Handhaving van de vergunningenregelgeving

Transcriptie

1 VVOR-congres Startschot voor de Vlaamse Omgevingsvergunning Affligem 14 november 2013 Handhaving van de vergunningenregelgeving Martine Blondeel, Diensthoofd hoofdbestuur LNE-Afdeling Milieu-Inspectie Sarah Bogaerts, Jurist Departement Ruimte Vlaanderen 1

2 Situering 22 juli 2011 startnota Vlareg omgevingsvergunning 23 december conceptnota Vlareg omgevingsvergunning 6 juli 2012 addendumnota Vlareg met o.a. de basisvoorwaarden voor een succesvolle handhaving 19 april 2013 nota Vlareg betreffende het voorontwerp omgevingsvergunning beslissing tot apart wijzigingsdecreet voor handhaving pijler bestuurlijke handhaving langs de zijde van RO 19 juli 2013 conceptnota inzake de handhaving van de omgevingsvergunning tweede principiële goedkeuring decreet omgevingsvergunning 25 oktober 2013 eerste principiële goedkeuring van het voorontwerp van decreet betreffende de handhaving van de omgevingsvergunning + gelasten tot opvragen adviezen van SERV, SARO en MINA-RAAD 2

3 Basisvoorwaarden voor een succesvolle handhaving van de omgevingsvergunning Voorwaarden voor een geïntegreerde handhaving als sluitstuk van de ééngemaakte vergunningverlening inzake milieu en RO : Uitbreiden van de vaststellingsbevoegdheid van de inspectiediensten Uitwisseling van informatie Het tegengaan van handhaving met verschillende snelheden Samenwerking, planmatige aanpak en taakverdeling tussen de betrokken overheden Rol gemeenten Subwerkgroep handhaving omgevingsvergunning Actoren : het agentschap Inspectie RWO (IRWO), de afdeling Milieuinspectie, de afdeling Milieuhandhaving, milieuschade en crisisbeheer (AMMC), de juridische dienst van het departement LNE en de afdeling AJB van het departement Ruimte Vlaanderen. 3

4 Samensporen van handhaving in de beide domeinen - geen gezamenlijke handhavingscodex voor beide domeinen, wel voldoende vergelijkbare regelgevingen : DABM = voor 21 verschillende milieuwetgevingen VCRO = eigenheid RO : organisatie en specifiek karakter vb. geen onderscheid opsporing/toezicht - DABM/VCRO : materieel recht : spiegel- en uitwisselingsbepalingen - VCRO : hoofdstuk VI integraal vervangen omwille van toevoeging bestuurlijke handhaving implicaties verspreid over de VCRO - structurele aanpassingen : - Vlaamse Hoge Handhavingsraad voor Ruimte en Milieu (coördinatie handhavingsprogramma s en beleidsadvies) - Handhavingscollege (beroepen inzake beboeting) - Invordering van boetes RO via departement LNE 4

5 Uitwisseling van bevoegdheden en vaststellingen - uitbreiding van bevoegdheden inzake vaststellingen van milieu- en bouwmisdrijven in P.V. s en verslagen van vaststelling van de toezichthouders, verbalisanten, gemeentelijke en gewestelijke ambtenaren en specifiek voor de gemeenten de personeelsleden van gemeenten of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden - uitwisseling van PV s en verslagen van vaststelling tussen de entiteiten - uitbreiding van bevoegdheden op het vlak van het nemen van herstelmaatregelen + gelijkschakelen actoren : DABM : burgemeester, (gouverneur), toezichthouders VCRO : burgemeester, gemeentelijke en gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur 5

6 Vervolging bij samenloop van gemengde milieu/ro misdrijven en inbreuken - gemengde feiten / samenloop / non bis in idem - strafrechtelijk : geregeld in Strafwetboek - bestuurlijk : geïntegreerde afhandeling door de gewestelijke entiteiten milieu/ro inzake beboeting wederzijdse bevoegdheidsuitbreiding - gevat voor beide materies dezelfde beroepsinstantie : Handhavingscollege - advies door de andere bevoegde gewestelijke beboetingsentiteit/beboetingsambtenaar 6

7 Noodzaak van het invoeren van pijler bestuurlijke handhaving langs de zijde van RO Motivering nota aan de Vlareg van 19 april 2013 : als oplossing voor gemengde schendingen, hun opsporing en vervolging om de verschillen in het herstelbeleid tussen de beide domeinen te beperken zoals o.a. het tegengaan van handhaving met verschillende snelheden als oplossing voor de traagheid van de gerechtelijke procedure om het gebrek aan mogelijkheden tot beboeting bij sepot van het parket op te vangen 7

8 Invoeren van het luik bestuurlijke handhaving : de 5 belangrijkste ingrepen 1. Invoeren van het onderscheid stedenbouwkundige misdrijven en stedenbouwkundige inbreuken 2. Invoeren van een beboetingsluik : alternatieve en exclusieve boetes 3. Invoeren van andere bestuurlijke maatregelen dan het stakingsbevel, meer bepaald de last onder dwangsom en de bestuursdwang 4. Hervorming van de minnelijke schikking naar een louter bestuurlijk instrument 5. Stroomlijnen van het optreden tegen inbreuken en misdrijven via een handhavingsprogramma RO 8

9 1. Stedenbouwkundige misdrijven en inbreuken - misdrijven : PV - parket als spelverdeler - nieuwe categorie : inbreuken gedepenaliseerd - exclusieve bestuurlijke beboeting - vastgesteld in een verslag van vaststelling - geselecteerd op volgende basis : - beperkte impact op de ruimtelijke ordening : vb. onderhoudswerken en van vergunning vrijgestelde werken, die strijdig zijn met gemeentelijke plannen - louter administratieve schendingen : vb. informatieplicht en uitvoeren meldingsplichtige werken zonder melding - strafwaardigheid : vb. instandhouding in RKG - vaststelling en opsporing : zie tabel 9

10 Vaststelling en opsporing + stakingsbevel Agenten en officieren gerechtelijke politie Aangewezen gewestelijke ambtenaren * Aangewezen personeelsleden van gemeenten of intergemeentelijk samenwerkingsverband * * scholingsvereisten OGP aangeduid ook toezichthouders Beboeting Gewestelijke beboetingsambtenaar mag niet = opsteller verslag/pv zijn enkel RO Herstelvordering bestuurlijk en gerechtelijk enkel gerechtelijk : O.M. (+ rechter ambtshalve ) Gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur Burgemeester Gemeentelijke stedenbouwkundige inspecteur ook toezichthouders 10

11 2. Bestuurlijk beboetingsluik - gewestelijke beboetingsambtenaren (~ AMMC) - systeem van exclusieve / alternatieve beboeting : - misdrijven : PV parket 2 x 180 dagen om beslissing te nemen inzake strafrechtelijke vervolging bij beslissing tot niet vervolging gewestelijke beboetingsambtenaar kan alternatieve boete opleggen - inbreuken : rechtstreeks naar gewestelijke beboetingsambtenaren gewestelijke beboetingsambtenaar kan exclusieve boete opleggen - termijnen en procedure gelijklopend met DABM (60 d 30 d 90 d/180 d) - voorstel tot betalen van een geldsom (versnelde inning enkel deel RO) - beroep bij Handhavingscollege (procedure DABM) + RvS - anders dan in DABM : - geen voordeelontneming - sepotbeleid mogelijk ( kunnen bestraft worden ) - samenloop milieu/ro : advies van de andere beboetingsentiteit (AMMC) /gewestelijke beboetingsambtenaren - verjaring : 5 jaar vanaf datum plegen inbreuk/misdrijf + stuiting/ schorsing - herstelmaatregelen onafhankelijk van de beboeting 11

12 3. Bestuurlijke maatregelen Stakingsbevel - wie : zie tabel boven (vaststelling en opsporing) - preventieve karakter wordt bevestigd - bekrachtiging gewestelijke SI + procedure Voorzitter REA blijft behouden - beboeting inzake doorbreking van het stakingsbevel verloopt via de algemene regeling van de alternatieve bestuurlijke beboeting Bestuursdwang en last onder dwangsom Gezamenlijke kenmerken : - herstelmaatregelen opgelegd door : milieu : burgemeester toezichthouders RO : burgemeester/gemeentelijke SI of gewestelijke SI - uitsluitend gericht op herstel - zonder voorafgaande gerechtelijke procedure 12

13 - dezelfde herstelmaatregelen als de rechter kan opleggen (meerwaarde - aanpassingswerken - afbraak) - zelfde rangorde van herstelmaatregelen (maatstaf = goede RO) - combinatie van maatregelen mogelijk volledig herstel - geformaliseerd in een besluit - beroep bij Vlaamse Regering (30 dagen) schorsend - RvS Last onder dwangsom : - uitvoering door betrokkene onder verbeurte van een dwangsom - dwangsom zelf : - bij tijdelijke, gehele of gedeeltelijke onmogelijkheid : klassieke dwangsomprocedure voor REA - uitstel van betaling, spreiding en kwijtschelding mogelijk door bestuur Bestuursdwang : - na verloop van een te bepalen termijn voor vrijwillige uitvoering heeft het bestuur het recht uit te voeren, inclusief ambtshalve uitvoering - nooit tegelijk met last onder dwangsom 13

14 4. Minnelijke schikking Minnelijke schikking - consensueel alternatief - op elk ogenblik - burgemeester/gemeentelijke SI of gewestelijke SI - met overtreders of andere belanghebbende - louter herstel geen akkoord parket - zelfde mogelijkheden als de rechtbank : meerwaarde aanpassingswerken - afbraak of combinatie hiervan - uitvoeringstermijn : max. 5 jaar - mogelijkheden tot afspraken inzake fasering, uitvoeringstermijn en waarborgen - kennisgeving aan derden via overschrijving hypotheekkantoor - herstelattest 14

15 5. Handhavingsprogramma RO Van Handhavingsplan RO naar Handhavingsprogramma RO : beleids- en planmatig programma opgesteld door departement adviezen relevante handhavingsinstanties - vastgesteld door Vlareg op voorstel van de VHHRM Bevat minstens de gewestelijke handhavingsprioriteiten en beleidslijnen inzake - de vaststelling, aanmaning en vervolging - het bestuurlijk sepot bij de beboeting - de keuze tussen het vorderen van gerechtelijk herstel en het opleggen van bestuurlijke maatregelen - de keuze tussen bestuursdwang en last onder dwangsom - de ambtshalve uitvoering van gerechtelijke uitspraken en bestuurlijke besluiten - de invordering van verbeurde dwangsommen - transparantie en communicatie - de inschrijving van wettelijke hypotheken - de prioriteiten in de ambtshalve uitvoering (uitvoeringstermijn > 10 jaar) Jaarlijks handhavingsrapport RO 15

16 Andere wijzigingen aan de VCRO Preventief optreden in een zo vroeg mogelijk fase raadgeving en aanmaning als eerste stap van zachte handhaving : - vóór PV of verslag van vaststelling - raadgeving : zuiver preventief waarschuwen en advies - aanmaning : curatief eenvoudig herstel - bij niet uitvoering aanmaning : aangifte De gerechtelijke procedure : - herstelvordering wordt ingeleid door de burgemeester/gemeentelijke SI en gewestelijke SI namens Vlaamse gewest resp. gemeente - Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering : adviesplicht inzake gerechtelijke herstelvorderingen & ambtshalve uitvoering alsook betekeningen vonnissen/arresten (> 10 jaar) + dwangsombevoegdheid - de rechter kan ambtshalve herstelmaatregelen opleggen en hervormen 16

17 - één-ledig rangordesysteem : meerwaarde als de gevolgen kennelijk verenigbaar zijn met de goede ruimtelijke ordening aanpassingswerken : als dat kennelijk volstaat om de plaatselijke ordening te herstellen herstel in oorspronkelijke staat/staking strijdig gebruik - meerwaarde forfaitair bepaald - combinatie meerwaarde, aanpassingswerken en herstel in de oorspronkelijke staat is mogelijk als dit volstaat om een volledig herstel te bekomen - gevolgen van het herstel - PV van vaststelling herstelattest (ook bij minnelijke schikking en bestuurlijke maatregelen) : behoud van wat er staat + stabiliteitswerken - uitvoering van de gerechtelijke uitspraken : - hypotheek : alternatieve zekerheden / inperken onderpand - verhaal voor de meerwaarde en kosten ambtshalve uitvoering + hypotheek latere verwerving ten bezwarende titel - dading over uitvoeringsmodaliteiten mogelijk verlenging termijn indien de uitvoeringstermijn meer dan 5 jaar is verstreken 17

18 Inwerkingtreding bepalingen inzake bevoegdheden VHHRM in functie van handhavingsprogramma RO in werking na publicatie overige bepalingen na vaststelling en goedkering van het handhavingsprogramma RO door resp. de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement Dank voor uw aandacht 18