Gebiedsontwikkeling. Vanuit die optiek wordt er bij gebiedsontwikkeling. optie. Het is echter zinvol een en ander breder te analyseren.
|
|
- Eva de Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gebiedsontwikkeling en wko Door ir. Henk Broekhuizen Installect Advies, Nijkerk Tekstbewerking ing. Dick Havenaar Voorzitter redactieraad RCC koude & luchtbehandeling Gebiedsontwikkeling en WKO De techniek van energieopslag in de bodem (WKO) neemt meer en meer een vlucht. In Nederland zijn al meer dan 1200 systemen in bedrijf. Er zijn verschillende systemen waarmee energie in de bodem kan worden opgeslagen. Zo is er de techniek van bodemlussen en worden zogenaamde openbronsystemen in doubletvorm (twee bronnen) als ook zogeheten monobronnen (één bron) toegepast. In dit artikel worden de gebiedsontwikkelingen met WKO besproken. Systemen met WKO kunnen gemodelleerd worden met het zogenaamde BOA-model. BOA staat hierbij voor Bron Omzetting Afgifte. BOA-constructie. Het WKO of bronsysteem (Bron) dient als tijdelijk buffer voor energie. In de zomer wordt warmte in het grondwater opgeslagen; het gebouw kan met de energie uit het grondwater worden gekoeld. De energie uit het grondwater wordt via een wisselaar in het energiecentrum overgedragen (Omzetting). Met transportleidingen kan de koude worden afgegeven (Afgifte) in het gebouw. In de winter wordt de opgeslagen warmte weer uit de bodem gehaald. Via de grondwaterwisselaar en een warmtepomp wordt deze energie omgezet naar een bruikbare temperatuur (40-50 C). Via transportleidingen wordt de warmte afgegeven in het gebouw. Systemen met WKO en warmtepompen zijn duurzaam, maar wel duurder dan de conventionele techniek. De meerkosten worden voor een groot deel bepaald door de kosten van het WKO-bronsysteem. Kleinere bronsystemen zijn relatief duurder dan grote systemen. Het kan dus zinvol zijn te gaan werken met collectieve bronsystemen. Vanuit die optiek wordt er bij gebiedsontwikkeling vaak ingezet op deze optie. Het is echter zinvol een en ander breder te analyseren. Combinatie Kleine systemen met energieopslag zijn niet gemakkelijk rendabel te krijgen. De overheid streeft ook naar zo weinig mogelijk penetraties van de bodem. De kosten van bronsystemen nemen af met de grootte van het systeem (zie figuur 1.). Dit betekent echter niet dat grote systemen ook altijd het meest (kosten)effectief zijn. De kosten van een bronsysteem kunnen wel goedkoper zijn, maar dit kan weer teniet gedaan worden door extra leidingwerk. Combinatie van systemen betekent vaak ook dat partijen met elkaar moeten afstemmen om tot een collectief systeem te komen. Plannen lopen vaak niet gelijktijdig en de vraag is hierbij wie dan de eigenaar van het collectieve systeem wordt. Als dit een derde (bijvoorbeeld een energiebedrijf) is, dan moet die eigenaar ook verdienen aan de exploitatie. Bij collectieve systemen moet er vaak voorgefinancierd worden omdat het totale plan niet in een keer gerealiseerd wordt. Energiebedrijven zijn vanwege de grote financiële risico s met collectieve systemen terughoudend in het werven van projecten met onduidelijkheid in fasering. Als plannen nog niet erg concreet zijn is het risicovol voorinvesteringen aan te gaan in bronsystemen. In dergelijke gevallen kan vaak beter gekozen worden voor een fasegewijze benadering met goede regie voor optimaal gebruik van de ondergrond. 18 APRIL e Jaargang
2 Koude & luchtbehandeling RCC figuur 1. Bronkosten uitgezet tegen brondebiet (10 m³/h vertegenwoordigd ~100 kw koeling, ~kantoor van 2000 m 2 ). Wettelijk kader Wko De WKO-systemen vallen onder de Waterwet. Bij het aanvragen van een Waterwetvergunning kan rekening gehouden worden met de belangen in de omgeving en dus ook met bestaande systemen. De Waterwet is sinds 2009 in werking en wordt nog verder uitgewerkt in het Waterbesluit en een AMvB Bodem. Hierbij baseert men zich op het werk van de Taskforce WKO. Zij hebben een rapport uitgebracht met aanbevelingen voor betere wet- en regelgeving: Groen licht voor bodemenergie. Het rapport bepleit onder andere meer regie met betrekking tot het beheer van de verschillende functies van de ondergrond. Op 17 maart 2011 heeft minister Schultz van Haegen van Infrastructuur & Milieu een ontwerpbesluit gestuurd over bodemenergiesystemen. De nieuwe regels moeten het makkelijker maken om opslag van warmte en koude in de bodem te realiseren. De inwerkingtreding is gepland voor juli Verschill met WKOende provincies werken in dat kader nu al met het instrument masterplannen. In masterplannen worden in een bepaalde regio de verschillende plannen voor WKO geïnventariseerd en worden de locaties voor bronposities zodanig vastgelegd dat optimaal gebruik van de bodem wordt bereikt. In de nieuwe wetgeving is de regie voor de WKO voornamelijk een taak van de gemeentes. Zij kunnen het regisseren van WKO meenemen in complete