Kwaliteitsborging Bodemenergie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwaliteitsborging Bodemenergie"

Transcriptie

1 Kwaliteitsborging Bodemenergie van het gas af met behoud van comfort 11 oktober 2018 Energiebeurs ir. H.J.(Henk) Broekhuizen Wat is het? Bodemenergie? Kwaliteitsborging met BRL s Randvoorwaarden voor succes. Stappenplan Bodemenergie 1

2 3 Elektra De warmtepomp pompt de warmte uit de bron naar een hoger temperatuur niveau en de winterkoude wordt in de bron gepompt. 4 2

3 Elektra De bron pompt de koude uit de bron naar en pompt de zomerhitte in de bron. (de zomerhitte dient als warmtebron voor de warmtepomp) 5 Comfort en energieprestatie Beginnen beiden bij het gebouw(gebruik) (niet bij een bron/wko) Installaties zijn dienend Het is mensenwerk Duurzame installaties vaak complexer Goed vastleggen en bewaken 3

4 Certificering vereist voor ontwerp, realisatie, beheer bodemenergiesystemen: BRL 11000: ondergronds BRL : bovengronds BRL BRL Afstemming energiehoeveelheden en temperaturen om prestaties te garanderen (energie, comfort en wettelijk) 7 Het BOA principe Omzetting: Warmtepomp Afgifte; gebouwinstallatie Bron 4

5 Gebouwinstallaties moet passen bij bodemenergie Afgifte Gebouwinstallatie moet zorgen voor comfort met temperaturen van Bodemenergiesysteem - Laagtemperatuur verwarming (30-50 C) - Hoogtemperatuur koeling (10-12 C) Dit kan goed met vloerverwarming maar.. kan hiermee voor de toepassing ook goed comfort geleverd worden? Conflict tussen energiebesparing en comfort Met hogere temperatuur verwarmen gemakkelijker comfort te realiseren, echter slechtere energieprestatie wko/wp Energieleverancier Bodemenergiesysteem levert lagere/hogere temperatuur [minder energiekosten!] maar frustreert comfortwensen Vooraf en tijdens bedrijf afstemmen en speelruimte houden. Begrip/kennis van werking systemen Balans tussen energieprestatie en comfort 5

6 Bodemenergie-installatie WKO; - vergunbaar/toegestaan - technisch mogelijk en robuust warmtepomp Afgifte Bodem - Het Bodemenergiesysteem dient vereiste temperaturen te leveren, anders is het comfort niet gegarandeerd. - Het systeem moet ook bedrijfszeker zijn Aandachtspunten Dikte, opbouw en doorlatendheid pakket Redox grens (zuurstofhoudend/-loos) Zoet/zout Opgeloste gassen Scheidende lagen Grondwaterstand Grondwaterstroming 12 Wie is verantwoordelijk? Garantievoorwaarden BodemenergieNL 6

7 Eisen overheid Het bodemenergiesysteem dient te voldoen aan de vergunningsvoorwaarden, Waterwet en Wet Milieubeheer: Systeem dient te functioneren binnen vergunde waterhoeveelheden Er zijn grenzen min/max aan grondwatertemperaturen Systeem dient thermisch in balans te zijn. Grondwaterkwaliteit mag niet negatief beïnvloed Eisen via wet Milieubeheer aan de energieprestatie van het Bodemenergiesysteem: AMvB Bodem juli 2013 De eisen van de Waterwet kunnen conflicteren met maximaliseren van energiebesparing en mogelijk comfort. Controle en bewaking van beide belangen is nodig. Voorwaarden succes Bodemenergie Bodemenergiesysteem levert comfort, is duurzaam, energiezuinig, mits...er een goede afstemming is tussen Bron, Omzetting en Afgifte (BOA). Daaruit volgen de prestaties op het gebied van comfort, energiegebruik, kosten, bedrijfszekerheid en de bodemenergie balans. De beoordelingsrichtlijnen BRL (Bodem) en BRL (energiecentrale met warmtepomp) zijn ingevoerd om de goede afstemming te borgen. Partijen die deze systemen ontwerpen, maken en beheren dienen voor deze BRL s gecertificeerd te zijn. Het is zaak de verantwoordelijkheden in projecten expliciet vast te leggen! 7

8 Stappenplan: Comfort met BE Gebouwinstallatie passend voor BE Randvoorwaarden vastleggen met BRL s Onderzoek Bodem; technisch en juridisch Realiseer conform BRL s met gecertificeerde partijen Goed beheer met randvoorwaarden comfort, energieprestatie en wettelijke eisen Vragen? 8

9 Aanvullende info hierna en op site branchevereniging BodemenergieNL Belangen: Gebouw verkopen Advies verkopen Installatie maken Bronsysteem leveren Energiecentrale leveren Energie leveren Gebouw verhuren Grondwaterbelangen Bedrijfszeker duurzaam comfort EsCo Belanghebbenden Leverancier energiecentrale??? Projectontwikkelaar Gebouweigenaar Eindgebruiker Adviseur Leverancier bronsysteem Installateur Eisen overheden m.b.t. grondwater en milieu Het Milieu? 9

10 Henk Broekhuizen Oprichter Installectbedrijven Ontwerp, realisatie en beheer duurzame energiesystemen Focus op bodemenergie 10

Functioneren van WKO installaties

Functioneren van WKO installaties Functioneren van WKO installaties Het belang van goed beheer Klaasjan van der Maas Unica Ecopower Arjan van Bon Royal HaskoningDHV Vragen 1. Hoe ziet de nieuwe wetgeving en certificering eruit? 2. Hoe

Nadere informatie

Hoe bodemenergie stimuleren in uw gemeente? Hier komt tekst. Hier komt ook tekst. Kennisdeelbijeenkomst. 23 september 2015. Utrecht.

