Hoe goed is een probabilistische kostenberekening? inhoud hoe goed is een probabilistische kostenberekening? AACE definitie fasen AACE

Transcriptie

1 exected accuracy ranges DACE SIG-PRA secial interest grou Probabilistische Risico Analyse Hoe goed is een robabilistische kostenberekening? DACE SIG PRA Fedde Tolman KOAC-NPC organisatie sinds 5 bijeenkomsten er jaar 3 vakgroeen: industrie, GWW, bouw doelen onderzoek naar toeassingen van risicobeschouwing en robabilistiek discussie over PRA in raktijk van de leden van de SIG roducten en onderhanden zaken werkwijze PRA format voor en resentaties van eigen werk leden elementen van PRA inzichten leden stand van zaken qua kennis feitelijk mening kwaliteit van kostenberekening risicoanalyse robabilistische berekening inhoud hoe goed is een robabilistische kostenberekening? resultaten onderzoeken DACE SIG PRA. data. AACE model. overheidsbudgetten en kosten 3. rojecten sig-leden. risicobeschouwing. begrien. werkwijze 3. rekenwijze (robabilistiek) 3. hoe goed is een PRA-kosten?. hoe is kwaliteit te bealen. stand van zaken AACE definitie fasen class min fd max fd end usage 5, concet screening 4,,5 schematic study 3, budget authorisation,3,75 bid or tender, semidetailed 5 bid or tender, detailed, change order 3 4 cone of costs AACE, AACE 8R-97 rocess industry AACE 56R-8 building and construction 5 -, class class F. Tolman

2 Flyvbjerg, Holm, Buhl (UK) data Flyvbjerg, Holm, Buhl. data. data tye of roject number of cases average road 67,,3 rail 58,45,38 link 33,34 standard deviation f,5,5 road (67) rail (58) link (33) all (58) all 58,8,39,5,5,5,5 3 cost / budget 7 8 Singh 9 (India) HSL en HSL zuid. data. data cost time tye of roject number of cases average standard deviation average standard deviation road 57,6,5,57 rail,95,79,8,4 urban 4,,5,66 5 other 59 all 894,5,3,79,54 9 HSL zuid, kosten en tijdschema. data datum M gereed PKB maart PKB mei PKB 3 mei roject dec 5 VR dec 5 start bouw 6 / 8 VR aril in gebruik 3 dec 9 VR 3 maart ( ). data mutatieoverzicht rojectbudget budget datum budget 95 mutatie datum scoewijziging mee- en tegenvallers technische mutaties bron: voortgangsraorten ministerie V&W RWS aan Tweede Kamer F. Tolman

3 . data t.l.v. risicoreservering rognose claim risicoreservering lanning raakvlak tegenvaller contract beheerskosten bron: voortgangsraorten ministerie V&W RWS aan Tweede Kamer. data meerkosten en onzekerheid % onderschrijdingskans rognose risicoreservering % onderschrijdingskans bron: voortgangsraorten ministerie V&W RWS aan Tweede Kamer 3 4 chemische roductie-installatie.3 data sigpra.3 data sigpra Van Hattum en Blankevoort data sigpra,3 Dienst Vastgoed Defensie,,, deterministische ramingen van gebouwen (μ±σ, n=) risico. begrien risico kans gevolg kans gevolg grootheid = getal x eenheid, bijv. /m oorzaak gebeurtenis (event) gevolg affect handeling (act) effect -, -, -,3 SO/PP VO/DO BESTEK AANBEST. NACALC. class 4 class 3 class class class meevaller geluk, gelegenheid (oortunity good luck) tegenvaller ech, bedreiging (threat bad luck) risico (I. gevaar) is o te vatten als gebrek aan kennis en daardoor onzeker niet: gevaar in de betekenis van bedreiging 7 8 F. Tolman 3

4 risicobeschouwing. begrien risicobeschouwing (risk assessment) systematisch en analytisch kwantitatief kansrekening (robabilistiek) concreet onderwer: roject robabilistiek: modelleren en berekenen van onzekere eigenschaen en gebeurtenissen onderwer van een risicobeschouwing: roject (simel model) activiteit doel begrensd resultaat techniek (kwaliteit scoe) tijdschema (lanning) kosten oorzaak risico. begrien er is een nagestreefd belang uitgangsunt: wil doel: waarde weg van uitgangsunt naar doel is onzeker = kennisgebrek kennis (vgl. wetenscha) - risicobeschouwing ordenen -- risico s afleiden of vinden verklaren -- maatregelen benoemen wetten ostellen -- model bouwen voorsellen -- berekenen beheersen -- beslissen soorten onzekerheden sreiding: volgens lan gebeurtenissen: mogelijk 9 onderwer van risicobeschouwing: kosten. begrien rojectfasering m.b.t. kostenberekening. geschiktheid. concet 3. budget en autorisatie 4. aanbieding en controle 5. overeenkomst (gekoeld aan) kostenbebealingsniveaus. raming orde van grootte. begroting 3. berekening (calculatie) definitief (gebaseerd o een ontwer) 4. budget vastgesteld beschikbaar bedrag belangrijke kostenbealingsmethoden (Parametric Cost Estimating Handbook: 5 methoden). elementen: hoeveelheden, eenheidsrijzen, factoren. arametrisch: relaties met relevante zaken 3. analogie (referentieklassen). werkwijze ontleding / structuur. doel en grenzen RA. doel en grenzen onderwer van de RA bijv. van roject of kostenberekening 3. analyse van het onderwer in boomstructuren vanuit relevante invalshoeken tot gewenste detail 4. oorzaak gevolgbomen van gebeurtenissen (niet geland, maar mogelijk) PRA methode obouw / numeriek 5. data kansdichtheidsfuncties waarden van arameters sterkte correlatie 6. model en berekening 7. resultaten onderwer interretatie maatregelen eventueel aanassing lan 8. resultaten RA interretatie beslismodel onderwer.3 robabilistiek robabilistiek - kansrekening af en toe zon en hier en daar een bui robabilistiek monte carlo berekening MC slechts een van de robabilistische rekenwijzen vergt ogenschijnlijk de minste kennis van zaken, maar is in feite een lastige integraal gemakzucht gaat geaard met toename van risico o fouten (een van de vele behoudswetten) een risicobeschouwing o een MC wordt zelden gemaakt ter illustratie: + = 4?.3 robabilistiek, 4 6 x wat is? drie voorbeelden van verdelingen,, 4 6 x 4 6 x 3 4 F. Tolman 4

