Handhaving van de omgevingsvergunning

Transcriptie

1 Handhaving van de omgevingsvergunning Overzicht - Actoren - Misdrijven en inbreuken - Programmatorisch handhaven - Preventieve handhaving - Sancties - Herstelmaatregelen - Minnelijke schikking 1

2 INLEIDING Wijziging wetgeving Aanleiding: introductie omgevingsvergunning Decreet van 25 april 2014 betreffende de handhaving van de omgevingsvergunning ( + wijzigingen nadien) Besluit Vlaamse regering betreffende de handhaving van de ruimtelijke ordening en tot wijziging van diverse besluiten Decreet + besluit: in werking op 23 februari

3 Krachtlijnen hervorming Geen eengemaakt procedureel kader met milieumisdrijven Bestaande regelingen wel meer compatibel gemaakt VCRO gemoderniseerd: volledig nieuwe titel VI Beperkte wijzigingen DABM Art.6.1.2: doel handhaving is vrijwaring van de goede ruimtelijke ordening Nieuwigheden ook inzake beleid, zie: Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening 2015 ACTOREN 3

4 Vier soorten actoren Politie Verbalisanten ruimtelijke ordening Stedenbouwkundige inspecteurs Burgemeester Gewestelijke beboetingsentiteit Politie Opsporen en vaststellen van misdrijven die een schending zijn van de VCRO Vaststellen van inbreuken die een schending zijn van de VCRO Geven van stakingsbevelen 4

5 Verbalisanten ruimtelijke ordening: wie? Personeelsleden AIHRO aangewezen door Vlaamse regering: de vroeger aangewezenen behouden hun bevoegdheid Personeelsleden andere entiteiten Vlaams Gewest aangewezen door Vlaamse regering Personeelsleden gemeente aangewezen door CBS: * huidige gemeentelijke verbalisanten zullen opnieuw benoemd moeten worden * nieuwe legitimatiekaart nodig Personeelsleden van intergemeentelijk samenwerkingsverband aangewezen door CBS en Verbalisanten ruimtelijke ordening: wie? Voorwaarden mogelijk waaraan gewestelijke en gemeentelijke verbalisanten moeten voldoen (voorlopig niets bepaald) Contractuele personeelsleden moeten eed afleggen in handen van overheid die hen heeft aangesteld 5

6 Verbalisanten ruimtelijke ordening: bevoegdheden Raadgeving Aanmaning Opsporen en vaststellen van misdrijven die schending zijn van de VCRO Vaststellen van inbreuken die een schending zijn van de VCRO Geven van stakingsbevelen Stedenbouwkundige inspecteurs: wie? Gewestelijke SI: bestaande gewestelijke SI s blijven GSI (zie art. 50 uitvoeringsbesluit) Gemeentelijke SI: * gemeentelijk personeelslid daarvoor aangesteld door CBS * kan ook voor meerdere gemeentes aangesteld worden (mits aanstelling door alle CBS) * kan ook personeelslid van intergemeentelijk samenwerkingsverband zijn (art , 2 e lid) Eventueel voorwaarden mogelijk waaraan deze inspecteurs moeten voldoen (voorlopig niets bepaald) 6

7 Stedenbouwkundige inspecteurs: bevoegdheden Gewestelijke SI: * bekrachtigen stakingsbevelen Gewestelijke en gemeentelijke SI: * sluiten minnelijke schikking * inleiden herstelvordering * nemen van bestuurlijke maatregelen * beslissen over niet of slechts gedeeltelijk invorderen van de dwangsommen Stedenbouwkundige inspecteurs: bevoegdheden Gewestelijke SI: * geen decretale bevoegdheid meer inzake opsporing, niet langer van rechtswege officier van gerechtelijke politie * Vlaamse regering wijst gewestelijke ambtenaren aan met hoedanigheid OGP, hulpofficier PdK (art ) (Uitvoeringsbesluit: vroegere SI s behouden hun bevoegdheden inclusief OGP, hulpofficier PdK) * maakt uitwisseling bevoegdheden inzake bestuurlijke en gerechtelijke herstelmaatregelen mogelijk met toezichthouders Milieuinspectie 7

8 Burgemeester: bevoegdheden Sluiten minnelijke schikking Inleiden herstelvordering Nemen van bestuurlijke maatregelen Beslissen over niet of slechts gedeeltelijk invorderen van de dwangsommen Gewestelijke beboetingsentiteit Zie hierna 8

9 MISDRIJVEN EN INBREUKEN Onderscheid misdrijven en inbreuken Misdrijven = principieel strafbaar gedrag, alternatieve bestuurlijke geldboete mogelijk (nieuw) Inbreuken = buiten strafwet, enkel bestuurlijke geldboete mogelijk (exclusieve geldboete) Misdrijven of inbreuken evenwaardige grondslag voor herstelmaatregelen 9

