Landelijke verkenning warmte en koude uit Rijkswateren en kunstwerken. Eindrapportage 7 oktober 2016

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Landelijke verkenning warmte en koude uit Rijkswateren en kunstwerken. Eindrapportage 7 oktober 2016"

Transcriptie

1 Landelijke verkenning warmte en koude uit Rijkswateren en kunstwerken Eindrapportage 7 oktober

2 Voorblad Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Griffioenlaan LA UTRECHT Contactpersoon: dhr. Henk Looijen Adviseur: IF Technology bv Velperweg 37 Postbus AP ARNHEM T b.scholten@iftechnology.nl Contactpersoon: dhr. Barry Scholten dhr. Rutger Wierikx dhr. Marc Koenders Colofon: Auteur: dhr. B. Scholten mevr. C. van der Meer Versie: Definitief Gecontroleerd door: dhr. Barry Scholten Vrijgegeven door: dhr. Marc Koenders 2

3 Hoe deze potentieelstudie te gebruiken? Deze nationale verkenning geeft op regionaal niveau inzicht in de kansrijke gebieden voor energiewinning uit Rijkswateren en kunstwerken en een indicatie van het totale landelijk potentieel van deze duurzame technologie. Ze levert input om op lokaal niveau met aanvullende data kansrijke locaties te identificeren om vervolgens op projectniveau de haalbaarheid uit te werken. Disclaimer: Niet alle informatie over de Rijkswateren en kunstwerken, en de energievraag, was volledig landsdekkend en/of op het gewenste detailniveau beschikbaar. De kaartbeelden geven een duidelijke richting maar zijn niet compleet. Hiervoor is een verdiepende inventarisatieslag vereist. Daarnaast geldt dat de rekenregels zijn gebaseerd op expert-judgement, maar op globale en vereenvoudigde uitgangspunten en vuistregels gestoeld. Ze zijn hiermee nadrukkelijk niet toepasbaar op project/ontwerpniveau. 3

4 Detail inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Concepten I. Waterlopen en plassen II. Diepe plassen III. Gemalen en kunstwerken 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels I. Waterlopen en plassen II. Diepe plassen III. Gemalen en kunstwerken 4

5 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 5

6 Doelen van dit project Het uitvoeren van een nationale verkenning naar de potentie van warmte en koude uit Rijkswateren en kunstwerken Die op regionaal (quick-scan)-niveau water-stakeholders inzicht geeft in het energiepotentieel en de duurzaamheidsbijdrage van deze techniek. Zo een opmaat vormt om met aanvullende locale info kansrijke locaties te identificeren. 6

7 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 7

8 Concepten energie uit Rijkswateren I. Waterlopen & plassen verwarming koeling II. Diepe plassen koeling III. Gemalen en kunstwerken verwarming koeling 8

9 Concept I. Waterlopen & plassen 9

10 Concept I. Waterlopen en plassen Het oppervlaktewater van sloten en kanalen kan in combinatie met warmte en koude opslagsystemen (WKO) worden ingezet voor het duurzaam verwarmen en/of koelen van gebouwen. Hiervoor zal een pompinstallatie in de nabijheid van de afnemer worden geplaatst waarmee met een klein temperatuursverschil (3 tot 6 o C) energie uit het water wordt gewonnen. Door deze pompinstallatie slim te integreren in het bestaande watersysteem kunnen voordelen worden behaald in waterkwaliteit (doorspoeling en afkoeling) 10

11 Concept II. Diepe plassen 11

12 Concept II. Diepe plassen Het water van diepe plassen kan worden ingezet voor het duurzaam koelen van gebouwen. Het koude water uit de diepe van een plas blijft geïsoleerd en biedt hiermee een duurzame bron van koeling. 12

13 Concept III. Gemalen en kunstwerken 13

14 Concept III. Gemalen en kunstwerken In de smart polder worden kunstwerken (met name gemalen) voorzien van warmtewisselaars waarmee deze ingezet kunnen worden voor het leveren van primaire koude of warmte. Hiermee kan met een kleine investering een zeer hoog koel of verwarming vermogen worden gecreëerd. Voorwaarde is wel dat er afnemers van warmte of koude in de nabijheid van een gemaal aanwezig zijn. 14

15 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 15

16 Data-inventarisatie De volgende instanties zijn geraadpleegd: Planbureau voor de Leefomgeving TOP10NL Rijkswaterstaat De Gemalen Stichting Classificering voor energie potentie volgens KRW 16

17 Planbureau voor de leefomgeving 17

18 TOP10NL (lijn) 18

19 TOP10NL (vlak) 19

20 De Gemalen Stichting 20

21 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 21

22 Definities Potentieel waterlopen & plassen Potentiële energievoorraad Technisch winbaar potentieel diepe plassen Economisch winbaar potentieel Gemalen & kunstwerken Maatschappelijk potentieel 22

23 Definities Potentieel Potentiële voorraad Technisch winbaar Economisch winbaar *Maatschappelijk winbaar De hoeveelheid energie die in het natuurlijk watersysteem zit en in theorie benut kan worden De potentiële voorraad die op basis van de huidige technische mogelijkheden uit een waterlichaam kan worden gewonnen. Voor de concepten waterlopen (& plassen) en gemalen vormt de beschikbare opslagcapaciteit van de ondergrond voor energieopslag een bepalende factor Het technisch potentieel gecorrigeerd voor financiële haalbaarheidaspecten, Er geldt een minimaal vereiste energievraag/- aanbod van GJ per jaar voor een rendabel project. Ook dient de energievrager zich voldoende nabij het watersysteem te bevinden. De economisch winbare hoeveelheid energie, gecombineerd met maatschappelijke belangen: ecologie, drinkwatergebieden, archeologie, gebieden met hittestress en gebieden met waterkwaliteitsproblemen enz. *Valt buiten scoop landelijke verkenning 23

24 Potentiële energievoorraad Dit is de hoeveelheid energie die in het natuurlijk watersysteem zit en in theorie benut kan worden. Rekenregels concept I. Waterlopen en plassen (zie bijlage voor toelichting) 24

