Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012"

Transcriptie

1 BOWA Maarten-Jan Kallen Amersfoort, 9 mei 2012 Agenda 1. Introductie wat is BOWA? welke systeemeisen stellen we? wat is de invoer? wat doet BOWA met de invoer? wat is de uitvoer? 2. Demonstratie van BOWA hoe gebruik je de toolbox in ArcGIS? hoe kun je het resultaat bekijken? 1

2 Wat is BOWA? BOWA is een softwaretool waarmee je de onzekerheid in de wateropgave kan modelleren en kwantificeren. Er zijn twee soorten onzekerheid die we in BOWA beschouwen: 1. natuurlijke variabiliteit (bijv. waterstanden), 2. gebrek aan nauwkeurigheid (bijv. landgebruik en hoogtegegevens). We zijn onzeker over de exacte waarden in de invoer en we willen weten welk effect dit heeft op de uitvoer. Het nut van BOWA als we een idee hebben over de onzekerheid in de invoer, dan vertaalt BOWA deze naar de onzekerheid in de wateropgave. met de resulterende kansverdeling over de wateropgave krijg je een indruk van de kans op een desinvestering. het is mogelijk om een enkele berekening zonder onzekerheid uit te voeren. Dit komt overeen met een standaard (deterministische) toetsing. gevoeligheidsanalyse: hoe gevoelig is een toetseenheid voor onzekerheid in de waterstand? 2

3 Wateropgave en toetseenheden De wateropgave is de hoeveelheid water die dient te worden afgevoerd, geborgen dan wel te worden vastgehouden om een toetseenheid te laten voldoen aan de normen voor regionaal wateroverlast is afgesproken in het NBW. Een toetseenheid is een gebied met een eindig oppervlak, zoals een peilgebied of een polder, waarvoor de wateropgave berekend moet worden. Opbouw van BOWA BOWA maakt gebruik van twee bestaande softwarepaketten: 1. ArcGIS voor het selecteren van de kaarten en het instellen van de nodige parameters en 2. R voor het uitvoeren van de berekeningen. ArcGIS is de standaard omgeving om met geografische gegevens te werken. R is de de-facto standaard omgeving voor statistische analyses en modellering. R is open source en vrij beschikbaar voor zowel Windows als Linux/Unix systemen. 3

4 Invoergegevens Net zoals bij een gewone NBW toetsing, heeft BOWA de volgende kaarten nodig: HT10, HT25, HT50 en HT100: waterstandskaarten LG: landgebruikskaart AH: hoogtekaart PG: peilgebiedenkaart TE: toetseenhedenkaart Daarnaast gebruikt BOWA de volgende instellingen: aantal simulaties afwijking waterstanden en maaiveldhoogtes matrix met classificatiefouten in landgebruik Wat doet BOWA met de invoer? BOWA berekend een groot aantal keer de wateropgave voor alle toetseenheden en voor alle functies. Dit aantal is de gekozen hoeveelheid simulaties. Bij elke berekening gebruikt BOWA (iets) andere invoerwaarden (cq. kaarten). Deze worden gesimuleerd (cq. getrokken) met de opgegeven onzekerheid (cq. spreiding). De HT, AH en LG kaarten zijn, als het ware, de stochasten waaruit we trekken. Deze techniek staat bekend als een Monte Carlo simulatie. 4

5 Ruimtelijke afhankelijkheid Heel belangrijk: bij het trekken uit deze kaarten houden we rekening met de ruimtelijke afhankelijkheid! Voor de HT en AH kaarten modelleren we deze afhankelijkheid met een copula. De sterkte van deze afhankelijkheid definiëren we met een (positieve) correlatiecoëfficient. In de LG kaart is de kans op een andere classificatie in een cel afhankelijk van de heterogeniteit in de omliggende cellen en de opgegeven foutenmatrix. Simulatie van HT + AH kaarten 5

6 Foutenmatrix voor LG kaart De kans dat een cel in de LG kaart een andere waarde krijgt hangt af van de foutenmatrix en van de focale heterogeniteit: hoe groter het aantal buurcellen met een andere classificatie, hoe groter de kans op een andere waarde. Simulatie LG kaart: voorbeeld 6

7 Uitvoer BOWA levert per simulatie de toetshoogte en de wateropgave (zowel in oppervlakte als in volume) voor elke toetseenheid en voor elke functie. Uitvoer is in de vorm van een tabel in een tekstbestand en een MS Access database. De resultaten kunnen ook in de vorm van histogrammen bekeken worden met de BOWA Histogram Viewer in R. Voorbeeld histogram deterministisch = 6700m 2 7

8 Demonstratie van BOWA Systeemeisen Microsoft.NET (DotNet) framework versie 2.0. ESRI ArcGIS desktop, versie 9.3.1, inclusief een Spatial Analyst licentie en.net primary interop assemblies. Deze laatste zijn nodig voor het gebruik van ArcGIS.NET programma s. R versie of hoger inclusief een aantal pakketten, waaronder een bowa pakket. 8

9 Waar verkrijgbaar? 9

Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar

Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar Methode berekenen onzekerheid in wateropgave nu beschikbaar Hans Hakvoort 1, Joost Heijkers 2, Kees Peerdeman 3 en Michelle Talsma 4 Samenvatting In opdracht van de STOWA heeft HKV lijn in water een methode

Nadere informatie

BEREKENEN ONZEKERHEID VAN DE WATEROPGAVE (BOWA)