Hoe bodemenergie stimuleren in uw gemeente? Hier komt tekst. Hier komt ook tekst. Kennisdeelbijeenkomst. 23 september 2015. Utrecht. Hoe bodemenergie stimuleren in uw gemeente? Hier komt tekst Kennisdeelbijeenkomst Hier komt ook tekst 23 september 2015 Utrecht.nl Programma, deel 1 9.30-9.40 uur Opening Monique Hoogwijk, programma Utrechtse

Nadere informatie

Ervaringen met gesloten bodemenergiesystemen in Goes. Dag van de Zeeuwse Bodem - 21 april 2016 Ronald Wennekes - IF Technology

Ervaringen met gesloten bodemenergiesystemen in Goes. Dag van de Zeeuwse Bodem - 21 april 2016 Ronald Wennekes - IF Technology Ervaringen met gesloten bodemenergiesystemen in Goes Dag van de Zeeuwse Bodem - 21 april 2016 Ronald Wennekes - IF Technology 1 Inhoud 1. Bodemenergie in het kort 2. Melding en vergunning gesloten systemen

Nadere informatie

Hieronder vind u onze bevindingen. Ter verduidelijking zijn de meest relevante onderdelen van wetsteksten in kaders toegevoegd.

Hieronder vind u onze bevindingen. Ter verduidelijking zijn de meest relevante onderdelen van wetsteksten in kaders toegevoegd. Retouradres Postbus 2232 3500 GE UTRECHT BodemenergieNL Martin Bloemendaal Postbus 1072 3430 BB Nieuwegein Nederland Rijkswaterstaat Water, Griffioenlaan 2 3526 LA Utrecht UTRECHT Postbus 2232 3500 GE

Nadere informatie

Themabijeenkomst BodemenergieNL BEHEER & ONDERHOUD. Samenhang bovengrond en ondergrond. Themabijeenkomst BodemenergieNL 4 december 2014

Themabijeenkomst BodemenergieNL BEHEER & ONDERHOUD. Samenhang bovengrond en ondergrond. Themabijeenkomst BodemenergieNL 4 december 2014 Themabijeenkomst BodemenergieNL BHR & ONDRHOUD Samenhang bovengrond en ondergrond ven voorstellen Techniplan Adviseurs bv raadgevend ingenieursbureau; Installaties en nergie & Milieu ongeveer 40 fte focus

Nadere informatie

Lessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL. Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014

Lessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL. Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014 Lessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014 Praktijkervaringen met Bodemenergie Open of Gesloten systemen?.... Allebei geschikt!

Nadere informatie

WARMTEPOMPEN VOOR OOSTERWOLD

WARMTEPOMPEN VOOR OOSTERWOLD WARMTEPOMPEN VOOR OOSTERWOLD Bewonersinformatie warmtepompen WARMTEPOMPINFORMATIE VOOR ZELFBOUWERS OOSTERWOLD Over TNO: TNO is een onafhankelijke not-for-profit onderzoeksorganisatie (voor toegepastnatuurwetenschappelijk

Nadere informatie

Gebiedsontwikkeling. Vanuit die optiek wordt er bij gebiedsontwikkeling. optie. Het is echter zinvol een en ander breder te analyseren.

Gebiedsontwikkeling. Vanuit die optiek wordt er bij gebiedsontwikkeling. optie. Het is echter zinvol een en ander breder te analyseren. Gebiedsontwikkeling en wko Door ir. Henk Broekhuizen Installect Advies, Nijkerk Tekstbewerking ing. Dick Havenaar Voorzitter redactieraad RCC koude & luchtbehandeling Gebiedsontwikkeling en WKO De techniek

Nadere informatie

Steek Energie in je huis

Steek Energie in je huis Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).

Nadere informatie

Focus op vakbekwaamheid

Focus op vakbekwaamheid Focus op vakbekwaamheid Examens & opleidingsmogelijkheden Willem Hooijkaas, BodemenergieNL 1 Focus op vakbekwaamheid Inhoud presentatie aanleiding opleidingen en examens werkgebied leergang/opleidingen

Nadere informatie

Realisatie WKO. WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO

Realisatie WKO. WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO Realisatie WKO WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO 1 Bouwopgave: Case: realisatie 4 woontorens, totaal 200 appartementen 2 gemeente convenant (stap 2) duurzame ambities DE scan besluit gemeenteraad

Nadere informatie

Betrouwbare bodemenergiesystemen door ketenbenadering

Betrouwbare bodemenergiesystemen door ketenbenadering RCC Koude & luchtbehandeling Tekst: Victor van der Lee en Henk Broekhuizen Betrouwbare bodemenergiesystemen door ketenbenadering "We staan in Nederland voor een forse opgave om de energievoorziening te

Nadere informatie

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:

De meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld: Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.