gebiedgerichte ontwikkelingen. Het hoger gelegen doel is om zoveel mogelijk systemen met WKO mogelijk te maken en daarmee de duurzaamheid te maximaliseren. gebiedsontwikkeling met Wko Er zijn meerdere mogelijkheden om de WKO in drukke gebieden te regisseren. Het navolgende is bedoeld en voldoende om inzicht te krijgen in de verschillende mogelijkheden. figuur 2, individuele systemen met WKo Compleet individuele aanpak Zie figuur 2. Deze optie heeft de volgende kenmerken: elke gebruiker heeft zijn eigen energiesysteem met WKO; hierdoor is elke gebruiker zelfstandig en niet afhankelijk van derden; er hoeft ook geen energiebemetering toegepast te worden; de bronkosten zijn relatief hoog in vergelijking met een groot collectief systeem; de kosten voor terreinleidingen zullen echter lager uitvallen; doordat elke gebruiker zijn eigen systeem heeft hoeft er niet voorgefinancierd te worden en is er geen risico op desinvestering; als de overheid een goede regie voert kan ongewenste interactie van de systemen onderling worden voorkomen. De provincies bewaakt dit via de vergunningverlening (Waterwet). Collectief bronsysteem met eigen omzetting Zie fguur 3. geen eigen WKO-systeem, investering/beheer door derden; interactie/afhankelijkheid van afnemers met elkaar; verrekening nodig; risico voorfinanciering/overcapaciteit/desinvestering; relatief lage kosten bronnen; 104e Jaargang APRIL
3 Gebiedsontwikkeling en wko Tabel 1:Positieve [+] en negatieve [-] kwalificeringen bij diverse aspecten van collectieve en individuele WKO-systemen. Figuur 3, collectief bronsysteem extra kosten leidingwerk grondwatersysteem; mogelijk frustratie initiatieven eigen WKO; technisch complex, weinig ervaring in de markt. Collectief bronsysteem en warmtepomp Zie figuur 4. geen eigen WKO-systeem en warmtepomp, investering/beheer door derden; interactie/afhankelijkheid van afnemers met elkaar; verrekening nodig; risico voorfinanciering/ overcapaciteit/desinvestering; relatief lage kosten bronnen; beperkte bronleidingen; extra kosten leidingwerk levering warmte/koude (inclusief leidingverliezen); mogelijk frustratie initiatieven eigen WKO; geen individueel ruimtebeslag, wel collectieve ruimte nodig. Beperkt collectieve systemen keuzevrijheid gebruikers; kenmerken voor gebruiker afhankelijk van gekozen systeem; beperking risico desinvestering/ voorfinanciering; goede regie ondergrond nodig. Samenvatting In bovenstaande tabel zijn de kenmerken van individuele en collectieve systemen weergegeven. Collectieve systemen genieten voorkeur als er duidelijk collectieve voordelen zijn. Als die voordelen te behalen zijn, dan werken private partijen daaraan graag mee. Geforceerde collectieve systemen hebben een beduidend financieel risico voor de initiatiefnemers. Als individuele projecten met WKO ook haalbaar zijn, moet dit niet onmogelijk gemaakt worden. De overheid dient echter wel goed de regie te voeren om maximaal WKO mogelijk te maken. Voorbeelden van gebiedsgerichte WKO In Nederland zijn al veel WKO-systemen gerealiseerd. Daarbij zijn ook diverse systemen waarbij een gebiedgerichte benadering is toegepast. Figuur 4, collectieve bron en warmtepomp Individuele systemen Bedrijventerrein Beukenhorst te Hoofddorp. De gemeente heeft hier de regiefunctie gehad. Ze hebben een overleg gepland met initiatiefnemers/ ontwikkelaars en de provincie. Er is een masterplan opgesteld waarop de diverse projecten individueel WKO kunnen toepassen zonder elkaar negatief te beïnvloeden. Op het terrein worden drie à vier doubletten toegepast en drie monobronnen. De plannen van de diverse projecten waren redelijk concreet op het moment van overleg. Door goede afstemming van individuele systemen vooraf kan iedere partij hier met eigen tijdpad zijn project realiseren. Ontwikkelaars hebben moeite met het tijdstraject van het maken van een masterplan. 20 APRIL e Jaargang
4 Koude & luchtbehandeling RCC reeds gerealiseerd zonder dat volledig zicht was op contracten met afnemers. Het systeem is inmiddels verkocht aan Hydreco (dochteronderneming van Brabant Water). Het systeem wordt nog maar beperkt benut. De exploitatie is discutabel. Collectief bronsysteem en warmtepomp Oostelijke Handelskade Amsterdam. (info ontleend aan WKO-coördinator A dam; Marlies Lambregts) resultaat masterplan Beukenhorst Hoofddorp; Warme bronnen in de rode vlekken, koude in de blauwe. Collectief bronsysteem WKO Oostpoort Amsterdam. Collectief grondwatersysteem: gepland 2x 230 m 3 /uur voor verschillende gebouwen en wooncomplexen. Gerealiseerd 1x 230 m 3 /uur. Investeerder/initiatiefnemer het Stadsdeel Oost. complex grondwatersysteem. Forse problemen bij opstart en oplopen van kosten. Afstemming van grondwatersysteem op de aansluitingen in de gebouwen geeft beduidende problemen; er is weinig ervaring met deze variant. Daarbij is het moeilijk de regie te bewaken bij veel