10 Misdrijven (art VCRO) Vergunningsplichtige handelingen zonder/in strijd met/bij schorsing/na verval/na vernietiging van de stedenbouwkundige of verkavelingsvergunning of omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen of verkaveling Handelingen in strijd met RUP/stedenbouwkundige of verkavelingsverordening Handelingen in strijd met stakingsbevel Handelingen in strijd met plannen van aanleg Misdrijven (art VCRO) Handelingen in strijd met bepalingen inzake watergevoelig open ruimtegebied (nieuw): * handelingen die niet zijn toegelaten volgens artikel VCRO * schending van voorwaarden verbonden aan schrapping als watergevoelig open ruimtegebied Als eigenaar toestaan of aanvaarden van voormelde handelingen 10

11 Misdrijven (art VCRO) Geen misdrijf meer: instandhouden illegale handelingen in kwetsbaar gebied Geen misdrijf meer: handelingen in strijd met ontwerp-rup Misdrijven (art VCRO) Strafbaarheid handelingen in strijd met verkaveling, plan van aanleg, RUP beperkt: * onderhoudswerken of vrijgestelde handelingen worden niet beschouwd als strijdig met gewestplan, APA, gewestelijk of provinciaal RUP (art , 3) * onderhoudswerken of vrijgestelde handelingen die strijdig zijn met BPA, gemeentelijk RUP of verkaveling zijn geen misdrijf meer maar inbreuk * niet vergunningsplichtige handelingen worden niet beschouwd als strijdig met gewestplan, APA, BPA, RUP of verkaveling (art , 3, laatste lid) 11

12 Inbreuken (art VCRO) Instandhouden in kwetsbaar gebied van de illegale gevolgen van handelingen zonder/in strijd met vergunning (voormalig misdrijf) Schenden informatieverplichtingen (voormalig misdrijf) Onderhoudswerken of van vergunning vrijgestelde handelingen die in strijd zijn met BPA, gemeentelijk RUP of verkaveling (voormalig misdrijf) Meldingsplichtige handelingen zonder melding (nieuw) Werken zonder controle architect als die controle verplicht is (nieuw) Als eigenaar toestaan van deze handelingen Inbreuken Voor voormalige misdrijven, thans inbreuken, geen vervolging of geen straf meer mogelijk Bij de strafrechter hangende herstelvordering gebaseerd op instandhouding kan nog steeds ingewilligd worden als instandhouding op ogenblik van de rechterlijke uitspraak een stedenbouwkundige inbreuk uitmaakt (art ) 12

13 Vaststelling misdrijven en inbreuken Vaststellen in PV of verslag van vaststelling * Misdrijven in proces-verbaal (art ) * Inbreuken in verslag van vaststelling (art ) * Inbreuken en misdrijven: samen in één PV (art ) Bevoegd zijn verbalisanten ruimtelijke ordening Toegangsrechten bij inbreuken zijn zelfde als bij misdrijven (wel geen heterdaad) Vaststelling misdrijven en inbreuken Versturen afschrift PV en verslag (art en 6.2.5) * vermoedelijke overtreders * gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur * gemeente * gewestelijke entiteit * parket (niet voor verslag van vaststelling) Gewestelijke entiteit = Afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer (AMMC), Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel 13

14 Vaststelling misdrijven en inbreuken Versturen PV (art ) * origineel onmiddellijk naar parket sturen * kopie aangetekend versturen naar de overtreder binnen 14 dagen na datum van afsluiting van het PV Sanctie: PV zonder bijzondere bewijswaarde Vaststelling misdrijven en inbreuken PV s afgesloten op uiterlijk 22/02/2017: opstellen op basis oud art PV s afgesloten vanaf 23/02/2017: * opstellen op basis nieuw art * ook verwijzen naar oud art indien misdrijf dateert van vóór 23/02/2017 * in PV vermelden of misdrijf dateert van vóór 23/02/2017 of niet (van belang voor bestuurlijke boetes en bestuurlijke maatregelen, zie verder) * PV versturen op nieuwe wijze 14

15 PROGRAMMATORISCH HANDHAVEN Instrumenten - actoren Vlaamse Hoge Handhavingsraad voor Ruimte en Milieu Handhavingsrapport Handhavingsprotocollen Handhavingsprogramma 15

16 Vlaamse Hoge Handhavingsraad voor Ruimte en Milieu Opvolger van bestaande Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving Adviserende en beleidsondersteunende opdracht Neemt beleidstaken HRH over (HRH wordt Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering) Handhavingsrapport Jaarlijks op te stellen door VHHRM Inhoud: - evaluatie beleid afgelopen jaar - evaluatie beslissingspraktijk parketten - overzicht gemeentelijk handhavingsbeleid - beleidsaanbevelingen - 16

17 Handhavingsprotocollen Afspraken met gemeentes inzake handhaving Afspraken met parket inzake vervolging Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening Vaststelling door Vlaamse regering op 17/07/2015 Goedgekeurd door Vlaams parlement op 18/11/2015 Geen decreet Bevat gewestelijke prioriteiten en beleidslijnen waaronder ook voorstellen voor samenwerking tussen Gewest en gemeente Bindend voor handhavers Vlaams Gewest Aanbeveling voor gemeentes en andere beleidsniveaus 17