BEREKENEN ONZEKERHEID VAN DE WATEROPGAVE (BOWA) BOWA Final l rereport REKENMODULE TEN BEHOEVE VAN DE TOETSING WATERSYSTEMEN AAN REGIONALE WATEROVERLAST Bereken Onzekerheid WAteropgave BEREKENEN ONZEKERHEID VAN DE WATEROPGAVE (BOWA) RAPPORT 2012 05 REKENMODULE

Nadere informatie

BOWA Bereken Onzekerheid WAteropgave Versie 2.0 beta Gebruikershandleiding

BOWA Bereken Onzekerheid WAteropgave Versie 2.0 beta Gebruikershandleiding Opdrachtgever: STOWA BOWA Bereken Onzekerheid WAteropgave Versie 2.0 beta Gebruikershandleiding PR2639.10 April 2014 Inhoud 1 Inleiding... 1 1.1 Achtergrond... 1 1.2 Aanpassingen in BOWA 2.0... 1 1.3 Leeswijzer...

Nadere informatie

Onzekerheid en variabiliteit bij het beoordelen van chemische blootstelling op de werkplek

Onzekerheid en variabiliteit bij het beoordelen van chemische blootstelling op de werkplek Onzekerheid en variabiliteit bij het beoordelen van chemische blootstelling op de werkplek Uncertainty and variability in chemical exposure assessment for the workplace 25e NVvA Symposium, april 2016 Daan

Nadere informatie

Principe Maken van een Monte Carlo data-set populatie-parameters en standaarddeviaties standaarddeviatie van de bepaling statistische verdeling

Principe Maken van een Monte Carlo data-set populatie-parameters en standaarddeviaties standaarddeviatie van de bepaling statistische verdeling Monte Carlo simulatie In MW\Pharm versie 3.30 is een Monte Carlo simulatie-module toegevoegd. Met behulp van deze Monte Carlo procedure kan onder meer de betrouwbaarheid van de berekeningen van KinPop

Nadere informatie

Tips & Tricks: Tip van de maand November 2010. Office Integratie

Tips & Tricks: Tip van de maand November 2010. Office Integratie Tips & Tricks: Tip van de maand November 2010 Door: Martijn Janssen Introductie Office Integratie De Teamcenter MS Office-integratie maakt gebruik van Microsoft Office 2003 of 2007 in een beheerde Teamcenter

Nadere informatie

Starters Handleiding DuboCalc Project versie 4.0 21 juni 2015. DuboCalc Project 4.0 StartersHandleiding

Starters Handleiding DuboCalc Project versie 4.0 21 juni 2015. DuboCalc Project 4.0 StartersHandleiding Starters Handleiding DuboCalc Project versie 4.0 21 juni 2015 DuboCalc Project 4.0 StartersHandleiding Inhoud 1 Aan de slag met DuboCalc Project... 5 1.1 Wat is DuboCalc Project?... 5 1.2 Starten van

Nadere informatie

Hoofdstuk 5. Dobbelen, echt en virtueel. > Maak in SPSS een nieuwe data-verzameling (File > New > Data). We gaan hier de

Hoofdstuk 5. Dobbelen, echt en virtueel. > Maak in SPSS een nieuwe data-verzameling (File > New > Data). We gaan hier de Hoofdstuk 5 Dobbelen, echt en virtueel 5.1 dobbelen In dit hoofdstukje gaan we de variabiliteit in een steekproef onderzoeken. Daarbij maken we gebruik van een beproefd stochastisch proces, nl het gooien

Nadere informatie

WORKSHOP PRA. Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam

WORKSHOP PRA. Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam WORKSHOP PRA Introductie Bas Bloemers Risicomanager Ballast Nedam DOEL WORKSHOP Herkennen van 3 uitvoeringen van een Probabilistische Risico Analyse (PRA) Concluderen welke PRA uitvoering voor jou de meeste

Nadere informatie

Met de functies Verticaal zoeken of Horizontaal zoeken kun je gegevens in het rekenblad laten opzoeken en weergeven.

Met de functies Verticaal zoeken of Horizontaal zoeken kun je gegevens in het rekenblad laten opzoeken en weergeven. Formules functies verticaal en horizontaal zoeken Excel Met de functies Verticaal zoeken of Horizontaal zoeken kun je gegevens in het rekenblad laten opzoeken en weergeven. Opbouw van de functie Verticaal

Nadere informatie

Dataconversie met Oracle Spatial

Dataconversie met Oracle Spatial Realworld klantendag 19 september 2013 Voorstellen 1 2 Computer Science & Engineering (TU/e) 3 Realworld Systems 4 Datamigraties Alliander Stedin Agenda 1 Architectuur Inleiding Ontwerp migratie 2 Rapportage

Nadere informatie

Stappenplan Hydrodynamische berekeningen & Pilot Voorthuizen

Stappenplan Hydrodynamische berekeningen & Pilot Voorthuizen Stappenplan Hydrodynamische berekeningen & Pilot Voorthuizen Introductie Modelleren (een vergelijking) Stappenplan!? waarom? Doel en Modeltypen De modelopbouw & validatie (Voorthuizen) Controle resultaten

Nadere informatie

Land + Water jaargang 40, nummer 9, pag , Auteurs: M.T. Duits H. Havinga J.M. van Noortwijk ISBN

Land + Water jaargang 40, nummer 9, pag , Auteurs: M.T. Duits H. Havinga J.M. van Noortwijk ISBN Land + Water jaargang 40, nummer 9, pag. 59-61, 2000 Auteurs: M.T. Duits H. Havinga J.M. van Noortwijk ISBN 90-77051-06-6 nummer 6 april 2002 Onzekerheden in waterstanden en kosten onderzocht M.T. Duits

Nadere informatie

Gedetailleerde toets zettingsvloeiing t.b.v. verlengde 3e toetsing

Gedetailleerde toets zettingsvloeiing t.b.v. verlengde 3e toetsing Gedetailleerde toets zettingsvloeiing t.b.v. verlengde 3e toetsing Tweede kennisplatform Uitwisseling kennis en ervaringen in de verlengde 3e toetsing Inhoud Wat is een zettingsvloeiing Overzicht toetsing

Nadere informatie

Exact Globe voorbereidingen

Exact Globe voorbereidingen Bedrijfsadministratie voor de horeca deel 2, Computerboekhouden ISBN 978-90-74625-49-4 Exact Globe voorbereidingen In dit document wordt het volgende beschreven: 1. De software waarop de methode is gebaseerd.