25 Rekenregels concept II. Diepe plassen Rekenregels concept III. Gemalen en kunstwerken * * De tabel laat de rekenregels voor gemalen zien. Deze regels zijn hetzelfde voor de overige kunstwerken, met het verschil dat per kunstwerk een andere factor (Finzet) van toepassing is. Die factoren zijn op de volgende pagina opgesomd. 25

26 Finzet voor gemalen en kunstwerken zomer Finzet * aflaat 8 gemaal boezem 20 gemaal polder 20 gemaal inlaat 1 getijdesluis 8 inlaat 1 kering - overlaat - schutsluis 2 sifon - sluis 2 stuw 2 uitlaat 8 Winter Finzet * aflaat 4 gemaal boezem 15 gemaal polder 15 gemaal inlaat - getijdesluis 4 inlaat - kering - overlaat - schutsluis 1 sifon - sluis 1 stuw 1 uitlaat 4 * Een Finzet van 8 betekent dat 1/8 van het maximale debiet van het betreffende kunstwerk wordt benut voor energielevering. 26

27 Toelichting parameters 27

28 Technisch winbaar potentieel Dit is de potentiële energievoorraad die op basis van de huidige technische mogelijkheden uit een waterlichaam kan worden gewonnen. De beschikbare opslagcapaciteit van de ondergrond voor de toepassing van energieopslag vormt hierin een bepalende factor. Als deze kleiner is dan de potentiële energielevering uit het watersysteem, beperkt dit het potentieel. Rekenregels: Potentiële energievoorraad < Capaciteit ondergrond : Potentiële energievoorraad leidend Potentiële energievoorraad > Capaciteit ondergrond : Capaciteit ondergrond leidend 28

29 Economisch winbaar potentieel Dit is het technisch potentieel gecorrigeerd voor financiële haalbaarheid. Rekenregels:- Er geldt een minimaal vereiste energievraag/-aanbod van GJ/ha/j - De energievrager bevindt zich voldoende nabij het watersysteem (< 1 km) - De grootte van de energievraag in combinatie met de grootte van het technisch potentieel levert een geschiktheidswaardering: 29

30 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 30

31 Potentieelkaarten Basiskaarten 1. Opslagcapaciteit ondergrond 2. Energievraag Energieatlas Warmte 3. Energievraag Energieatlas Koude Waterlopen en plassen Warmte en koudelevering 4. Potentiele energievoorraad 5. Technisch winbaar potentieel Diepe plassen Koudelevering 8. Potentiele energievoorraad 9. Economisch winbaar potentieel Gemalen en kunstwerken - Warmtelevering 10. Potentiele energievoorraad 11. Technisch winbaar potentieel 12. Economisch winbaar potentieel Waterlopen en plassen Warmtelevering 6. Economisch winbaar potentieel Waterlopen en plassen Koudelevering 7. Economisch winbaar potentieel Gemalen en kunstwerken Koudelevering 13. Potentiele energievoorraad 14. Technisch winbaar potentieel 15. Economisch winbaar potentieel 31

32 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 32

33 Landelijk potentieel warmte Warmtevraag gebouwde omgeving (go) = 350 PJ (Energieatlas) I. Waterlopen & Plassen [woonequivalenten] [% warmtevraag go] Potentiële energievoorraad x 10 9 >100% Technisch winbaar potentieel 900 x 10 6 >100% Economisch winbaar* % [7,1 PJ] III. Gemalen en kunstwerken [woonequivalenten] [% warmtevraag go] Technisch winbaar potentieel >50% *Zoek straal voor waterloop & plassen vanaf energievrager beperkt tot <100 meter (conservatieve inschatting economisch winbaar potentieel) 33

34 Landelijk potentieel koude Koudevraag gebouwde omgeving (go) = 7 PJ (Energieatlas) I. Waterlopen & Plassen PJ [% koudevraag go] Potentiële energievoorraad >100% Technisch winbaar potentieel >100% Economisch winbaar* 0,203 3% II. Diepe plassen PJ [% koudevraag go] Technisch winbaar potentieel 0,761 11% III. Gemalen en kunstwerken PJ [% koudevraag go] Technisch winbaar potentieel 129 >100% *Zoek straal voor waterloop & plassen vanaf energievrager beperkt tot <100 meter (conservatieve inschatting economisch winbaar potentieel) 34

35 Inhoud 1. Inleiding 2. Concepten 3. Data-inventarisatie 4. Rekenregels 5. Potentieelkaarten 6. Analyse landelijk potentieel 7. Bijlage toelichting rekenregels 35

36 7. Bijlage Toelichting rekenregels I. Waterlopen en plassen II. Diepe plassen III. Gemalen en kunstwerken 36

37 Concept I. Waterlopen en plassen Koudewinning (winterperiode) 37

38 Concept I. Waterlopen en plassen Uitgangspunten koudewinning: winterperiode Tw 10 o C ca. 3 maanden, 2000 vollastuur maximale opwarming 3 o C energie opslaan in WKO In zomer inzetten voor koeling 38

39 Concept I. Warmte uit water Warmtewinnig (zomerperiode) 39

40 Concept I. Waterlopen en plassen Uitgangspunten warmtewinning: Zomerperiode Tw 15 o C ca. 3 maanden, 2000 vollastuur maximale afkoeling 3 o C energie opslaan in WKO In winter inzetten voor verwarming met warmtepomp 40

41 Concept I. Waterlopen en plassen Stilstaande waterlopen en plassen Stromende waterlopen 41

42 Concept I. Waterlopen en plassen Berekening potentiële energievoorraad: Stilstaand water: oppervlakte is bepalend Plassen: oppervlakte is bepalend Formule: Vermogen Pt [kwt] = (A * Z jaar * dt) / 1000 = 0,03 * A Zjaar = 10 [W / m 2 o C] Energie Qt [GJ/jaar] = Pt * (uur) * 0,0036 (per/ha) Note: Potentie voor warmte en koude is vergelijkbaar 42