18 Doelstellingen handhavingsprogramma Werken aan datakwaliteit, analyse en rapportering Versterken van partnerschappen met gemeente, parket en politie Optimalisatie via trajectaanpak - verhouding bestuurlijk en gerechtelijk traject - inzet en opeenvolging van instrumenten Werken met prioriteiten Werken met prioriteiten Niet voor alles optreden en niet louter op klacht ageren Prioriteiten stellen en proactief optreden Drie soorten prioriteiten * Gewestelijke prioriteiten * Gezamenlijke prioriteiten * Gemeentelijke prioriteiten 18

19 Gewestelijke prioriteiten Jaarlijks bepaald door minister Ernst schending is eerste criterium, bv.: * manifeste schending decretale afwijkingsregels * schendingen essentiële bepalingen gewestelijk RUP of gewestelijke verordening * bijkomende schending andere wetgeving Hoedanigheid overtreder en frequentie feiten Voorrang voor recente schendingen (cf. adviespraktijk HRH) Gezamenlijke prioriteiten Kwetsbare gebieden en openruimte gebieden Gebiedsgericht in specifieke (bestemmings)zones Themagerichte beleidskeuzes 19

20 Gemeentelijke prioriteiten Toepassing subsidiariteitsbeginsel Niet concreet ingevuld in Handhavingsprogramma Voorrang geven aan lokale problematieken Bij voorkeur opnemen in handhavingsprotocol met Vlaams Gewest PREVENTIEVE HANDHAVING 20

21 Instrumenten voor preventie Drie instrumenten: * Raadgeving * Aanmaning * Stakingsbevel Bevoegdheid: verbalisanten ruimtelijke ordening, niet de (gewestelijke of gemeentelijke) stedenbouwkundige inspecteur of burgemeester Raadgeving (art , 1) Zuiver preventief: er is nog geen misdrijf of inbreuk Als vastgesteld wordt dat misdrijf of inbreuk dreigt Bv. als u zou willen doen, vraag dan eerst een vergunning aan of U wordt gewezen op verplichting in vergunning om te doen Facultatief, geen verplichting Bij voorkeur schriftelijk Niet-naleving is niet strafbaar 21

22 Aanmaning (art , 2) Hypothese dat er reeds een misdrijf of inbreuk is Doel van de aanmaning: einde misdrijf of inbreuk, gevolg ongedaan maken of herhaling voorkomen Facultatief volgens decreet, geen verplichting Bij voorkeur schriftelijk Te richten aan vermoedelijke overtreders en eventuele andere betrokkenen Niet-naleving is niet strafbaar Bij niet naleving: aangifteplicht bij stedenbouwkundige inspecteur en burgemeester Aanmaning (volgens HHP) Kan in principe steeds, ook bij niet prioritaire zaak In principe steeds eerst aanmaning vóór PV/verslag Uitzonderingen: * als voldaan aan voorwaarden stakingsbevel * hoogdringendheid Ten laatste 30 dagen na de vaststelling Inhoudelijke vermeldingen * aanduiding schending * historiek en voorgaanden * omschrijving voorgestelde maatregel + termijn * vermelding volgende stappen / gevolgen bij nietnaleving 22

23 Aanmaning (volgens HHP) Aanmaning strekt tot: * indienen regularisatieaanvraag: geen strijdigheid met bestemmingsvoorschriften en regularisatie mogelijk (marginale toetsing) * herstel in oorspronkelijke staat: strijdigheid met bestemmingsvoorschriften of regularisatie onmogelijk (marginale toetsing) * minnelijke schikking: als herstel bestaat uit aanpassingswerken of meerwaarde Indien aanmaning zonder gevolg: nagaan of een proces-verbaal wordt opgemaakt, geen automatisme PV/verslag of niet: toetsen aan prioriteiten Stakingsbevel: algemeen Niet bedoeld als sanctie bij niet-naleving aanmaning maar als alternatief in plaats van aanmaning (HHP) Enkel inzetten als aanmaning onvoldoende garanties biedt voor goede RO bij ernstige schending of dreiging van schade (HHP) Redelijk inzetten: algemeen beginsel van behoorlijk bestuur dat overheid bij het nemen van een beslissing alle belangen tegen elkaar moet afwegen (HHP) Inzetten proportioneel met ernst van de schending en de omvang van de schadelijke impact (HHP) Toetsing door voorzitter rechtbank eerste aanleg blijft steeds mogelijk 23

24 Stakingsbevel: algemeen Niet meer mogelijk als vergunning en plannen niet op werf aanwezig zijn De te staken handeling kan enkel de strafbare handeling zelf zijn, niet het gevolg ervan (bv. gebruik dat gevolg is van onvergunde opsplitsing) Stakingsbevel: definitie Art : preventieve + voorlopige maatregel voor: * voorkomen schendingen m.b.t. vergunningsplicht * ingeval van gebruik bijkomend vereist: - voorkomen schendingen die verzwaring van schade aan de goede RO toebrengen of - voorkomen schendingen die door hun impact de ruimtelijke bestemming van het gebied in het gedrang brengen 24