Nadere informatie

Griepepidemie. Modelleren B. Javiér Sijen. Janine Sinke

Griepepidemie. Modelleren B. Javiér Sijen. Janine Sinke Javiér Sijen Janine Sinke Griepepidemie Modelleren B Om de uitbraak van een epidemie te voorspellen, wordt de verspreiding van een griepvirus gemodelleerd. Hierbij wordt zowel een detailbenadering als

Nadere informatie

Omgaan met onzekerheden in het waterveiligheidsbeleid

Omgaan met onzekerheden in het waterveiligheidsbeleid Omgaan met onzekerheden in het waterveiligheidsbeleid Robin Nicolai, Ton Vrouwenvelder, Karolina Wojciechowska & Henri Steenbergen Nederland is wereldwijd vermaard om haar expertise op het gebied van waterbouw.

Nadere informatie

B3Partners. Beheerhandleiding Mapfilegenerator 1.0. Gewijzigd: 23 april B3Partners BV Bedrijvenpark Lage Weide Zonnebaan 12c 3542 EC Utrecht

B3Partners. Beheerhandleiding Mapfilegenerator 1.0. Gewijzigd: 23 april B3Partners BV Bedrijvenpark Lage Weide Zonnebaan 12c 3542 EC Utrecht Beheerhandleiding Mapfilegenerator 1.0 Gewijzigd: 23 april 2012 BV Bedrijvenpark Lage Weide Zonnebaan 12c 3542 EC Utrecht T 030 214 2081 F 030 2411297 E info@b3partners.nl I www.b3partners.nl KvK Amsterdam

Nadere informatie

Gebruikershandleiding POM demonstrator

Gebruikershandleiding POM demonstrator Demonstrator Gebruikershandleiding POM demonstrator De POM demonstrator is verkrijgbaar door een mailtje naar info@geo3.nl te versturen. Geo3-software uitpakken en installeren De POM demonstrator software

Nadere informatie

Kosten ramen binnen ProRail. I.A. Overwijk F.G.A. van den Berg

Kosten ramen binnen ProRail. I.A. Overwijk F.G.A. van den Berg Kosten ramen binnen ProRail I.A. Overwijk F.G.A. van den Berg Kosten ramen binnen ProRail Kosten ramen algemeen Ramen met kengetallen SSK Risico s Kostennota Praktijk Kostenramen algemeen ProRail raamt

Nadere informatie

Franck Wtb Advies 1 jaar!

Franck Wtb Advies 1 jaar! 1 s e p t e m b e r 2 0 07 Franck Wtb Advies 1 jaar! Het is inmiddels een jaar geleden dat ik, Rowald Franck, ben gestart met mijn adviesbureau. Vanuit Franck Wtb Advies worden met name sterkteberekeningen

Nadere informatie

Handleiding gebruik Verlof en Verzuim Viewer voor People Inc.

Handleiding gebruik Verlof en Verzuim Viewer voor People Inc. Handleiding gebruik Verlof en Verzuim Viewer voor People Inc. I Verlof en Verzuim viewer voor People Inc. Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Verlof en Verzuim viewer 2 1.1 Installeren... 2 1.2 Opstarten... Verlof

Nadere informatie

Stochastische grafen in alledaagse modellen

Stochastische grafen in alledaagse modellen Stochastische grafen in alledaagse modellen Ionica Smeets en Gerard Hooghiemstra 27 februari 2004 Stochastische grafen zijn grafen waarbij het aantal kanten bepaald wordt door kansverdelingen. Deze grafen

Nadere informatie

Gebruikershandleiding UNIT4 DataCollector

Gebruikershandleiding UNIT4 DataCollector Gebruikershandleiding UNIT4 DataCollector 2.7.0.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding Unit4 DataCollector... 2 2 Systeemeisen... 3 3 Installatie DataCollector... 4 3.1 Downloaden DataCollector... 4 3.2 Uitpakken

Nadere informatie

Moleculaire Dynamica en Monte Carlo Simulaties Case Study 17 Solid-Liquid Equilibrium of Hard Spheres. Joost van Bruggen 0123226 6 juli 2004

Moleculaire Dynamica en Monte Carlo Simulaties Case Study 17 Solid-Liquid Equilibrium of Hard Spheres. Joost van Bruggen 0123226 6 juli 2004 Moleculaire Dynamica en Monte Carlo Simulaties Case Study 17 Solid-Liquid Equilibrium of Hard Spheres Joost van Bruggen 0123226 6 juli 2004 1 Inhoudsopgave 1 Thermaliseren 2 2 Waarde van λ max 2 3 Integreren

Nadere informatie

De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools

De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools Ir Angelia Zeegers, IBPSA 09-10-2008 6.2.1 onderzoeksruimte De onderzoeksruimte heeft een oppervlak van xx m2 en de uitstraling moet rustig