43 Concept I. Waterlopen en plassen Berekening potentiële energievoorraad : Langzaam stromend water: v w = 0,25 m/s (KRW normering < 0,50 m/s) Snel stromend water: v w = 0,75 m/s (KRW normering > 0,50 m/s) Formule: Vermogen uit stroming Pt [kwt] = q wl * dt * ρ water * c water Pt [kwt] = b * d * 0,25/0,75 * 3 * 998 * 4,185 Pt [kwt] Langzaam stromend water = b * d * Pt [kwt] Snelstromend water = b * d * Vermogen uit Opp. Pt [kwt] = (A * Z jaar * dt) / 1000 = 0,03 * A (deze is verwaarloosbaar ten opzichte van Pt stroming) Energie Qt [GJ/jaar] = Pt * (uur) * 0,0036 (per/ha) (warmte of koude is vergelijkbaar) 43

44 Concept I. Waterlopen en plassen Berekening economisch winbaar potentieel energievraag warmte/koude (GJ/ha) levering waterlopen en plassen (GJ/9ha) opslag capaciteit (WKO) in bodem (GJ/9ha) Warmtelevering GJ/ha Warmtevraag GJ/ha Opslag GJ/ha 44

45 7. Bijlage Toelichting rekenregels I. Waterlopen en plassen II. Diepe plassen III. Gemalen en kunstwerken 45

46 Concept II. Diepe plassen 46

47 Concept II. Diepe Plassen Uitgangspunten koudelevering: Plassen dieper dan 18 meter Thermocline op 10 meter Tw = 6-8 o C maximale opwarming dt 8 o C 1000 vollastuur koeling In zomer inzetten voor koeling Berekening technisch winbaar potentieel Energie Qt [GJ/jaar] = 0,2761 * h * A * 0,5 * dt * 1,16 Energie Qt [GJ/jaar] = 1,28 * h * A * 0,0036 Pt [kwt] = Q t /

48 Concept II. Diepe plassen Berekening economisch winbaar potentieel Afnemers < 1000 GJ/ha/jr vallen af Totale vraag binnen 1 km Koudevraag > 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha 1Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudelevering GJ Koudevraag > 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag > 1000 GJ/ha 48

49 7. Bijlage Toelichting rekenregels I. Waterlopen en plassen II. Diepe plassen III. Gemalen en kunstwerken 49

50 Concept III. Gemalen en kunstwerken 50

51 Concept III. Gemalen en kunstwerken Uitgangspunten koudewinning (winterperiode) Max. capaciteit gemaal * 1:15 = debiet winterperiode Tw=<10 o C ca. 3 maanden, 2000 vollastuur maximale opwarming 3 o C energie opslaan in WKO In zomer inzetten voor directe koeling 51

52 Concept II. Gemalen en kunstwerken Uitgangspunten warmtewinning Max. capaciteit polder/boezem gemaal * 1/20 Max. capaciteit inlaat gemaal * 1/1 (continu in zomer) Zomerperiode Tw=>15 C ca. 3 maanden, 2000 vollastuur maximale afkoeling 3 C energie opslaan in WKO In winter inzetten voor verwarming met warmtepomp 52

53 Concept III. Gemalen en kunstwerken Berekening potentiële energievoorraad Pt [kwt] = q gemaal * dt * ρ water * c water * F inzet = Koude Pt [kwt] = q gemaal * 3 * 998 * 4,185 * (1/15) = q gemaal * 835 Warmte Pt [kwt] = q gemaal * 3 * 998 * 4,185 * (1/20) = q gemaal * 626 Warmte inlaat gemaal Pt [kwt] = q gemaal * Energie Qt [GJ/jaar] = Pt * (uur) * 0,0036 (per/ha) 53

54 Concept III. Gemalen en kunstwerken Berekening economisch winbaar potentieel Afnemers < 1000 GJ/ha/jr vallen af Totale vraag binnen 1 km Kleinste: koudelevering of opslag Koudevraag > 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudelevering GJ Koudevraag > 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag < 1000 GJ/ha Koudevraag > 1000 GJ/ha Opslag GJ/ha 54

Landelijke verkenning warmte en koude uit het watersysteem. Eindrapportage 31 juli 2016

Landelijke verkenning warmte en koude uit het watersysteem. Eindrapportage 31 juli 2016 Landelijke verkenning warmte en koude uit het watersysteem Eindrapportage 31 juli 2016 1 Voorblad Opdrachtgever: Unie van Waterschappen Postbus 93218 2509 AE Den Haag Contactpersoon: dhr. Reinier Romijn

Nadere informatie

Potentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO)

Potentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Potentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Beheergebied van Waterschap Rijn en IJssel Eindrapportage 7 juli 2017 1 Voorblad Opdrachtgevers: Waterschap Rijn en IJssel Postbus 148 7000 AC Doetinchem

Nadere informatie

Kansenkaart voor energie uit oppervlaktewater

Kansenkaart voor energie uit oppervlaktewater Kansenkaart voor energie uit oppervlaktewater Sanne de Boer, Barry Scholten (IF Technology), Pascal Boderie, Ivo Pothof (Deltares) Rijkswaterstaat onderzocht met Deltares en IF Technology hoeveel warmte

Nadere informatie

Leeswijzer bij de studie naar kansen thermische energie uit oppervlaktewater

Leeswijzer bij de studie naar kansen thermische energie uit oppervlaktewater Leeswijzer bij de studie naar kansen thermische energie uit oppervlaktewater Deze leeswijzer is opgesteld, ervan uitgaande dat de kansenkaart openbaar wordt gemaakt op de website van waterschap Rijn en

Nadere informatie

Notitie. 1 Inleiding. 2 Smart polder. 3 Energie uit waterbeheer

Notitie. 1 Inleiding. 2 Smart polder. 3 Energie uit waterbeheer Notitie Project: Smartpolder Onderwerp: Energie uit waterbeheer Datum: 4-11-2013 Referentie: IF Technology Barry Scholten versie 1.2 1 Inleiding Dagelijks verpompen honderden kleine en grote gemalen miljoenen

Nadere informatie

Thermische energie uit oppervlaktewater. Business case stadhuis Harderwijk

Thermische energie uit oppervlaktewater. Business case stadhuis Harderwijk Thermische energie uit oppervlaktewater Business case stadhuis Harderwijk Colofon Datum 28 februari 2018 Referentie Betreft Behandeld door Gecontroleerd door Versienummer 67149/LH/20180228 Thermische

Nadere informatie

Thermische energie uit oppervlaktewater. Kansen voor een aardgasvrij Nederland

Thermische energie uit oppervlaktewater. Kansen voor een aardgasvrij Nederland Thermische energie uit oppervlaktewater Kansen voor een aardgasvrij Nederland 2017 33 Wat is TEO? Wanneer TEO? Thermische energie uit oppervlaktewater, kortweg TEO, is duurzame warmte en koude die aan

Nadere informatie

ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER Wanneer is het interessant?

ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER Wanneer is het interessant? ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER Wanneer is het interessant? In opdracht van de provincies Friesland, Drenthe, Groningen en Overijssel, de waterschappen Hunze en Aa s, Drents Overijsselse Delta, Vechtstromen,

Nadere informatie

Leeswijzer bij de studie naar kansen Thermische Energie uit Afvalwater

Leeswijzer bij de studie naar kansen Thermische Energie uit Afvalwater Leeswijzer bij de studie naar kansen Thermische Energie uit Afvalwater Datum 2 oktober 2018 Kenmerk Deze leeswijzer hoort bij de studie naar kansen van Thermische Energie uit Afvalwater, uitgevoerd in

Nadere informatie

Marktdialoog Energie uit oppervlaktewater binnen het Hoogheemraadschap van Delfland

Marktdialoog Energie uit oppervlaktewater binnen het Hoogheemraadschap van Delfland Marktdialoog Energie uit oppervlaktewater binnen het Marktconsultatie Energie uit oppervlaktewater binnen het 1 van 11 Datum : Maart 2017 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. De Marktdialoog... 4 1.1 Aanleiding

Nadere informatie

WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012

WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen

Nadere informatie

Kansrijke WKO concepten

Kansrijke WKO concepten Kansrijke WKO concepten Wilfried Huis in t Veld IF Technology Kansen voor bodemenergie? Beperken van: - emissie broeikasgassen: Verdrag Kyoto, Kopenhagen? - afhankelijkheid van fossiele brandstoffen Hoger

Nadere informatie

Businesscase voor thermische energie uit water t.b.v. beschermde stadskern Blokzijl 18 april 2019

Businesscase voor thermische energie uit water t.b.v. beschermde stadskern Blokzijl 18 april 2019 Businesscase voor thermische energie uit water t.b.v. beschermde stadskern Blokzijl 18 april 2019 BC Thermisch uit oppervlaktewater Blokzijl I. TEO en WKO Algemeen II. Locatie III. Energievraag IV. Energiebesparing

Nadere informatie

Aquathermie. Warmte en koude uit water. KNW Najaarscongres 2018

Aquathermie. Warmte en koude uit water. KNW Najaarscongres 2018 Aquathermie Warmte en koude uit water KNW Najaarscongres 2018 Wie zitten er in de zaal? Programma - Introductie aquathermie en stand van zaken - Door: Barry Scholten - IF Technology - Handreiking aquathermie

Nadere informatie

Thermische Energie uit Oppervlaktewater

Thermische Energie uit Oppervlaktewater Thermische Energie uit Oppervlaktewater Jan Mimpen Expertise Centrum Techniek Nationaal Symposium Gebruikersplatform Bodemenergie 22-11-2018 1. Wat is TEO 2. Potentie in Nederland 3. Ervaringen 4. Eigen

Nadere informatie

Nationaal potentieel van aquathermie

Nationaal potentieel van aquathermie delt Nationaal potentieel van aquathermie Analyse en review van de mogelijkheden Nationaal potentieel van aquathermie Analyse en review van de mogelijkheden Dit rapport is geschreven door: Katja Kruit

Nadere informatie

De ondergrond als basis voor een duurzame toekomst.

De ondergrond als basis voor een duurzame toekomst. De ondergrond als basis voor een duurzame toekomst. Bodemenergie in Haarlem Marc van Someren (Bodem en Water Consultancy) 14 februari 2012 ILB Congres Media Plaza - Utrecht De ondergrond als basis voor

Nadere informatie

Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII

Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com

Nadere informatie

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel!

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! Seminarie Duurzaam Bouwen: De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! 4 maart 2016 Leefmilieu Brussel De warmtepomp in het gebouw van Leefmilieu Brussel: een te volgen voorbeeld Michel

Nadere informatie

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug

Nadere informatie

Thermische Energie uit Oppervlaktewater

Thermische Energie uit Oppervlaktewater Thermische Energie uit Oppervlaktewater 1. Wat is TEO 2. Potentie in Nederland 3. Ervaringen 4. Eigen pilots 5. Waar in te zetten 6. Waar rekening mee houden TEO met en zonder WKO WKO Seizoenen TEO Bron:

Nadere informatie

2 Uitgangspunten De volgende documenten zijn als uitgangspunten voor de beantwoording van de vragen genomen:

2 Uitgangspunten De volgende documenten zijn als uitgangspunten voor de beantwoording van de vragen genomen: NOTITIE Datum 26 juni 2015 Projectnaam Transformatie enci-gebied Werknummer Van G.E. de Nijs Deerns Nederland B.V. Bouwfysica & Energie Fleminglaan 10 2289 CP Rijswijk Postbus 1211 2280 CE Rijswijk T 088

Nadere informatie

Kengetallen aquathermie

Kengetallen aquathermie 68461/LH/20190424 Betreft Kengetallen aquathermie Auteur Frank Niewold Barry Scholten, Liesbeth Hilten Versie definitief Referentie Gecontroleerd door Kengetallen aquathermie 1 INLEIDING 1.1 Achtergrond

Nadere informatie

Uitbreiding Multatulilaan Culemborg

Uitbreiding Multatulilaan Culemborg Uitbreiding Multatulilaan Culemborg Globale haalbaarheidsstudie Rolf Broekman en Ivo Smits l Warmte Koude & Procestechniek l 14 januari 2019 l Openbare Versie Achtergrond Thermo Bello heeft Liandon gevraagd

