed te kunnen begrijpen wat een lumbale fusie precies is, eerst wat uitleg over de anatomie van de wervelkolom.

Nadere informatie

Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare. Cervicale Discusprothese

Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare. Cervicale Discusprothese Dienst orthopedie Stedelijk ziekenhuis Roeselare Cervicale Discusprothese 1. Anatomie van cervicale wervelkolom Vanuit de hersenen loopt ons ruggemerg als een buis naar ons staartbeen, beschermd door een

Nadere informatie

Lumbale spondylodese. Wervelkolom. Orthopedie

Lumbale spondylodese. Wervelkolom. Orthopedie Lumbale spondylodese Wervelkolom Orthopedie Inleiding U wordt binnenkort in het Amphia Ziekenhuis verwacht voor een operatie aan de wervelkolom. De orthopedisch chirurg zal deze operatie verrichten. Een

Nadere informatie

Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis

Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inleiding U bent patiënt op de afdeling neurologie van het IJsselland Ziekenhuis

Nadere informatie

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp 6 Merck Manual 2 De romp De romp is het centrale deel van het lichaam. In dit boek zullen we alleen ingaan op de romp als deel van het bewegingsapparaat en niet op de interne organen. De wervelkolom (columna

Nadere informatie

EFA Target Product Aanpak Marketing Onderscheidend Besluit

EFA Target Product Aanpak Marketing Onderscheidend Besluit Wij zijn een alliantie van fitness clubs met de grootste expertise op het gebied van fitness en fysieke herconditionnering. Wij voeren permanent wetenschappelijk onderzoek naar oefenmethodes en trainingsprogramma

Nadere informatie

LUMBALE DISCUS HERNIA

LUMBALE DISCUS HERNIA 1 2 LUMBALE DISCUS HERNIA Wat is een discus hernia? Om goed te kunnen begrijpen wat een discus hernia precies is, eerst een woordje uitleg over de anatomie van onze wervelkolom. 3 Anatomie van de wervelkolom

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lage rugklachten

Conservatieve behandeling van lage rugklachten 6074p ORT.039/1209.CV Zorgcommunicatie www.amphia.nl Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lage rugklachten

Conservatieve behandeling van lage rugklachten Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke u met uw behandelend orthopeed besproken heeft. Anatomie

Nadere informatie

De wervelkolom en rugklachten (Willem J.van der Ham, Orthopedisch chirurg, Gemini ziekenhuis, Den Helder)

De wervelkolom en rugklachten (Willem J.van der Ham, Orthopedisch chirurg, Gemini ziekenhuis, Den Helder) De wervelkolom en rugklachten (Willem J.van der Ham, Orthopedisch chirurg, Gemini ziekenhuis, Den Helder) Problemen en ziekten van de rug komen zeer frequent voor, maar zijn beter te begrijpen als je weet

Nadere informatie

Derde Nationale SCHOUDER congres Joint Together Flexibility matters

Derde Nationale SCHOUDER congres Joint Together Flexibility matters propriocepsis Stabiliteit door bestaat flexibliteit niet! De cruciale rol van het tastlicaampje van Ruffini Derde Nationale SCHOUDER congres Joint Together Flexibility matters G-J Kleinrensink Dept. of

Nadere informatie

BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN

BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN BUSQUET METHODE DE FYSIOLOGISCHE KETTINGEN GLOBALE OPLEIDINGSDOELSTELLINGEN VAN DE METHODE VAN FYSIOLOGISCHE KETTINGEN: Opleiding in de goede werking van het menselijk lichaam Opleiding in compensaties

Nadere informatie

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 15e jrg 1997, no. 3 (pp )

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 15e jrg 1997, no. 3 (pp ) Auteur(s): F. van de Beld Titel: De validiteit van de m. rectus femoris lengtetest Jaargang: 15 Jaartal: 1997 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers: 146-157 Deze online uitgave mag, onder duidelijke

Nadere informatie

STABILISERENDE OPERATIE VAN DE KNIESCHIJF BIJ VOORSTE KNIE PIJN EN INSTABILITEIT

STABILISERENDE OPERATIE VAN DE KNIESCHIJF BIJ VOORSTE KNIE PIJN EN INSTABILITEIT STABILISERENDE OPERATIE VAN DE KNIESCHIJF BIJ VOORSTE KNIE PIJN EN INSTABILITEIT Inleiding U gaat geopereerd worden vanwege instabiliteit van uw knieschijf of pijn. Dat kan om twee soorten operaties gaan,

Nadere informatie

Ziekte van Forestier (DISH)

Ziekte van Forestier (DISH) Reumatologie Ziekte van Forestier (DISH) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding Bij de ziekte van Forestier groeit extra bot aan op plaatsen waar pezen of banden aan het bot vastzitten.

