WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012

Transcriptie

1 WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012

2 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 2

3 1. Introductie Wat is bodemenergie? Wettelijk kader 3

4 Wat is bodemenergie? ondiepe bodemenergie gesloten systemen open systemen bodemenergie diepe bodemenergie hoge temperatuuropslag geothermie 4

5 Open systeem Gesloten systeem Bronnen Tot 300 m-mv Vergunning Waterwet Vanaf circa 50 woningen Toepassing: utiliteit, kantoren, industrie, 2011: systemen Lussen Tot 200 m-mv Geen vergunning (tot 2013) Vanaf 1 woning Toepassing: woningen + kleine utiliteit 2011: lussen (schatting) 5

6 Open systeem Gesloten systeem Voor- en nadelen: + Hoger rendement + Minder doorboring Hydrologische effecten Voor- en nadelen: + Ook voor kleine energievrager + Kleinere effecten omgeving Lager rendement Relatief veel doorboringen 6

7 Huidig wettelijk kader provincie Drenthe Zone II ( m-mv) Structuurvisie ondergrond provincie Drenthe 7

8 Bestaande systemen Westerveld 8

9 Wat is bodemenergie? ondiepe bodemenergie gesloten systemen open systemen bodemenergie diepe bodemenergie hoge temperatuuropslag geothermie 9

10 Hogetemperatuuropslag (HTO) SKB: landelijke potentieelkaart HTO beschikbaar Verduurzaming bestaande bouw 10

11 Geothermie Geologische inventarisatie door IF o Aardwarmte in Drenthe kansrijk o Bodem biedt veel potentie o Verduurzaming bestaande bouw 11

12 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 12

13 2. Inventarisatie Bodemgeschiktheid Bouwontwikkelingen Kansenkaarten Westerveld Omgevingsbelangen 13

14 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 14

15 2a. Bodemgeschiktheid Bodemopbouw o Bodemgeschiktheid is afhankelijk van de dikte en doorlatendheid van watervoerende pakket Breuken aanwezig, bodemopbouw is hier complex Door het ontbreken van een permanente eerste scheidende laag vormen het eerste en tweede watervoerende pakket één gecombineerd pakket Daarnaast ook derde watervoerende pakket aanwezig 15

16 Bodemgeschiktheid Bodemopbouw 16

17 Bodemgeschiktheid Grondwaterkwaliteit: redox o Menging van geoxideerd en gereduceerd grondwater veroorzaakt ijzeroxide (roest) o Dit kan de bronnen verstoppen, daarom een aandachtpunt Door de afwezigheid van continue eerste scheidende laag kan geoxideerd water diep doordringen en vormt redox een aandachtpunt in heel Westerveld grondwaterstand Verwachte diepte is 40 m-mv zuurstof- of nitraathoudend grondwater (geoxideerd) redoxgrens ijzerhoudend grondwater (gereduceerd) 17

18 Bodemgeschiktheid Grondwaterkwaliteit: o Zoet-/brakgrensvlak: verzilting is vanuit provinciaal beleid niet toegestaan o Zoet-/brakgrensvlak zich op circa 200 m-mv, in de hydrologische basis o Geen aandachtspunt voor positionering bronnen 18

19 Bodemgeschiktheid Grondwaterstroming: o Richting bepalend voor positionering bronnen o Bij grote stromingssnelheid verlies warmte en koude mogelijk Grondwater stroomt in zuidwestelijke richting met een snelheid van 20 tot 40 m/jaar o Aandachtspunt voor positionering o Energieverlies treedt op, maar acceptabel 19