betrokken partijen en onduidelijke verantwoordelijkheden; in binnenstedelijk gebied zit veel polderweggebied amsterdam. infra (leidingwerk en kabels) in de grond. Dat vraagt veel afstemming en geeft risico s (kapot trekken kabels, beschadigen leidingen); het bouwprogramma stagneert. Naar alle waarschijnlijkheid wordt een tweede doubletsysteem niet meer gemaakt. Dergelijke systemen zijn technisch mogelijk. Ze zijn echter niet standaard en vragen veel afstemming zowel technisch, economisch en organisatorisch. Er is substantieel risico van desinvestering. WKO centrum Arnhem. De gemeente heeft hier initiatief genomen tot ontwikkeling en realisatie van een collectief WKO-systeem. De kosten hiervan zijn behoorlijk hoog opgelopen. De bronsystemen zijn Kenmerken van het WKO-project: meerdere ontwikkelaars; eindgebruikers grotendeels onbekend; subsidie rijk en gemeente; energieonderzoek voorafgaand aan opstellen PvE; grootschalige werkfuncties; deels monumenten (financieel haalbaar), deels nieuwbouw; programma zwaar vertraagd door recessie. Eindresultaat/ervaring gebiedssysteem energie-opslag; gemeente-energiebedrijf exploitant (NUON); gebiedssysteem decentrale warmtepompen en piekketels (achteraf ingepast); per ontwikkelaar strijd en onderhandeling; vertraging in de bouwplanning; grote veranderingen in warmtekoudevraag. WKO Zernike Complex Groningen PZW. Collectief bronsysteem 235 m3/uur met meerdere warmtepompen en diverse (bestaande) bouwdelen aangesloten. kosten transportleidingen vallen tegen; veel afstemming tussen energiecentrale en installaties in gebouwen nodig; vertraging in bouw en mutatie in warmte en koudevraag na opdracht WKO. Daarmee opstartproblemen door beperkte vraag en worden beoogde besparingen niet direct gerealiseerd. 104e Jaargang APRIL
5 WKo centrum arnhem. WKO Universiteit van Amsterdam FNWI gebouwen e.a. Collectieve energiecentrale 2 x 230 m 3 / uur met warmtepompen etc. Eén opdrachtgever. Duidelijk programma en vooraf committent over aansluitingen van diverse gebouwen. veel afstemming tussen energiecentrale en gebouwinstallaties nodig. Dit heeft bij opstart problemen gegeven. beperkt collectieve systemen Levenswetenschappen en FBOR Zernike complex. Twee gebouwen gebruiken gezamenlijk de bronnen van een doubletsysteem van 230 m 3 /uur, maar hebben hun eigen energiecentrale met grondwaterwisselaar en warmtepompen. De Rijksuniversiteit is opdrachtgever voor beide bouwdelen. na opdracht nog veel mutatie in vermogens en daarmee in capaciteit van de WKO. Bij opdracht waren individuele bronsystemen per gebouw voorzien. Na opdracht is besloten tot collectief gebruik van een doubletbron. Mutaties na opdracht geven vaak veel discussie over geld. Afstemming tussen energiecentrale en gebouwinstallatie vraagt veel aandacht. Wko en brandblusfunctie Systemen voor energieopslag in de bodem zijn voorzien van hoogwaardige bronsystemen. Deze bronsystemen kunnen daarom ook prima ingezet worden om ook water te leveren voor de brandweer en sprinklerwatersuppletie. Waterleverende bedrijven hebben geen plicht om gewenste bluswatercapaciteiten aan te bieden en mogen daar hoge kosten voor in rekening (gaan) brengen. Het plaatsen van grote voorraadtanks of kelders voor sprinklersuppletie kost veel geld en neemt veel kostbare ruimte in een binnenstad in beslag. Het toepassen van reeds geprojecteerde bronnen is in dit kader een zeer duurzame oplossing. Het water wordt dan direct lokaal gewonnen. Drinkwaterleidingen hoeven niet onnodig zwaar te worden uitgevoerd Een bronsysteem kan dienst doen voor de sprinklerwatervoorziening van meerdere gebouwen. In dat kader is het ook economisch interessant om deze optie in te zetten. Sinds april 2008 kunnen dergelijke systemen toegepast en gecertificeerd worden voor de meest gebruikelijk toepassingen (zogenaamde N3-installaties). De Jaarbeurs Utrecht en RAI Amsterdam draaien al enige jaren met dergelijke installatie. In principe kunnen alle bronnen van WKO ingezet worden voor een sprinklerfunctie. De uitvoering een WKObronsysteem dient wel aangepast te worden om deze functie mogelijk te maken. Daarom dient deze optie wel tijdig in de planvorming te worden betrokken. Bovengronds voorraadvat sprinkler. ondergronds voorraadvat voor sprinkler. Meer informatie: installect advies ampèrestraat 19c 3861 nc nijkerk t: f: e: info@installect.nl i: 22 APRIL e Jaargang
Ir. Henk Broekhuizen, Installect Advies
Optimale inzet van WKO Ir. Henk Broekhuizen, Installect Advies Inhoud Kenmerken en varianten open bronsystemen Specifieke voordelen bronsystemen Optimalisatie van kosten en baten Conclusies 1 Specifieke
Nadere informatieKwaliteitsborging Bodemenergie
Kwaliteitsborging Bodemenergie van het gas af met behoud van comfort 11 oktober 2018 Energiebeurs ir. H.J.(Henk) Broekhuizen Wat is het? Bodemenergie? Kwaliteitsborging met BRL s Randvoorwaarden voor succes.
