nr. 533 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 24 mei 2016 aan PHILIPPE MUYTERS Overdrachten familiebedrijf - Stand van zaken

Transcriptie

1 SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 533 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 24 mei 2016 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Overdrachten familiebedrijf - Stand van zaken Vanaf 1 januari 2012 vervallen de schenkingsrechten bij het overdragen van een familiebedrijf. Deze fiscale maatregel past binnen het masterplan voor opvolging en overname, dat ook andere maatregelen bevat. De Vlaamse Regering wil met het vervallen schenkingsrecht ondernemers aanmoedigen om de overdracht van hun bedrijf vooraf te regelen (met andere woorden voor hun overlijden). De vrijstelling op de successierechten, die een crisismaatregel was voor wie aan de loonlastenvoorwaarden voldeed, wordt echter geschrapt. Zij zal vervangen worden door een successierecht van 3% voor overdracht in rechte lijn en van 7% bij andere erfgenamen. In België zijn er ongeveer familiebedrijven actief. Zij dienen binnen tien jaar op zoek te gaan naar opvolging willen zij blijven bestaan. Het zijn niet alleen kmo s, doch ook grote bedrijven. Alle met veel potentieel. 1. Hoeveel overdrachten van familiebedrijven waren er in Vlaanderen in 2015? Graag totaalaantal en opsplitsing naar: a) provincie; b) maand; c) sector waarin het bedrijf actief is. 2. Aan wie werd overgedragen: rechte erfgenaam of andere lijn? Graag een overzicht voor 2014 en 2015 met opgave van de sector waarin het bedrijf actief is, alsook de provincie waar het gevestigd is. 3. In antwoord op mijn schriftelijke vraag nr. 472 van 26 februari 2014 gaf de minister het volgende aan: De bedrijven die in 2012 zijn overgedragen en die dus onder de nieuwe regeling vallen, moeten gedurende een periode van drie jaar aan een aantal voorwaarden voldoen (waaronder behoud van activiteit). Deze dossiers worden in 2015 gecontroleerd. Welke van de ondernemingen die in 2012 werden overgedragen zijn anno 2015 nog actief? Graag een overzicht en opgave van de sector waarin het bedrijf actief is. 4. In antwoord op mijn schriftelijke vraag nr. 540 van 16 april 2015 gaf de minister aan: In de maand mei start een bevraging van ondernemingen om te meten in

2 welke mate oudere bedrijfsleiders bezig zijn met de voorbereiding van de overdracht van de leiding en de eigendom van de onderneming. Wanneer werd deze bevraging afgerond? Wat zijn de conclusies ervan? In welke mate zal de minister inspelen op de gemaakte conclusies en bekende knelpunten en het masterplan hieraan aanpassen?

3 PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT ANTWOORD op vraag nr. 533 van 24 mei 2016 van ROBRECHT BOTHUYNE 1. Deze gegevens worden niet systematisch geregistreerd. De maatregel met betrekking tot de vermindering van erfbelastingen of vrijstelling van schenkbelastingen, wordt beheerd door de Vlaamse Belastingdienst die onder de bevoegdheid van de minister van Financiën valt. Voor cijfers met betrekking tot deze maatregel verwijs ik dan ook naar collega Tommelein. 2. Zie antwoord op vraag Zie antwoord op vraag De resultaten van het onderzoek Bedrijfsoverdracht in Vlaanderen werden voorgesteld tijdens de Week van de bedrijfsoverdracht in Uit het onderzoek van Antwerp Management School en Universiteit Hasselt kwamen zeven belangrijke vaststellingen naar voren. Vaststelling 1: De problematiek van bedrijfsoverdracht is aanwezig in een grote groep van ondernemingen. Op basis van de VKBO databank (Verrijkte Kruispuntbank van Ondernemingen) waren er in 2014 in Vlaanderen micro-ondernemingen en KMO s met een zaakvoerder of afgevaardigd bestuurder ouder dan 55 jaar. In bedrijven is een zaakvoerder of afgevaardigd bestuurder actief die ouder is dan 65 jaar. Die bedrijven vertegenwoordigen samen een netto toegevoegde waarde van 8,186 miljard euro en 45,147 miljard euro aan activa. Samen stellen zij mensen te werk. 51% wordt geleid door de oprichtende ondernemer. 17% is in handen van de derde generatie of ouder. We zien dus dat het geen nieuw fenomeen is dat familiebedrijven niet automatisch overgaan naar de volgende generatie. Vaststelling 2: Heel wat bedrijven die binnen een termijn van 5 jaar een overdracht van leiding of eigendom voorzien, doen te weinig aan planning en voorbereiding van de overdracht. 1 op 4 van de bevraagde ondernemers geeft aan dat ze het bedrijf willen blijven leiden tot ze ouder zijn dan 65 jaar. Langer werken is dus ook bij ondernemers aan de orde. Daar staat tegenover dat 54,2% van de bevraagde ondernemers de leiding wil overdragen binnen de vijf jaar. Bij die groep zien we toch een aantal problemen op vlak van voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. 30,2% van deze groep zijn niet of nauwelijks bezig met de planning van de overdracht van leiding. Opvallend is dat 26,3% van de 65-plussers is niet of nauwelijks bezig met het plannen van de opvolging van leiding. Bovendien weet