25 Stakingsbevel: definitie Stakingsbevel dus niet mogelijk bij inbreuken (bv. werken zonder architect) Enkel mogelijk bij misdrijven die betrekking hebben op schending vergunningsplicht Stakingsbevel: tijdstip Bij oprichtingsmisdrijven, bouwwijzigingen en functiewijzigingen: staking bevelen tijdens het uitvoeren van de werken of tijdens de functiewijziging zelf, niet als werken voltooid zijn of de functie is gewijzigd Bij staking gebruik: * in kwetsbaar gebied: bevel uiterlijk twee jaar na eerste strafbare handeling * buiten kwetsbaar gebied: bevel uiterlijk één jaar na eerste strafbare handeling Vroegere stakingsbevelen gebruik die buiten deze termijnen zijn gegeven: geen rechtsgevolg meer vanaf 23/02/2017 (art ) 25

26 Stakingsbevel: formaliteiten en bevoegdheden SI Art , 1: indien niemand ter plaatse: schriftelijk bevel of mondeling bevel tijdens verhoor overtreder (nieuw) Art : gewestelijke SI kan bevel intrekken of in omvang beperken, ambtshalve of op verzoek van belanghebbende (nieuw) Art : gewestelijk SI kan toestemming of bevel geven voor beveiligingsmaatregelen (bevel onder vorm van bestuursdwang of last onder dwangsom) Stakingsbevel: opvolging HHP: stakingsbevel steeds verder opvolgen * ofwel vrijwillig herstel of regularisatie: navolgend PV opstellen en stakingsbevel intrekken (p. 32 HHP) PV slechts opstellen ná uitvoeren vergunning, inclusief voorwaarden (p. 50 HHP) * bij geen vrijwillig herstel of regularisatie onverwijld optreden: - aansturen op minnelijke schikking - indien minnelijke schikking niet mogelijk: gerechtelijke of bestuurlijke herstelmaatregel inleiden 26

27 Stakingsbevel: doorbreking Bij doorbreking stakingsbevel: * afzonderlijk PV opstellen en desgevallend nieuw stakingsbevel geven * administratieve boete van 5000 euro verdwijnt * wordt behandeld als andere misdrijven met eventueel alternatieve bestuurlijke geldboete (zie hierna) SANCTIES 27

28 Sancties bij misdrijven Klassiek: strafrechtelijke vervolging door parket en bestraffing door correctionele rechtbank / HvB ofwel sepot door parket Thans: parket zal zich uitspreken over al dan niet strafrechtelijke behandeling van de zaak (art ) Bij verzending proces-verbaal STEEDS ook schriftelijk verzoek aan parket om zich uit te spreken over al dan niet strafrechtelijke behandeling (art , 1) Parket beslist binnen 180 dagen (éénmalig gemotiveerd verlengbaar met maximum 180 dagen) Parket deelt beslissing onmiddellijk mee aan burgemeester, SI en gewestelijke entiteit belast met beboeting (AMMC) Sancties bij misdrijven Indien beslissing parket van geen strafrechtelijke behandeling * verval strafvordering (art , 3): * gewestelijke entiteit (AMMC) kan (alternatieve) bestuurlijke geldboete opleggen aan alle overtreders (maximum euro x opdeciemen) Indien beslissing parket van strafrechtelijke behandeling (art , 3): geen bestuurlijke boete mogelijk Indien geen (tijdige) beslissing parket: geen bestuurlijke boete mogelijk 28

29 Sancties bij inbreuken Niet strafbaar en dus geen strafrechtelijke behandeling Verslag vaststelling wordt ook gestuurd naar gewestelijke entiteit (AMMC) (niet naar parket) Gewestelijke entiteit kan (exclusieve) bestuurlijke geldboete opleggen (art ) Bestuurlijke geldboete van maximum euro x opdeciemen (art ) Procedure geldboete (art tot ) Voorafgaand: bestuurlijke transactie mogelijk (art ) Geldboete is geen verplichting: in functie van impact op RO, omvang feiten, frequentie en omstandigheden Doorbrekingen stakingsbevel prioritair behandeld AMMC laat beboetingsintentie weten Schriftelijk verweer binnen 30 dagen Mondelinge toelichting verweer mogelijk Beslissing oplegging boete Uitstel tenuitvoerlegging mogelijk (geen probatie) Schorsend beroep mogelijk bij Handhavingscollege 29

30 Verjaring mogelijkheid opleggen bestuurlijke geldboete Termijn van 5 jaar (misdrijven) of 3 jaar (inbreuken) vanaf plegen misdrijf of inbreuk Stuiting verjaring door daden van onderzoek of vervolging Regels verval strafvordering = van overeenkomstige toepassing op mogelijkheid opleggen boete Opleggen bestuurlijke geldboete bij misdrijven vóór 23/02/2017? Bestuurlijke geldboete VCRO is straf in zin van art. 7 EVRM en 15 BUPO Strengere strafwet kan niet retroactief werken, mildere strafwet wordt retroactief toegepast Alternatieve bestuurlijke boete vergroot strafbaarheid en kan dus enkel gelden voor misdrijven die gepleegd zijn vanaf 23/02/2017 (cf. RvS inzake toepassing DABM op Bosdecreet) 30