20 Bodemgeschiktheid open systemen Bodemgeschiktheidsklassen open systemen legenda kd [m²/d]¹ toelichting² matig geschikt < 150 maximale capaciteit van één brondoublet bedraagt circa 25 m³/uur. De bodem is geschikt voor de bouw van maximaal 25 huizen of 10 appartementen of m² bvo, zonder meer investering in extra koude en warme bron (doublet). geschikt maximale capaciteit van één brondoublet bedraagt circa 25 tot 100 m³/uur. De bodem is geschikt voor de bouw van 25 tot 100 huizen, of 25 appartementen of m² bvo, zonder meer investering in extra koude en warme bron (doublet). zeer geschikt > 600 maximale capaciteit van één brondoublet is groter dan circa 100 m³/uur. De bodem is geschikt voor de bouw van minimaal 100 huizen of 50 appartementen of m² bvo, zonder meer investering in extra koude en warme bron (doublet). ¹ Bij het bepalen van de kd-klassen is rekening gehouden met de praktijksituatie dat gemiddeld slechts 80% van de dikte van het watervoerend pakket gebruikt kan worden voor het plaatsen van filters. ² Het debiet per woning is sterk afhankelijk van het type woning en het energieconcept en kan hierdoor aanzienlijk variëren. Uitgangspunt voor tabel 2.1 vormt een grondgebonden woning en een monovalent energieconcept. 20

21 Bodemgeschiktheid open systemen Bodem geschikt tot zeer geschikt voor open systemen Redox vormt een aandachtspunt in de hele gemeente 21

22 Bodemgeschiktheid gesloten systemen Bodemgeschiktheidsklassen gesloten systemen klasse specifiek vermogen¹ [W/m] toelichting matig geschikt < 20 luslengte> 300 m per woning geschikt luslengte m per woning zeer geschikt >30 luslengte< 200 m per woning ¹ Bij het bepalen van de kd-klassen is rekening gehouden met de praktijksituatie dat gemiddeld slechts 80% van de dikte van het watervoerend pakket gebruikt kan worden voor het plaatsen van filters. ² Het debiet per woning is sterk afhankelijk van het type woning en het energieconcept en kan hierdoor aanzienlijk variëren. Uitgangspunt voor tabel 2.1 vormt een grondgebonden woning en een monovalent energieconcept. 22

23 Bodemgeschiktheid gesloten systemen Bodem geschikt tot zeer geschikt voor gesloten systemen Geen aandachtspunten aanwezig 23

24 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 24

25 2b. Bouwontwikkelingen De bouwlocaties in de gemeente zijn in kaart gebracht. Bouwontwikkelingen bepalen voor een belangrijk deel waar kansen liggen voor de toepassing van energieopslag. Ieder type bebouwing heeft een eigen energievraag: o Woningen: netto warmtevraag o Bedrijven en utiliteit: netto koudevraag 25

26 Bouwontwikkelingen 26

27 Conclusies bouwontwikkelingen Bouwontwikkelingen: o Zowel nieuwbouw als herstructurering o Welke locaties zijn het meest kansrijk? Indien alle ontwikkeling worden aangesloten op WKO: o Maximaal ton CO 2 -emissiereductie o Bodem kan MWh aan energie leveren 27

28 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 28

29 2c. Omgevingsbelangen Randvoorwaarde: geen negatieve effecten Nader toegelicht in volgende sheets belang gevolg 1. drinkwaterwinning geen WKO in beschermingsgebieden 2. natuur minimale grondwaterstandveranderingen 3. verontreinigingen niet beïnvloeden (hydrologisch) 4. archeologie niet beïnvloeden (hydrologisch) 5. grondwatergebruikers niet beïnvloeden (hydrologisch en thermisch) 6. infrastructuur aandachtspunt voor positionering bronnen 29

30 Omgevingsbelangen 30

31 1. Drinkwaterwinning Binnen de gemeente bevinden zich twee waterwingebieden: o Havelterberg o Leggeloo Deze waterwingebieden worden beschermd middels een grondwaterbeschermingsgebied (rood gebied). Open en gesloten systemen zijn niet toegestaan Voor systemen net buiten het grondwaterbeschermingsgebied gelden aanvullende eisen voor de afwerking van boorgaten. 31

32 2. Natuur Binnen de gemeente bevinden drie Natura200-gebieden: o Havelte-Oost o Dwingelderveld o Drents-Friese Wold & Leggelderveld Oranje gebieden : vergunningaanvraag moet worden vergezeld van een eco-scan 32

33 3. Verontreinigingen Verontreinigingen geïnventariseerd op basis van info provincie Alleen grondwaterverontreinigingen opgenomen: 2 verontreinigingen aanwezig Vormt een aandachtspunt bij open systemen, maar kan ook een combinatiekans vormen (WKO & saneren) 33