4 13% van de bedrijven die binnen een termijn van 5 jaar de eigendom willen overdragen, niet hoe er aan te beginnen. Vaststelling 3: Hoge overnameprijzen t.o.v. beperkte beschikbare financiële middelen belemmeren overdracht van eigendom. De meest aangehaalde belemmeringen voor het plannen van overdracht van eigendom zijn: 1. financiële redenen zijn de belangrijkste belemmering bij het plannen van een eigendomsoverdracht. Hierbij wordt frequent verwezen naar de te hoge overnameprijzen en het gebrek aan geldmiddelen (bv. om de andere kinderen uit te kopen of erfbelasting te betalen); 2. familiale redenen (vb. kinderen komen niet overeen, opvolger nog niet klaar, jonge leeftijd kinderen, gelijkberechtiging van de kinderen); 3. ongunstige marktomstandigheden; 4. het zoeken van een gepaste opvolger/overnemer; 5. het bedrijf klaar maken voor een overdracht (vb. fiscaal herstructureren, zorgen voor winstgevendheid); 6. gebrek aan kennis over het overdrachtsproces. De meest aangehaalde belemmeringen voor het plannen van overdracht van leiding zijn: 1. familiale redenen (vb. kinderen geen interesse/te jong, moeilijke erfenisverdeling); 2. economische en financiële redenen (vb. onvoldoende rentabiliteit, ongunstige marktomstandigheden, onzekere toekomst); 3. de huidige bedrijfsleider wenst het roer niet over te geven; 4. ontbrekende kennis over het overdrachtsproces. Vaststelling 4: Veel ondernemers maken te weinig gebruik van de bestaande informatie- en adviesmogelijkheden. Dat gebrek aan kennis over het overdrachtsproces is logisch als we vaststellen dat ongeveer 60% van de ondervraagde ondernemers zeggen geen of hoogstens 2 informatiebronnen te hebben geraadpleegd. Zelfs 2 op de 3 bedrijven met een bedrijfsleider ouder dan 65 jaar geven aan geen informatiebronnen te hebben geraadpleegd. Vaststelling 5: 53% van de bedrijven denken aan een familiale opvolging, terwijl in 39% van de bedrijven een externe verkoop van de aandelen wordt overwogen. 8% denkt aan de liquidatie van de onderneming. De belangrijkste motieven om een externe verkoop te overwegen zijn: - de ondernemer wil het financieel rendement van zijn jarenlange inzet verkrijgen door verkoop (57,5%); - de kinderen/familie zijn niet gemotiveerd om het bedrijf over te nemen (32,5%); - de kinderen/familie kunnen bedrijf niet overnemen omwille van de kostprijs (17,5%); - de ondernemer wil het bedrijf niet overlaten aan de kinderen/familie (17,5%); - de kinderen/familie kunnen het bedrijf niet overnemen wegens gebrek aan capaciteiten (12,5%). Vaststelling 6: 15% van de micro-ondernemingen denkt eraan om hun bedrijf te liquideren tegenover 2% van de grotere kmo s.

5 De bedrijven die een liquidatie overwegen, zijn bijna uitsluitend microondernemingen. 53% van de micro-ondernemingen die eraan denken om te liquideren heeft hoogstens 2 werknemers in dienst. Het kan zijn dat de bedrijfsleiders die eraan denken om te liquideren zelf geen kinderen hebben of dat zij het moeilijk vinden om hun specifieke kennis en beroepservaring door te geven aan een opvolger of overnemer. Vaststelling 7: Het is voor vele bedrijven moeilijk om een geschikte koper te vinden. 71% van de bedrijven die een externe verkoop overwegen, vinden moeilijk een geschikte overnemer. Ongeveer een vijfde heeft nog geen idee van de waarde van hun bedrijf. Het niet tijdig vinden van een geschikte koper kan mede veroorzaken dat men denkt aan liquidatie. Uit dit onderzoek blijkt dat bewustmaking over bedrijfsoverdracht een blijvende inspanning vraagt van de overheid. Er komen immers elk jaar nieuwe ondernemers bij de groep die de pensioenleeftijd nadert. Omdat het economisch belang van de bedrijven met een oudere bedrijfsleider moeilijk overschat kan worden en omdat in de helft van deze bedrijven nooit eerder een bedrijfsoverdracht plaats vond, moeten we de groep van oudere ondernemers blijven bewustmaken, informeren en ondersteunen om de bedrijfsoverdracht beter en vroeger voor te bereiden. Die inspanningen zijn nodig, want een derde van de ondernemers die de leiding binnen de vijf jaar willen overdragen, zijn niet of nauwelijks bezig met de voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. Degenen die er wel mee bezig zijn, beseffen dat technische obstakels zoals de terugbetalingscapaciteit van de onderneming en het vinden van financiering om de overname te betalen en te weinig aandacht voor de familiale en relationele aspecten de belangrijkste obstakels vormen voor een geslaagde bedrijfsoverdracht. De Week van de bedrijfsoverdracht blijft de steunpilaar van bewustmaking. Het is een concept dat werkt. Overheid, middenveldorganisaties, banken en private dienstverleners treden in die week samen naar buiten. Voor informatieverstrekking blijven we een driesporenbeleid voeren. Het Agentschap Innoveren & Ondernemen ontsluit basisinformatie via het infopakketbedrijfsoverdracht en via haar website. We stimuleren private actoren om het hele jaar infosessies te organiseren en we werken met hen samen om de opleidingspakketten bedrijfsoverdracht die het agentschap liet ontwikkelen, in de markt te zetten. Recent gunde ik de overheidsopdracht dienstverlening aan ondernemingen. Vier van de geselecteerde dienstverleners bieden ondersteuning bij bedrijfsoverdracht. Ik hoop met deze nieuwe partners meer impact te realiseren. Want vandaag maken de oudere ondernemers te weinig gebruik van het bestaande informatie-aanbod. Deze dienstverleners zullen ook instaan voor de begeleiding, zowel van overdragers als van opvolgers en overnemers. Ook de vernieuwde kmo-portefeuille en de kmogroeisubsidie kunnen daarvoor ingezet worden. Gespecialiseerde dienstverleners vertellen mij dat een grote groep van bedrijven moeilijk verkoopbaar zijn omwille van te lage aantoonbare rendabiliteit, te grote

6 afhankelijkheid van de huidige bedrijfsleider of andere elementen die wijzen op een slechte voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. Maar daarnaast is het zo dat overdragers en overnemers elkaar moeilijk vinden. Aan dat knelpunt moeten we meer tegemoet komen. In de eerste plaats moet de markt daar haar werk doen. Op het startevent van de Week van de bedrijfsoverdracht krijgen digitale overnameplatformen en overnamebemiddelaars dit jaar bijzondere aandacht. Het Agentschap Innoveren & Ondernemen voerde mee een studie bij digitale overnameplatformen uit. Het agentschap zal de Vlaamse platformen aanmoedigen om de aanbevelingen van deze studie uit te voeren.