Nadere informatiec) de belangen die mogelijk invloed kunnen ondervinden van de installatie van bodemenergiesystemen
1 juli 2014 zaaknummer 2013-018143 Beleidsregels masterplannen bodemenergie Gelderland 2014 GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND Gelet op artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht, artikel 6.4, eerste
Nadere informatieFunctioneren van WKO installaties
Functioneren van WKO installaties Het belang van goed beheer Klaasjan van der Maas Unica Ecopower Arjan van Bon Royal HaskoningDHV Vragen 1. Hoe ziet de nieuwe wetgeving en certificering eruit? 2. Hoe
Nadere informatieVerordening interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Groningen 2018
Verordening interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Groningen 2018 De raad van de gemeente Groningen; Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. [datum]; Gelet
Nadere informatieRegistratie van bestaande bodemwarmtewisselaars/ bodemgekoppelde warmtepompen. Meld uw systeem en voorkom onderlinge beïnvloeding
Registratie van bestaande bodemwarmtewisselaars/ bodemgekoppelde warmtepompen Meld uw systeem en voorkom onderlinge beïnvloeding Het gebruiken van de bodem als energiebron is de laatste jaren in populariteit
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieBodemenergie in de gemeente Arnhem
Bodemenergie in de gemeente Arnhem Congres ILB 14 februari 2012 Marc van der Burght Beleidsadviseur Energie en Bodem Open systeem Gesloten systeem 1 Arnhem wil bodemenergie als bron van duurzame energie
Nadere informatieKansrijke WKO concepten
Kansrijke WKO concepten Wilfried Huis in t Veld IF Technology Kansen voor bodemenergie? Beperken van: - emissie broeikasgassen: Verdrag Kyoto, Kopenhagen? - afhankelijkheid van fossiele brandstoffen Hoger
Nadere informatieBetrouwbare bodemenergiesystemen door ketenbenadering
RCC Koude & luchtbehandeling Tekst: Victor van der Lee en Henk Broekhuizen Betrouwbare bodemenergiesystemen door ketenbenadering "We staan in Nederland voor een forse opgave om de energievoorziening te
Nadere informatieLessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL. Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014
Lessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014 Praktijkervaringen met Bodemenergie Open of Gesloten systemen?.... Allebei geschikt!
Nadere informatieRaf Schildermans. Business unit manager IFTech
Raf Schildermans Business unit manager IFTech Collectieve energievoorziening vanuit bodem/grondwater Inhoud 1. Collectieve energievoorziening vanuit bodem/grondwater 2. Ervaringen in het buitenland 3.
Nadere informatieWarmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug
Nadere informatieDe ondergrond als basis voor een duurzame toekomst.
De ondergrond als basis voor een duurzame toekomst. Bodemenergie in Haarlem Marc van Someren (Bodem en Water Consultancy) 14 februari 2012 ILB Congres Media Plaza - Utrecht De ondergrond als basis voor
Nadere informatieBodemenergie in Arnhem Stimuleren en regie
Stimuleren en regie 12 juni 2013 Marc van der Burght Gelders netwerk Energie Beleidsmedewerker Bodem en Energie Open systeem 2011 Zes programmalijnen: 1. Energieneutraal Arnhem 2. Toonaangevend cluster
Nadere informatieWKO scan TivoliVredenburg Utrecht
WKO scan TivoliVredenburg Utrecht WKO scan Begin 2016 gezamenlijk bezoek TivoliVredenburg. Interessant project voor de WKO scan. Er is een WKO systeem geïnstalleerd. In bedrijf vanaf eind 2013. Nog geen
Nadere informatieWKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden
WKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden Ko Hage (TTE) Delft, 1 december 2010 TTE consultants verbinden van ondergrond en bovengrond - Opgericht in 1999 door drie ingenieurs (The Three Engineers)
Nadere informatiedatum ondertekening; bron bekendmaking
Behoort bij raadsbesluit zaaknr. 9901 Wetstechnische informatie GEGEVENS VAN DE REGELING Overheidsorganisatie Officiële naam regeling Citeertitel Besloten door Deze versie is geldig tot (als de vervaldatum
Nadere informatiegelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 september 2017;
Verordening bodemenergiesystemen gemeente Papendrecht De raad van de gemeente Papendrecht; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 12 september 2017; gelet op de artikelen
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatieOptimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen
Meer doen met minder Optimale prijs/ prestatie energieopslagsystemen Met steun van de NOVEM is er een onderzoek gedaan ter verbetering van de prijs/prestatie van energieopslagsystemen. De investeringen
Nadere informatieMag ik mij even voorstellen. Johan Pot
Mag ik mij even voorstellen Johan Pot De Geschiedenis van De Hallen De Geschiedenis van De Hallen De Geschiedenis van De Hallen Initiatief In het voorjaar van 2010 hebben buurtbewoners, toekomstige gebruikers,
Nadere informatieThermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier. Rik Molenaar 18 februari 2019
Thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Presentatie studie TEO Beurskwartier Rik Molenaar 18 februari 2019 Opdrachtgever Living Lab Utrecht Slimme en Gezonde stad Klimaatneutrale en klimaatbestendige
Nadere informatieTechnologische invulling energie strategie Sciencepark. Jan-Maarten Elias
Technologische invulling energie strategie Sciencepark Jan-Maarten Elias Smartgrid warmte/koude Parkeren Sporthal Matrix IC gebouwen Lab HIER BENT U NU WKO Kantoren FNWI-fac. Kantoren Kassen Datacenter
Nadere informatieDe ordening van bodemenergie in de ondergrond
De ordening van bodemenergie in de ondergrond Roep om regie! Het wordt druk in de Nederlandse ondergrond, en met het besluit Bodemenergie wil de overheid de toepassing van bodemenergie verder stimuleren.