Nadere informatie

Toetsspoor piping. Inhoud

Toetsspoor piping. Inhoud Toetsspoor piping Werken met Ringtoets Vera van Beek (Deltares) Pilot-cursus SOS en Piping 14 september 2016 Inhoud Kennis maken met Ringtoets Invoer Traject en normwaarde Hydraulische belastingen Vakindeling

Nadere informatie

Uitdagingen bij de opbouw van massabalansen voor het beheer van ecosysteemdiensten. Dirk Vrebos, Jan Staes & Patrick Meire

Uitdagingen bij de opbouw van massabalansen voor het beheer van ecosysteemdiensten. Dirk Vrebos, Jan Staes & Patrick Meire Uitdagingen bij de opbouw van massabalansen voor het beheer van ecosysteemdiensten. Dirk Vrebos, Jan Staes & Patrick Meire Inleiding De vraag naar waterkwaliteitsverbetering in Vlaanderen blijft hoog.

Nadere informatie

Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s

Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s Sofie De Cooman 21 December 2006 Stagebedrijf: Interne begeleider: Externe begeleider: BarcoView Koen Van De Wiele

Nadere informatie

Ervaringen uit de praktijk

Ervaringen uit de praktijk Ervaringen uit de praktijk Bepalen grondeigenschappen voor project: dijkverbetering Gorinchem Waardenburg Inwinnen en analyseren data proevenverzameling bepalen grondeigenschappen voor gebruik in rekenmodellen

Nadere informatie

Met de Glazen Bol naar. Doelgerichter BWT Toezicht

Met de Glazen Bol naar. Doelgerichter BWT Toezicht Met de Glazen Bol naar Doelgerichter BWT Toezicht Missie SuperGraph realiseert de toepassing van Voorspellende Modellen in het hart van uw organisatie dusdanig dat onzekerheden zoveel mogelijk worden weggenomen

Nadere informatie

Berekenen van de meest waarschijnlijke lithoklasse in GeoTOP

Berekenen van de meest waarschijnlijke lithoklasse in GeoTOP TNO Geologische Dienst Nederland Versiehistorie Documentversie GeoTOP versie Toelichting 17 september 2014 GeoTOP v1.2 De tekst van dit document is grotendeels overgenomen uit TNO Rapport GeoTOP modellering.

Nadere informatie

Dit praatje. Hydrologische Onzekerheid Theoretische en Praktische Aspecten. Mijn favoriet. Wat is veranderd?

Dit praatje. Hydrologische Onzekerheid Theoretische en Praktische Aspecten. Mijn favoriet. Wat is veranderd? Dit praatje Hydrologische Onzekerheid Theoretische en Praktische Aspecten Paul Torfs Wageningen Universiteit Paul.Torfs@wur.nl Waar wil ik het over hebben: een korte, algemene inleiding: kansrekening,

Nadere informatie

Wateroverlast Wouw. ICM case study. Marcel Zandee 8 maart 2017

Wateroverlast Wouw. ICM case study. Marcel Zandee 8 maart 2017 Wateroverlast Wouw ICM case study Marcel Zandee 8 maart 2017 Inhoud van de presentatie Waar ligt Wouw? Aanleiding studie Situatie Opbouw model Resultaten simulaties Conclusies Vragen 2 Waar ligt Wouw?

Nadere informatie

Statistiek met Excel. Schoolexamen en Uitbreidingsopdrachten. Dit materiaal is gemaakt binnen de Leergang Wiskunde schooljaar 2013/14

Statistiek met Excel. Schoolexamen en Uitbreidingsopdrachten. Dit materiaal is gemaakt binnen de Leergang Wiskunde schooljaar 2013/14 Statistiek met Excel Schoolexamen en Uitbreidingsopdrachten 2 Inhoudsopgave Achtergrondinformatie... 4 Schoolexamen Wiskunde VWO: Statistiek met grote datasets... 5 Uibreidingsopdrachten vwo 5... 6 Schoolexamen

Nadere informatie

SPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen

SPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen SPSS Introductiecursus Sanne Hoeks Mattie Lenzen Statistiek, waarom? Doel van het onderzoek om nieuwe feiten van de werkelijkheid vast te stellen door middel van systematisch onderzoek en empirische verzamelen

Nadere informatie

Ervaringen met de BAG

Ervaringen met de BAG Ervaringen met de BAG Basisregistratie adressen en gebouwen landsdekkend in gebruik Hans van Amsterdam Inhoud Ontsluiten BAG extract Geocoderen met BAG vergelijk met ACN Analyse met BAG Floor Space Index

Nadere informatie

Simulatie dynamisch busstation

Simulatie dynamisch busstation (Bijdragenr. 45) Simulatie dynamisch busstation Diana Pikkert van de Weijenberg AGV-Movares Marc Stanescu AGV-Movares 1 1. Inleiding Als onderdeel van het project IJsei wordt aan de IJ-zijde van Amsterdam

Nadere informatie

1. Introductie tot SPSS

1. Introductie tot SPSS 1. Introductie tot SPSS Wat is SPSS? SPSS is een statistisch computerprogramma dat door wetenschappers wordt gebruikt om gegevens te verzamelen, analyseren en te bewerken. Het wordt voornamelijk gebruikt

Nadere informatie

Standaard werkwijze. Persbericht in H 2 O nr

Standaard werkwijze. Persbericht in H 2 O nr Persbericht in H 2 O nr.4 2012 Standaard werkwijze Erik Oomen (Aa en Maas, voorzi/er) Michiel Nieuwenhuis (Vallei en Eem) Bert Hendriks (Reest en Wieden) Wim Rosbergen (Delfland) Durk Klopstra, Michelle

Nadere informatie

Hoofdstuk 16: Zoek- en verwijzingsfuncties

Hoofdstuk 16: Zoek- en verwijzingsfuncties Hoofdstuk 16: Zoek- en verwijzingsfuncties 16.0 Inleiding Eén van de belangrijkste functies binnen Excel is de mogelijkheid om te zoeken naar een specifieke waarde binnen een groot aantal cellen met gegevens.