31 HERSTELMAATREGELEN Voorafgaand Bij versturen PV naar overtreder: onmiddellijk vragen over te gaan tot vrijwillig herstel of regularisatie (tenzij onmogelijk) Bij versturen PV naar parket: prioritair karakter misdrijf en mogelijke oplossingen aangeven in nota Aanbod minnelijke schikking herhalen en overtreder daarvoor uitnodigen of doorverwijzen naar gemeente Navolgend PV opstellen als vrijwillig hersteld of geregulariseerd 31

32 Twee soorten herstelmaatregelen Rechterlijke herstelmaatregelen of bestuurlijke maatregelen (nieuw) Geldt in principe zowel voor misdrijven als voor inbreuken Rechterlijke herstelmaatregelen (art en vlg.) Herstelmaatregel bevolen door correctionele of burgerlijke rechtbank Op vordering van: * gewestelijke of gemeentelijke SI * burgemeester (niet meer CBS) * parket (nieuw) Wijze van inleiding: * per gewone brief aan het parket * dagvaarding voor burgerlijke rechtbank Herstelmaatregel kan ook ambtshalve door de correctionele rechtbank / HvB bevolen worden (nieuw) 32

33 Rechterlijke herstelmaatregelen Verplicht voorafgaand positief advies HRH blijft vereist (Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering) Advies HRH niet vereist als parket zelf vordert Advies HRH niet vereist als rechtbank ambtshalve beslist Rechtbank kan bij onwettigheid gevorderd herstel afwijzen en zelf andere herstelmaatregel opleggen (nieuw) Rechtbank kan dwangsom opleggen maar vordering in die zin vereist Vóór 16/12/2005 ingeleide HV: facultatief vragen advies aan HRH is afgeschaft Rechterlijke herstelmaatregelen: rangorde Als gevolg misdrijf kennelijk verenigbaar is met goede RO (= enkel abstracte schade, onvergund en mogelijk onvergunbaar): betaling meerwaarde Indien niet kennelijk verenigbaar met goede RO en als kennelijk volstaat: bouw- of aanpassingswerken In andere gevallen: herstel in oorspronkelijke staat Combinatie herstelmaatregelen mogelijk Minstens meerwaarde als wijze van herstel, ook bij bv. vergunbare maar niet vergunde feiten (art , 5) 33

34 Rechterlijke herstelmaatregelen: rangorde Gewijzigde rangorde is onmiddellijk van toepassing, ook op lopende gedingen Rechtbank er op wijzen dat als zij onze herstelvordering van HOS strijdig acht met rangorde zij minimaal de meerwaarde als wijze van herstel moet opleggen Rechterlijke herstelmaatregelen: meerwaarde Geen vergoeding meer voor onwettige verrijking Vergoeding voor behoud niet legaliseerbare situatie (+ vermoeden van niet-legaliseerbaarheid zolang illegaal) Andere berekeningswijze: - Forfaitair bedrag per m² binnen een vork van reguliere vergoeding en maximumvergoeding - Bedrag verschilt ngl. RKG, AG of ander gebied - Berekeningsbasis: enkel deel dat zou moeten worden afgebroken om herstel in oorspronkelijke staat te bekomen - Rechter moet in principe deze bedragen volgen 34

35 Rechterlijke herstelmaatregelen: meerwaarde Kwijting meerwaarde blijft mogelijk door herstel in oorspronkelijke staat of regularisatievergunning binnen hersteltermijn Rechterlijke herstelmaatregelen: uitgestrektheid herstel Bevolen herstel dekt steeds de volledige illegaliteit, ook al is die mee veroorzaakt door niet aanhangige stedenbouwmisdrijven: - cf. rechtspraak die stelt dat herstel strekt tot herstel van de legaliteit = de niet-wederrechtelijke staat, bv. oprichting loods op oude niet vergunde vloerplaat of opslag voertuigen op oude onvergunde verharding (ook al is die verharding aangelegd door een derde in ver verleden) 35

36 Rechterlijke herstelmaatregelen: formaliteiten herstelvordering Verplichte vermeldingen (anders niet ontvankelijk): * kadastrale identificatie * beschrijving uitgevoerde handelingen * vermelding geldende voorschriften op ogenblik van de schending * vermelding voorafgaand advies HRH Rechterlijke herstelmaatregelen: formaliteiten herstelvordering Stukken, inlichtingen of gegevens toe te voegen aan de herstelvordering: * vermelding geldende voorschriften op ogenblik dat vordering wordt ingeleid * vermelding eerdere rechterlijke uitspraken, bestuurlijke besluiten of minnelijke schikkingen * bij meerwaarde: vermelding totaal meerwaardebedrag en berekening * afschrift advies HRH * genummerde lijst van alle gevoegde stukken Afschrift herstelvordering aangetekend bezorgen aan overtreder binnen 7 dagen na indiening 36