Nadere informatieRealisatie WKO. WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO
Realisatie WKO WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO 1 Bouwopgave: Case: realisatie 4 woontorens, totaal 200 appartementen 2 gemeente convenant (stap 2) duurzame ambities DE scan besluit gemeenteraad
Nadere informatieVerbinden van onder- en bovengrond
Verbinden van onder- en bovengrond Gebieden en clusters: Slimmer omgaan met grondwater Inhoud - Gebiedsgerichte benadering - Toelichting locaties: multi sectorale opgave - Het proces Deventer 18 november
Nadere informatieDe rol van Bodemenergie in de energietransitie Guido Bakema, IF Technology
De rol van Bodemenergie in de energietransitie Guido Bakema, IF Technology 22 % van de warmtevoorziening in 2050 met Bodemenergie (CE Delft), van 4 PJ (nu) naar 100 PJ (2050) Maar, bodemenergie is geen
Nadere informatieStadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam. dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015
Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015 Inhoud 1. Doelen energie- en klimaatbeleid 2. Drie knoppen om aan te draaien
Nadere informatieWarmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business. Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect)
Warmte Koude Opslag & De volgende stap in IT-business Rotterdam, 12 November 2013 Elbert Raben (Rittal) en Ronald Smit (Installect) Elbert Raben Product Manager IT Controlelijst EU Code of Conduct Best
Nadere informatieVerordening gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Delft. Nr. 55896 23 juni 2015 Verordening gesloten bodemenergiesystemen gemeente Delft De raad van de gemeente Delft; gelezen het voorstel van het college van
Nadere informatieGebruik en Beheer van WKO Systemen
installatiegroep Gebruik en Beheer van WKO Systemen Enkele aandachtspunten in de exploitatiefase Bedrijventerreinen Peter Slot 1 Agenda Even voorstellen De noodzaak van goed beheer WKO op bedrijventerreinen
Nadere informatieVerordening bodemenergiesystemen gemeente Dordrecht
CVDR Officiële uitgave van Dordrecht. Nr. CVDR600026_1 11 maart 2016 Verordening bodemenergiesystemen gemeente Dordrecht De raad van de gemeente Dordrecht, gelezen het voorstel van het college van burgemeester
Nadere informatieAardgasvrije nieuwbouw
Aardgasvrije nieuwbouw Het kan, nu alleen nog doen Peter-Paul Smoor/Wienand van Dijk 02-10-2017 Doel van vandaag Komen tot commitment voor een gezamenlijke aanpak om z.s.m. aardgasvrije nieuwbouw te realiseren
Nadere informatieVerordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Goes
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Goes. Nr. 72400 3 juni 2016 Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Goes 2016 De raad van de gemeente Goes; Gezien het voorstel van burgemeester
Nadere informatieVoorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII
Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com
Nadere informatieWhite Paper Warmtepompsysteem
White Paper Warmtepompsysteem Inleiding Een warmtepompsysteem is voor veel mensen inmiddels een bekend begrip, toch ontstaat er nog steeds veel onduidelijkheid over de werking van het systeem. Dit blijkt
Nadere informatieEconomische waarde van de ondergrond in de Drechtsteden. Mark in t Veld
Economische waarde van de ondergrond in de Drechtsteden Mark in t Veld Martijn Blom Tauw CE Delft 1 Onderzoek Economische baten van Denken Zonder Maaiveld Duurzame (bodem) energie Wateradaptatie Meer regie
Nadere informatieHieronder vind u onze bevindingen. Ter verduidelijking zijn de meest relevante onderdelen van wetsteksten in kaders toegevoegd.
Retouradres Postbus 2232 3500 GE UTRECHT BodemenergieNL Martin Bloemendaal Postbus 1072 3430 BB Nieuwegein Nederland Rijkswaterstaat Water, Griffioenlaan 2 3526 LA Utrecht UTRECHT Postbus 2232 3500 GE
Nadere informatieDuurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie
Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741
Nadere informatieHoe werkt een wko-installatie?