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN In gemeente Meppel is een nieuwbouwwijk van 1953 woningen gepland, die gefaseerd tussen 2014 en 2039 gerealiseerd wordt. Deels worden de kavels bouwrijp opgeleverd,

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

Grip op de Maas fase 2 bijeenkomst 5. Datum: 30 januari 2017 Tijd: Locatie: Rijkswaterstaat Zuid Nederland, Zuidwal 58 te s-hertogenbosch

Grip op de Maas fase 2 bijeenkomst 5. Datum: 30 januari 2017 Tijd: Locatie: Rijkswaterstaat Zuid Nederland, Zuidwal 58 te s-hertogenbosch Grip op de Maas fase 2 bijeenkomst 5 Datum: 30 januari 2017 Tijd: 1300-1700 Locatie: Rijkswaterstaat Zuid Nederland, Zuidwal 58 te s-hertogenbosch Aanwezig Grip op de Maas: Maarten van der Vlist (RWS)

Nadere informatie

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem

100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem 100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het

Nadere informatie

Definitie Voorbeelden Roadmap Cases

Definitie Voorbeelden Roadmap Cases 1 Definitie Voorbeelden Roadmap Cases 2 DEFINITIE LATENT = LAge Temperatuur EnergieNeT Lage temperatuur: energiebron < 40 C Energienet: energielevering aan verschillende verbruikers Warmte en/of Koude

Nadere informatie

Grip op de Maas kentallen voor energie opwek. in combinatie met ruimtebeslag

Grip op de Maas kentallen voor energie opwek. in combinatie met ruimtebeslag Grip op de Maas kentallen voor energie opwek in combinatie met ruimtebeslag Een eerste aanzet tot de vorming van typische kentallen en iconen ter verbinding van de werelden van Water, Landschap en Energie

Nadere informatie

Kansen voor ondiepe geothermie

Kansen voor ondiepe geothermie Kansen voor ondiepe geothermie Ondiepe Geothermie Onttrekken van aardwarmte uit ondiepe formaties Diepte tot circa 1.250 meter Temperatuur 15 tot 45 C Technologie Dieptes (m) Gebruikelijke toepassing WKO

Nadere informatie

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving

EfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft

Nadere informatie

Energie uit oppervlaktewater. Fred Zoller, docent opleiding Climate & Management KNAG Onderwijsdag 2014 Duurzame leefomgeving

Energie uit oppervlaktewater. Fred Zoller, docent opleiding Climate & Management KNAG Onderwijsdag 2014 Duurzame leefomgeving Energie uit oppervlaktewater Fred Zoller, docent opleiding Climate & Management KNAG Onderwijsdag 2014 Duurzame leefomgeving Inhoud workshop Introductie: Opleiding Climate & Management Workshop Context

Nadere informatie

Energie uit oppervlaktewater

Energie uit oppervlaktewater Energie uit oppervlaktewater Thema: De theoretische benadering Dr. ir. Kees Wisse Ir. Kundert de Wit DWA installatie en energieadvies Inhoud Open en gesloten, diep, ondiep Installatieconcepten Vereenvoudigde

Nadere informatie

Thermische Energie uit Oppervlaktewater een kans en een uitdaging

Thermische Energie uit Oppervlaktewater een kans en een uitdaging Thermische Energie uit Oppervlaktewater een kans en een uitdaging Marco van Schaik, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Unie van Waterschappen, strategisch adviseur en ontwikkelaar energie en water

Nadere informatie

THERMISCHE ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER EEN KANS EN EEN UITDAGING

THERMISCHE ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER EEN KANS EN EEN UITDAGING CASE STUDY THERMISCHE ENERGIE UIT OPPERVLAKTEWATER EEN KANS EN EEN UITDAGING Marco van Schaik, Reinier Romijn, Barry Scholten* Oppervlaktewater is naast wind, zon en biomassa een potentieel belangrijke

Nadere informatie

Toepassing open bronsysteem voor Leefmilieu Brussel op Site Tour & Taxis. S. Verheyen Smet GWT H. Hoes Terra Energy

Toepassing open bronsysteem voor Leefmilieu Brussel op Site Tour & Taxis. S. Verheyen Smet GWT H. Hoes Terra Energy Toepassing open bronsysteem voor Leefmilieu Brussel op Site Tour & Taxis S. Verheyen Smet GWT H. Hoes Terra Energy Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel optimaal klimaat

Nadere informatie

Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier. Rik Molenaar 18 februari 2019

Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier. Rik Molenaar 18 februari 2019 Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier Rik Molenaar 18 februari 2019 Opdrachtgever Living Lab Utrecht Slimme en Gezonde stad Klimaatneutrale en klimaatbestendige

Nadere informatie

Thermische Energie uit Oppervlaktewater Meren als warmtewisselaar en sloten als zonnecollector? Pascal Boderie (Deltares) Nieuwegein, 20 Juni 2012

Thermische Energie uit Oppervlaktewater Meren als warmtewisselaar en sloten als zonnecollector? Pascal Boderie (Deltares) Nieuwegein, 20 Juni 2012 Thermische Energie uit Oppervlaktewater Meren als warmtewisselaar en sloten als zonnecollector? (Deltares) Nieuwegein, 20 Juni 2012 Thermische Energie: kansen in het hoofdwatersysteem Veranderende rolopvatting

Nadere informatie

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld: Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.