37 Rechterlijke herstelmaatregelen: wanneer inleiden? Afhankelijk van beslissing parket (HHP) Indien geen beslissing tot niet-strafrechtelijke behandeling binnen 180 dagen: onmiddellijk herstelvordering opstellen, advies vragen en inleiden bij parket (ingeval van sepot: burgerlijk gaan) Indien beslissing tot niet-strafrechtelijke behandeling: binnen korte termijn advies vragen aan HRH en burgerlijk dagvaarden ( voor wat de niet recente schendingen betreft alsook voor complexe en zwaarwichtige dossiers ) Rechterlijke herstelmaatregelen: verjaring herstelvordering (art en 7.7.2) 10 jaar (RKG + OR) en 5 jaar (andere gebieden) Aanvang termijn verschilt Misdrijven: * vanaf voltooiing misdrijf of vanaf 1/9/2009 indien R op HV ontstaan vóór 1/9/2009 (max. 2262bis BW) * geen verjaring zolang SV niet verjaard is * gemeenrechtelijke schorsing- en stuitingsgronden * HV voor burgerlijke rechtbank kan niet verjaren voor verval mogelijkheid bestuurlijke boete op te leggen 37

38 Rechterlijke herstelmaatregelen: verjaring herstelvordering Inbreuken: aanvang termijn vanaf eerste strafbare handeling of voor gedepenaliseerde eerdere misdrijven vanaf 23/2/2017 indien R op HV voordien ontstaan met absoluut maximum van 10j / 5j Rechterlijke herstelmaatregelen: vrijwillige uitvoering (art ) Per aangetekend schrijven meedelen aan overheid die rechterlijke titel heeft doen betekenen Die overheid maakt PV van uitvoering op PV bezorgen aan andere overheden, veroordeelde, diens rechtsopvolgers en zakelijk rechthebbenden PV laten kantmelden op hypotheekkantoor Vaststelling al dan niet uitvoering doen binnen 14 dagen na melding (HHP) 38

39 Rechterlijke herstelmaatregelen: uitvoering (art en 6.3.5) Adviesplicht HRH bij ambtshalve uitvoering blijft Kosten ambtshalve uitvoering ook invorderbaar bij nieuwe eigenaar (eventueel beperkt) Wettelijke hypotheek ook bij nieuwe eigenaar (eventueel beperkt) Meerwaarde ook verhaalbaar op wie goed gekocht heeft, ook al was titel overgeschreven vóór gedinginleidende akte, op voorwaarde dat aankoopakte verleden is na 23/2/2017 Rechterlijke herstelmaatregelen: uitvoering (art en 6.3.5) Alternatieve zekerheid mogelijk of beperktere hypotheek Bij titels waar hersteltermijn meer dan 5 jaar is verstreken is onder voorwaarden dading mogelijk (nieuwe uitvoeringstermijn van maximum 15 jaar) 39

40 Bestuurlijke maatregelen (art e.v.) Herstelmaatregel bevolen door bestuur in plaats van rechter Twee soorten: * Bestuursdwang * Last onder dwangsom Enkel voor misdrijven of inbreuken ontstaan vanaf 23/2/2017 (art ) Bestuurlijke maatregelen: algemene principes Bevoegd: (gewestelijke of gemeentelijke) SI en burgemeester gelijkelijk bevoegd; informeel overleg aangewezen Niet gelijktijdig inzetten t.a.v. dezelfde persoon Bestuursdwang kan te allen tijde vervangen worden door last onder dwangsom en omgekeerd Intrekking / wijziging mogelijk als doel bereikt is of bij gewijzigde omstandigheden Wijziging of intrekking kan ambtshalve of op vraag van belanghebbende 40

41 Bestuurlijke maatregelen: algemene principes Niet aan overtreder die voor dezelfde feiten gedagvaard werd voor (correctionele of burgerlijke) rechtbank Bestuurlijke maatregel mag geen afbreuk doen aan gezag van gewijsde van eerdere gerechtelijke al dan niet definitieve - beslissing Opleggen van bestuurlijke maatregel sluit inleiden van herstelvordering uit Bestuursdwang Bestuurlijke beslissing tot opleggen van bestuurlijke maatregel die onmiddellijk uitvoerbaar is en steeds het recht op ambtshalve uitvoering insluit Voorwerp = voorwerp herstelvordering (HOS, aanpassingswerken, meerwaarde) Rangorde zoals bij herstelvordering respecteren Geen advies HRH vereist 41

