VR MED.0243/2BIS

Transcriptie

1 VR MED.0243/2BIS CRITERIA VOOR HET BESTUURLIJK BEBOETINGSBELEID IN DE RUIMTELIJKE ORDENING Met het decreet handhaving omgevingsvergunning wordt een bestuurlijk handhavingsspoor voor ruimtelijke ordening ingebouwd, waar de bestuurlijke beboeting een onderdeel van is. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen stedenbouwkundige inbreuken en stedenbouwmisdrijven: De verslagen van vaststelling inzake inbreuken worden niet overgemaakt aan het openbaar ministerie (Procureur des Konings) en komen rechtstreeks in aanmerking voor een exclusieve bestuurlijke geldboete. Misdrijven opgenomen in processen-verbaal kunnen strafrechtelijk behandeld worden, maar als de Procureur des Konings beslist om niet strafrechtelijk te behandelen, kan er ook een alternatieve bestuurlijke geldboete worden opgelegd. De cluster sanctionering en advisering binnen de afdeling Handhaving van het departement Omgeving is de gewestelijke entiteit bevoegd voor het bestuurlijk beboeten van milieuschendingen en werd in 2018 ook bevoegd voor de stedenbouwkundige schendingen. In het handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening (VR DOC.0884) alsook in de beleidsbrief van de minister bevoegd voor omgeving wordt belang gehecht aan de ontwikkeling van een duidelijk, coherent en transparant kader met criteria op grond waarvan de hoogte van de bestuurlijke geldboete wordt bepaald, zodat rechtszekerheid kan worden geboden. Hieronder zullen per mogelijke afhandelingswijze waarover de gewestelijke entiteit beschikt (sepot, voorstel tot betaling van een geldsom (transactie) of bestuurlijke geldboete) de criteria worden opgesomd die de basis vormen voor het beboetingskader dat de gewestelijke entiteit heeft ontwikkeld. Deze criteria werden tevens afgestemd op de Nota prioriteitenindicatoren van het Openbaar Ministerie (vergelijkbaar met de zogenaamde Sorteernota bij strafrechtelijke afhandeling van milieumisdrijven), zoals overhandigd aan het departement RWO op de Commissie Handhavingsbeleid RWO van 16 oktober De mate waarin aan het gewenste boetebeleid invulling kan worden gegeven wordt uiteraard mee bepaald door enerzijds de instroom van dossiers (afhankelijk van het beleid van de verbalisanten en de parketten) en anderzijds het aantal VTE dat kan worden ingezet bij de gewestelijke entiteit. Aangezien over beide factoren op dit ogenblik nog geen duidelijkheid bestaat, kunnen ook de precieze contouren van het bestuurlijk boetebeleid nu nog niet definitief verankerd worden. Dit kader werkt met richtlijnen voor het beboetingsbeleid. Deze richtlijnen sturen de gewestelijke entiteit in het uitwerken van een geobjectiveerd beboetingsbeleid zonder dat de overtreder hieruit enig recht kan punten. Deze kunnen evolueren in functie van rechtspraak van het beroepscollege of andere rechtbanken of in functie van praktijkervaringen die nopen tot aanpassing van het boetebeleid, alsook naar aanleiding van wijzigingen van het Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening of wijzigingen in de gewestelijke en lokale handhavingsprioriteiten. Eveneens kan de afstemming met het boetekader inzake milieu waar wenselijk of noodzakelijk leiden tot verdere verfijning. Deze afstemming tussen de beide boetekaders is des te belangrijker daar er naar aanleiding van het invoeren van de omgevingsvergunning en de oprichting van het departement Omgeving een grotere integratie zal zijn tussen de beide beleidsvelden en er (geleidelijk) meer gemengde misdrijven zullen worden vastgesteld. Het boetekader zal dan ook regelmatig worden geëvalueerd om in te spelen op deze wijzigende omstandigheden.