5 .3 robabilistiek + = 4? enige mogelijke uitkomsten, afhankelijk van aanvullende gegevens; variaties in correlatiecoëfficiënt ρ kansverdeling (bij ρ = ) oeratie ( x ) robabilistiek, 4 x 6 drie waarden van ρ + =, 4 y 6 ρ = - ρ = ρ =,,, 4 z 6 4 z 6 4 z SIG Probabilistic Analysis 6 DACE Risk.3 robabilistiek, g(x, y) = x + y + en x, ρ =, g(x, y) = x + y, g(x, y) = x + y,,, g(x, y) = x y g(x, y) = x y g(x, y) = x y.3 robabilistiek, + 4 x y 6 =? er zijn nu 3 correlatiecoëfficiënten zij zijn (deels) onderling afhankelijk, +, 4 y algemene omerkingen ().3 robabilistiek belangrijke elementen robabilistiek kansverdeling f correlatiecoëfficiënt ρ = sterkte van de statistische samenhang tussen variabelen of arameters berekening vergt de gezamenlijke kansverdeling: kennis van f en ρ is onvoldoende andere bewerkingen dan sommatie, bijv. vermenigvuldigen, machtsverheffen en transcendente functies reductie elementen maak oorzakenbomen en gevolgenbomen beginoorzaken en eindgevolgen in de regel gering aantal lage absolute correlatiecoëfficiënt algemene omerkingen ().3 robabilistiek verkrijgen waarden kies (marginale) verdeling kies arameters z.d.d. ze te bealen zijn horen bij de verdeling voldoende zijn om verdelingsarameters te berekenen soorten data statistisch schattingen er variabele en arameter min modus max ligging sreiding (scheefte) tussen variabelen en arameters: correlatiecoëfficiënten 9 3 F. Tolman 5

6 kwaliteit - onderzoeksaanak 3 hoe goed doel van het bealen van kwaliteit stand van zaken vaststellen bestaande nastrevenswaardige methoden tot verbetering vragen welke kwaliteitsasecten zijn van belang (voor wie, hoe te bealen, waarom,?) wat levert PRA o (wat weten we vooraf meer?) wat is het PRA rofiel van Nederlandse bedrijven onderzoeksmethoden literatuur: veel geschreven, weinig unanimiteit case-based vergelijken ( situaties) mening (eigen inzicht, ervaringsdeskundigheid) indelingen 3 hoe goed 3 onderdelen van PRA-kosten kostenbeschouwing risicobeschouwing robabilistische berekening 4 niveaus roject is het roject o zich een goed roject? model (van dat roject, gebaseerd o een methode) zijn de aannamen en berekening correct? methode van kosten berekenen (bijv. SSK) discreanties met algemene of secifieke uitgangsunten? uitgangsunten m.b.t. nut (belanghebbenden) doel algemene kenmerken grootheden (waarderingsmethodieken met schalen) hoe goed raamwerk evaluatie nr soort tussensoort kwaliteitskenmerk voorbeeld werkelijkheid corresondentie (test, roef) bouwwerk lan: sturen kostenozet olitiek (haalbaar) 4 beslissing: voorzien 5 rationaliteit (denkbaarheid) grammatica (verstaanbaar) retoriek (argumentatie) communicatie (overdraagbaar) coherentie (samenhang, correct) wetten regels normen 3 intersubjectiviteit risicobeschouwing berekening evaluatiemethoden AACE (zie boven) CMM (caability maturity model) benoemen en klassificeren arameters schaalniveaus van ontwikkeling afgeleide kentallen met medewerking van alle leden van SIG-PRA en bijdragen van Robert van Velzen Fluor Theo Janssen Defensie Jan Schenk VHB Bert Schilder RHDHV Arno Willems IV-Infra Andre Bijl-Weisz DLG 35 F. Tolman 6