Nadere informatie

BUM en HUM Bodemenergie

BUM en HUM Bodemenergie BUM en HUM Bodemenergie Handige hulpmiddelen voor gemeenten Arthur de Groof en Walter de Koning Regiobijeenkomsten Bodemenergie september 2012 Hulp bij uitvoering taken voor vergunningverleners: BUM voor

Nadere informatie

Wat betekent het Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen voor uw bedrijf? Stappenplan voor uw certificering en erkenning voor bodemenergiesystemen

Wat betekent het Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen voor uw bedrijf? Stappenplan voor uw certificering en erkenning voor bodemenergiesystemen Wat betekent het Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen voor uw bedrijf? Stappenplan voor uw certificering en erkenning voor bodemenergiesystemen Het WijzigingsBesluit bodemenergiesystemen is van toepassing

Nadere informatie

Verordening interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Groningen 2018

Verordening interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Groningen 2018 Verordening interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Groningen 2018 De raad van de gemeente Groningen; Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. [datum]; Gelet

Nadere informatie

WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012

WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen

Nadere informatie

Verordening gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft

Verordening gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Delft. Nr. 55896 23 juni 2015 Verordening gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft De raad van de gemeente Delft; gelezen het voorstel van het college van

Nadere informatie

bodemenergie erkennen en uitbesteden

bodemenergie erkennen en uitbesteden bodemenergie erkennen en uitbesteden Manfred Beckman Lapre Bodem+ SIKB jaarcongres 2015 21-9-2015 Wat is een erkenning? Toestemming van de minister om werkzaamheden te mogen uitvoeren. De minister toets

Nadere informatie

De (komende) verplichting tot erkenning

De (komende) verplichting tot erkenning De (komende) verplichting tot erkenning Bodem+ Manfred Beckman Lapré Inhoud 1. De waarde van bodemenergie 2. Waarom de verplichting tot erkenning? 3. Wat is en wordt verplicht? 4. Wat is een erkenning?

Nadere informatie

Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018

Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018 Is bodemenergie (B)ENG? Rik Molenaar 17 april 2018 Esther Gerritsen 18 april 2018 Even voorstellen Techniplan Adviseurs bv Installatieadvies (projecten) Energie & Milieu (studies) Rik Molenaar Adviseur

Nadere informatie

Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Utrecht

Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Utrecht GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Utrecht Nr. 207796 1 oktober 2018 Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Utrecht 2018 De raad van de gemeente Utrecht, Gelezen het

Nadere informatie

Duurzaam woon- en werkcomfort door gebruik van natuurlijke energiebronnen! + =

Duurzaam woon- en werkcomfort door gebruik van natuurlijke energiebronnen! + = Duurzaam woon- en werkcomfort door gebruik van natuurlijke energiebronnen! + = Krachten gebundeld... Pionier op het gebied van bodemenergie! Energiezuinige verwarmings- en koelingsproducten Geotherm Energy

Nadere informatie

Wettelijk regeling EPBD t.a.v. aircosystemen en het gebruik van de IPS voor de EPBD aircokeuring. Ir. Bert Meijering

Wettelijk regeling EPBD t.a.v. aircosystemen en het gebruik van de IPS voor de EPBD aircokeuring. Ir. Bert Meijering Wettelijk regeling EPBD t.a.v. aircosystemen en het gebruik van de IPS voor de EPBD aircokeuring Ir. Bert Meijering Inhoud Wettelijke regelingen /EPBD Het gebruik van de IPS voor de keuring 2 PED Act Besl

Nadere informatie

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen

Nadere informatie

Protocol Bodemenergie Praktijkcase Kernhem in Ede Ronald Wennekes sr. adviseur bij IF Technology projectleider energie bij gemeente Ede

Protocol Bodemenergie Praktijkcase Kernhem in Ede Ronald Wennekes sr. adviseur bij IF Technology projectleider energie bij gemeente Ede Protocol Bodemenergie Praktijkcase Kernhem in Ede Ronald Wennekes sr. adviseur bij IF Technology projectleider energie bij gemeente Ede Vakblad Warmtepompen Juni 2011 1 Kernhem Ede Gegevens: circa 1.950

Nadere informatie

datum ondertekening; bron bekendmaking

datum ondertekening; bron bekendmaking Behoort bij raadsbesluit zaaknr. 9901 Wetstechnische informatie GEGEVENS VAN DE REGELING Overheidsorganisatie Officiële naam regeling Citeertitel Besloten door Deze versie is geldig tot (als de vervaldatum

Nadere informatie

White paper. Behaalt uw WKO het maximale rendement? Plus: Antwoord op de 4 WKO-vragen van uw CFO