2 Gelet op de transparantie die wordt nagestreefd, worden de krachtlijnen van het beboetingskader ruimtelijke ordening gepubliceerd. Dit laat toe dat de burger zich een duidelijk beeld kan vormen van het beboetingsbeleid van de overheid. 1. SEPOTBELEID Decreet handhaving omgevingsvergunning (versie codextrein geïntegreerd): Art De inbreuken, vermeld in artikel 6.2.2, kunnen worden bestraft met een exclusieve bestuurlijke geldboete. De misdrijven, vermeld in artikel 6.2.1, eerste lid, kunnen worden bestraft door de strafrechter of kunnen worden bestraft met een alternatieve bestuurlijke geldboete. Art Na de ontvangst van een verslag van vaststelling als vermeld in artikel 6.2.5, eerste lid, waaruit het bestaan van een inbreuk blijkt, kan de gewestelijke beboetingsambtenaar binnen een termijn van zestig dagen zijn voornemen om een bestuurlijke geldboete op te leggen, met een beveiligde zending betekenen aan de vermoedelijke overtreder of overtreders. Hetzelfde geldt na ontvangst van een proces-verbaal als vermeld in artikel 6.2.5, derde lid, met dien verstande dat de termijn van zestig dagen pas aanvangt na ontvangst van de beslissing van de Procureur des Konings, vermeld in artikel , 3, eerste lid, of, bij gebreke daaraan, na het verstrijken van de termijnen, vermeld in artikel , 2. Handhavingsprogramma Ruimtelijke ordening: Middels het voorziene sepotbeleid is de beboetingsambtenaar niet verplicht om in alle dossiers een boete op te leggen. Dit geldt zowel voor de inbreuken als voor de misdrijven. Aangezien herstel van de goede ruimtelijke ordening prioritair is, wordt dit instrument doelmatig ingezet, in functie van de impact op de ruimtelijke ordening, de omvang en de duur van de feiten. De beboetingsambtenaar kan seponeren omwille van bepaalde opportuniteitsredenen of op grond van algemene seponeringsgronden voor zover dit niet reeds gebeurde bij het openbaar ministerie, zoals onder meer: geen misdrijf/inbreuk, onvoldoende bewijzen, verjaring of overschrijding van de redelijke termijn, overlijden van de dader; wanneer werd overgegaan tot herstel, regularisatie of minnelijke schikking of wanneer een planologische oplossing in het vooruitzicht wordt gesteld; geen prioriteit, onvoldoende maatschappelijke relevantie. In geval van seponering zal bij klachtmisdrijven de klager in kennis worden gesteld van het gevolg dat aan zijn klacht wordt verleend en over welke particuliere mogelijkheden inzake herstel hij mogelijks nog beschikt. De gewestelijke entiteit heeft in het decreet Handhaving Omgevingsvergunning de mogelijkheid gekregen om een sepotbeleid uit te bouwen. Zij is niet verplicht om in alle dossiers een boete op te leggen. Elk binnenkomend dossier zal gescreend worden en ofwel worden opgestart ofwel worden geseponeerd. Voor zover het openbaar ministerie dit nog niet heeft gedaan, zal onder meer in de volgende gevallen geseponeerd worden omwille van een technisch sepot : geen misdrijf of inbreuk; pagina 2 van 7

3 onvoldoende bewijzen; onbekende dader; overlijden van de dader; verjaring;. Daarnaast beschikt de gewestelijke entiteit ook over de mogelijkheid van een opportuniteitsepot: Er kan omwille van opportuniteitsredenen worden geseponeerd: Indien de overtreder tot herstel, verenigbaar met de bestaande goede ruimtelijke ordening, of regularisatie is overgegaan of een planologische oplossing heeft bekomen op het ogenblik dat de gewestelijke entiteit de beslissing van de Procureur des Konings tot niet-strafrechtelijke behandeling ontvangt, tenzij er uitzonderlijk toch behandeling nodig is omwille van de impact op de ruimtelijke ordening, de maatschappelijke relevantie of de omvang en de duur van de feiten. Indien de schending niet prioritair is voor het gewestelijke of het lokale niveau, tenzij er uitzonderlijk toch behandeling nodig is omwille van de impact op de ruimtelijke ordening, de maatschappelijke relevantie of de omvang en de duur van de feiten. Principieel zal de gewestelijke entiteit een schending als prioritair aanmerken indien het procesverbaal of