Thema duurzame verwarming Hoe werkt een wko-installatie? Warmte-koudeopslag-installaties (wko s) hebben een steeds groter aandeel in de lagetemperatuur-energievoorziening. Door de stijgende energieprijzen
Nadere informatieMogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt
Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieportefeuillehouder A. Hazelebach
BESLUIT B. en W. d.d. 21 MEI 2013 Advies aan het college van burgemeester en wethouders Bodemenergiesystemen B13.000215 collegevergadering 21/05/2013 commissievergadering raadsvergadering 11 juni 2013
Nadere informatieInvloed gasloos op grondprijs
Invloed gasloos op grondprijs De grondwaarde van gasloze woningen in vergelijking met woningen op gas NEXT Vastgoed Consultancy B.V. mei 2019 Inhoudsopgave BESTAAND ONDERZOEK... 1 Casus Noordoostpolder:
Nadere informatiePotentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO)
Potentieel thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) Beheergebied van Waterschap Rijn en IJssel Eindrapportage 7 juli 2017 1 Voorblad Opdrachtgevers: Waterschap Rijn en IJssel Postbus 148 7000 AC Doetinchem
Nadere informatieBenedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen
Benedenbuurt gasloos Afweging bronnen en systemen Harry de Brauw, Marion van Amelrooij, Mirjam Pronk, Barry Meddeler, Maartje Feenstra Doel bijeenkomst Scenario s bepalen voor gasloze verwarming Benedenbuurt:
Nadere informatieWKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl
WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?
Nadere informatieDe meest optimale installatie is een zuinige installatie. Daarvoor dienen 3 componenten goed op elkaar te worden afgesteld:
Besteco wil aan de hand van een korte, eenvoudige uitleg algemene informatie verstrekken omtrent warmtepompinstallaties en waar de aandachtspunten liggen. De meest optimale installatie is een zuinige installatie.
Nadere informatieNieuwveense Landen Meppel Diep onder Drenthe 12-6-2012 Door Wouter Deddens
Nieuwveense Landen Meppel Diep onder Drenthe 12-6-2012 Door Wouter Deddens MeppelEnergie Lokaal Duurzaam EnergieBedrijf MeppelEnergie Openingshandeling op 26-1-2012 Duurzame energie voor de woonwijk Nieuwveense
Nadere informatieBodemenergieplan Doornsteeg Nijkerk. Plan voor stimulering en ordening van bodemenergie
Bodemenergieplan Doornsteeg Nijkerk Plan voor stimulering en ordening van bodemenergie Bodemenergieplan Doornsteeg Nijkerk Plan voor stimulering en ordening van bodemenergie DEFINITIEF Opdrachtgever Adviseur
Nadere informatieWavin Diensten BV. Energiebesparing. warmte-koudeopslag restwarmte. Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V.
Wavin Diensten BV Energiebesparing warmte-koudeopslag restwarmte Door Thom Cremer Manager locatiebeheer Wavin Diensten B.V. Inhoud 2 Inhoud Wavin locatie algemeen Koude opslagsysteem Ombouw naar warmte-koude
Nadere informatieVerduurzaming Gebouwde Omgeving Groen Links, Zaanstad dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 22 nov. 2015
Verduurzaming Gebouwde Omgeving Groen Links, Zaanstad dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 22 nov. 2015 Inhoud 1. Doelen energie- en klimaatbeleid 2. Drie knoppen om aan te draaien 3. Soorten buurten en verdeling
Nadere informatieWKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012
WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen
Nadere informatieTechnieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen
Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve
Nadere informatieWijzigingsbesluit bodemenergiesystemen
Regiobijeenkomst bodemenergie Presentatie 2 Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen Peter Kouwenhoven Nicole Hardon 21 september 2012 Inhoud presentatie Huidige situatie Advies Taskforce WKO Interferentie
Nadere informatieWijzigingsbesluit bodemenergiesystemen. presentatie Peter Kouwenhoven
Wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen presentatie Peter Kouwenhoven Aanpassing 6 (7) bestaande AMvB s Water besluit Abm Waterbesluit Activiteitenbesluit milieubeheer Blbi Bbk Besluit lozen buiten inrichtingen
Nadere informatie100% Vastrecht bronenergie van Eteck. Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst. Duurzame energie van eigen bodem
100% Duurzame energie van eigen bodem Vastrecht bronenergie van Eteck Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst U gaat voor nul! Comfortabel wonen en bouwen aan de toekomst Vastrecht bronenergie van
Nadere informatieEnergie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland
Energie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland Leo Brouwer Programma adviseur Duurzame Energie en Energietransitie 16 oktober 2007 donderdag 18 oktober 2007 1 Daan van Vliet Directeur Unica Bestuurslid
Nadere informatieZonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013
Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,
Nadere informatieWarmte koude opslag in. Glastuinbouw
Warmte koude opslag in Glastuinbouw Gerrit Kamphuis 10-12-2013 Inhoud De Installect bedrijven Manier van werken Voorbeelden Duurzaam energiebeheer Conclusie 1 De Installect bedrijven Conceptontwikkeling
Nadere informatieSfeerverslag kennisdeelbijeenkomst bodemenergie gemeenten 23 september 2015
Sfeerverslag kennisdeelbijeenkomst bodemenergie gemeenten 23 september 2015 Met in totaal 44 deelnemers vanuit diverse (semi) overheidsinstellingen was er sprake van een mooie opkomst. Dat er werd voldaan
Nadere informatieDuurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede
Duurzame klimaatinstallaties in Etten-Leur Woonbond Kennis- en Adviescentrum 6-11-2015 Siem Goede Vraagstelling Inventariseren van de WKO-installaties van de complexen Wachter-Valpoort en Contrefort-Chrispijn.