Nadere informatie

6 Was de doodrijder ook een hardrijder?

6 Was de doodrijder ook een hardrijder? 30 Proceedings of the 79 th European Study Group Mathematics with Industry 6 Was de doodrijder ook een hardrijder? Bennie Mols Het Nederlands Forensisch Instituut wordt regelmatig gevraagd om de snelheid

Nadere informatie

Info-sessie VLAGG-project. Vlaamse Afstromingsgevoelige Gebieden

Info-sessie VLAGG-project. Vlaamse Afstromingsgevoelige Gebieden Info-sessie VLAGG-project Vlaamse Afstromingsgevoelige Gebieden Programma 1. Welkom en situering - Kris Cauwenberghs, VMM 2. Voorstelling inhoud en resultaten van het VLAGG-project Tom Feyaerts, Hydroscan

Nadere informatie

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17 digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal

Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid. 2016/17   digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid 2016/17 www.opleidingen.stowa.nl digitaal cursus naslagwerk 2016/17 totaal Opleidingen Nieuwe Normering Waterveiligheid Link naar: Digitaal Cursus Naslagwerk

Nadere informatie

Inleiding MATLAB (2) november 2001

Inleiding MATLAB (2) november 2001 Inleiding MATLAB (2) Stefan Becuwe Johan Vervloet november 2 Octave gratis MATLAB kloon Min of meer MATLAB compatibel http://www.octave.org/ % Script PlotVb % % Plot regelmatige driehoek t/m tienhoek PlotVb.m

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Module 2 Meer doen met functies

Inhoudsopgave. Module 2 Meer doen met functies Inhoudsopgave Module 2 Meer doen met functies Hoofdstuk 1 Veel gebruikte functies... 2-3 Verwijderen overbodige decimalen... 2-3 Willekeurige waarde... 2-6 GEMIDDELDEA, MAXA en MINA... 2-7 INTERVAL...

Nadere informatie

Starters Handleiding DuboCalc Project versie 2.2 datum 20 november DuboCalc Project 2.2 StartersHandleiding

Starters Handleiding DuboCalc Project versie 2.2 datum 20 november DuboCalc Project 2.2 StartersHandleiding Starters Handleiding DuboCalc Project versie 2.2 datum 20 november 2012 DuboCalc Project 2.2 StartersHandleiding Inhoud 1 Aan de slag met DuboCalc Project... 5 1.1 Wat is DuboCalc Project?... 5 1.2 Starten

Nadere informatie

Lang leve invnorm op de TI-83 grafische rekenmachine

Lang leve invnorm op de TI-83 grafische rekenmachine Bij de kansrekening op HAVO en VWO wordt ruimschoots aandacht besteed aan de normale verdeling. In de schoolboeken staan talrijke variaties, waarvan we de volgende beschouwen: Geef van een normaal verdeelde

Nadere informatie

Kosten-baten analyse in de arbeidshygiëne

Kosten-baten analyse in de arbeidshygiëne in de arbeidshygiëne De kosteneffectiviteit van beheersmaatregelen tegen luchtwegziekten onder bakkerijmedewerkers. 28 maart 2012 2 Inhoud van deze presentatie Waarom kosten-baten analyse? Kwalificaties

Nadere informatie

Handleiding Job voor gebruikers

Handleiding Job voor gebruikers Handleiding Job voor gebruikers I Handleiding Job voor gebruikers Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Werking van de Job 2... 2 1.1 Wat is een job?... 2 1.2 Selecteer de personeelsdatabase... 3 1.3 Is de job gestart?...

Nadere informatie

Probabilistisch ramen

Probabilistisch ramen Probabilistisch ramen Presentatie DACE Seminar Arnaud Bots en Bert Schilder Inleiding - Wie zijn wij? - Waar houden we ons mee bezig? - Wat willen we vandaag vertellen? - Probabilistisch ramen, wat en

Nadere informatie

Polymeren zijn grote moleculen die zijn opgebouwd uit een beperkt aantal soorten bouwblokken waarvan er een groot aantal in een molecuul zijn verwerkt. Meestal bestaat een polymeermolecuul uit een lange

Nadere informatie

Gebruikshandleiding Vastgoedscanner

Gebruikshandleiding Vastgoedscanner .maakt werk van informatie Gebruikshandleiding Vastgoedscanner Met de Vastgoedscanner bent u snel op de hoogte waardoor uw productiviteit verhoogt. Versie 03.05262008 Infofolio BV info@infolio.nl www.infofolio.nl

Nadere informatie

SYMPOSIUM SLIM MALEN. Integrale sturing Rijnland. René van der Zwan

SYMPOSIUM SLIM MALEN. Integrale sturing Rijnland. René van der Zwan SYMPOSIUM SLIM MALEN Integrale sturing Rijnland René van der Zwan 14-03-2019 Korte introductie 23 30 59 René van der Zwan Beheergebied Omvang: 1.088 km 2 1.300.000 inwoners 543.000 huishoudens 29 gemeentes