42 Bestuursdwang Hoorplicht voorafgaand aan besluit (beginsel van behoorlijk bestuur): overtreder horen Besluit betekenen aan overtreder en rechthebbenden op zaak (gdw of aangetekend) + meedelen aan gemeente / gewestelijke SI In besluit termijn bepalen waarbinnen overtreder de tenuitvoerlegging kan voorkomen door zelf maatregel uit te voeren Beroepsmogelijkheid vermelden Besluit binnen twee maanden laten overschrijven op het hypotheekkantoor Uitvoering: bij geen instemming door gebruiker en eigenaar enkel mogelijk door gerechtsdeurwaarder na betekening Last onder dwangsom Uitvoerbare bestuurlijke beslissing tot opleggen van bestuurlijke maatregel met verbeurte van dwangsom bij negatie Voorwerp = voorwerp herstelvordering maar niet als uitsluitend betrekking heeft op meerwaarde Rangorde zoals bij herstelvordering respecteren Geen advies HRH vereist Dwangsom: bedrag ineens, bedrag per tijdseenheid of per overtreding / eventueel maximumbedrag 42

43 Last onder dwangsom Hoorplicht voorafgaand aan besluit (beginsel van behoorlijk bestuur): overtreder horen Besluit betekenen aan overtreder en rechthebbenden op zaak (gdw of aangetekend) + meedelen aan gemeente / gewestelijke SI In besluit termijn bepalen waarbinnen overtreder de verbeurte van dwangsom kan voorkomen door zelf maatregel uit te voeren Beroepsmogelijkheid vermelden Besluit binnen twee maanden laten overschrijven op het hypotheekkantoor Dwangsommen in te vorderen bij dwangbevel door SI of burgemeester Last onder dwangsom Mogelijkheid tot toestaan door invorderende overheid van: * uitstel of spreiding van betaling * niet of slechts gedeeltelijke invordering dwangsomschuld Rechtbank van eerste aanleg kan dwangsom opheffen, opschorten of verminderen bij onmogelijkheid overtreder tot uitvoering 43

44 Bestuurlijke maatregel: beroep (art en ) Beroep bij Vlaamse regering mogelijk * enkel door overtreder * binnen 30 dagen na betekening besluit * beroep is schorsend * advies HRH binnen 45 dagen * beslissing binnen 90 dagen (geschorst tijdens adviesprocedure bij HRH), eenmalig verlengbaar * bij gebreke aan (tijdige) beslissing vervalt bestuurlijke maatregel Beroep bij Raad van State mogelijk tegen beslissing minister Bestuurlijke maatregel: verjaring (art ) 10 jaar (RKG en OR) en 5 jaar (andere gebieden) Misdrijf: aanvang termijn vanaf beslissing parket geen strafrechtelijke behandeling Inbreuk: aanvang termijn vanaf eerste strafbare handeling 44

45 Bestuurlijke maatregel: vrijwillige uitvoering (art en ) Per aangetekend schrijven meedelen aan overheid die besluit heeft betekend Die overheid maakt PV van uitvoering PV bezorgen aan andere overheden, overtreder, diens rechtsopvolgers en zakelijk rechthebbenden PV laten kantmelden op hypotheekkantoor Bestuurlijk of gerechtelijk? Misdrijven: * herstelvordering bij parket * herstelvordering bij burgerlijke rechtbank * bestuurlijke maatregel Inbreuken: * herstelvordering bij burgerlijke rechtbank * bestuurlijke maatregel 45

46 Bestuurlijke maatregelen: decretale beperkingen Zie reeds hoger Art : Vlaamse regering kan bepaalde misdrijven of inbreuken uitsluiten of bijkomende voorwaarden opleggen Uitvoeringsbesluit: uitgesloten zijn inbreuken vermeld in artikel 6.2.2, 2, 3, 4 en 5 VCRO (dus enkel 6.2.2, 1 : instandhouden illegale handelingen in kwetsbaar gebied) Bestuurlijke maatregelen: beperkingen in HHP Terughoudendheid vereist want nieuw instrument Steeds eerst minnelijke schikking aanbieden Inbreuken: enkel als deze relatief eenvoudig en niet zwaarwichtig zijn Bij onderhoudswerken of van vergunning vrijgestelde handelingen die in strijd zijn met BPA, gemeentelijk RUP of verkaveling: gemeente kan bestuurlijke maatregel nemen 46

47 Bestuurlijke maatregelen: beperkingen in HHP Misdrijven: in principe beslissing parket afwachten: * beslissing strafrechtelijke behandeling: herstelvordering bij parket * beslissing niet-strafrechtelijke behandeling, geen (tijdige) beslissing of sepot: - regel: burgerlijke rechtbank - bestuurlijke maatregel enkel mogelijk bij relatief eenvoudige en niet zwaarwichtige misdrijven: prior dossiers: als herstel voornamelijk meerwaarde of (kleine) aanpassingswerken is schendingen die storend zijn voor omwonenden (+ kosten-baten analyse) Bestuurlijke maatregelen: beperkingen in HHP Uitzondering: hoogdringende gevallen waarbij snel optreden ernstige verzwaring en uitbreiding schade kan voorkomen en geen stakingsbevel mogelijk was wegens niet meer preventief: bestuurlijke maatregel dadelijk mogelijk Als bestuurlijke maatregel toelaatbaar: in hoofdorde opteren voor last onder dwangsom in plaats van bestuursdwang (tenzij meerwaarde) 47