Nadere informatie

Vernauwing van het wervelkanaal (wervelkanaalstenose)

Vernauwing van het wervelkanaal (wervelkanaalstenose) Patiënteninformatie Vernauwing van het wervelkanaal (wervelkanaalstenose) rkz.nl In deze folder vindt u informatie over wervelkanaalstenose. Welke klachten passen bij deze aandoening, hoe wordt de diagnose

Nadere informatie

Heupdysplasie betekent letterlijk "heupmisvorming" en wordt meestal aangeduid met de afkorting "HD". Oorzaak

Heupdysplasie betekent letterlijk heupmisvorming en wordt meestal aangeduid met de afkorting HD. Oorzaak Heupdysplasie is een afwijking aan de heupgewrichten waarbij de ontwikkeling van de heupen bij een jonge, opgroeiende hond niet normaal verloopt en de gewrichten ernstig misvormd kunnen worden. Wat is

Nadere informatie

P R O D U C T O V E R Z I C H T

P R O D U C T O V E R Z I C H T PRODUCTOVERZICHT Liberty Zitkussens: de allerlichtste kussens Het lichtst mogelijke kussen, regenbestendig en onderhoudsarm. Maar vooral: comfortabel en drukverlagend. Een makkelijk te gebruiken kussen,

Nadere informatie

Hardlooptraining in de fysiotherapeutische praktijk. Tjitte Kamminga Fysiotherapeut / docent fysiotherapie

Hardlooptraining in de fysiotherapeutische praktijk. Tjitte Kamminga Fysiotherapeut / docent fysiotherapie Hardlooptraining in de fysiotherapeutische praktijk. Tjitte Kamminga Fysiotherapeut / docent fysiotherapie TJITTE KAMMINGA - Docent fysiotherapie HS Leiden - Fysiotherapeut / manueel therapeut - hersteltrainer

Nadere informatie

Inspectie, anatomische structuren en palpatie liggend

Inspectie, anatomische structuren en palpatie liggend Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 2.3. ENKEL EN VOET 2.3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus medialis en lateralis Lengtegewelf

Nadere informatie

Beenlengteverschil Ine Schops 25/04/2015

Beenlengteverschil Ine Schops 25/04/2015 Ine Schops 25/04/2015 Tensecrety (Tom Myers) Trekkracht: Fascia Drukkracht: Botten Myofascial Chain Muscle Chains Spierkettingen Parallel met lichaamsmediaan Statisch Stabilisatie + : Afwijkende bewegingspatronen

Nadere informatie

Leerdoelen. Opbouw van het lichaam kennen. Botten, spieren, zenuwen, organen en centraal zenuwstelsel. Leren kijken naar je leerlingen

Leerdoelen. Opbouw van het lichaam kennen. Botten, spieren, zenuwen, organen en centraal zenuwstelsel. Leren kijken naar je leerlingen Leerdoelen Opbouw van het lichaam kennen Botten, spieren, zenuwen, organen en centraal zenuwstelsel Leren kijken naar je leerlingen Begrijpen waarom er een beperking optreed in een asana Beter kunnen adjusten

Nadere informatie

Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare. Lumbale discusprothese

Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare. Lumbale discusprothese Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare Lumbale discusprothese 1.Waarom een lumbale discusprothese? Er werd u voorgesteld om een lumbale discusprothese te laten plaatsen. Lumbaal betekent een

Nadere informatie

SENIOREN LOPEN MET HUN HOOFD!

SENIOREN LOPEN MET HUN HOOFD! SENIOREN LOPEN MET HUN HOOFD! TJITTE KAMMINGA 2 TJITTE KAMMINGA - Fysiotherapeut/manueel therapeut - Ex-hersteltrainer Haagatletiek - Ex-docent fysiotherapie HS Leiden - Auteur De nieuwe warming-up (2000)

Nadere informatie

Patello-Femoraal Pijn Syndroom. Pijn rondom de knieschijf door verkeerde sporing

Patello-Femoraal Pijn Syndroom. Pijn rondom de knieschijf door verkeerde sporing Patello-Femoraal Pijn Syndroom Pijn rondom de knieschijf door verkeerde sporing Evt. Inhoudsopgave Inleiding De functie van de knieschijf De oorzaak van het Patello-Femoraal Pijn Syndroom. Het klachtenbeeld.