Nadere informatie

Het Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis Deel 2 : energiemonitoring

Het Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis Deel 2 : energiemonitoring Het Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis 2011-2012. Deel 2 : energiemonitoring Het Nieuwe Telen Amaryllis : Deel 2 Energiemonitoring projectnummer 1400007415 Januari 2013 Energiemonitoring Plantmonitoring

Nadere informatie

Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business. Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect)

Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business. Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect) Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect) Elbert Raben Product Manager IT Controlelijst EU Code of Conduct Best

Nadere informatie

Energie uit oppervlaktewater

Energie uit oppervlaktewater Energie uit oppervlaktewater Fase 1 GIS Analyse Kansen voor Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel 16 maart 2018 Auteurs: Willem Rienks T: 06-41558041 E: willem.rienks@rom3d.nl Gabi Stoffelen T: 06-20070879

Nadere informatie

Grip op de Maas Energieconcepten. Verkenning van 3 energie concepten

Grip op de Maas Energieconcepten. Verkenning van 3 energie concepten Grip op de Maas Energieconcepten Verkenning van 3 energie concepten Gebiedsopgaven Energieneutraal Energie uitwisseling over gebiedsgrens Energieautarkisch Energiebalans binnen het systeem Uitgangspunt

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG

TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG In het dorp Heeg is voor een wijk met 800 slecht geisoleerde woningen onderzocht of verwarmen met thermische energie uit de nabijgelegen watergang Greft haalbaar

Nadere informatie

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen

Nadere informatie

Illustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011

Illustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011 Illustratie VESTA energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den Wijngaart Rob Folkert 1 Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011 Illustratie VESTA Energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave

Nadere informatie

Energiewinning uit daken

Energiewinning uit daken Energiewinning uit daken Energydak NRG-Guard Energiewinning uit daken De consument is zich meer dan ooit bewust van het belang van schone energie. Niet voor niets bieden energiemaatschappijen groene energie

Nadere informatie

Nieuwkoop aan de Warmterivier Gemeenteraad 10 maart 2016

Nieuwkoop aan de Warmterivier Gemeenteraad 10 maart 2016 Nieuwkoop aan de Warmterivier Gemeenteraad 10 maart 2016 Onderwerpen Aanleiding Betrokken partijen Uitleg systeem Rol partijen Pilot voor Schoterhoek Doorkijk naar Schoterhoek Planning realisatie (mondeling)

Nadere informatie

Potentieelstudie bodemenergie Gemeente Groningen

Potentieelstudie bodemenergie Gemeente Groningen Potentieelstudie bodemenergie gemeente Groningen Opdrachtgever Gemeente Groningen Dienst Ruimtelijke Ordening & Economische Zaken Postbus 7081 9701 JB GRONINGEN Contactpersoon: de heer P. Corzaan Adviseur

Nadere informatie

algemeen Deze bijlage is een detaillering van de beschrijving actuele waterkwaliteit die in paragraaf 2.9. is opgenomen

algemeen Deze bijlage is een detaillering van de beschrijving actuele waterkwaliteit die in paragraaf 2.9. is opgenomen algemeen Deze bijlage is een detaillering van de beschrijving actuele waterkwaliteit die in paragraaf 2.9. is opgenomen 2. Waterkwaliteit De zomergemiddelden voor 2008 van drie waterkwaliteitsparameters

Nadere informatie

Besluit op aanvraag om wijziging van de vergunning van 23 november 2015, nr. RWS-2015/49114 voor:

Besluit op aanvraag om wijziging van de vergunning van 23 november 2015, nr. RWS-2015/49114 voor: Watervergunning Onderwerp Besluit op aanvraag om wijziging van de vergunning van 23 november 2015, nr. RWS-2015/49114 voor: WestCord Hotels B.V. Achlumerdijk 133 8862 AL Harlingen Inhoudsopgave 1. Aanhef

Nadere informatie

Bodemenergie in Arnhem Stimuleren en regie

Bodemenergie in Arnhem Stimuleren en regie Stimuleren en regie 12 juni 2013 Marc van der Burght Gelders netwerk Energie Beleidsmedewerker Bodem en Energie Open systeem 2011 Zes programmalijnen: 1. Energieneutraal Arnhem 2. Toonaangevend cluster

Nadere informatie

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE JORIS KOORNNEEF DERDE NATIONAAL CONGRES BODEMENERGIE UTRECHT 29 JUNI 2018 GEOTHERMIE FAMILIE Ondiepe geothermische systemen

Nadere informatie

VISAFSLAG SCHEVENINGEN KLAAR VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST

VISAFSLAG SCHEVENINGEN KLAAR VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST VISAFSLAG SCHEVENINGEN KLAAR VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST Afstudeer presentatie Johan Bogaart 2 Juli 2013 14:00-15:00 Faculteit bouwkunde Zaal A Welkom - Projectgebied - Fascinatie Slide 2 of 67 P5 presentatie

Nadere informatie

WKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden

WKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden WKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden Ko Hage (TTE) Delft, 1 december 2010 TTE consultants verbinden van ondergrond en bovengrond - Opgericht in 1999 door drie ingenieurs (The Three Engineers)

Nadere informatie

NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST

NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST TEO/WKO WARMTE NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST In gemeente Hoogeveen is een kleine nieuwbouwwijk van 88 woningen gepland. Gemeente Hoogeveen is eigenaar van de grond en is voornemens om de kavels bouwrijp te

Nadere informatie

Rapportage kansenkaart Warmte uit Datacenters. In opdracht van het ministerie van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Rapportage kansenkaart Warmte uit Datacenters. In opdracht van het ministerie van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat Rapportage kansenkaart Warmte uit Datacenters In opdracht van het ministerie van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat 68223/BaS/20181107 Betreft Rapportage kansenkaart Warmte uit Datacenters Auteur

Nadere informatie

Sessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie!

Sessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie! Kennisconferentie Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond Sessie ; Onze nieuwe bron van energie! 1 L. Kramers (TNO) Roelof Migchelsen (Provincie Overijssel) Agenda Wat houdt geothermie in? Even voorstellen:

Nadere informatie

Rapport. Opdrachtgever: Gemeente Mill en St. Hubert Postbus 10001 5430 CA Cuijk. Documentnummer: 20140075-R04. Projectnaam:

Rapport. Opdrachtgever: Gemeente Mill en St. Hubert Postbus 10001 5430 CA Cuijk. Documentnummer: 20140075-R04. Projectnaam: Adviseurs & Ingenieurs Opdrachtgever: Gemeente Mill en St. Hubert Postbus 10001 5430 CA Cuijk Documentnummer: 20140075-R04 Projectnaam: Gemeente Mill, onderzoek CV- en E- installatie. Datum: 9-12-2014

Nadere informatie

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen

Nadere informatie

Energievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen

Energievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen

Nadere informatie

Stand van zaken samenwerking omgevingsvisie

Stand van zaken samenwerking omgevingsvisie Stand van zaken samenwerking omgevingsvisie Landschap, water en ondergrond Meer informatie: https://www.regiogv.nl/gemeenteraden/ruimtemobiliteit/samenwerking-omgevingsvisie/ 1 Inhoud 1. Proces samenwerking