White paper. Behaalt uw WKO het maximale rendement? Plus: Antwoord op de 4 WKO-vragen van uw CFO White paper Behaalt uw WKO het maximale rendement? Plus: Antwoord op de 4 WKO-vragen van uw CFO Inhoudsopgave A. Inleiding WKO is een geweldige techniek Tijdsaspecten van de WKO WKO in de praktijk Oorzaak

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Wijzigingsverordening Omgevingsverordening Limburg 2014 (regels inzake geothermie in milieubeschermingsgebieden)

PROVINCIAAL BLAD. Wijzigingsverordening Omgevingsverordening Limburg 2014 (regels inzake geothermie in milieubeschermingsgebieden) PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van de provincie Limburg Nr. 6102 22 december 2017 Wijzigingsverordening Omgevingsverordening Limburg 2014 (regels inzake geothermie in milieubeschermingsgebieden) Provinciale

Nadere informatie

Rapport Aansluitvoorwaarden lage temperatuur warmtenetten

Rapport Aansluitvoorwaarden lage temperatuur warmtenetten 01 september 2016 Rapport Aansluitvoorwaarden lage temperatuur warmtenetten Project: Projectnr: 20140156 Behandeld door: Adnan Dedeoglu, Ger Kempen (ESCOplan). Huygen Ingenieurs en Adviseurs B.V. Parkweg

Nadere informatie

gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 september 2017;

gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 september 2017; Verordening bodemenergiesystemen gemeente Papendrecht De raad van de gemeente Papendrecht; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 september 2017; gelet op de artikelen

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2017 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2018 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE

Nadere informatie

Bijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied

Bijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied Bijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied Toelichting Algemeen Artikel 1 Begripsomschrijving Op 1 juli 2013 treedt het Besluit bodemenergiesystemen in werking. Het besluit bevat regels over het installeren

Nadere informatie

Bodemenergie in Arnhem Stimuleren en regie

Bodemenergie in Arnhem Stimuleren en regie Stimuleren en regie 12 juni 2013 Marc van der Burght Gelders netwerk Energie Beleidsmedewerker Bodem en Energie Open systeem 2011 Zes programmalijnen: 1. Energieneutraal Arnhem 2. Toonaangevend cluster

Nadere informatie

Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen. presentatie Peter Kouwenhoven

Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen. presentatie Peter Kouwenhoven Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen presentatie Peter Kouwenhoven Aanpassing 6 (7) bestaande AMvB s Water besluit Abm Waterbesluit Activiteitenbesluit milieubeheer Blbi Bbk Besluit lozen buiten inrichtingen

Nadere informatie

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe

Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug

Nadere informatie

Topprestaties in energiezuinige bouw

Topprestaties in energiezuinige bouw Topprestaties in energiezuinige bouw Henk Zwartbol Zwartbol Planontwikkeling & Advies Projectmanager herstructurering Stekkenberg West in Groesbeek Het project Sloop/nieuwbouw van 240 sociale huurwoningen

Nadere informatie

Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Goes

Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Goes GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Goes. Nr. 72400 3 juni 2016 Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Goes 2016 De raad van de gemeente Goes; Gezien het voorstel van burgemeester

Nadere informatie

System integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV

System integrator. ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV System integrator ing. Ad van der Aa Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV Huidige praktijk Gezond EPC DuBo A a n n e m e r Afgifte (St. LTV) Installateur Warmteverlies en koellast Regeltechniek Warmtepompen

Nadere informatie

Kansrijke WKO concepten

Kansrijke WKO concepten Kansrijke WKO concepten Wilfried Huis in t Veld IF Technology Kansen voor bodemenergie? Beperken van: - emissie broeikasgassen: Verdrag Kyoto, Kopenhagen? - afhankelijkheid van fossiele brandstoffen Hoger

Nadere informatie

bevoegd gezag gesloten in de praktijk zeer weinig voorkomt.

bevoegd gezag gesloten in de praktijk zeer weinig voorkomt. telefoon 085-4862450 www.sikb.nl Pagina 1 van 9 OVERZICHT WIJZIGINGEN BUM S EN HUMS S BODEMENERGIE OKTOBER 2015 Voorgenomen wijzigingen in versie 2.4 ten opzichte van versie 2.3 Tabel 1. Wijzigingen BUM

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze

Nadere informatie

Bodemenergie in de gemeente Arnhem

Bodemenergie in de gemeente Arnhem Bodemenergie in de gemeente Arnhem Congres ILB 14 februari 2012 Marc van der Burght Beleidsadviseur Energie en Bodem Open systeem Gesloten systeem 1 Arnhem wil bodemenergie als bron van duurzame energie

Nadere informatie

c) de belangen die mogelijk invloed kunnen ondervinden van de installatie van bodemenergiesystemen

c) de belangen die mogelijk invloed kunnen ondervinden van de installatie van bodemenergiesystemen 1 juli 2014 zaaknummer 2013-018143 Beleidsregels masterplannen bodemenergie Gelderland 2014 GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND Gelet op artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht, artikel 6.4, eerste

Nadere informatie

Duurzaam verwarmen met Waterstage. Product Launch 2017

Duurzaam verwarmen met Waterstage. Product Launch 2017 Duurzaam verwarmen met Waterstage Programma Green Igloo Wet en regelgeving Subsidie en rente tarieven EnMosy voor prestatie garantie Green Igloo Care voor kwaliteitsborging Green Igloo Concept Totaalconcept

Nadere informatie

Certificering van bodemenergie: klaar voor de groei!