34 4. Archeologie Provinciale informatie Diverse gebieden van archeologische waarde o waarden variëren van archeologische betekenis tot zeer hoge archeologische waarde, wettelijk beschermd Aangeduid als oranje gebied : vergunningaanvraag moet worden vergezeld van een archeologische toets 34

35 5. Grondwatergebruikers Permanente onttrekkingen o drinkwaterwinningen o industriële onttrekkingen o KWO o beregening, veedrenking: kleinschalig, ondiep niet opgenomen in de kansenkaarten, want ondiep en kleinschalig, dus geen interferentie verwacht Tijdelijke onttrekkingen o niet opgenomen in de kansenkaart want tijdelijk, dus minder relevant 35

36 6. Infrastructuur Belangrijke gasleidingen: risicokaart.nederland.nl Aandachtspunt voor positionering bronnen 36

37 Maar ook combinatiekansen mogelijk! Combinatikansen: Combinatie energieopslag met sanering Combinatie energieopslag met wateroverlastbestrijding Warmtelevering uit restwarmte Energielevering uit drinkwaterwinning Energielevering uit oppervlaktewater Combinatie met bluswatervoorziening 37

38 Combinatie energieopslag met sanering Kenmerken: Variërend onttrekken en infiltreren Verontreiniging blijft op de plaats Geen actieve vorm van saneren Proces kan positief effect hebben op biologische afbraak Actieve vormen van saneren zijn te combineren 38

39 Energielevering uit oppervlaktewater Voorbeeld: defensie-eiland Woerden o in de zomer wordt warmte onttrokken en opgeslagen in de ondergrond o in de winter wordt deze warmte gebruikt voor de verwarming van de woningen 39

40 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 40

41 3. Geïntegreerde kansenkaart Op basis van inventarisatie hebben we geïntegreerde kaarten opgesteld: de zogenaamde kansenkaarten Alle thema s opgenomen in één kaart Geeft op quickscan-niveau een overzicht van de mogelijkheden per locatie 41

42 42

43 Conclusies Bodem geschikt tot zeer geschikt voor de toepassing van open en gesloten systemen Veel natuur aanwezig, weinig andere belangen Aantal bouwontwikkelingen bevinden zich in een beschermingszone: uitdaging om hier bodemenergie te realiseren 43

44 Koppeling gemeentelijke lagen in WKO Tool Drenthe Verfijning bodemdata VROM-tool Toevoegen bouwontwikkelingen Toevoegen ondergrondse functies/belangen: regelgeving Drenthe 44

45 Kansrijke locaties Bouwvolume ontwikkeling Fasering van project Bodemgeschiktheid en omgevingsbelangen Wat zijn de meest kansrijke locaties voor Westerveld? 45

46 Factsheets kansrijke locaties Doel: Eerste stap van ambitie naar realisatie Meest kansrijke locaties voor bodemenergie nader uitgewerkt in quickscan+ Stimuleringsinstrument om extern betrokken partijen te informeren over de mogelijkheden van het gebruik van bodemenergie 46

47 Voorbeeld Factsheet 47

48 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen 3. Geïntegreerde Kansenkaart 4. En hoe nu verder? 48

49 4. En hoe nu verder? 2 sporen mogelijk: 1. Van kansen naar realisatie 2. Van kansen naar regie op de ondergrond 49

50 1. Realisatie quickscan: kansrijke locatie Kanskaart WKO Tool Van kansrijke locatie naar haalbaarheidsonderzoek WKO-coach kan worden ingezet om dit te realiseren 50

51 2. Regie op ondergrond Geschiktheid ondergrond 1. Open systemen 2. Gesloten systemen 3. Geothermie 4. HTO 5. Energie uit oppervlaktewater Analyse energievraag 1. Nieuwbouw 2. Renovatie bestaande bouw Randvoorwaarden/ combinatiekansen 1. Natuur 2. Drinkwaterwinning 3. Verontreinigingen 4. Archeologie 5. Potentieel bodemenergie Structuurvisie ondergrond Blauw = aanbevolen stap (facet) bestemmingsplan Aanwijzen interferentiegebieden Groen = facultatieve stap Masterplannen bodemenergie Rood = stap indien nodig 51