Nadere informatie

Bodemenergie in de gemeente Arnhem

Bodemenergie in de gemeente Arnhem Bodemenergie in de gemeente Arnhem Congres ILB 14 februari 2012 Marc van der Burght Beleidsadviseur Energie en Bodem Open systeem Gesloten systeem 1 Arnhem wil bodemenergie als bron van duurzame energie

Nadere informatie

Traject 2: Kansenkaart riothermie

Traject 2: Kansenkaart riothermie 16/10/2014 STEP-UP Coaching trajecten: 2) Antwerpen kansenkaart riothermie Vlaams Smart Energy City Netwerk 8/10/2014 Traject 2: Kansenkaart riothermie» Riothermie» Het onttrekken van warmte uit het rioolwater

Nadere informatie

HOE GELD VERDIENEN MET ENERGIE UIT EIGEN BODEM? ONDIEPE GEOTHERMIE: DE DUURZAME ENERGIE-OPLOSSING 4 NOVEMBER 2014 ZWIJNAARDE

HOE GELD VERDIENEN MET ENERGIE UIT EIGEN BODEM? ONDIEPE GEOTHERMIE: DE DUURZAME ENERGIE-OPLOSSING 4 NOVEMBER 2014 ZWIJNAARDE Ir.L.François HOE GELD VERDIENEN MET ENERGIE UIT EIGEN BODEM? ONDIEPE GEOTHERMIE: DE DUURZAME ENERGIE-OPLOSSING 4 NOVEMBER 2014 ZWIJNAARDE Programma 17u00 Smart Geotherm-project: Potentieel, EPB-verloop,

Nadere informatie

Podiumbijeenkomst Duurzame Energie Oss. Ruimtelijke mogelijkheden voor duurzame energie

Podiumbijeenkomst Duurzame Energie Oss. Ruimtelijke mogelijkheden voor duurzame energie Podiumbijeenkomst Duurzame Energie Oss Ruimtelijke mogelijkheden voor duurzame energie Wilco Wolfs - 9 februari 2017 De vijf hoofdvormen Bio energie Bodemenergie Waterkracht Windenergie Zonne-energie Bio-energie

Nadere informatie

Vragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie.

Vragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie. 13-2018 Vragen voor vragenuurtje raad 11 juni 2019 van fractie GemeenteBelangen over de Regionale Energie Strategie. Aan het college van B&W van de gemeente Aalten, (tkn Raad) Geacht college, De fractie

Nadere informatie

Optimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen

Optimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen Meer doen met minder Optimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen Met steun van de NOVEM is er een onderzoek gedaan ter verbetering van de prijs/prestatie van energieopslagsystemen. De investeringen

Nadere informatie

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op? Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.

Nadere informatie

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag van de stroomkosten en een actuele rentestand. Zo kunt u de juiste keuze of u wilt investeren in zonnepanelen. Lees meer informatie over de Standaard Rekenmethode. Het technische rendement van zonnepanelen

Nadere informatie

LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT

LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT LOCATIE TOEPASSING GEBOUW ENERGIEVRAAG PERCEEL AFGIFTE SYSTEEM INSTALLATIECONCEPT Bodemgeschiktheid Bodemgeschiktheid Beschermingsgebied grondwater Milieuverontreiniging Grondwatervergunningen Open geothermische

Nadere informatie

Geothermie als Energiebron

Geothermie als Energiebron Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie

Nadere informatie

Warmte in de koudetechniek, een hot item

Warmte in de koudetechniek, een hot item Wijbenga info sheet 5: Warmte in de koudetechniek, een hot item In het ontwerp van een koelinstallatie wordt steeds meer aandacht besteed aan het energieverbruik. Dit kan bereikt worden door een zo hoog

Nadere informatie

Ypenburg 100% duurzame warmte

Ypenburg 100% duurzame warmte Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte

Nadere informatie

Waterkracht in Overijssel - wat is er nodig - waar zou het kunnen? - welke systemen zijn er? - wat levert het op? - is het rendabel?

Waterkracht in Overijssel - wat is er nodig - waar zou het kunnen? - welke systemen zijn er? - wat levert het op? - is het rendabel? Waterkracht in Overijssel - wat is er nodig - waar zou het kunnen? - welke systemen zijn er? - wat levert het op? - is het rendabel? Willem Rienks Dalfsen 18 april 2019 Wat is er nodig? P = h * Q * 10

Nadere informatie

MEMO. 1. Aanleiding. Datum: 22-oktober Aan: Joep de Koning (WSK) Van: Martijn Tilma en Mia Süss (B&O-WH)

MEMO. 1. Aanleiding. Datum: 22-oktober Aan: Joep de Koning (WSK) Van: Martijn Tilma en Mia Süss (B&O-WH) MEMO Aan: Joep de Koning (WSK) Van: Martijn Tilma en Mia Süss (B&O-WH) Datum: 22-oktober 2015 Onderwerp: Capaciteit duikers Wilhelminapark, Plaspoel- en Schaapweipolder 1. Aanleiding Het Wilhelminapark

Nadere informatie

Strategische gebiedsontwikkeling vanuit energietransitie perspectief. Oktober 2016 Alliander

Strategische gebiedsontwikkeling vanuit energietransitie perspectief. Oktober 2016 Alliander Strategische gebiedsontwikkeling vanuit energietransitie perspectief Oktober 2016 Alliander West Betuwe plaatje West-Betuwe energie zelfvoorzienend Nijmegen energie neutraal Groene Allianties circulair

Nadere informatie

Notitie. 1. Inleiding

Notitie. 1. Inleiding Installect Rozenstraat 11 7223 KA Baak www.installect.nl W.H. Bruil T 0575 441187 wbruil@installect.nl Notitie Project : Sanquin Amsterdam Onderwerp : aanmeldingsnotitie voor de m.e.r.-beoordelingsplicht

Nadere informatie

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen

Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Harry de Brauw, Marion van Amelrooij, Mirjam Pronk, Barry Meddeler, Maartje Feenstra Doel bijeenkomst Scenario s bepalen voor gasloze verwarming Benedenbuurt:

Nadere informatie

Zaal STUDIO Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur?