Certificering van bodemenergie: klaar voor de groei! Certificering van bodemenergie: klaar voor de groei! Marette Zwamborn KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Bestuurslid BodemenergieNL Bodemenergie is een succesvolle, duurzame techniek, die steeds meer wordt toegepast.

Nadere informatie

Warmte koude opslag in. Glastuinbouw

Warmte koude opslag in. Glastuinbouw Warmte koude opslag in Glastuinbouw Gerrit Kamphuis 10-12-2013 Inhoud De Installect bedrijven Manier van werken Voorbeelden Duurzaam energiebeheer Conclusie 1 De Installect bedrijven Conceptontwikkeling

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.

Nadere informatie

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp

BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp Pagina 1 van 7 Joran van Reede MBGOO17B4..-05-2019 Pagina 2 van 7 Inleiding Voor u ligt een verslag over de installatie techniek van de Bieschbos hal. In

Nadere informatie

WKO scan TivoliVredenburg Utrecht

WKO scan TivoliVredenburg Utrecht WKO scan TivoliVredenburg Utrecht WKO scan Begin 2016 gezamenlijk bezoek TivoliVredenburg. Interessant project voor de WKO scan. Er is een WKO systeem geïnstalleerd. In bedrijf vanaf eind 2013. Nog geen

Nadere informatie

SECTOR VOORZICHTIG POSITIEF OVER BRL-CERTIFICERING VOOR BODEMENERGIESYSTEMEN

SECTOR VOORZICHTIG POSITIEF OVER BRL-CERTIFICERING VOOR BODEMENERGIESYSTEMEN SECTOR VOORZICHTIG POSITIEF OVER BRL-CERTIFICERING VOOR BODEMENERGIESYSTEMEN Sinds oktober 2014 mag de installatiesector bodemenergiesystemen niet meer ontwerpen, installeren, onderhouden of beheren zonder

Nadere informatie

Miel Karthaus Martijn de Gier

Miel Karthaus Martijn de Gier Miel Karthaus Martijn de Gier Fig 1 1/5 13 3 5 1 17 12 11 18 2 11 31 16 15 12 14 8 7 4 6 22 21 20 19 9 10 e versus WarmBouwen 8 Verhouding tussen warmteweerstand en warmtestroomdichtheid

Nadere informatie

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag

Het technische rendement van zonnepanelen Opdracht 2.5 Warmteopslag Aquifer, WKO Ondergrondse warmte en koudeopslag van de stroomkosten en een actuele rentestand. Zo kunt u de juiste keuze of u wilt investeren in zonnepanelen. Lees meer informatie over de Standaard Rekenmethode. Het technische rendement van zonnepanelen

Nadere informatie

Beleidsregel gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft 2015

Beleidsregel gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft 2015 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Delft Nr. 172372 4 oktober 2017 Beleidsregel gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft 2015 Met het per 1-7-2013 van kracht zijnde Besluit bodemenergiesystemen

Nadere informatie

Kees Bakker

Kees Bakker Kees Bakker info@energiehuishelmond.nl Vrijwilliger Energiehuis op cover blad Eigen Huis! Ervaringsdeskundige! Verwarmen van een woning verwarmt met aardgas gestookte CV verwarmt elektrisch met warmtepomp

Nadere informatie

'Kostenpost of duurzaam in balans: hoe staat uw wko er voor?

'Kostenpost of duurzaam in balans: hoe staat uw wko er voor? Beheer en Exploitatie in de praktijk: 'Kostenpost of duurzaam in balans: hoe staat uw wko er voor? Bob Bloemers 06 oktober 2016 Even voorstellen Bob Bloemers Kuijpers Ecopartners B.V. adjunct directeur

Nadere informatie

Notitie. 1. Inleiding

Notitie. 1. Inleiding Installect Rozenstraat 11 7223 KA Baak www.installect.nl W.H. Bruil T 0575 441187 wbruil@installect.nl Notitie Project : Sanquin Amsterdam Onderwerp : aanmeldingsnotitie voor de m.e.r.-beoordelingsplicht

Nadere informatie

Brochure Zo gaat u voor nul! uitstoot 100% Uw nieuwe woning is EPC = 0. duurzame energie van eigen bodem

Brochure Zo gaat u voor nul! uitstoot 100% Uw nieuwe woning is EPC = 0. duurzame energie van eigen bodem 0% uitstoot Brochure 2017 Zo gaat u voor nul! 0 Uw nieuwe woning is EPC = 0 100% duurzame energie van eigen bodem U gaat voor nul! Welkom in uw energieneutrale woning Eteck, aangenaam Al meer dan 10 jaar