verslag van vaststelling dit uitdrukkelijk vermeldt. Dit moet worden gemotiveerd door een algemeen beleidsdocument van het gewestelijke of lokale niveau waarin de desbetreffende prioriteit is opgenomen. Onverminderd de voorgaande redenen tot sepot, is een opportuniteitsepot niet mogelijk voor: Schendingen die gepleegd worden door professionelen of recidivisten. In deze situaties is een sepot niet wenselijk en is een bestraffend signaal nodig. Doorbreking stakingsbevelen: aangezien een stakingsbevel een preventief karakter heeft, is de doorbreking daarvan zo zwaarwichtig dat sepot niet wenselijk is, maar een bestraffend signaal nodig is. De boetedossiers inzake doorbreking van een stakingsbevel zullen prioritair worden behandeld. 2. TRANSACTIEBELEID Decreet handhaving omgevingsvergunning (versie codextrein geïntegreerd): Art De gewestelijke beboetingsambtenaar kan een voorstel tot betaling van een geldsom doen als hij van mening is dat volgens de vaststellingen in het verslag van vaststelling of het proces-verbaal onmiskenbaar vaststaat dat de overtreder de stedenbouwkundige inbreuk of het stedenbouwkundig misdrijf heeft gepleegd. Het voorstel kan, voor wat stedenbouwkundige misdrijven betreft, eerst worden gedaan na kennisname van een tijdige beslissing in de zin van artikel , 3, derde lid. De termijn waarin de geldsom betaald moet worden, bedraagt drie maanden. Het voorstel schorst de termijnen, vermeld in artikel , 1, en artikel , 4, tweede lid, tot het einde van de betalingstermijn. Na de betaling van de voorgestelde geldsom is het opleggen van een bestuurlijke geldboete niet langer mogelijk. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regels voor de uitvoering van dit artikel.. Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening: pagina 3 van 7

4 Deze kennisgeving kan gepaard gaan met een voorstel tot betaling van een geldsom indien de gewestelijke beboetingsambtenaar van mening is dat volgens de vaststellingen in het verslag van vaststelling of het proces verbaal onmiskenbaar vaststaat dat de overtreder de stedenbouwkundige inbreuk of het stedenbouwkundig misdrijf heeft gepleegd. In geval van betwisting of bij niet of onvolledige betaling van de voorgestelde geldsom, wordt de beboetingsprocedure zoals voorzien in het VCRO gevolgd. Indien het proces verbaal of het verslag van vaststelling zowel schendingen van de VCRO en zijn uitvoerings-besluiten als van Titel V DABM en zijn uitvoeringsbesluiten bevat, zal geen voorstel tot betaling van een geldsom gedaan worden.. Indien blijkt dat een technisch- of opportuniteitssepot niet is aangewezen, wordt de boeteprocedure opgestart. Wanneer de gewestelijke entiteit van mening is dat volgens de vaststellingen in het verslag van vaststelling of het proces-verbaal onmiskenbaar vaststaat dat de overtreder de stedenbouwkundige inbreuk of het stedenbouwkundig misdrijf heeft gepleegd, kan de gewestelijke entiteit aan de overtreder een voorstel tot betaling van een geldsom (bestuurlijke transactie) doen. Ingeval van betwisting of bij niet of onvolledige betaling van de voorgestelde geldsom, wordt alsnog de beboetingsprocedure gevolgd. Een bestuurlijke transactie kan in principe voorgesteld worden bij: Alle inbreuken. Deze schendingen betreffen in de regel minder zwaarwichtige schendingen die geen of beperkte (rechtstreekse) ruimtelijke schade doen ontstaan. Alle misdrijven, tenzij: Er sprake is van significante schade aan de omgeving, duidelijke niet inpasbaarheid in de goede ruimtelijke ordening of voortschrijdend karakter van de schade. De overtreder voor dezelfde feiten reeds een transactievoorstel heeft bekomen of voor dezelfde feiten reeds bestuurlijk of strafrechtelijk werd gesanctioneerd. De schending plaatsvond in ruimtelijk kwetsbaar gebied. Een bestuurlijke transactie is NIET mogelijk bij gemengde schendingen stedenbouw en milieu. Indien er zowel stedenbouwkundige schendingen als milieuschendingen worden vastgesteld in hoofde van eenzelfde overtreder, zal geen voorstel tot betaling van een geldsom worden gedaan. 3. BOETEBELEID Decreet handhaving omgevingsvergunning (versie codextrein geïntegreerd): Art De bestuurlijke geldboete is een sanctie waarbij de gewestelijke beboetingsambtenaar een overtreder ertoe verplicht een geldsom te betalen. De bestuurlijke geldboete wordt vermeerderd met de opdeciemen die van toepassing zijn voor de strafrechtelijke geldboeten. Ze wordt afgestemd op de ernst van het stedenbouwkundige misdrijf of de stedenbouwkundige inbreuk. Er wordt ook rekening gehouden met de frequentie en de omstandigheden waarin de overtreder stedenbouwkundige inbreuken of misdrijven heeft gepleegd of beëindigd. 2. Op vraag van de overtreder, kan de bestuurlijke geldboete worden opgelegd met uitstel van tenuitvoerlegging gedurende een proefperiode die niet minder dan een jaar en niet meer dan drie jaar mag bedragen. pagina 4 van 7

5 Het uitstel wordt van rechtswege herroepen als gedurende de proeftijd een nieuw stedenbouwkundig misdrijf of een nieuwe stedenbouwkundige inbreuk is gepleegd, met een veroordeling tot een straf of het opleggen van een bestuurlijke geldboete tot gevolg... Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening: De bestuurlijke geldboete wordt opgelegd bij misdrijven: die een ernstige impact hebben op de goede ruimtelijke ordening; die een doorbreking van een stakingsbevel inhouden of wanneer een bestuurlijke herstelmaatregel bij hoogdringendheid werd opgelegd; gepleegd door professionelen of systematische recidivisten. De bestuurlijke geldboete voor inbreuken wordt opgelegd voor: inbreuken op de informatieplicht of het niet opstellen van een afzonderlijke akte door de notaris; inbreuken inzake het uitvoeren van werken zonder controle van een architect, omwille van de essentiële rol van de architect; inbreuken op de meldingsplicht; inbreuken die een doorbreking van een stakingsbevel inhouden of wanneer een bestuurlijke herstelmaatregel bij hoogdringendheid werd opgelegd; inbreuken gepleegd door professionelen of systematische recidivisten. De geldboete wordt opgelegd binnen een redelijke termijn. Dossiers waarbij de schending bestaat uit de doorbreking van het stakingsbevel worden bij voorrang behandeld om zo het preventieve karakter van het stakingsbevel niet teloor te laten gaan. Zowel naar de overtreders als naar de verbalisanten wordt een krachtig signaal gegeven door kort op de bal te spelen bij het opleggen van de exclusieve en alternatieve boetes. Even belangrijk is de ontwikkeling van een duidelijk en coherent kader met criteria op grond waarvan de hoogte van de bestuurlijke geldboete wordt bepaald.. De boetes worden opgelegd rekening houdend met de ernst van de schending, de frequentie en de omstandigheden. Daarbij kan onder meer de hoedanigheid van de overtreder meespelen (vb. professionelen of overheden), alsook het opzet of de loutere nalatigheid in hoofde van de overtreder en het schuldinzicht van de overtreder. De boetes kunnen met uitstel worden opgelegd, bv. indien er een afwezigheid van voorgaanden is in hoofde van de overtreder of wanneer inmiddels werd hersteld. De gewestelijke beboetingsentiteit neemt de nodige initiatieven om samen met het departement bevoegd inzake ruimtelijke ordening een duidelijk kader met criteria te ontwikkelen op grond waarvan de hoogte van het voorstel tot betaling van een geldsom en de boetes worden bepaald, zodat rechtszekerheid kan geboden worden. Hierbij dient ook een afstemming te gebeuren met de het bestuurlijke boetebeleid ten aanzien van milieuschendingen. Deze kaders worden vastgelegd en kenbaar gemaakt alvorens de bestuurlijke beboeting operationeel wordt. Zij worden meegedeeld aan de Vlaamse Regering. Op die manier is er werkelijk sprake van transparantie.. Indien het dossier niet wordt geseponeerd, noch in aanmerking komt voor een bestuurlijke transactie, of de bestuurlijke transactie wordt betwist of niet (volledig) betaald, zal de procedure tot het opleggen van een bestuurlijke geldboete worden opgestart, die kan resulteren in een bestuurlijke geldboete. De regelgeving voorziet dat de bestuurlijke geldboete voor stedenbouwkundige misdrijven maximaal euro en voor stedenbouwkundige inbreuken maximaal euro bedraagt. De opgelegde boete pagina 5 van 7