Zaal STUDIO Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur? Zaal STUDIO +1 5.5. Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur? Internationale energie-onderzoekssamenwerking in Vlaanderen EnergyVille Energie-strategie Huidige situatie Mogelijke

Nadere informatie

Bijgaand treft u aan het ondertekend aanvraagformulier, het projectplan en het voorstel WKO regeneratie van Dunea aan Unibail Rodamco.

Bijgaand treft u aan het ondertekend aanvraagformulier, het projectplan en het voorstel WKO regeneratie van Dunea aan Unibail Rodamco. Aan de Metropoolregio Rotterdam Den Haag t.a.v. Secretariaat Economisch Vestigingsklimaat Postbus 21012 3001 AA ROTTERDAM Postbus 1005 2260 BA Leidschendam Telefoon 14 070 @Gemeente_LV www.lv.nl/contact

Nadere informatie

Naar de bron van de warmtepomp

Naar de bron van de warmtepomp C on d e ns o r Ve r d am p e r Studienamiddag : Introductie tot alternatieve en duurzame energieopwekking voor KMO s Energik Voka Mechelen 7 juni 2007 Naar de bron van de warmtepomp H.Hoes 1 Naar de bron

Nadere informatie

Wijkoverleg Aalsmeer Oost. maandag 6 maart

Wijkoverleg Aalsmeer Oost. maandag 6 maart Wijkoverleg Aalsmeer Oost maandag 6 maart Onderwerp voor vanavond 1. Het hoogheemraadschap van Rijnland 2. Watersystemen en onderhoud 3. KRW2 Westeinderplassen en Bovenlanden 4. Watergebiedsplan Aalsmeer

Nadere informatie

nearly Zero Energy Buildings

nearly Zero Energy Buildings nearly Zero Energy Buildings samen op weg naar energieneutraal Jan-Maarten Elias Unica Ecopower Naslag werk in whitepaper www.unica.nl Visie Gebouwen Faciliteren bedrijfsprocessen. Duurzame gebouwen zijn

Nadere informatie

Begeleidende notitie bij bodemenergie kansenkaarten Achterhoek

Begeleidende notitie bij bodemenergie kansenkaarten Achterhoek Notitie Contactpersoon ir. J.M. (Martin) Bloemendal Datum 20 maart 2013 2 Begeleidende notitie bij bodemenergie kansenkaarten Achterhoek BODEMENERGIE KANSENKAARTEN ACHTERHOEK Bodemenergie wordt toegepast

Nadere informatie

Heat Exchanging Asphalt Layers : Studie naar de implementatie in Vlaanderen

Heat Exchanging Asphalt Layers : Studie naar de implementatie in Vlaanderen Heat Exchanging Asphalt Layers : Studie naar de implementatie in Vlaanderen Ing. Ian Severins, dr.ing. Cedric Vuye, Dr.Ing. Wim Van den bergh Artesis Hogeschool Antwerpen & Universiteit Antwerpen (Fac.

Nadere informatie

Energie en water de circulaire economie

Energie en water de circulaire economie Energie en water de circulaire economie Prof. Dr. Ad van Wijk 4-6-2014 28-5-2014 Delft University of Technology Challenge the future Circular Economy (EMF) 2 Six principles of the Circle Economy All materials

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2017 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

WKO Uw grondwater is goud waard

WKO Uw grondwater is goud waard 11/03/15 WKO Uw grondwater is goud waard agenda 15:00 uur Inleiding 15:10 uur De theorie van een WKO 15:30 uur Het onderzoek van 10 WKO s 15:50 uur Beheer en optimalisatie 16:05 uur Eigenaar aan het woord

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2018 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor

Nadere informatie

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. WARMTEWISSELAAR (Groot)

Practicum: Fysische en Chemische Technologie. WARMTEWISSELAAR (Groot) Practicum: Fysische en Chemische echnologie. WARMEWISSELAAR (Groot) Auteur: N.M. Leurs Revisie:. Schmeetz/ D. Dijkstra Versie: 1.3 Datum: augustus 2010 Laboratorium Procestechnologie Inhoud 1. Inleiding...

Nadere informatie

Rapportage in opdracht van Bio Forte BV De effecten van de uitstoot van stof en NOx bioenergieinstallatie van Bio Forte BV te Zeist Versie 2

Rapportage in opdracht van Bio Forte BV De effecten van de uitstoot van stof en NOx bioenergieinstallatie van Bio Forte BV te Zeist Versie 2 Rapportage in opdracht van Bio Forte BV De effecten van de uitstoot van stof en NOx bioenergieinstallatie van Bio Forte BV te Zeist Versie 2 Ir. J. Koppejan (Procede Biomass BV) Enschede, 30 augustus 2016

Nadere informatie

Verkenning restwarmtebenutting. Toelichting op het instrument

Verkenning restwarmtebenutting. Toelichting op het instrument Verkenning restwarmtebenutting Toelichting op het instrument Verkenning restwarmtebenutting Spreadsheetfilter (Excel) filtert mogelijke benuttingsopties aan de hand van vragen Handleiding Spreadsheetfilter

Nadere informatie

Bijlage 1 haalbaarheidsstudie Warmtewisselaar

Bijlage 1 haalbaarheidsstudie Warmtewisselaar Bijlage 1 haalbaarheidsstudie Warmtewisselaar Referentienummer Datum Kenmerk 336723.01.N001 1 september 2014 336723 Betreft Indicatieve berekening exploitatie warmtenet Westland 1 Inleiding Om een globale

Nadere informatie

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant

Samenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant 1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en

Nadere informatie

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl

Duurzame energie. Warmte- en koudelevering door Cogas. www.cogas.nl Duurzame energie Warmte- en koudelevering door Cogas www.cogas.nl Duurzame energie Stelt u zich eens voor: een woning die u warmte biedt in de winter, heerlijke verkoeling in de zomer en dat zelfs op milieuvriendelijke

Nadere informatie