Nadere informatie

Pijnsyndromen van de ledematen

Pijnsyndromen van de ledematen www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Pijnsyndromen van de ledematen Versie 2016 title PIJNSYNDROMEN VAN DE LEDEMATEN 10. Osteochondrose (synoniemen: osteonecrose, avasculaire necrose) 10.1 Wat

Nadere informatie

ACDF ANTERIEURE CERVICALE DISCECTOMIE & FUSIE

ACDF ANTERIEURE CERVICALE DISCECTOMIE & FUSIE EEN INTRODUCTIE ACDF ANTERIEURE CERVICALE DISCECTOMIE & FUSIE Deze brochure is louter informatief. Deze vervangt geenszins het gesprek met uw arts. Niet alle informatie, hierin beschreven, is van toepassing

Nadere informatie

MOVING WITH SPONDYLARTHROPATHY. Dr C. Hindryckx. Fysische Geneeskunde en Revalidatie

MOVING WITH SPONDYLARTHROPATHY. Dr C. Hindryckx. Fysische Geneeskunde en Revalidatie MOVING WITH SPONDYLARTHROPATHY Dr C. Hindryckx Fysische Geneeskunde en Revalidatie Kan fysiotherapie het ziektebeeld positief beïnvloeden? Relatief aandeel in behandeling? Welke signs & symptoms beïnvloedbaar?

Nadere informatie

Wat zorgt voor de stabiliteit? Instabiliteit ontstaat wanneer er iets mis met het actieve of passieve systeem.

Wat zorgt voor de stabiliteit? Instabiliteit ontstaat wanneer er iets mis met het actieve of passieve systeem. (In-) Stabiliteit Inleiding Wat is instabiliteit? Instabiliteit van het schoudergewricht houdt in dat de weefsels in en rond de schouder niet in staat zijn de kop van de bovenarm op een juiste manier in

Nadere informatie

Frequent optredende nek- en rugklachten bij een 23-jarige hockeyster

Frequent optredende nek- en rugklachten bij een 23-jarige hockeyster 13 Frequent optredende nek- en rugklachten bij een 3-jarige hockeyster Koos van Nugteren K. van Nugteren, D. Winkel (Red.), Onderzoek en behandeling van de thorax, DOI 10.1007/978-90-368-0489-9_, 013 Bohn

Nadere informatie

Coordinatie--Organen--Transplanteren--Prijs-allogreffen-orthopedische--MB doc

Coordinatie--Organen--Transplanteren--Prijs-allogreffen-orthopedische--MB doc 24 NOVEMBER 1999. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de prijs van orthopedische allogreffen en van orthopedische celculturen van menselijke oorsprong. BS 04/01/2000 in voege 01/01/2000 1 / 5 Artikel

Nadere informatie

Heupartroplastieken en chirurgische interventies na collumfractuur. Ellis Bos Physician assistant orthopedie

Heupartroplastieken en chirurgische interventies na collumfractuur. Ellis Bos Physician assistant orthopedie Heupartroplastieken en chirurgische interventies na collumfractuur. Ellis Bos Physician assistant orthopedie Epidemiologische gegevens bij heup# Er zijn +/- 2,2 miljoen ouderen in Nederland (> 65 jaar).

Nadere informatie

Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219

Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219 Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden

Nadere informatie

Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek

Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek Onderzoek lage rug en heup core stability The Fifa 11 + Epidemiologie - 60-90% van alle mensen maakt een keer een episode van aspecifieke lage rugpijn door - Incidentie

Nadere informatie

MAS PLIF POSTERIEURE LUMBALE INTERCORPORELE FUSIE

MAS PLIF POSTERIEURE LUMBALE INTERCORPORELE FUSIE EEN INTRODUCTIE MAS PLIF POSTERIEURE LUMBALE INTERCORPORELE FUSIE Deze brochure is louter informatief. Deze vervangt geenszins het gesprek met uw arts. Niet alle informatie, hierin beschreven, is van toepassing