Nadere informatie

Verordening bodemenergiesystemen gemeente Dordrecht

Verordening bodemenergiesystemen gemeente Dordrecht CVDR Officiële uitgave van Dordrecht. Nr. CVDR600026_1 11 maart 2016 Verordening bodemenergiesystemen gemeente Dordrecht De raad van de gemeente Dordrecht, gelezen het voorstel van het college van burgemeester

Nadere informatie

Effectenstudie. Onderwerp: WKO woontoren HAUT te Amsterdam Datum: Referentie: 16BB128

Effectenstudie. Onderwerp: WKO woontoren HAUT te Amsterdam Datum: Referentie: 16BB128 Effectenstudie Onderwerp: WKO woontoren HAUT te Amsterdam Datum: 1-2-2017 Referentie: 16BB128 Inhoudsopgave Effectenstudie...1 Inhoudsopgave...2 1. Inleiding...3 1.1. Aanleiding...3 1.2. Leeswijzer...3

Nadere informatie

Effectenstudie bodemenergiesysteem

Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m³/uur en 250.000 m³/jaar en dieper dan 20 m-mv Project: Kinder- en Jeugdcentrum Heliomare (KJC Zuid) en Multifunctionele sportaccomodatie (MFS) Projectlocatie: De

Nadere informatie

Itho Daalderop 0,EPC formule. nieuwbouw. totaalformule

Itho Daalderop 0,EPC formule. nieuwbouw. totaalformule Itho Daalderop 0,EPC formule nieuwbouw totaalformule 0, EPC - nieuwbouw totaalformule voor optimale energieprestatie Minimaal energieverbruik maximaal wooncomfort Wooncomfort, een gezond binnenklimaat

Nadere informatie

Gebruik en Beheer van WKO Systemen

Gebruik en Beheer van WKO Systemen installatiegroep Gebruik en Beheer van WKO Systemen Enkele aandachtspunten in de exploitatiefase Bedrijventerreinen Peter Slot 1 Agenda Even voorstellen De noodzaak van goed beheer WKO op bedrijventerreinen

Nadere informatie

Op de voordracht van de Minister van Infrastructuur en Milieu van, nr., Directie Bestuurlijke en Juridische Zaken;

Op de voordracht van de Minister van Infrastructuur en Milieu van, nr., Directie Bestuurlijke en Juridische Zaken; Besluit van tot wijziging van het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, het Besluit bodemkwaliteit, het Besluit lozen buiten inrichtingen, het Besluit omgevingsrecht en het Waterbesluit

Nadere informatie

Inleiding prestatieborging / commissioning

Inleiding prestatieborging / commissioning Inleiding prestatieborging / commissioning 1 2 1. Waarom prestatieborging 2. Wat is commissioning 3. Wat levert commissioning op 4. De markt en commissioning 1. Waarom prestatieborging Maar goed dat de

Nadere informatie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie

Duurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741

Nadere informatie

Warmtepompen. Standaard en TOP-klasse

Warmtepompen. Standaard en TOP-klasse Warmtepompen Standaard en TOP-klasse Geveke is met ruim 40 jaar ervaring specialist in het adviseren, leveren, samenbouwen en in werking stellen van producten en systemen voor uw gebouw en productieproces.

Nadere informatie

Voorstellen. Saman Groep

Voorstellen. Saman Groep Voorstellen Saman Groep Opgericht in 1921 Ca. 120 collega s Onderscheidend door focus op klantspecifieke en innovatieve producten en diensten binnen de installatie & elektrotechniek Advies Engineering

Nadere informatie

De rol van Bodemenergie in de energietransitie Guido Bakema, IF Technology

De rol van Bodemenergie in de energietransitie Guido Bakema, IF Technology De rol van Bodemenergie in de energietransitie Guido Bakema, IF Technology 22 % van de warmtevoorziening in 2050 met Bodemenergie (CE Delft), van 4 PJ (nu) naar 100 PJ (2050) Maar, bodemenergie is geen

Nadere informatie

Wijzigingsbesluit Bodemenergiesystemen. RWS Leefomgeving / Bodem+ Manfred Beckman Lapré

Wijzigingsbesluit Bodemenergiesystemen. RWS Leefomgeving / Bodem+ Manfred Beckman Lapré Wijzigingsbesluit Bodemenergiesystemen RWS Leefomgeving / Bodem+ Manfred Beckman Lapré Wat zijn bodemenergiesystemen? open systemen, ofwel WKO systemen gesloten systemen, ofwel bodemwarmtewisselaars 3

Nadere informatie

Toezicht ILT Bodemenergie. Maarten Busstra (ILT)

Toezicht ILT Bodemenergie. Maarten Busstra (ILT) Toezicht ILT Bodemenergie Maarten Busstra (ILT) Programma 1. Rol, positie en werkwijze ILT 2. Inspecties in 2015 & 2016 bij bedrijven die zonder erkenning werken 3. Inspecties vanaf 2016 bij bedrijven

Nadere informatie

Raf Schildermans. Business unit manager IFTech

Raf Schildermans. Business unit manager IFTech Raf Schildermans Business unit manager IFTech Collectieve energievoorziening vanuit bodem/grondwater Inhoud 1. Collectieve energievoorziening vanuit bodem/grondwater 2. Ervaringen in het buitenland 3.