48 Herstelattest (art , 3 en 7.7.4) Enkel CBS bevoegd Enkel voor herstel na rechterlijke uitspraak, bestuurlijk besluit of minnelijke schikking Praktisch: voor constructies die resteren na meerwaarde of aanpassingswerken Bevestiging dat voorwerp van het herstel in de door het herstelattest gedocumenteerde staat behouden kan blijven (= bevestiging bestaansrecht) Op te stellen ná PV uitvoering (+ enkel voor herstelmaatregel opgelegd na 23/2/2017) Voorafgaande aanvraag nodig (behalve na uitvoering minnelijke schikking) + is betalend Niet invordering dwangsommen (art ) Niet of gedeeltelijke invordering dwangsomschuld: * HRH niet meer bevoegd * door (betekenende) SI of burgemeester * door CBS of Vlaamse regering * rekening houden met gestelde handelingen en genomen engagementen met het oog op uitvoering, en met gehele of gedeeltelijke realisatie van het herstel 48

49 Niet invordering dwangsommen Niet of gedeeltelijke invordering dwangsomschuld door (betekenende) SI of burgemeester * ambtshalve beslissing te nemen binnen 90 dagen na afgifte PV van uitvoering * kan ook op eenvoudig verzoek van schuldenaar, te behandelen binnen redelijke termijn Niet invordering dwangsommen Niet of gedeeltelijke invordering dwangsomschuld door Vlaamse regering of CBS * op gemotiveerd verzoek enkel (op straffe van onontvankelijkheid) * verplicht niet-bindend advies HRH binnen 45 dagen * beslissing binnen ordetermijn van 90 dagen (geschorst tijdens periode advies HRH) 49

50 MINNELIJKE SCHIKKING Minnelijke schikking voordien Vergelijk tussen SI en overtreder waardoor de strafvordering en herstelvordering vervalt Voorafgaand gunstig advies parket en CBS vereist Enkel in drie gevallen: - regularisatievergunning - herstel in oorspronkelijke staat - toestand is kennelijk verenigbaar met goede RO, eventueel na aanpassingswerken Steeds (ook) betaling geldsom vereist Uitgesloten in drie gevallen 50

51 Minnelijke schikking nu Bevoegd: SI of burgemeester Geen advies meer vereist, ook niet van parket Geen verval strafvordering, enkel gevolgen inzake herstel Is een akkoord inzake het uitvoeren van herstel Akkoord met overtreder of andere belanghebbenden In principe steeds mogelijk, geen uitzonderingen In elke stand van de procedure, ook na dagvaarding Minnelijke schikking nu Voorwaarden - voorwerp conform toewijzingsregels herstel - geen afbreuk gezag gewijsde rechterlijke of bestuurlijke herstelmaatregel - alle zakelijke rechthebbenden verbinden zich - termijn uitvoering herstel maximum 5 jaar 51

52 Minnelijke schikking: belang en voordelen Bij elke stap in procedure wijzen op de mogelijkheid Geen lange procedures vereist met onzekerheid Ruime uitvoeringstermijn mogelijk Mogelijkheid van fasering van het herstel Andere waarborg mogelijk dan standaard wettelijke hypotheek op alle goederen of beperkte wettelijke hypotheek Minnelijke schikking: aanvraag en gevolgen Aanvraag aangetekend in te dienen door overtreder of andere belanghebbende Indiening bij gemeentelijke SI of burgemeester kan ook via digitaal omgevingsloket Minnelijke schikking wordt ondertekend door SI of burgemeester, overtreder of andere belanghebbende Binnen twee maanden overschrijven op hypotheekkantoor Schorst verjaring herstelvordering 52

53 Minnelijke schikking: aanvraag en gevolgen Bij weigering minnelijke schikking geen bemiddeling meer mogelijk door HRH, er kan wel nieuwe aanvraag worden ingediend bij andere bevoegde overheid Bij uitvoering: - PV uitvoering opstellen - elk recht op herstel vervalt Bij niet uitvoering grondslag voor bestuurlijke maatregel TOT SLOT 53

54 Bouw- en milieumisdrijven Niet enkel gemeenschappelijke organen/organisatie Ook uitbreiding vaststellingsbevoegdheid: - Gemeentelijke verbalisanten zijn decretaal ook bevoegd om milieumisdrijven en inbreuken vast te stellen in PV of verslag (art bis DABM) - Gewestelijke verbalisanten AIHRO bij besluit toezichthouder milieuwetgeving: toezicht - Bepaalde toezichthouders van AIHRO (bedoeld zijn GSI) kunnen eventueel ook hoedanigheid hebben van officier van gerechtelijke politie (art DABM): zijn ook bevoegd voor opsporing Bouw- en milieumisdrijven Bij vaststelling in het PV van samenloop tussen stedenbouwkundig misdrijf en milieumisdrijf afschrift PV ook versturen naar Milieuinspectie (art ) 54