Nadere informatie

Lumbosacraal pseudoradiculair syndroom

Lumbosacraal pseudoradiculair syndroom Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Neurologie Lumbosacraal pseudoradiculair syndroom 1 De neuroloog heeft geconstateerd dat er bij u sprake is van een lumbosacraal

Nadere informatie

HOUDINGSTRAINING. Houdingstraining. Houdingstraining. Wat? 12-12-2014. Onderdeel van de fysieke voorbereiding. Dag van de Trainer (13/12/2014)

HOUDINGSTRAINING. Houdingstraining. Houdingstraining. Wat? 12-12-2014. Onderdeel van de fysieke voorbereiding. Dag van de Trainer (13/12/2014) HOUDINGSTRAINING Onderdeel van de fysieke voorbereiding Dag van de Trainer (13/12/2014) Houdingstraining Wat? raakvlakken met stabilisatietraining hypes o.a., Core stability, Performance Stability, FMS,

Nadere informatie

Kruisbandherstel d.m.v.

Kruisbandherstel d.m.v. Kruisbandherstel d.m.v. operatie Voorste kruisbandruptuur VKB-ruptuur) Vaak worden we geconfronteerd met een hond die plotseling of geleidelijk is gaan manken met een of beide achterbenen. Zeer frequent

Nadere informatie

Tenniselleboog. Laterale epicondylitis

Tenniselleboog. Laterale epicondylitis Tenniselleboog Laterale epicondylitis Inhoudsopgave Wat houdt het in?... 1 Waardoor ontstaat het?... 1 Symptomen... 2 Behandeling... 2 Wat houdt het in? Een laterale epicondylitis, beter bekend onder

Nadere informatie

Dag van de trainer 15 december 2018 Sportblessures bij kinderen tips and tricks. Inhoud

Dag van de trainer 15 december 2018 Sportblessures bij kinderen tips and tricks. Inhoud Dag van de trainer 15 december 2018 Sportblessures bij kinderen tips and tricks @smacleuven @SMACLeuven Inhoud Doel: inzicht geven in hoe men tijdig specifieke letsels bij jonge atleten kan herkennen en

Nadere informatie

DUALISTISCHE STABILITEIT EN KINEMATICA VAN HET SACRO-ILIACALE GEWRICHT. Dr.ROEL GAIJMANS

DUALISTISCHE STABILITEIT EN KINEMATICA VAN HET SACRO-ILIACALE GEWRICHT. Dr.ROEL GAIJMANS DUALISTISCHE STABILITEIT EN KINEMATICA VAN HET SACRO-ILIACALE GEWRICHT Dr.ROEL GAIJMANS DE BEKKENRING FUNCTIONEERT als EEN COMPROMIS TUSSEN TWEEBENIG RECHTOP LOPEN en VOORTPLANTING DE FUNKTIE VAN DE

Nadere informatie

HARDLOPEN BIJ BURNOUT-KLACHTEN JURIENA DE VRIES

HARDLOPEN BIJ BURNOUT-KLACHTEN JURIENA DE VRIES HARDLOPEN BIJ BURNOUT-KLACHTEN JURIENA DE VRIES J.D.DEVRIES@ESSB.EUR.NL OVER MIJZELF WIE ZIJN JULLIE? VOORSTELLEN IN KLEINE GROEPEN AAN WIE GEVEN JULLIE TRAINING? RECREATIE/PRESTATIE/TOPLOPERS BEKEND MET

Nadere informatie

Les Spierenondersteextremiteit. O: proximaal I : distaal

Les Spierenondersteextremiteit. O: proximaal I : distaal Les 10+11 Spierenondersteextremiteit O: proximaal I : distaal Oefenvragen les 10. Einde les 11 eindtoets anatomie in de les maken 1) Als een pees in het lichaam over een harde structuur schuift zal de

Nadere informatie

Vorm en Functie UUGK-VOORBEELD

Vorm en Functie UUGK-VOORBEELD Vorm en Functie UUGK-VOORBEELD Maak kans op 1 jaar lang gratis collegegeld! Haal jouw studiepunten binnen met de studieondersteuning van SlimAcademy! Voor de ideale voorbereiding op jouw tentamens sluit

Nadere informatie

Proximal tendon avulsion. Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D.