Nadere informatie

Effectenstudie. Onderwerp: Bodemenergiesysteem Hudson Bay Amstelveen Datum: Referentie: 16BB161

Effectenstudie. Onderwerp: Bodemenergiesysteem Hudson Bay Amstelveen Datum: Referentie: 16BB161 Effectenstudie Onderwerp: Bodemenergiesysteem Hudson Bay Amstelveen Datum: 5-1-2016 Referentie: 16BB161 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 1.1. Aanleiding... 3 1.2. Bodemenergieplan... 3 1.3. Leeswijzer...

Nadere informatie

Masterplan Bodemenergie Stationskwartier

Masterplan Bodemenergie Stationskwartier Masterplan Bodemenergie Stationskwartier Gemeente Breda Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Ruimtelijke ontwikkeling, Wonen en Milieu Postbus 90156 4800 RH BREDA Contactpersoon: mevr. S.B. Schripsema

Nadere informatie

Uitwisselen van gebruikerservaringen met bodemenergie blijft essentieel

Uitwisselen van gebruikerservaringen met bodemenergie blijft essentieel Workshop bij Omgevingsdienst IJmond maakt veel uitdagingen bespreekbaar Uitwisselen van gebruikerservaringen met bodemenergie blijft essentieel Op 30 mei waren verschillende eindgebruikers en exploitanten

Nadere informatie

1. INLEIDING 2. REIKWIJDTE BELEIDSKADER

1. INLEIDING 2. REIKWIJDTE BELEIDSKADER 1. INLEIDING In het POL 2006 is vastgelegd dat de Provincie Limburg warmte en koude opslag (WKO) actief zal stimuleren, rekening houdend met de belangen van grondwaterkwaliteit en grondwateronttrekkingen.

Nadere informatie

Warmtepompen: In 1 x goed. Presentatie: Wim den Boer - STEK

Warmtepompen: In 1 x goed. Presentatie: Wim den Boer - STEK Presentatie: Wim den Boer - STEK Even voorstellen: STEK : Stichting Emissiepreventie Koude- en Klimaattechniek STEK persoonscertificering en het STEK schema voor bedrijven: Technische modules : Koudemiddelen

Nadere informatie

Maintenance for Energy. Erkenningsregeling Bodemenergie. RWS Leefomgeving / Bodem+ Jan Frank Mars

Maintenance for Energy. Erkenningsregeling Bodemenergie. RWS Leefomgeving / Bodem+ Jan Frank Mars Maintenance for Energy Erkenningsregeling Bodemenergie RWS Leefomgeving / Bodem+ Jan Frank Mars Inhoud 1. Wet- en regelgeving 2. Kwaliteitsborging en erkenningsregeling 3. Toezicht & Handhaving 4. Melding

Nadere informatie

Duurzame Energievoorziening te Veenendaal - Oost

Duurzame Energievoorziening te Veenendaal - Oost Duurzame Energievoorziening te Veenendaal - Oost Projectgegevens Opdrachtgever : Gemeente Veenendaal website : http://www.veenendaal.nl Architect : Ontwikkelingsbedrijf Veenendaal-Oost Adviseur energie

Nadere informatie

Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel

Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel Bijlage 1 Van inspanningsverplichting naar prestatiecontract nieuwbouw MFG Kaatsheuvel Door Sunburst B.V. Ing. Joost de Roij en Ing. Joost Vermeer januari 2014 Inhoudsopgave Blz Inleiding 3 1. Van inspanningsverplichting

Nadere informatie

Effectenstudie bodemenergiesysteem

Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m³/uur en 250.000 m³/jaar en dieper dan 20 m-mv Project: Projectlocatie: OLO-nummer: Datum: Referentie: Vergunningaanvrager: Adviseur: Klik hier als u een datum wilt

Nadere informatie

Enrico Koenis Aveco de Bondt. Christine Wortmann

Enrico Koenis Aveco de Bondt. Christine Wortmann Enrico Koenis Aveco de Bondt Christine Wortmann 06 4613 9518 Referentie CW/150665 Versie 1.0 Datum 19 maart 2018 Status Definitief 1 INLEIDING... 3 1.1 TOELICHTING KEUZE ONDERWERPEN... 3 2 DOELSTELLING

Nadere informatie

De bakens verzetten. Verduurzamen van commercieel vastgoed. Machiel Karels - consultant

De bakens verzetten. Verduurzamen van commercieel vastgoed. Machiel Karels - consultant De bakens verzetten Verduurzamen van commercieel vastgoed Machiel Karels - consultant Het glas is half leeg PROFIT 20-6- 20-6- Meer dan 25% van gebouwgebruikers klaagt over de huisvesting Ziekteverzuim