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze
Nadere informatie1 f. Alto.. Engineering the earth. r-- College van Gedeputeerde Staten van Utrecht t.a.v. mevr. C. Marskamp Postbus TH UTRECHT
GESCAND - 033 0 2. 0 2. 2012 r-- Alto.. 1 f College van Gedeputeerde Staten van Utrecht t.a.v. mevr. C. Marskamp Postbus 80300 3508 TH UTRECHT IF Technology velperweg 37 6824 BE Arnhem Postbus 6o5 6800
Nadere informatieHoe licht je de bewoner goed in over de nieuwe aardgasvrije technieken? Teun Vercauteren en Claudia Esveldt
Hoe licht je de bewoner goed in over de nieuwe aardgasvrije technieken? Teun Vercauteren en Claudia Esveldt Voor de meeste bedrijven is een 10 het hoogst haalbare. Bij Eteck niet. Als vernieuwer in
Nadere informatieNotitie. Betreft: Aansluitplicht op het warmtenet
Notitie Van: afdeling Bouw- en Woningtoezicht E-mail: bwt-bouwfysica@rotterdam.nl Telefoon: 14 010 Datum: 15 april 2016 Betreft: Aansluitplicht op het warmtenet Wat is het warmtenet? Het warmtenet levert
Nadere informatieBijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied
Bijlage 1: Kaart Aanwijzing Interferentiegebied Toelichting Algemeen Artikel 1 Begripsomschrijving Op 1 juli 2013 treedt het Besluit bodemenergiesystemen in werking. Het besluit bevat regels over het installeren
Nadere informatieHighlights Meer met Bodemenergie
Highlights Meer met Bodemenergie Diep onder Drenthe Bijeenkomst over Warmte Koude Opslag 12 juni 2012, Provinciehuis te Assen Maurice Henssen, Bioclear b.v. Inhoud Bodemenergie anno 2012 Waarom Meer met
Nadere informatieMAG IK MIJ VOORSTELLEN? IK BEN HERO, THE HEATMATCHER.
WELKOM! MAG IK MIJ VOORSTELLEN? IK BEN HERO, THE HEATMATCHER. Lokaal opgewekte duurzame energie nóg beter inzetten. Nog gerichter gebruik maken van warmte uit de bodem en van de zon. En hierdoor het energiegebruik,
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.
Nadere informatieFinancieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk. Met minder geen genoegen nemen. in opdracht van
Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk Met minder geen genoegen nemen in opdracht van 1 ROC Koning Willem I College in Den Bosch Het Koning Willem I College heeft verschillende onderwijslocaties
Nadere informatieWHITEPAPER Warmte-koude opslagsystemen
WHITEPAPER Warmte-koude opslagsystemen Auteur: Fred de Lede 1 Warmte-koude opslagsystemen Vroeger toen de energieprijzen bijzonder laag waren en de CO 2-doelstellingen nog niet waren geformuleerd, bleken
Nadere informatieDuurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel.
Duurzame energie Er wordt tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van duurzame energiesystemen in gebouwen. Hiermee wordt op een natuurlijke wijze duurzame energie gewonnen om de woningen te verwarmen
Nadere informatieVerordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Utrecht
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Utrecht Nr. 207796 1 oktober 2018 Verordening Interferentiegebieden Bodemenergiesystemen gemeente Utrecht 2018 De raad van de gemeente Utrecht, Gelezen het
Nadere informatieToekomstbestendige comfortinstallatie in (nieuwbouw)woningen. Een visie van Martijn Bos
Toekomstbestendige comfortinstallatie in (nieuwbouw)woningen Een visie van Martijn Bos Martijn Bos Geb. 1950 Vanaf 1984 werkzaam in de HVAC branche Ecoon opgericht in 2010 In 2015 verhuisd naar Hengelo
Nadere informatieBeheer en onderhoud in de praktijk. Warmtepompsystemen met verticale bodemwisselaar technieken. Peter Centen Nathan Group
Beheer en onderhoud in de praktijk Warmtepompsystemen met verticale bodemwisselaar technieken Peter Centen Nathan Group 2 1 COLLECTIEF BRONSYSTEEM (WARMTEPOMP INDIVIDUEEL PER APPARTEMENT) VERTICALE BODEMWARMTE-
Nadere informatieHet Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis Deel 2 : energiemonitoring
Het Nieuwe Telen van Amaryllis Amazone Amaryllis 2011-2012. Deel 2 : energiemonitoring Het Nieuwe Telen Amaryllis : Deel 2 Energiemonitoring projectnummer 1400007415 Januari 2013 Energiemonitoring Plantmonitoring
Nadere informatieBesparen met duurzame energie. Unica Ecopower
Besparen met duurzame energie Unica Ecopower Besparen met duurzame energie Dat voor u als eigenaar of beheerder van duurzaam vastgoed de energielevering op duurzame wijze moet geschieden spreekt voor zich.
Nadere informatieDuurzaam benutten van warmte
Duurzaam benutten van warmte Netwerkbijeenkomst duurzame regionale energie Gelderland 12 juni 2013 Door: Hans Wouters Programma energietransitie Provincie Gelderland Provincie zet zich in op de toepassing
Nadere informatieMasterplan Bodemenergie Stationskwartier
Masterplan Bodemenergie Stationskwartier Gemeente Breda Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Ruimtelijke ontwikkeling, Wonen en Milieu Postbus 90156 4800 RH BREDA Contactpersoon: mevr. S.B. Schripsema
Nadere informatieLangs deze weg wil DWA haar reactie geven op de huidige voorstellen betreffende het ontwerpbesluit en de ontwerpregeling voor de warmtewet.