Nadere informatie

Inhoud. Humane risico-evaluatie. Probleemstelling. Probleemstelling. Probleemstelling. Page 1. Probabilistische Humane Risicoanalyse in Bodemsanering

Inhoud. Humane risico-evaluatie. Probleemstelling. Probleemstelling. Probleemstelling. Page 1. Probabilistische Humane Risicoanalyse in Bodemsanering Inhoud Probabilistische Humane Risicoanalyse in Bodemsanering Frederik Verdonck, K. Maes, A. Vandercappellen, H. De Lembre, P.A. Vanrolleghem & M. Vangheluwe Doelstelling Denken vanuit onzekerheid Methodologie

Nadere informatie

Samenvatting Dit proefschrift gaat over Monte Carlo simulatie van polymeersystemen. Polymeren zijn grote moleculen die opgebouwd zijn uit kleinere chemische eenheden die monomeren genoemd worden. Bekende

Nadere informatie

Toelichting GGOR Oude Polder van Pijnacker

Toelichting GGOR Oude Polder van Pijnacker Toelichting GGOR Oude Polder van Pijnacker Inleiding Om het GGOR te kunnen bepalen is de GGOR-systematiek gevolgd (zie figuur 1). Op basis van een analyse met een grondwatermodel zijn de actuele grondwaterstanden

Nadere informatie

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van

Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van Waarom gebruiken we Monte Carlo analyses? Bert Brandts Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van gebeurtenissen kunnen een bruikbaar instrument zijn om de post Onvoorzien

Nadere informatie

What s new versie 3.32 P1 van 11/04/16

What s new versie 3.32 P1 van 11/04/16 Inhoud Gepersonaliseerde parameters kunnen gebruiken in templates voor doorsnede generatie... 2 Rapporteren informatie PART tabel (3.32 P1-2942)... 6 BUGFIXES & BETTERS JoPPS 3.32 P1... 9 Gepersonaliseerde

Nadere informatie

NAS 1638 klasse (1964-2001)

NAS 1638 klasse (1964-2001) Voor elke hydraulische machine kan bepaald worden hoe zuiver de hydraulische olie moet zijn om het systeem storingsvrij te laten draaien. Is uw olie vervuild geraakt door vaste vuildeeltjes dan zal oliedegradatie

Nadere informatie

Testen of Simuleren? Virtueel en fysisch testen op gespannen voet? Mart Heerschap, MG technical solutions BV

Testen of Simuleren? Virtueel en fysisch testen op gespannen voet? Mart Heerschap, MG technical solutions BV Testen of Simuleren? Virtueel en fysisch testen op gespannen voet? Mart Heerschap, MG technical solutions BV Testen of simuleren? Doel van deze presentatie Hoe kan simulatie ingezet worden bij sustainable

Nadere informatie

Handleiding BreakEven Calculator Door Thomas Vulsma

Handleiding BreakEven Calculator Door Thomas Vulsma Handleiding BreakEven Calculator Door Thomas Vulsma Introductie Deze handleiding geeft een korte inleiding tot de werking en het gebruik van de BreakEven Calculator. Met een paar simpele stappen leert

Nadere informatie

Microsoft Excel en statistiek, een praktijkvoorbeeld. ann.deraedt@howest.be 25 Feb 2014 @ VLHORA- Brussel

Microsoft Excel en statistiek, een praktijkvoorbeeld. ann.deraedt@howest.be 25 Feb 2014 @ VLHORA- Brussel Microsoft Excel en statistiek, een praktijkvoorbeeld ann.deraedt@howest.be 25 Feb 2014 @ VLHORA- Brussel 38 INTRODUCTIE Over de spreker: wat vertelt mijn professioneel netwerk op Linkedin? 3 Mijn hobby's

Nadere informatie

Hydraulische belastingen

Hydraulische belastingen Hydraulische belastingen Jacco Groeneweg (Deltares) Basiscursus beoordelen en ontwerpen 5 september 2016 Werkproces toetssporen Hydraulische belastingen Introductie Verschil HR2006 en WBI-HB ( HB2017 )

Nadere informatie

het noordelijk deel (nabij de woningen) en het zuidelijk deel. Vanwege de invloed naar de omgeving is alleen het noordelijk deel beschouwd.

het noordelijk deel (nabij de woningen) en het zuidelijk deel. Vanwege de invloed naar de omgeving is alleen het noordelijk deel beschouwd. partner in bouwputadvies en grondwatertechniek 1/5 Project : HT140056 Park Waterrijk Hekelingen Datum : 1 September 2014 Betreft : Nota waterhuishouding Opsteller : M. (Marco) Zieverink, MSc Documentstatus

Nadere informatie

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 15 juni 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 4

Modelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 15 juni 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 4 Modelleren C Appels Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both 15 juni 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Probleembeschrijving 2 3 Data 3 4 Aanpak 4 5 Deterministische aanpak 4 5.1 Populariteit van

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Met de Programma van Eisen add-on kan eenvoudig een programma van eisen worden ingelezen vanuit een excel bestand, waarbij snel zones

Nadere informatie

Ontwikkeling van 2D en 3D Monte Carlo Algoritmes om Ionentransport te Simuleren in Isotrope en Anisotrope Media.

Ontwikkeling van 2D en 3D Monte Carlo Algoritmes om Ionentransport te Simuleren in Isotrope en Anisotrope Media. Ontwikkeling van 2D en 3D Monte Carlo Algoritmes om Ionentransport te Simuleren in Isotrope en Anisotrope Media. Stefaan Vermael Promotor: prof. Kristiaan Neyts inleiding vloeibaar kristal isotroop en

Nadere informatie

Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid

Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Robuustheid regressiemodel voor kapitaalkosten gebaseerd op aansluitdichtheid Dr.ir. P.W. Heijnen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Technische Universiteit Delft 22 april 2010 1 1 Introductie De

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 Voorkennis 7 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 5 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 6 Voorkennis 7 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Nieuwsbrief... 5 Introductie Visual Steps... 6 Wat heeft u nodig?... 6 Voorkennis... 7 Hoe werkt u met dit boek?... 7 De website bij het boek... 8 Toets uw kennis... 8 Voor

Nadere informatie

Communiceren van statistische informatie over onzekerheid. 1 juni 2017, Martin Knotters (ESG), Marijn Poortvliet (SSG)

Communiceren van statistische informatie over onzekerheid. 1 juni 2017, Martin Knotters (ESG), Marijn Poortvliet (SSG) Communiceren van statistische informatie over onzekerheid 1 juni 2017, Martin Knotters (ESG), Marijn Poortvliet (SSG) Opbouw Statistische informatie over onzekerheid Onderzoeksvragen Stowa-onderzoek Aanpak

Nadere informatie

Visie op de BasisSoftware. Next Generation Hydro-Software. SIMONA gebruikersdag 9 november 2010

Visie op de BasisSoftware. Next Generation Hydro-Software. SIMONA gebruikersdag 9 november 2010 Visie op de BasisSoftware Next Generation Hydro-Software 9 november 2010 Voor vandaag Inleiding Next Generation Hydro-Software Doelstelling De basis: Delta Shell FLOW3D flexible mesh Fasering / producten

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Chapter 7 Nederlandse samenvatting 7.1 Introductie Dit proefschrift behandeld de globale patronen van de koolstof en water balans van het land oppervlak bepaald met eddy co-variantie data. Observaties

Nadere informatie

Combinatie van gdal_rasterize en numpy voor berekening aardappelmoeheid. 28 juni 2017 Ronnie Lassche & Luuk Schaminée

Combinatie van gdal_rasterize en numpy voor berekening aardappelmoeheid. 28 juni 2017 Ronnie Lassche & Luuk Schaminée Combinatie van gdal_rasterize en numpy voor berekening aardappelmoeheid 28 juni 2017 Ronnie Lassche & Luuk Schaminée Inhoud Wat is Aardappelmoeheid Regelgeving in een notendop Aanleiding Waarom Open Source

Nadere informatie

GIS = Geografische InformatieSystemen

GIS = Geografische InformatieSystemen GIS = Geografische InformatieSystemen Informatie inzichtelijk maken Duidelijke kaartjes maken Heldere analyse van de werkelijkheid Helpt bij: Inventarisatie Plaatsbepaling, routeplanning Oppervlakte berekeningen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19028 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Heinle, Ingo Matthias Title: Application of evolutionary strategies to industrial

Nadere informatie

Annelies Droessaert en Etienne Goemaere

Annelies Droessaert en Etienne Goemaere De meerwaarde van TI-Nspire in de 2 de graad Annelies Droessaert en Etienne Goemaere 1. INLEIDING De meeste scholen kiezen er momenteel voor om een grafisch rekentoestel in te voeren vanaf de 2 de graad.

Nadere informatie

Hoofdstuk 20: Wiskundige functies

Hoofdstuk 20: Wiskundige functies Hoofdstuk 20: Wiskundige functies 20.0 Introductie Er is een uitgebreid aanbod aan wiskundige functies in Excel, variërend van het simpele + teken tot de esoterische statistiek functies voor een correlatie

Nadere informatie

Handleiding Standalone-installatie NIEUWE DIAS-VERSIES OP WINDOWS PC

Handleiding Standalone-installatie NIEUWE DIAS-VERSIES OP WINDOWS PC Handleiding Standalone-installatie NIEUWE DIAS-VERSIES OP WINDOWS PC Oktober 2015 Hoofdstuk 1, Standalone-installatie nieuwe Dias versie op Windows PC Inhoud 1 Standalone-installatie nieuwe Dias versie

Nadere informatie

A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven. Onderwerp Technische grenzen voor invoergegevens in CAROLA

A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven. Onderwerp Technische grenzen voor invoergegevens in CAROLA Postbus 1 3720 BA Bilthoven A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Tel (030) 274 91 11 Fax (030) 274 29 71 info@rivm.nl www.rivm.nl Eigenaren hogedruk aardgastransportleidingen Onderwerp Technische

Nadere informatie

Modelleren van onzekerheid, met zekerheid!

Modelleren van onzekerheid, met zekerheid! Modelleren van onzekerheid, met zekerheid! Vergroting van betrouwbaarheid in verkeersmodellen in een onbetrouwbaar systeem Introductie Verkeersmodellen maar waarom? Niet alles in de werkelijkheid testen!

Nadere informatie

ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens WISKUNDIGE COMPETENTIES

ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens  WISKUNDIGE COMPETENTIES ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens www.gnomon.bloggen.be WISKUNDIGE COMPETENTIES 1 Wiskundig denken 2 Wiskundige problemen aanpakken en oplossen 3 Wiskundig modelleren 4 Wiskundig argumenteren 5

Nadere informatie

=0.327W Dit verlies komt overeen met een verlies van ongeveer 6.8%. =0.688W Dit verlies komt overeen met een verlies van ongeveer 14.33%.