6 dient nog vermeerderd te worden met de opdeciemen die van toepassing zijn ten tijde van het plegen van de feiten (momenteel is dit maal 8). In de regelgeving wordt verder bepaald dat als een bestuurlijke geldboete wordt opgelegd, de hoogte van de geldboete moet worden afgestemd op de ernst en de frequentie van de feiten. Daarnaast wordt er ook rekening gehouden met de omstandigheden waarin de feiten werden gepleegd of beëindigd. Deze criteria (ernst, frequentie, omstandigheden) vormen de basis voor het beboetingskader dat de gewestelijke entiteit heeft ontwikkeld. Ernst De ernst of zwaarte van de feiten wordt door de gewestelijke entiteit beoordeeld aan de hand van de concrete vaststellingen uit het dossier en de eventuele aanvullende inlichtingen van de verbalisant. Dit is altijd het vertrekpunt en doorslaggevend om de hoogte van de geldboete te bepalen. De aantasting van de goede ruimtelijke ordening is het basiscriterium. Omdat de gewestelijke entiteit zich niet in de plaats kan en wil stellen van de vergunningverlenende overheid, zal deze beoordeling evenwel gebeuren op basis van concrete (kwantificeerbare) elementen, zo onder meer aan de hand van: de goede ruimtelijke ordening; de omvang, aard en context van de feiten. Dit kan beoordeeld worden in functie van: de oppervlakte die de schending inneemt; het volume dat de schending inneemt; de lengte van de schending (bv. aantal meter van een afsluiting); het aantal stuks (bv. bomen, gestalde wagens, ); ruimtelijke bestemming van het gebied; het aantal verschillende schendingen; samenloop met andere regelgeving (bvb. milieu, natuur, onroerend erfgoed, ). Frequentie De hoogte van het boetebedrag wordt beïnvloed door het al dan niet eenmalige karakter van de gepleegde feiten door dezelfde overtreder. Werden gelijkaardige of dezelfde feiten al eerder gepleegd? Dan kan dit aanleiding geven tot een verhoging van de bestuurlijke geldboete. Ook als uit het dossier blijkt dat er een chronisch of structureel probleem aan de basis van de schending(en) ligt, dan kan dit mee bepalend zijn voor de hoogte van het boetebedrag. Omstandigheden De concrete omstandigheden waarin de feiten zijn gepleegd of beëindigd, worden ook in overweging genomen om het bedrag van de bestuurlijke geldboete te bepalen. Daarbij zijn verzachtende omstandigheden mogelijk, zoals onder meer: herstel in de ruime zin van het woord: Hiermee wordt onder andere bedoeld de schendingen beëindigen, de gevolgen ervan geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of herhaling ervan voorkomen (herstel, regularisatie door het doen van de nodige melding of verkrijgen van de nodige vergunning, minnelijke schikking, planologische oplossing in het vooruitzicht, ). pagina 6 van 7

7 Herstel op zich neemt echter niet de mogelijkheid tot beboeting weg. Wel zal de bereidheid van de overtreder om alles zo spoedig mogelijk in regel te brengen, desgevallend in overleg met de bevoegde instantie, of daarvoor de kosten te betalen (mits de nodige bewijsstukken) de geldboete verminderen. beperkte financiële draagkracht van de overtreder: Als de overtreder bewijst, door een recent aanslagbiljet of een attest leefloon, dat hij slechts over een zeer beperkt inkomen beschikt, kan de gewestelijke entiteit beslissen om de geldboete te verlagen. Een aantal omstandigheden kunnen verzwarend werken en kunnen rechtvaardigen dat de bestuurlijke geldboete verhoogd wordt. Het kan gaan om onder andere volgende omstandigheden: hoedanigheid van de overtreder, bv. kaderen de feiten in een professionele of overheidscontext; feiten leveren gevaar of hinder op voor omwonenden; het verkrijgen van een aanzienlijk vermogensvoordeel, op voorwaarde dat dit vermogensvoordeel nog niet is ontnomen door een andere maatregel zoals bijvoorbeeld het opleggen van een meerwaarde; de bewezen aanwezigheid van fraude of bedrog. pagina 7 van 7