Ministerie van Economische zaken Kenmerk Uw kenmerk Datum 25 januari 2010 Behandeld door ir. D.A. van 't Slot Direct nummer 088-163 53 34 betreft Reactie op ontwerpbesluit en de ontwerpregeling warmtewet
Nadere informatieErvaringen met gesloten bodemenergiesystemen in Goes. Dag van de Zeeuwse Bodem - 21 april 2016 Ronald Wennekes - IF Technology
Ervaringen met gesloten bodemenergiesystemen in Goes Dag van de Zeeuwse Bodem - 21 april 2016 Ronald Wennekes - IF Technology 1 Inhoud 1. Bodemenergie in het kort 2. Melding en vergunning gesloten systemen
Nadere informatieduurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen
duurzame energievoorziening voor bedrijventerreinen De toekomst van de energievoorziening Gemeenten, provincies, bedrijven en projectontwikkelaars gaan zich steeds meer richten op duurzame energiedoelstellingen,
Nadere informatieDuurzame energie. Intergrale projecten, samenwerking en praktijk. door Arno Wurkum
Duurzame energie Intergrale projecten, samenwerking en praktijk door Arno Wurkum Inhoud Wie is Cogas? Wat doet Cogas Duurzaam? Voorbeelden van intergrale duurzame energieprojecten WKO Biomassa Biogas Opmaat
Nadere informatieBodemenergie: Anno nu en kansen in de toekomst
Bodemenergie: Anno nu en kansen in de toekomst Eindsymposium Meer met Bodemenergie 24 april 2012 Wageningen Maurice Henssen Bioclear b.v. Inhoud Bodemenergie anno 2012 Waarom MMB? Het proces van MMB Highlights
Nadere informatieGREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT
12 GREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen staan bij Greenportkas ondernemer Joep Raemakers hoog aangeschreven. De ondernemer wil tomaten telen, de uitputting
Nadere informatieHAAGSE AANPAK DUURZAME STEDENBOUW
HAAGSE AANPAK DUURZAME STEDENBOUW duurzame economie sociaal culturele duurzaamheid ecologische duurzaamheid DUURZAME STEDENBOUW Inhoud presentatie Opgave Werkwijze 4 thema's Resultaten en vervolgproces
Nadere informatieTAB 1 / HOOFDSTUK 1 TAB 2 / HOOFDSTUK 2 I. INLEIDING COLOFON INLEIDING DEELNEMERSLIJST + DOCENTEN
TAB 1 / HOOFDSTUK 1 COLOFON INLEIDING DEELNEMERSLIJST + DOCENTEN TAB 2 / HOOFDSTUK 2 I. INLEIDING, COÖRDINATOR VAN DE CURSUS HAND OUT PRESENTATIE NVOE II. SYSTEEMCONCEPTEN 1. WELKE PLAATS HEEFT ENERGIEOPSLAG
Nadere informatieWKO Uw grondwater is goud waard
11/03/15 WKO Uw grondwater is goud waard agenda 15:00 uur Inleiding 15:10 uur De theorie van een WKO 15:30 uur Het onderzoek van 10 WKO s 15:50 uur Beheer en optimalisatie 16:05 uur Eigenaar aan het woord
Nadere informatieKennisdeling. CirculAIR HT150 + CO 2 gestuurde ventilatie USE MINIMUM GET MAXIMUM. Nijkerk
Reduses B.V. Ampèrestraat 19D 3861 NC Nijkerk T +31 (0)33 24 66 551 E info@reduses.nl I www.reduses.nl Real Dutch Smart Energy Systems Kennisdeling CirculAIR HT150 + CO 2 gestuurde ventilatie Nijkerk 01-03-2018
Nadere informatieGroen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieBio energiecentrales Eindhoven
Bio energiecentrales Eindhoven Frans Kastelijn Projectmanager Gemeente Eindhoven Maart 2009 Inhoudsopgave 1. Duurzame energie op lokaal niveau 2 Activiteiten op lokaal niveau 3. Bio energiecentrales in
Nadere informatieIS F. Buijserd burgemeester
iiiiiiiiin G16.0492 Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders nieuwkoop Raadsvoorstel Portefeuillehouder: J.W.M. Pietersen (zwembad Aarweide) T. Veninga (Schoterhoek II) Opgesteld door:
Nadere informatieDE WERKING VAN DE WARMTEPOMP
De duurzame energiebron is onuitputtelijk, maar heeft een te laag temperatuurniveau om de CV rechtstreeks op aan te kunnen sluiten. De temperatuur zal dus eerst verhoogd moeten worden, waardoor wij onze
Nadere informatieGemeente Delft. college van B&W Gescand archief S. Brandligt E. van de Giessen fl 9 J(/y?niK W W
Raadsvoorstel Gemeente Delft Aan de gemeenteraad Van Datum Pfh. Steller tel.nr. e-maii Programma Registratie nr. Stuk Onderwerp college van B&W Gescand archief d a t u m S. Brandligt E. van de Giessen
Nadere informatieKlimaatinstallaties met wko beoordeling op functioneren bij 38 kantoren
Klimaatinstallaties met wko beoordeling op functioneren bij 38 kantoren Project uitgevoerd door: Innuvate B.V. : R. Krijger Energy Retrofit : P.W. Rolf In opdracht van: Gemeente Den Haag Omgevingsdienst
Nadere informatie