=0.327W Dit verlies komt overeen met een verlies van ongeveer 6.8%. =0.688W Dit verlies komt overeen met een verlies van ongeveer 14.33%. Sankey-diagram Er wordt vertrokken van een beginsituatie waarbij er zonne-energie invalt op het. Het vermogen dat hierbij verkregen wordt kan aan de hand van het piekvermogen van het zonnepaneel (1000W/m²)

Nadere informatie

Agricultural Land Systems

Agricultural Land Systems SAMENVATTING Naar verwachting zullen agrarische ruimtegebruiksystemen in de komende decennia te maken krijgen met een groot aantal complexe uitdagingen op het gebied van duurzaamheid. Allereerst zal de

Nadere informatie

Dynamische modellen van prijsbeleid

Dynamische modellen van prijsbeleid Dynamische modellen van prijsbeleid Fase 1.E: Opzet Dynamisch Panel model en Simulatietool Datum 8 oktober 2001 Kenmerk AVV009 MuConsult B.V. Postbus 2054 3800 CB Amersfoort Telefoon 033 465 50 54 Fax

Nadere informatie

Bij het opstarten van dit onderdeel van het programma zal het laatst ingevoerde plan worden weergegeven.

Bij het opstarten van dit onderdeel van het programma zal het laatst ingevoerde plan worden weergegeven. Detail Planner De Detail Planner is ontworpen om het bereik voor X aantal vlakken in te schatten, op basis van de gemiddelde waarden van de Passanten / OTS / VAC voor een geselecteerd formaat, regio, maand,

Nadere informatie

Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt.

Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt. Outlook is een mogelijke opvolger voor Windows Live Mail aangezien Microsoft (WLM) de ondersteuning van dit product per 10 januari 2017 heeft gestopt. 1 Windows Live Mail (WLM) wordt vanaf januari 2017

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde A1,2 Compex. Vragen 13 tot en met 19. In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt.

Examen VWO. wiskunde A1,2 Compex. Vragen 13 tot en met 19. In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt. Examen VWO 2007 tijdvak 1 vrijdag 1 juni totale examentijd 3,5 uur wiskunde A1,2 Compex Vragen 13 tot en met 19 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer wel wordt gebruikt. Het gehele

Nadere informatie

Ziekte dagen en uren viewer

Ziekte dagen en uren viewer Ziekte dagen en uren viewer I Ziekte dagen en uren viewer Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Ziekte dagen en uren viewer 2... 2 1.1 Installatie... 2 1.2 Gebruik... 8 1.3 Gegevens en berekening Ziekte dagen en uren

Nadere informatie

Externe veiligheid waterstofleiding gemeente Zwijndrecht

Externe veiligheid waterstofleiding gemeente Zwijndrecht Externe veiligheid waterstofleiding gemeente Zwijndrecht Project : 111935 Datum : 27 april 2011 Auteur : ir. G.A.M. Golbach ing. A.M. op den Dries Opdrachtgever: Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Postbus

Nadere informatie

Basiskaarten klimaatbestendige stad

Basiskaarten klimaatbestendige stad Basiskaarten klimaatbestendige stad Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier zoekt de samenwerking met haar gemeenten voor het thema klimaatbestendigheid. Zij sluit aan bij het Manifest Klimaatbestendige

Nadere informatie

Richtlijn versus maatwerkberekening

Richtlijn versus maatwerkberekening Memo DM 1063841 Aan: Peter Van Hoof [peter@vanhoof-watermanagement.nl] Van: HDSR Datum: 23 juni 2016 Onderwerp: Notitie maatwerkberekening Vierde Kwadrant Kockengen In deze memo heeft het waterschap een

Nadere informatie

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuickStart Elements Introductie Welkom op de startpagina van Vabi Elements! Start of open een project. Gebruik Project

Nadere informatie

Handleiding MS Access Database BOA

Handleiding MS Access Database BOA Handleiding MS Access Database BOA 1 Relaties en tabellen In deze database bevinden zich 9 tabellen die aan elkaar gekoppeld zijn. Daarbij komen nog 2 tabellen (nl. Eetfestijn en Lenteactiviteit ) die

Nadere informatie

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied

Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Okke Batelaan en Jarek Chormanski Vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde Vrije Universiteit Brussel 28/7/26 pag. 1

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding Gebruikershandleiding Voor Mijn Marathon Analyse pagina 1 van 10 Gebruikershandleiding - v0.13, 17-04-2008 Inhoud Wat is het Marathon Analyse Systeem?...3 Waar kan ik het Marathon Analyse Systeem vinden?...3

Nadere informatie

Luchtkwaliteitsmodellering in VLA/BE

Luchtkwaliteitsmodellering in VLA/BE Luchtkwaliteitsmodellering in VLA/BE Frans Fierens, VMM-IRCEL studiedag 'Lokale luchtkwaliteitsmodellering: de wetenschap, de rekentools 31 januari 2017 1/02/2017 1 Waarom modelleren naast/samen met metingen?

Nadere informatie

DL: L462. ~Ooodan SYSTEEMEISEN HIS MM/LM. ten behoeve van. RWS Dienst Weg- en Waterbouwkunde. Amsterdam, 21 december2000. Kenmerk: G0029. e.

DL: L462. ~Ooodan SYSTEEMEISEN HIS MM/LM. ten behoeve van. RWS Dienst Weg- en Waterbouwkunde. Amsterdam, 21 december2000. Kenmerk: G0029. e. ~Ooodan DL: L462 u SYSTEEMEISEN HIS MM/LM ten behoeve van RWS Dienst Weg- en Waterbouwkunde Amsterdam, 21 december2000 Kenmerk: G0029 e. nr:07j7j Geodan SYSTEEMEISEN HIS MM/LM ten behoeve van RWS Dienst

Nadere informatie