Proximal tendon avulsion. Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D. Proximal tendon avulsion Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D. Orthopaedic Surgery www.acesamsterdam.nl www.manualfysion.nl Epidemiology Relatively rare Koulouris & Connell 16 of 179 (9%) hamstring

Nadere informatie

Hernia. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Hernia. Ziekenhuis Gelderse Vallei Hernia Ziekenhuis Gelderse Vallei De rug bestaat uit een dynamische keten van wervels, die bestaan uit bot met tussenwervelschijven. Een tussenwervelschijf, ook wel discus genaamd, bestaat uit een kraakbeenachtige

Nadere informatie

Pak die rugklachten aan bij de basis!

Pak die rugklachten aan bij de basis! Pak die rugklachten aan bij de basis! Zorg voor een goed fundament! Ingrid Janssen Sportpodotherapeut Manueel therapeut Praktijk Profysic te Einhoven SMA Mediweert te Weert Bottom up of top down!?!? Wat

Nadere informatie

Hernia in de onderrug

Hernia in de onderrug Hernia in de onderrug Een hernia (hernia nuclei pulposi, HNP) is een uitstulping van de tussenwervelschijf. Als deze uitstulping zich in een tussenwervelschijf in de onderrug bevindt, bij de lumbale wervels,

Nadere informatie

Myofasciale spierkettingen

Myofasciale spierkettingen DOEL? Kan voetstatiek de recrutering van spiergroepen beïnvloeden? INVLOED VAN CORE CONTROL OP VOETSTATIEK EN VICE VERSA BIOMECHANICAL CROSS-LINKS EN Kan de core de voetstatiek beïnvloeden Screening/evaluatie:

Nadere informatie

HOUDINGSTRAINING. Onderdeel van de fysieke voorbereiding. Dag van de Trainer (17/12/2016)

HOUDINGSTRAINING. Onderdeel van de fysieke voorbereiding. Dag van de Trainer (17/12/2016) HOUDINGSTRAINING Onderdeel van de fysieke voorbereiding Dag van de Trainer (17/12/2016) Houdingstraining Wat? raakvlakken met stabilisatietraining hypes o.a., Core stability, Performance Stability, FMS,

Nadere informatie

Functioneel Welzijn. Nek, schouders en pols

Functioneel Welzijn. Nek, schouders en pols Functioneel Welzijn Nek, schouders en pols 1 Definitie en structuur van de nek Je nek (cervicale wervelkolom) bestaat uit 7 wervels en strekt zich van de schedel tot het bovenlichaam. 2 Oorzaken van nekpijn

Nadere informatie

Midden van de rug, onderrug, en billen

Midden van de rug, onderrug, en billen pijngids Midden van de rug, onderrug, en billen Vetgedrukte tekst geeft een primair pijnpatroon aan. Niet-vetgedrukte tekst verwijst naar een minder vaak voorkomend patroon of een satelliet-triggerpoint-patroon.

Nadere informatie

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden ! Knieblessure De knie is het gewricht tussen het bovenbeen (het femur) en het scheenbeen (de tibia). Het kuitbeen (de fibula) begint onder het kniegewricht en ligt aan de buitenkant van het onderbeen.

Nadere informatie

Operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal

Operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal z 1 Een vernauwing (stenose) van het lendenwervelkanaal is een aandoening

Nadere informatie

DU DOMAINE CHABLESSE Beweging - training: de jonge hond

DU DOMAINE CHABLESSE Beweging - training: de jonge hond DU DOMAINE CHABLESSE Beweging - training: de jonge hond We krijgen vaak de vraag hoelang je nu eigenlijk mag wandelen met een puppy, en wanneer je mag beginnen met een sport zoals agility, Canicross, flyball,

Nadere informatie

Algemene anatomie van skelet en spieren. Drs. Ed Hendriks, Hans Helsper, Jan Vink

Algemene anatomie van skelet en spieren. Drs. Ed Hendriks, Hans Helsper, Jan Vink Algemene anatomie van skelet en spieren Drs. Ed Hendriks, Hans Helsper, Jan Vink Algemene anatomie van skelet en spieren* Drs. Ed Hendriks, Hans Helsper, Jan Vink Anatomie is de leer van de beenderen en

Nadere informatie

C u r r i c u l u m m o d u l a i r e o p l e i d i n g

C u r r i c u l u m m o d u l a i r e o p l e i d i n g C u r r i c u l u m m o d u l a i r e o p l e i d i n g 1. Indeling van de onderwerpen Jaar Module 1 Module 2 Module 3 Module 4 1 Osteopathische principes en het iliosacrale gewricht De heup en de knie

Nadere informatie