Nadere informatie

Duurzame Warmte voor Iedereen

Duurzame Warmte voor Iedereen Duurzame Warmte voor Iedereen Welke Warmtepomp Waar? Charles Geelen partner technisch secretaris Dutch Heat Pump Association Welke Warmtepomp Waar Toepassen 2 Geen tijd te verliezen! Welke Warmtepomp Waar

Nadere informatie

Evaluatie Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen

Evaluatie Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen Verkenning Bodemenergie / Evaluatie Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen presentatie Peter Kouwenhoven Stakeholdersbijeenkomst UP Bodem en Ondergrond Inhoud presentatie Aanleiding evaluatie Conclusies

Nadere informatie

WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht. 7. De juiste match

WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht. 7. De juiste match WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht 7. De juiste match De juiste match De juiste match tussen warmtebron en bouwfysische en installatietechnische aspecten

Nadere informatie

De Verordening gesloten bodemenergiesystemen TU Delft en omgeving 2013 vast te stellen.

De Verordening gesloten bodemenergiesystemen TU Delft en omgeving 2013 vast te stellen. 1301110 Verordening gesloten bodemenergiesystemen TU Delft en omgeving 2013 De raad van de gemeente Delft; gelezen het voorstel van het college van 14 mei 2013 gelet op de artikelen 121 en 147 van de Gemeentewet,

Nadere informatie

Energie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland

Energie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland Energie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland Leo Brouwer Programma adviseur Duurzame Energie en Energietransitie 16 oktober 2007 donderdag 18 oktober 2007 1 Daan van Vliet Directeur Unica Bestuurslid

Nadere informatie

NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN voor het KOMO INSTAL certificaat voor ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN INSTALLATIES BIJZONDER DEEL

NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN voor het KOMO INSTAL certificaat voor ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN INSTALLATIES BIJZONDER DEEL BRL 6000 Deel 21 2012-03-20 kritiekversie N.B. Deze concept BRL is gebaseerd op gepubliceerde voorstellen voor nieuwe publiekrechtelijke regelgeving (Ontwerp Wijzigingsbesluit Bodemenergiesystemen). De

Nadere informatie

Aanvulling ISSO 39: definitie en monitoring van de SPF van bodemenergiesystemen

Aanvulling ISSO 39: definitie en monitoring van de SPF van bodemenergiesystemen Aanvulling ISSO 39: definitie en monitoring van de SPF van bodemenergiesystemen Normatieve teksten ISSO-kontaktgroep De heer ir. H.J. Broekhuizen De heer ing. A.W.F. Vlooswijk De heer ing. H.C. Roel (voorzitter)

Nadere informatie

Bodemenergie en toezicht. 13-2-2013 Gert Jan Evers

Bodemenergie en toezicht. 13-2-2013 Gert Jan Evers Bodemenergie en toezicht 13-2-2013 Gert Jan Evers Inhoud presentatie Is toezicht nodig? Waar toezicht op houden? Wat en hoe worden gegevens aangeleverd? Knelpunten Gevolgen Voorbeelden Oplossingen Na 1

Nadere informatie

Rommelen in de bodem. Aanleg bodemenergiesystemen. Maarten Busstra Inspecteur & projectleider bodemenergie

Rommelen in de bodem. Aanleg bodemenergiesystemen. Maarten Busstra Inspecteur & projectleider bodemenergie Rommelen in de bodem Aanleg bodemenergiesystemen Maarten Busstra Inspecteur & projectleider bodemenergie Noordelijke Netwerkdag bodem Assen, 4 oktober 2018 Inhoud workshop Kort voorstelrondje Terugblik,

Nadere informatie

DAN. Duurzaam denken en doen

DAN. Duurzaam denken en doen DAN. Duurzaam denken en doen Een warm onthaal begint bij Albrand duurzame energiesystemen Duurzame energiesystemen van ALBRAND. Anders DAN anders! Energie is er altijd en overal. Maar energie is niet vanzelfsprekend.

Nadere informatie

BEOORDELINGSRICHTLIJN voor het KOMO INSTAL procescertificaat voor ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN INSTALLATIES BIJZONDER DEEL

BEOORDELINGSRICHTLIJN voor het KOMO INSTAL procescertificaat voor ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN INSTALLATIES BIJZONDER DEEL BRL 6000 Deel 21 23-01-2014 BEOORDELINGSRICHTLIJN voor het KOMO INSTAL procescertificaat voor ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN INSTALLATIES ONTWERPEN, INSTALLEREN EN BEHEREN VAN ENERGIECENTRALES VAN

Nadere informatie

Een warm onthaal begint bij Albrand

Een warm onthaal begint bij Albrand Een warm onthaal begint bij Albrand Een warm onthaal begint bij Albrand De zekerheid van 30 jaar vakmanschap 02 De 10 zekerheden die we installateurs en eindgebruikers bieden, zorgen ervoor dat we al meer

Nadere informatie

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager

Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Zonder investeren besparen 10 tips en vragen voor de facilitair manager Als facilitair manager bent u verantwoordelijk voor de huisvesting. Daarmee ook voor het energiegebruik van de huisvesting. In deze

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie