Controlling Document Programma: P4 Open Science

Transcriptie

1 Controlling Document 2017 Programma: P4 Open Science Versie 1.3 extern 31 oktober 2016

2 Inhoudsopgave Management samenvatting 3 1. Inleiding 5 2. Programmabeschrijving op hoofdlijnen Ambitie Projecten Relatie met andere programma s/projecten 9 3. De Projecten Project 1: Landelijk Coördinatiepunt RDM Project 2: Advanced user pilots Open Science Project 3: Support4research Project 4: Toegang, besturing en financiering van de e-infrastructuur voor onderzoek Project 5: Training en expertisecentrum Project 6: Private Sector Programma voor onderzoek Project 7: Onderzoeksinformatie en Identifiers Project 8: (Inter)nationale samenwerking Open Science Project 9: Open Access Diensten Project 0: Programmamanagement 31 Controlling Document SURF 2017 Pagina 2

3 Management samenvatting Open Science gaat over de manier waarop onderzoekers werken, samenwerken, hun resources en data delen en hun resultaten publiceren. De Open Science beweging wordt gedreven door nieuwe technologieën en data, de toenemend vraag in onze maatschappij om de maatschappelijke uitdagingen van onze tijd aan te gaan, en de bereidheid van burgers om hieraan bij te dragen. De scope van Open Science beperkt zich daarbij nadrukkelijk niet uitsluitend tot het faciliteren van louter de kennisdeling (Open) tijdens en na het onderzoek, maar strekt zich uit tot de ondersteuning van onderzoekers gedurende de gehele research life cycle (Science). Vandaag de dag krijgt de visie van een Open Science Cloud waarbinnen Open Science en Open Innovatie in alle facetten wordt ondersteund steeds meer gestalte. De Open Science Cloud moet veilige en vertrouwde toegang tot services en systemen, en het hergebruik van wetenschappelijke data over disciplines en grenzen (sociaal, geografisch) heen ondersteunen. Daarbij omvat de Open Science Cloud alle aspecten van de ondersteuning van Open Science, waaronder support, organisatie, financiering, governance, beleid, engagement, skills, interoperabiliteit, naast vanzelfsprekend de ICT faciliteiten of e-infrastructuur die er deel van uitmaken. Onder andere goed research data management en FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) data zijn daarbij belangrijk. Binnen het innovatieprogramma Open Science bundelt SURF haar activiteiten die verband houden met de Open Science Cloud. Denk daarbij aan bijvoorbeeld onderzoeksdatamanagement, outreach naar en support van onderzoek, federatieve toegang tot de e-infrastructuur en Open Access tot onderzoeksresultaten. Dit nieuwe Open Science programma omvat derhalve de activiteiten van de SURF innovatieprogramma s P4 Duurzame data, P6 Samenwerken aan ICT-omgevingen voor onderzoek, P7 Open Access en het project Enabling Dynamic Services uit het programma P3 Geïntegreerde federatieve e-infrastructuur en de projecten Training en Expertise centrum en het private sector engagement project uit programma P2 Reken- en Data infrastructuren, zoals deze in zijn uitgevoerd. Door het samenbrengen van deze activiteiten in een Open Science programma kunnen de stakeholders op een meer coherente wijze en in een Open Science context betrokken worden bij deze activiteiten. Hierdoor kan beter worden samengewerkt met deze stakeholders, en kan effectiever en efficiënter worden bijgedragen aan de implementatie van de Open Science Cloud en de integratie van haar componenten. Stakeholders zijn hier onder andere de instellingen, onderzoekers en onderzoekscommunities, onderzoeksinfrastructuren, onderzoeksfinanciers, en ICT-dienstverleners. Daarnaast en aanvullend hierop wordt mede via dit programma de brug geslagen naar de European Open Science Cloud, onder andere door deelname in het EOSCpilot project. SURF faciliteert binnen de Open Science Cloud de werkprocessen van onderzoekers en de nationale en internationale samenwerking tussen onderzoekers zodat zij zich in hun onderzoek optimaal ondersteund voelen. Denk hierbij bijvoorbeeld optimaal gebruik van compute-, dataen netwerkdiensten en aan ondersteuning bij het omgaan met onderzoeksresultaten (data en publicaties). Daarnaast spant SURF zich samen met de instellingen in om onder meer technische, administratieve, financiële en juridische hindernissen die onderzoekers tegenkomen bij de huidige aanvraag, toegang en gebruik van e-infrastructuur en bij het delen van de resultaten van hun onderzoek, in kaart te brengen en weg te nemen. Hiermee draagt SURF bij aan de implementatie van Open Science in Nederland en de aansluiting bij de Open Science beweging in Europa. SURF kan in de rol van ICT samenwerkingsorganisatie deze ambitie realiseren door goede aansluiting te bewerkstelligen. Aansluiting; enerzijds tussen gebruikersbehoefte en de e- infrastructuur die Open Science mogelijk maakt en anderzijds tussen de beleidsontwikkelingen op nationaal en internationaal niveau op het gebied van Open Science. Controlling Document SURF 2017 Pagina 3

4 Dit komt terug in de hoofddoelstellingen van dit Open Science programma: I. Goede aansluiting tussen de behoeften van onderzoekers en dienstontwikkeling en support II. III. Goede aansluiting tussen Open Science beleid enerzijds en Diensten en Dienstontwikkeling anderzijds Vergroting van samenwerking en kennis op het gebied van de ondersteuning van Open Science Om deze hoofddoelstellingen te realiseren worden de volgende projecten binnen dit programma uitgevoerd: Project 4.1 Platform voor optimaal gebruik van data: kennisbundeling en kennisdeling voor optimaal gebruik van data in onderwijs en onderzoek. Project 4.2 Advanced user pilots Open Science: door middel van pilots met onderzoekers het effectief ontwikkelen, ondersteunen en implementeren van de e-infrastructuurdiensten, in vier werkpakketten: Advanced use cases FAIR data, Enabling Dynamic Services, Enlighten Your Research, European Open Science Cloud Pilot. Project 4.3 Support4research: verbetering van de ondersteuning van onderzoekers en onderzoeksondersteuners in instellingen en communities. Project 4.4 Toegang, besturing en financiering van de e-infrastructuur voor onderzoek: organiseren van duurzame toegang tot een hoogwaardige e-infrastructuur voor onderzoek. Project 4.5 Training en expertisecentrum: bundeling en beschikbaarstelling van expertise op het gebied van HPC en Big Data door middel van trainingen, master classes en andere vormen van kennisdisseminatie. Project 4.6 Private Sector Programma voor onderzoek: promotie en bieden van laagdrempelige toegang tot expertise, diensten en infrastructuur aan het Nederlandse bedrijfsleven. Project 4.7 Onderzoeksinformatie en Identifiers: implementatie van research identifiers, standaardisatie en strategische afstemming. Project 4.8 Internationale Samenwerking Open Science: verbinden van nationale en internationale Open Science activiteiten. Project 4.9 Open Access diensten: inventariseren en overzicht bieden van Open Access diensten en waar opportuun deze (verder) ontwikkelen. Controlling Document SURF 2017 Pagina 4

5 1. Inleiding Voor u ligt het controlling document van het SURF innovatieprogramma Open Science. Open Science gaat over de manier waarop onderzoekers werken, samenwerken, hun resources en data delen en hun resultaten publiceren. De Open Science beweging wordt gedreven door nieuwe technologieën en data, de toenemende vraag in onze maatschappij om de maatschappelijke uitdagingen van onze tijd aan te gaan, en de bereidheid van burgers om hieraan bij te dragen. Open Science draait om de transitie naar een systeem waarin zowel de resultaten als het proces van onderzoek zoveel mogelijk gedeeld worden. De scope van Open Science beperkt zich daarbij nadrukkelijk niet uitsluitend tot het faciliteren van louter de kennisdeling (Open) tijdens en na het onderzoek, maar strekt zich uit tot de ondersteuning van onderzoekers gedurende de gehele research life cycle (Science). Vandaag de dag krijgt de visie van een Open Science Cloud waarbinnen Open Science en Open Innovatie in alle facetten wordt ondersteund steeds meer gestalte. De Open Science Cloud moet veilige en vertrouwde toegang tot services en systemen, en het hergebruik van wetenschappelijke data over disciplines en grenzen (sociaal, geografisch) heen ondersteunen. Daarbij omvat de Open Science Cloud alle aspecten van de ondersteuning van Open Science, waaronder de support, organisatie, financiering, governance, beleid, engagement, skills, interoperabiliteit, naast vanzelfsprekend de ICT faciliteiten of e-infrastructuur die er deel van uitmaken. Onder andere goed research data management en FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) data zijn daarbij belangrijk. Binnen het innovatieprogramma Open Science bundelt SURF haar activiteiten die verband houden met de Open Science Cloud. Denk daarbij aan bijvoorbeeld onderzoeksdatamanagement, outreach naar en support van onderzoek, federatieve toegang tot de e-infrastructuur en Open Access tot onderzoeksresultaten. Dit nieuwe Open Science programma omvat derhalve de activiteiten van de SURF innovatieprogramma s P4 Duurzame data, P6 Samenwerken aan ICT-omgevingen voor onderzoek, P7 Open Access en het project Enabling Dynamic Services uit het programma P3 Geïntegreerde federatieve e-infrastructuur en de projecten Training en Expertise centrum en het private sector engagement project uit programma P2 Reken- en Data infrastructuren, zoals deze in zijn uitgevoerd. Door het samenbrengen van deze activiteiten in een Open Science programma kunnen de stakeholders op een meer coherente wijze en in een Open Science context betrokken worden bij deze activiteiten. Hierdoor kan beter worden samengewerkt met deze stakeholders, en kan effectiever en efficiënter worden bijgedragen aan de implementatie van de Open Science Cloud en de integratie van haar componenten. Stakeholders zijn hier onder andere de instellingen, onderzoekers en onderzoekscommunities, onderzoeksinfrastructuren, onderzoeksfinanciers, en ICT-dienstverleners. Daarnaast en aanvullend hierop wordt mede via dit programma de brug geslagen naar de European Open Science Cloud, onder andere door deelname in het EOSCpilot project. Als ICT samenwerkingsorganisatie draagt SURF voornamelijk vanuit het ICT perspectief bij. Echter zoals hierboven al aangegeven is het realiseren van de Open Science Cloud niet louter een ICT aangelegenheid. Het is bij een uitstek een thema waar de brug geslagen zal moeten worden tussen beleid en ICT. Controlling Document SURF 2017 Pagina 5

6 2. Programmabeschrijving op hoofdlijnen 2.1. Ambitie SURF faciliteert binnen de Open Science Cloud de werkprocessen van onderzoekers en de nationale en internationale samenwerking tussen onderzoekers zodat zij zich in hun onderzoek optimaal ondersteund voelen. Denk hierbij bijvoorbeeld optimaal gebruik van compute-, dataen netwerkdiensten en aan ondersteuning bij het omgaan met onderzoeksresultaten (data en publicaties). Daarnaast spant SURF zich samen met de instellingen in om onder meer technische, administratieve, financiële en juridische hindernissen die onderzoekers tegenkomen bij de huidige aanvraag, toegang en gebruik van e-infrastructuur en bij het delen van de resultaten van hun onderzoek, in kaart te brengen en weg te nemen. Hiermee draagt SURF bij aan de implementatie van Open Science in Nederland en de aansluiting bij de Open Science beweging in Europa. SURF kan in de rol van ICT samenwerkingsorganisatie deze ambitie realiseren door goede aansluiting te bewerkstelligen. Aansluiting; enerzijds tussen gebruikersbehoefte en de e- infrastructuur die Open Science mogelijk maakt en anderzijds tussen de beleidsontwikkelingen op nationaal en internationaal niveau op het gebied van Open Science. Dit komt terug in de hoofddoelstellingen van dit Open Science programma: I. Goede aansluiting tussen de behoeften van onderzoekers en dienstontwikkeling en support II. III. Goede aansluiting tussen Open Science beleid enerzijds en Diensten en Dienstontwikkeling anderzijds Vergroting van samenwerking en kennis op het gebied van de ondersteuning van Open Science Alle activiteiten in het programma zullen bijdragen aan een of meer van deze doelstellingen. Vanwege de integrale benadering van Open Science Cloud waarbij niet alleen de ICT diensten centraal staan maar ook organisatie en beleid toebehoren, ontstaat een driehoek tussen ICT (en support), gebruikers en beleidsmakers. Om die reden zullen de activiteiten in dit programma zich ook richten op de verbinding tussen de ICT en beleid, de verbinding tussen ICT en gebruikers en de verbinding tussen verschillende ICT ontwikkelingen. De activiteiten in dit programma kunnen in de volgende resultaatgebieden worden ondergebracht: 1. Community building, expertiseontwikkeling en kennisdeling 2. Vraagarticulatie 3. Co(llaborative)-design van Open Science diensten 4. Besturing en organisatie van de ondersteuning van Open Science 5. Outreach en disseminatie voor Open Science 6. Internationalisering 7. End User engagement Vanwege de brede aard van dit onderwerp, de vele uitdagingen, de diversiteit van actoren en de uiteenlopende expertise- en verantwoordelijkheidsgebieden die hiermee samenhangen is effectieve coördinatie en afstemming op nationaal en internationaal niveau essentieel. In dit programma wordt nauwe samenwerking gezocht met nationale en internationale stakeholders en samenwerkingsverbanden. Binnen Nederland is er bijvoorbeeld al intensief contact en/of samenwerking met RDNL (DANS, 4TU.researchdata, SURFsara), DTL, NWO, VSNU, NFU, VH, KNAW, UKB, SHB, en NLeSC. Internationaal vindt er structurele afstemming plaats binnen onder andere PRACE, EUDAT, EGI, OpenAIRE en Knowledge Exchange. Controlling Document SURF 2017 Pagina 6

7 2.2. Projecten De beoogde doelstellingen van het programma worden gerealiseerd met resultaten uit de volgende projecten: Project 4.1: Platform voor optimaal gebruik van data Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management (LCRDM) voor kennisbundeling en kennisdeling voor optimaal gebruik van data in onderwijs en onderzoek. Samen met de instellingen zijn vijf vraagstukken geïdentificeerd die het Landelijk Coördinatiepunt aanpakt: faciliteiten en data-infrastructuur, juridische aspecten en zeggenschap, financiën, onderzoeksondersteuning en advies en bewustwording voordelen. Deze werkgroepen ondersteunen hiermee de ontwikkeling van landelijk RDM-beleid. Onderhouden, actualiseren en promoten van een werkend, levend en actueel online platform Research Data Management Evaluatie van de activiteiten en resultaten van de Werkgroepen en het LCRDM als geheel afgezet tegen hun korte/middellange en lange termijn werkagenda s van de werkgroepen de mijlpalenplanning in de roadmap in de vorm van een RDM monitor Het faciliteren van twaalf themabijeenkomsten LCRDM Organisatie van een conferentie rond resultaten en voortgang LCRDM community-building Project 4.2: Advanced user pilots Open Science Door middel van pilots met onderzoekers het effectief ontwikkelen, ondersteunen en implementeren van de e-infrastructuurdiensten. Dit project bestaat uit 4 werkpakketten: WP4.2.1: Advanced use cases FAIR data Koppeling maken tussen de FAIR data principes en de praktijk op het gebied van FAIR data, in nauwe samenwerking met gebruikers/communities door middel van geavanceerde use cases, om zo bij te dragen aan de implementatie van FAIR data principes, de ontwikkeling van de voor FAIR data benodigde infrastructuur en diensten, en het demonstreren van toegevoegde waarde hiervan voor onderzoek. WP4.2.2: Enabling Dynamic Services Verschillende onderdelen van de e-infrastructuur zo optimaal mogelijk inzetten en met elkaar verbinden. Zorgen voor de technische integratie van separate onderdelen van de (federatieve) e- infrastructuur om zo dichter aan te sluiten bij de behoefte van de eindgebruiker. De hiervoor benodigde technologie in kaart brengen en doorontwikkelen. WP 4.2.3: Enlighten Your Research Stimulering van grensverleggend gebruik van geavanceerde ICT voor onderzoek en nieuwe voorbeelden van het gebruik van nationale e-infrastructuur. Stimuleren van gebruikers tot gebruik van geavanceerde ICT voor onderzoek Creëren van inspirerende voorbeelden van het gebruik van de nationale e-infrastructuur WP4.2.4: EOSCpilot Ondersteuning van de 1 e fase van de ontwikkeling van de Europese Open Science Cloud, via een bijdrage aan dit H2020 EOSCpilot project op de onderdelen Preparatory work for business models to underpin EOSC sustainability, en Services (EOSC architecture, service management framework, service portfolio en service pilots) Project 4.3: Support4research Verbetering van de ondersteuning van onderzoekers en onderzoeksondersteuners in Controlling Document SURF 2017 Pagina 7

8 instellingen en communities. Opbouwen en versterken van relaties met onderzoeks- en onderzoeksondersteuningscommunities en institutionele diensten Vergroten van de bekendheid van compute-, data- en netwerkdiensten Verhogen van de kennis en het expertiseniveau over en voor het gebruik van de nationale e-infrastructuur Beter aansluiten bij de verwachtingen van de onderzoeksdoelgroep Project 4.4: Toegang, besturing en financiering van de e-infrastructuur voor onderzoek Organiseren van duurzame toegang tot een hoogwaardige e-infrastructuur voor onderzoek door: Criteria en voorwaarden voor gesubsidieerde dienstverlening Roadmap nationale e-infrastructuur voorzieningen Businessmodellen voor FAIR data Project 4.5: Training en expertisecentrum Bundeling en beschikbaarstelling van expertise op het gebied van HPC en Big Data door middel van trainingen, master classes en andere vormen van kennisdisseminatie. Kennisdisseminatie op het gebied van HPC en Big Data Bijdragen aan curricula van bij SURF aangesloten instellingen Project 4.6: Private Sector Programma voor onderzoek Samenwerking met industrie en MKB om met SURF expertise bedrijven nieuwe technologieën en inzichten te geven en bedrijven te ondersteunen bij de vele computationele uitdagingen bij het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. 1. Promotie en bieden van laagdrempelige toegang tot expertise, diensten en infrastructuur aan het Nederlandse bedrijfsleven, voor onder meer a. ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die veel rekenkracht vergen b. ondersteuning bij specifieke HPC, Data Analytics en Cloud services vraagstukken c. het wegnemen van belemmeringen op het vlak van Rekenkracht en/of Dataopslag 2. Overdracht van ICT kennis en technologie aan bedrijven 3. Stimuleren van publiek-private samenwerking Project 4.7: Onderzoeksinformatie en Identifiers Implementatie van research identifiers ten behoeve van registratie van onderzoeksinformatie Faciliteren van de SIG Research Information voor kennisdeling en kennisbundeling rondom onderzoeksinformatie Advies ten aanzien van standaardisering voor uitwisselen van Onderzoeksinformatie (tussen Nederlandse instellingen, instellingen en NWO en tussen Nederlandse en internationale instellingen) Strategische afstemming met bestuurlijke dossiers (bijvoorbeeld; SEP, KUOZ) die in bepaalde mate afhankelijk zijn van een adequate en efficiënte onderzoeksinformatie infrastructuur Project 4.8: Internationale Samenwerking Open Science Deelname nationale (taskforce Open Science OCW) en internationale (CNI, Knowledge Controlling Document SURF 2017 Pagina 8

9 Exchange) samenwerkingsverbanden Coördinatie van en communicatie over activiteiten binnen het Europese OpenAIRE2020 programma vanuit Nederland. De door SURF gecoördineerde activiteiten worden bij NWO, Radboud Universiteit en het CWTS uitgevoerd. Daarnaast wordt afgestemd met DANS- KNAW en TU Delft die binnen andere OpenAIRE2020 werkpakketten en activiteiten uitvoeren Project 4.9: Open Access diensten Inventariseren behoefte aan ICT diensten voor onderzoekers en instellingen ter ondersteuning van Open Access publiceren en waar opportuun deze ontwikkelen Overzicht bieden van huidige bestaande Open Access diensten en deze op een efficiënte manier presenteren aan de instellingen in het hoger onderwijs Project 4.0: Programmamanagement Optimale planning, risicobeheersing en afstemming tussen programmaonderdelen en afstemming met andere SURF innovatieprogramma s en externe stakeholders. Tabel: Key deliverables per project per jaar In hoofdstuk 3 worden de projecten in meer detail uitgewerkt, wat betreft hun doelen, activiteiten en resultaten Relatie met andere programma s/projecten Binnen SURF Dienstontwikkeling, levering en ondersteuning voor het gebruik van diensten en consultancy vinden plaats in SURF innovatieprogramma s P1 Verbindende infrastructuren en P2 Reken- en datainfrastructuren. Vraagarticulatie voor dataopslag in onderwijs vindt plaats in het SURF innovatieprogramma P5 Onderwijs innovatie met ICT. Controlling Document SURF 2017 Pagina 9

10 Binnen Support4research zal worden samengewerkt met SURFmarket en het Netherlands escience Center in de gezamenlijke benadering van onderzoekers en onderzoeksondersteuners. EYR6 wordt georganiseerd door SURFnet en SURFsara en een aantal andere partners. Voor de hand liggende partners zijn het NLeSC en NWO, maar ook andere organisaties kunnen een rol spelen. De rol van deze partijen en hun commitment zal worden bepaald en vastgelegd in het projectplan. Er is een kruisbestuiving op het gebied van onderzoeksinformatie op het gebied standaardisatie en architectuur met het programma P6 Efficiënte Service delivery. Momenteel worden de standaarden voor uitwisseling voor publicatiegegevens tussen repositories al beheerd door een werkgroep (genaamd de WISH) die bij Edustandaard is ondergebracht en door het programma P6 Efficiënte Service Delivery wordt gefaciliteerd. Mogelijk kunnen hier ook de standaarden voor uitwisseling van onderzoeksinformatie tussen onderzoeksinformatiesystemen worden ondergebracht. In het programma P6 Efficiënte Service Delivery kunnen in coalitieverband projecten worden georganiseerd en gefinancierd op het gebied van standaardisatie en innovatie van onderzoeksinformatie. Binnen het Werkpakket Identifiers wordt samengewerkt met SURFnet. Dit omdat er mogelijk meerwaarde te behalen is in het koppelen van de databases van de researcher identifier providers (ORCID) en de Federated Authenticatie van de SURFconext service. SURF instellingen Binnen het LCRDM vindt nauwe samenwerking plaats met instellingen door vertegenwoordiging in de 5 werkgroepen. Verder vindt met RDNL partners nauwe samenwerking en afstemming plaats ten behoeve van het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management. Om de onderzoeksprojecten goed te kunnen ondersteunen is niet alleen samenwerking tussen de werkmaatschappijen essentieel, maar ook samenwerking met de betreffende instellingen. Door het projectteam wordt actief contact onderhouden met de betreffende onderzoeksondersteuningsafdelingen (ICT, Bibliotheek, Shared Service Centra etc.). De onderzoeksondersteuner bij de instellingen (universiteiten, onderzoeksinstituten, UMC s, hogescholen, etc.) is vanuit het perspectief van de onderzoeker het eerste aanspreekpunt voor support. De instellingen bieden een eigen palet aan services en e- infrastructuur, aangevuld met de SURF diensten. Support4Research/SURF blijft op de hoogte van de dienstverlening en support binnen de instellingen volgens een vooraf overeengekomen afstemmingsmodel. SURF informeert de ondersteuners over de activiteiten van SURF en blijft zelf op de hoogte van lopende en geplande activiteiten bij de instellingen. Deze synergie resulteert in een betere ondersteuning voor onderzoekers. Nationale en internationale ontwikkelingen/programma s/projecten Diverse research communities en partner organisaties, waaronder Dutch Techcentre for Life Sciences (DTL), Center for Humanities and Technology (CHAT) en Nikhef Internationale projecten zoals EOSCpilot, EUDAT, EGI, PRACE, Knowledge Exchange, RDA, GEANT, e-irg en Fortissimo Samenwerkingsverbanden van universiteiten waaronder UKB en U2Connect Koepelorganisaties VSNU, VH en NFU Financiers van wetenschappelijk onderzoek (NWO, KNAW, ZonMw, Europese Commissie) Controlling Document SURF 2017 Pagina 10

11 3. De Projecten 3.1. Project 1: Landelijk Coördinatiepunt RDM De missie van het LCRDM is het voorbereiden, faciliteren en monitoren van ontwikkeling en uitvoering van Research Data Managementbeleid voor wetenschappelijk onderzoek in Nederland, in nauwe samenspraak met het werkveld, en het landelijk uitwisselen van kennis en ervaringen, zodat Nederland tot efficiënte en effectieve ontwikkeling en uitvoering van research data management kan komen. Samen met de instellingen zijn vijf vraagstukken geïdentificeerd die het Landelijk Coördinatiepunt aanpakt: faciliteiten en data-infrastructuur, juridische aspecten en zeggenschap, financiën, onderzoeksondersteuning en advies en bewustwording voordelen. De werkgroepen van het LCRDM ondersteunen de ontwikkeling van landelijk RDM-beleid. Dit gebeurt in nauwe en sensitieve afstemming met alle relevante stakeholders en research communities en in aansluiting op actuele ontwikkelingen op Europees Niveau. Beoogd wordt: I. een goed overzicht te verkrijgen van bestaande initiatieven; II. de succesvolle aanpakken en resultaten te delen en hergebruik hiervan te bevorderen; III. lacunes te identificeren, te agenderen en bestuurlijke besluitvorming voor te bereiden; IV. de aanpak en oplossing van door het werkveld geïdentificeerde algemene randvoorwaardelijke vraagstukken op het gebied van RDM te faciliteren; V. kennisuitwisseling- en disseminatie via het online platform en bijeenkomsten in/met het werkveld. Het LCRDM streeft ernaar, in nauwe samenspraak met het veld, en vanuit haar faciliterende en ondersteunende rol, in 2020 RDM een vanzelfsprekend onderdeel te laten vormen van de manier van denken en doen bij onderzoek en onderwijs binnen de Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen. En wel op dusdanige wijze dat er: I. synergie is tussen beleid, ICT en onderzoeksondersteuning die onderzoekers in staat stelt goed RDM te bedrijven; II. verbinding is tussen experts van onderzoeksuitvoerende organisaties, facilitaire organisaties en onderzoeksfinanciers; III. bestuurlijke verankering van RDM is gerealiseerd. De landelijke aanpak moet in het internationale veld een voorbeeldfunctie zijn. Binnen de Open Science ontwikkelingen draagt het LCRDM bij vanuit de werkgroepen aan het concretiseren van open toegang voor onderzoeksdata, binnen de landelijke en Europese wet- en regelgeving, daarbij aansluitend bij de ontwikkelingen rond de Amsterdam Call for Action (voortvloeiend uit het Nederlandse EU Voorzitterschap 2016) en de European Science Cloud. Belangrijke Europese initiatieven waar bij aangesloten wordt zijn o.a. de European Open Science Cloud, Knowledge Exchange en EUDAT. Stakeholders zijn samenwerkingsorganisaties als RDNL, UKB, NFU, DTL, ehumanities.nl, NLeSC, en de instellingen waar met onderzoeksdata gewerkt wordt (universiteiten, onderzoeksinstituten, UMC s, hogescholen, etc.). Kennis en informatie wordt verzameld en gedissemineerd op het online platform via Edugroepen/Sharepoint en bij concrete output van de werkgroepen via het website van het LCRDM ( Controlling Document SURF 2017 Pagina 11

12 Deliverables Op basis van de in oktober 2015 door de VSNU en SURF besproken Roadmap Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management, de daarin opgenomen werkagenda, de mijlpalenplanning, en de onderliggende Quickscan van RDM-onderwerpen én op basis van uitkomsten van de interne evaluatie, uitgevoerd begin 2017 met een RDM monitor, wordt invulling gegeven aan het LCRDM. Ook het advies van de PAR draagt aan de invulling en uitvoering bij. De belangrijkste deliverables voor dit project in 2017 zijn: Onderhouden, actualiseren en promoten van een werkend, levend en actueel online platform Research Data Management (service); Evaluatie van de activiteiten en resultaten van de Werkgroepen en het LCRDM als geheel, afgezet tegen hun korte/middellange en lange termijn werkagenda s van de werkgroepen, de mijlpalenplanning in de roadmap in de vorm van een RDM monitor; Deze monitor (twee keer per jaar uit te voeren) vormt eveneens de basis voor strategieontwikkeling voor het LCRDM na 2017 (document). Het faciliteren van twaalf themabijeenkomsten LCRDM op de belangrijkste RDM vraagstukken: juridisch, financieel, bewustwording, ondersteuning, faciliteiten en datainfrastructuur (event). Organisatie van een conferentie rond resultaten en voortgang LCRDM community-building- (event) Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: ID Deliverable Type deliverable Planning D A Online platform RDM service Q1-Q4 D B Evaluatie RDM-monitor document (incl report) Q1 D C Evaluatie RDM-monitor document (incl report) Q4-Q D D Strategienota LCRDM document (incl report) Q4-Q D E 6 themabijeenkomsten RDM event (incl workshop) Q1-Q2 D F 6 themabijeenkomsten RDM event (incl workshop) Q3-Q4 D G Conferentie LCRDM resultaten en progress event (incl workshop) Q3 Tabel: Samenvatting van de deliverables Risico s project ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) Onvoldoende commitment van het veld voor inbreng in thema's Belang benadrukken en waardoor te weinig voortgang zichtbaarheid vergroten - R A wordt geboekt behandelen projectmanager Onvoldoende draagvlak bij de R B onderzoekscommunities Tabel: Risicomanagement behandelen 3.2. Project 2: Advanced user pilots Open Science belang benadrukken - nauwe samenwerking met project Onderzoekscommunities binnen OS programma. Werkpakket Advanced use cases FAIR data In zowel onderzoek als onderwijs is al lange tijd een explosieve groei te zien in de hoeveelheden en complexiteit van data waarmee wordt gewerkt. Het wordt steeds makkelijker om data te verzamelen, maar het blijkt en blijft moeilijk om data op zo n manier op te slaan en vindbaar, toegankelijk en interoperabel te maken dat ze ook (her)bruikbaar zijn. De impact hiervan op onderwijs en onderzoek is groot. Alleen door goed datamanagement, en analysemethoden en gereedschappen kunnen data worden omgezet in kennis, kunnen anderen profijt van hebben van data, kan (economische) waarde worden gecreëerd en kan de Controlling Document SURF 2017 Pagina 12

13 concurrentiepositie van Nederland op het gebied van onderwijs en onderzoek internationaal worden behouden en versterkt. Goed Research Data Management (het zorgvuldig behandelen, beheren en duurzaam beschikbaar houden van onderzoeksdata) is essentieel en zorgt voor het kostenefficiënt en betrouwbaar organiseren van de zorg voor onderzoeksdata voor verschillende wetenschapsdomeinen. In sterk toenemende mate worden de principes van FAIR data (Findable, Accessible, Interoperable, Re-usable) geadopteerd in Nederland en Europa als het gaat om goed research data management. De High-Level Expert Group European Open Science Cloud (EOSC) spreekt van de EOSC als een Internet van FAIR Data en Services. Een centraal doel van het EOSCpilot project is om het verschillende wetenschapsgebieden mogelijk te maken om door interoperabiliteit van data crossdisciplinair onderzoek te ondersteunen. De implementatie van de FAIR data principes in de diverse onderzoeksgebieden is een belangrijke basis om dit doel te bereiken. De doelstelling van dit project is de koppeling te maken tussen de FAIR data principes en de praktijk op het gebied van FAIR data, in nauwe samenwerking met gebruikers/communities door middel van geavanceerde use cases, om zo bij te dragen aan de implementatie van FAIR data principes, de ontwikkeling van de voor FAIR data benodigde infrastructuur en diensten, en het demonstreren van toegevoegde waarde hiervan voor onderzoek. Gebruik makend van onder andere resultaten van het LCRDM zullen een aantal geavanceerde use cases worden gedefinieerd om in de praktijk de FAIR data principes te implementeren en te demonstreren als good practices. Zo worden initiatieven op het gebied van FAIR data en resultaten van bijvoorbeeld het LCRDM gekoppeld aan de praktijk van de onderzoeker, en worden onderzoekers en onderzoekscommunities ondersteund met het implementeren van de FAIR data principes. Dit project betreft een nieuwe activiteit. In de initiële projectperiode zal daarom het activiteitenplan worden opgesteld en actief worden afgestemd met onder andere DANS, DTL, NLeSC, het LCRDM en met internationale activiteiten zoals het EOSCpilot project. Werkpakket Enabling Dynamic Services Verkenning van technologieën om de onderdelen van de e-infrastructuur zo optimaal mogelijk in te zetten en met elkaar te verbinden Het meerjarendoel is om de verschillende onderdelen van de e-infrastructuur zo optimaal mogelijk in te zetten en met elkaar te verbinden. Daarnaast moet gezorgd worden voor de technische integratie van separate onderdelen van de (federatieve) e-infrastructuur om zo dichter aan te sluiten bij de behoefte van de eindgebruiker. De technologie die hiervoor nodig is zal in kaart worden gebracht en worden (door)ontwikkeld. Daarnaast werken SURFsara en SURFnet nauw samen met het NLeSC aan technologieën die het mogelijk maken om beschikbare onderdelen van de e-infrastructuur gezamenlijk en op een dynamische manier in te zetten ten behoeve van applicaties. Focus in 2016 lag op het ontwikkelen van een aantal Proof of Concepts, die het voor gebruikers mogelijk maken om naast het gebruik van hun lokale infrastructuur (laptop/workstation) ook op een eenvoudige manier gebruik te kunnen maken van de nationale e-infrastructuur, waarbij de werkwijze zoveel mogelijk gelijk blijft. In 2017 zullen deze PoC s worden doorontwikkeld en uitgebreid, waarbij speciaal aandacht zal zijn voor authenticatie en autorisatie voor de onderliggende componenten via SURFconext. Er zal op dit punt samenwerking worden gezocht met programma 3 Trust & Identity. Controlling Document SURF 2017 Pagina 13

14 Daarnaast zal er een blueprint worden ontwikkeld hoe deze componenten dynamisch kunnen worden verbonden via het Open Programmeerbare Netwerk van SURFnet. Dit project borduurt voort op de ervaring die door SURFnet, SURFsara en het NLeSC is opgedaan met resp. dynamische lichtpaden, virtualisatie en estep (escience Technology Platform). Door het ontwikkelen van Proof of Concepts zullen de mogelijkheden van de geïntegreerde e-infrastructuur worden aangetoond en worden verbeterd. Werkpakket Enlighten your research Enlighten Your Research is een stimuleringsproject waarin het grensverleggend gebruik van e- infrastructuurdiensten voor onderzoek wordt gepromoot. Wetenschappers worden uitgenodigd een voorstel in te dienen om kans te maken op compute-, data- en netwerkdiensten en de ondersteuning om deze voorzieningen optimaal te gebruiken. Enlighten Your Research is een sterk merk geworden in de afgelopen tien jaar en is naast de vijfde nationale editie inmiddels ook uitgegroeid tot een internationale variant, waarvan de tweede editie bijna is afgerond. De aanpak heeft bewezen een waardevolle bron van succesvolle implementatieen ondersteuningsmodellen te zijn. Hierbij gaat het niet alleen om het gebruik van grensverleggende technologie, maar ook om grensverleggende toepassing binnen wetenschapsgebieden waar het gebruik van de door SURF aangeboden ICT-voorzieningen nog geen gemeengoed is. De uitdaging is dit concept onder het komende meerjarenplan te blijven vernieuwen. Er zijn veel meer onderzoekers die nuttig gebruik kunnen maken van onze diensten bij het samenwerken over de instellingsgrenzen heen. Binnen dit project worden activiteiten uitgevoerd om deze onderzoekers nuttig en breder gebruik te laten maken van onze diensten. Dit willen wij bereiken door binnen het project Enlighten Your Research met een selectie van deze onderzoekers (samenwerkings-)projecten op te starten, waarin zij ondersteuning en advies krijgen bij de adoptie/implementatie van (een selectie en/of combinatie) van onze diensten. Dit alles om de basis van onderzoekers die bij SURF betrokken zijn te vergroten. Waar EYR zich in de eerdere edities heeft gericht op de early adopters en het hierbij vaak lastig was om de vertaalslag te maken naar bredere adoptie onder onderzoekers, wordt dit keer ook ingezet op die projecten die een breder gebruik onder onderzoekers mogelijk maken. Vervolgens willen we deze selectie van onderzoekers inzetten bij het activeren (en motiveren) van de rest van de onderzoekers. Activiteiten op hoofdlijnen: Implementatie EYR-alliantie 2016 (2016) Uitvoeren van de activiteiten rond EYR6 (2017) Visievorming en voorbereiding van de EYR-activiteiten voor 2018 Werkpakket Project EOSCpilot Het European Open Science Cloud pilot project (afgekort EOSCpilot) is een H2020 gefund project dat zal starten voor een periode van 2 jaar. Hierna volgt een korte samenvatting van het project (in Engels), met citaten uit het projectvoorstel. SURFsara (en via de Joint Research Unit constructie ook partijen als SURFnet en Nikhef) is betrokken bij de werkpakketten Governance (leader Task 2.3 Preparatory work for business models to underpin EOSC sustainability) en Services (als werkpakketleider, en als task leader EOSC Service Portfolio). Controlling Document SURF 2017 Pagina 14

15 Objectives The EOSCpilot project will support the first phase in the development of the European Open Science Cloud (EOSC) as described in the recent EC Communication on European Cloud Initiatives. It will establish the governance framework for the EOSC and contribute to the development of European open science policy and best practice; It will develop a number of demonstrators functioning as high-profile pilots that integrate services and infrastructures to show interoperability and its benefits in a number of scientific domains; and It will engage with a broad range of stakeholders, crossing borders and communities, to build the trust and skills required for adoption of an open approach to scientific research1. These actions will build on and leverage already available resources and capabilities from research infrastructure and e-infrastructure organisations to maximise their use across the research community. The EOSCpilot project will address some of the key reasons why European research is not yet fully tapping into the potential of data. In particular, it will: reduce fragmentation between data infrastructures by working across scientific and economic domains, countries and governance models, and improve interoperability between data infrastructures by progressing and demonstrating how data and resources can be shared even when they are large and complex and in varied formats. In this way, the EOSCpilot project will improve the ability to preserve and reuse data resources and provide an important step towards building a dependable open innovation environment where data from publicly funded research is always open and there are clear incentives and rewards for the sharing of data and resources. The EOSCpilot project brings together a broad range of stakeholders including representation from Research Infrastructures, e-infrastructure services and e-infrastructure providers and will engage with related funders and policy makers all of which must work together to create an open innovation environment for research data, knowledge and services that will move the EOSC from a grand vision to practical reality. By working together across these stakeholder groups, the EOSCpilot project will deliver communal results in the following areas. Work Package Governance The main exploitable output of the Governance WP is a recommended federated EOSC governance framework. The main target groups are the very same stakeholders involved in the first steps towards the realisation of the EOSC through this project - research communities, research institutions, research infrastructures including e-infrastructures, and research funding bodies. The expected impact of the EOSC governance framework is to overcome fragmentation and to balance the influence of these various stakeholders, for them to jointly decide on strategic directions, funding and long-term sustainability for the EOSC. The governance framework will be disseminated in a public report where the blueprint of European Open Science Cloud is described. Work Package Services The EOSCpilot will develop an EOSC service portfolio and service portfolio roadmap that the EOSC and its partners will exploit and disseminate, promoting the EOSC services to the research community at large. Exploitation with research communities means promoting the services beyond the communities engaged in the science demonstrators, for service adoption and reuse. The EOSC Controlling Document SURF 2017 Pagina 15

16 service portfolio, as well as the development and dissemination of clear rules of engagement will seek the interest of potential service providers that can bring capabilities to the EOSC. Deliverables Werkpakket Advanced Use cases FAIR data Q1-Q2: project activiteitenplan (document) Q4: report advanced use cases FAIR data implementatie, good practices en aanbevelingen (document) Werkpakket Enabling Dynamic Services Document: Architectuurdocument programmeerbaar netwerk Een architectuur document dat beschrijft hoe de e-infrastructuur componenten bij SURFsara, op een dynamische manier gekoppeld kunnen worden aan het open en programmeerbare netwerk van SURFnet. PoC: Drie doorontwikkelde PoCs De PoC s uit 2016 zullen worden doorontwikkeld en op elkaar afgestemd zodat deze op een geïntegreerde wijze gedemonstreerd kunnen worden. Om dit mogelijk te maken zal onder andere gekeken worden hoe de authenticatie/autorisatie voor de verschillende onderliggende platformen (zoals de op Swift gebaseerde object store) via SURFconext kan verlopen. Demonstratie: Het geven van 2 demonstraties van de PoC s of presentaties op publieke evenementen. De resultaten van het EDS project zullen worden gepresenteerd en/of gedemonstreerd tijdens bijeenkomsten en/of conferenties Event: workshop EDS De concepten en PoC s die in EDS zijn ontwikkeld zullen aan geëngageerde gebruikers en hun ICTondersteuners worden gepresenteerd Werkpakket Enlighten your research Deliverable : (Q1-Q4) Use Cases en Show cases genereren tbv onderzoekers (event) Deliverable : (Q1-Q4) Uitvoeren van projecten met de selectie van onderzoekers (pilots/proof of concepts) Deliverable : (Q2-Q4) Activerende activiteiten door de selectie van onderzoekers (event) In samenwerking met project Support4Research en instellings-research support offices; organiseren van inloopdagen bij 1-2 instellingen, waarbij gesprekken gevoerd worden met onderzoekers, waaruit EYR projecten kunnen worden geworven. Controlling Document SURF 2017 Pagina 16

17 Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Project: Advanced user pilots Open Science ( ) ID Deliverable Type deliverable Planning D A FAIR data - project activiteitenplan document (incl report) Q1-Q2 D B FAIR data - report advanced use cases FAIR data implementatie, good practices en aanbevelingen document (incl report) Q4 D A EDS - architectuurdocument programmeerbaar netwerk document (incl report) Q2 D B EDS - 3 Proof of Concepts PoC (Proof of Concept) Q4 D C EDS - 2 demonstraties/presentaties demonstration Q2, Q4 D D EDS - workshop event (incl workshop) Q4 D A EYR - Use Cases en Show cases genereren tbv onderzoekers Event Q1-Q4 D B EYR - Uitvoeren van projecten met de selectie van onderzoekers Pilots/Proof of Concepts Q1-Q4 D C EYR - Activerende activiteiten door de selectie van onderzoekers Event Q2-Q4 Tabel: Samenvatting van de deliverables Risico s project ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) FAIR data - diversiteit aan visies R A over FAIR implementatie in veld behandelen selectie maken of meer-sporenprojectleider R A EDS - Niet behandelen Menskracht beschikbaar PM voldoendebeschikbaarheid van stellen of technologiekeuze menskracht met expertise op de PoC aanpassen juiste gebieden R B EDS - Geen of niet voldoende behandelen escalatie naar PM medewerking van lijnmanagement dienstverantwoordelijken R C EDS - Niet voldoende aanvaarden PL opportunities voor presentaties, of presentaties niet geaccepteerd R A Geen of onvoldoende dekking behandelen Flexibiliteit inbouwen in ProjM jaaroverschrijdende voorwaarden project verplichtingen EYR toekenning Eventueel lichtgewicht presentatie of presentatie op eigen t R B Te weinig onderzoekers behandelen Actief onderzoekers ProjM geinteresseerd om projecten te benaderen voor pilot starten projecten (samen met de instellingen) R C Onderzoekers kunnen of willen behandelen Vooraf goede afspraken ProjM niet meewerken aan activerende maken over verwachtingen en activiteiten verplichtingen en rekening houden met agenda s ivm R D Beslissingsbevoegdheid voor behandelen Optie 1: eerder l i in het jaar ProjM activiteiten EYR-Global liggen beginnen met activerende buiten volledige controle Project activiteiten, optie 2: in de EYR (namelijk internationaal bij jaarplanning rekening houden g R E ti ) t h t i d management niveau insteken, Beschikbaarheid en bereidheid zodat de lokale research lokale research support/ondersteunders ICT/supportafdeling om EYR commitment krijgen van hun projecten te ondersteunen Overdragen management ProjM en MT Tabel: Risicomanagement 3.3. Project 3: Support4research In 2017 zal Support4research de succesvolle activiteiten rond community building bij de onderzoeksondersteuners voortzetten en uitbouwen. Ook zal er in 2017 gewerkt worden aan het laten landen van de S4R activiteiten in de staande organisatie zodat ook na de MJP periode de contacten behouden blijven en de evenementen worden voortgezet. De lijn die de afgelopen twee jaar is ingezet, het zo dicht mogelijk laten landen van ondersteuning van en kennis over de nationale e-infrastructuur, zal worden gecontinueerd. Verder richten wij ons op, voor SURF, nieuwe onderzoekscommunities. Via het organiseren van en bijdragen aan evenementen zal S4R de kennis over de nationale infrastructuur vergroten. Controlling Document SURF 2017 Pagina 17

18 Deliverables D Kennisopbouw en overzicht stand van zaken research support in Nederland Om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in het onderzoeksondersteuningslandschap zal er in 2017 een update komen van het rapport Stand van zaken researchsupport in Nederland. Hierbij wordt samen met de instellingen gewerkt aan kennisvergaring over researchsupportmodellen in zowel binnen- als buitenland. D Uitdragen cursusprogramma Inmiddels heeft S4R het cursusaanbod in kaart gebracht. Met deze deliverable dragen wij dit cursusprogramma verder uit, o.a. in de vorm van Research Bootcamps die al meerdere keren zijn georganiseerd. We bouwen hier verder op het eerdere succes en gaan actief op zoek naar partners waarmee wij deze events verder kunnen uitbouwen. D Verbetering SURF's interne supportmodel door middel van bewegwijzering en kennisopbouw Op dit moment is het interne research supportmodel van SURF, over de grenzen van de werkmaatschappijen heen, nog niet helder en expliciet. Wij brengen daarom de supportflow in kaart en proberen die te verbeteren. Voor goede ondersteuning aan onderzoekers, moeten de research supportmodellen van een instelling en die van SURF namelijk goed op elkaar afgestemd zijn. D Bewegwijzering dienstverlening met instellingen Hier zal er, samen met de instellingen, worden gewerkt aan het laagdrempelig aanbieden van de SURF diensten. Activiteiten zullen o.a. zijn: integreren van het SURF dienstenportfolio in de websites van de instellingen en Q&A sessies over de SURF dienstverlening. D Documenteren S4R processen en stakeholders Aan het eind van de meerjarenplanperiode zullen de S4R activiteiten moeten landen bij de staande SURF organisatie. Om dat in goede banen te leiden zullen de activiteiten, werkwijze en stakeholders door S4R in kaart worden gebracht. Deze documentatie kan vervolgens in 2018 worden nagelopen en daarna worden overgedragen aan de staande organisatie. Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Project: Support4 Research ( ) ID Deliverable Type deliverable Planning Kennisopbouw en overzicht stand van zaken research support in D Nederland document (incl report) Q4 D Uitdragen cursusprogramma event (incl workshop) Q2 & 4 Verbetering SURF's interne supportmodel door middel van D bewegwijzering en kennisopbouw document (incl report) Q4 D Bewegwijzering dienstverlening met instellingen pilot Q1-4 D Documenteren S4R processen en stakeholders document (incl report) Q1-4 Tabel: Samenvatting van de deliverables Risico s project Project: Support4 Research ( ) ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) Ontbreken recent dienstportfolio R SURF overdragen Dienstportfolio laten maken PM R Ontbreken mankracht behandelen Activiteiten afstoten PM R Ontbreken trainingen aanvaarden Terugschroeven trainingen PM Tabel: Risicomanagement 3.4. Project 4: Toegang, besturing en financiering van de e-infrastructuur voor Controlling Document SURF 2017 Pagina 18

19 onderzoek Onderzoekers maken gebruik van een hoogwaardige e-infrastructuur. In Nederland zijn met onder andere de subsidieprogramma s Nationale Computersystemen van NWO en de e- infrastructuur faciliteiten van SURF, op nationaal niveau verschillende voorzieningen beschikbaar. De financiering wordt door centrale middelen vanuit rijksoverheid via NWO, hoger onderwijsinstellingen en SURF opgebracht. Met de inkoop, operatie en toegang op nationaal niveau worden belangrijke schaalvoordelen gerealiseerd. Zo wordt dienstverlening toegankelijk die voor individuele onderzoeksgroepen en instellingen nooit bereikbaar zou zijn. Ook ontstaat hiermee ook de vruchtbare bodem van faciliteiten en expertise waarop onderzoeksgroepen en -instituten specifieke toepassingen kunnen voortbouwen. De vraag naar capaciteit en expertise rondom reken-, data, en netwerkfaciliteiten neemt over de hele linie toe. Tegelijkertijd blijven de beschikbare budgetten om de benodigde capaciteitsgroei te realiseren achter. Daarnaast ontwikkelt zich vanuit datamanagement en stewardship een andere vraag naar blijvende voorzieningen voor het duurzaam behoud van onderzoeksdata. De afwegingen voor het duurzaam beschikbaar houden van onderzoeksresultaten van afgerond onderzoek zijn door de cumulatief stijgende behoefte, de langjarige component en externe effecten anders dan de kortlopende toekenningen voor rekenen dataprocessing van lopend onderzoek. Zowel de algemeen stijgende vraag als de cumulatieve, langjarige impact van onderzoeksdata daarbinnen maakt de zoektocht naar een doelmatige inzet van de beschikbare middelen pregnanter. In de internationale context is onder de noemer European Open Science Cloud een beweging van geïntegreerde besturing, gebruikerssturing en een herziene verhouding tussen publiek en privaat aanbod van onderzoeksvoorzieningen ontstaan. De Europese ambities bouwen daarbij op de draagkracht die door het fundament van voorzieningen in de gezamenlijke lidstaten wordt geboden. Er is daarmee een directe en wederzijdse afhankelijkheid tussen de nationale en supranationale beleidsontwikkelingen. Het belang van een goede nationale basis e-infrastructuur neemt dus toe. Maar er worden ook nieuwe eisen gesteld aan de wijze waarop de nationale e-infrastructuur zich ontwikkelt en beschikbare financiering wordt verdeeld. De aansluiting bij de actuele en toekomstige wetenschappelijke behoefte, alsmede transparantie en verantwoording over de besteding van de beperkt beschikbare publieke middelen, zijn hierbij van vitaal belang om het draagvlak voor deze basisvoorziening te behouden. De vraagstukken toegang, besturing en financiering van de nationale e-infrastructuur zijn zo onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het is cruciaal dat de balans tussen de belangen van onderzoekers, financiers en dienstverleners geborgd is. Bij de bundeling van de innovatieactiviteiten van SURF rondom onderzoek in het Open Science programma, is daarom tevens gekozen om de activiteiten van de projecten Access4Research en Modellen voor Duurzame Opslag te integreren in dit project. Deze integratie gaat verder dan een administratieve wikkel om lopende activiteiten en komt voort uit het besef dat de noodzakelijke oplossingen alleen gerealiseerd kunnen worden als de onderliggende vraagstukken en belangen en belangen met elkaar in overeenstemming worden gebracht. Het hoofddoel van dit project luidt: Onderzoekers hebben blijvend toegang tot een hoogwaardige e- infrastructuur voor onderzoek. Deliverables In de drie resultaatgebieden toegang, besturing en financiering zal het project in 2017 de volgende kernresultaten opleveren: 1. Criteria en voorwaarden voor gesubsidieerde dienstverlening (document) 2. Roadmap nationale e-infrastructuur voorzieningen (document) 3. Businessmodellen voor FAIR data (document) Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Controlling Document SURF 2017 Pagina 19

20 Project: Toegang, besturing en financiering van de e-infrastructuur voor onderzoek ( ) ID Deliverable Type deliverable Planning Criteria en voorwaarden voor gesubsidieerde dienstverlening document (incl report) 2017Q Roadmap nationale e-infrastructuur document (incl report) 2017Q Businessmodellen voor FAIR data document (incl report) 2017Q4 Tabel: Samenvatting van de deliverables Risico s project ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) R Geen bereidheid gesprek tussen actoren behandelen Open proces, bescherming kernwaarden Project manage R Geen concensus over oplossingsrichting behandelen juiste argumenten, communicatie, Project manage R Onvoldoende veranderkracht behandelen juist actoren aan tafel, voldoende releantie proces Project manage R Inhoud verlamt proces behandelen focus op quick wins, scoping, compartimentalisering Project manage R Ingehaald door realiteit behandelen zichtbaarheid proces, voldoende gewicht, aansluiting bij ontwikkelingen Project manage Tabel: Risicomanagement Controlling Document SURF 2017 Pagina 20

21 3.5. Project 5: Training en expertisecentrum Het hoofddoel van project 5 is de bundeling en beschikbaarstelling van expertise op het gebied van HPC en Big Data door middel van trainingen, master classes en andere vormen van kennisdisseminatie. Door innovaties en high-end dienstverlening op het gebied van HPC, Big Data, Cloud en visualisatie is bij SURFsara continu actuele kennis aanwezig van zowel technologieën, ICT architecturen, functionaliteiten, als ook van geavanceerde gebruik, toepassingen, processen, organisatie en business. Door partnerships met zowel peers van SURFsara in Europa en de rest van de wereld, alsook met technology providers, advanced users en andere stakeholders, is een breed en waardevol kennisnetwerk opgebouwd. Deze bundeling van vaak schaarse kennis en expertise is van belang en waarde voor SURF instellingen, overheden en bedrijfsleven, zowel op het gebied van onderzoek (inzet en gebruik van HPC en Big Data technologieën) als onderwijs (opleiden van studenten met up-to-date curricula). Project Doelen Kennisdisseminatie op het gebied van HPC en Big Data; Bijdragen aan curricula van bij SURF aangesloten instellingen. Deliverables De eerste stap binnen het HPC Big Data en Expertisecentrum is het afronden van het projectplan en de inrichting van de stuurgroep. Voor 2017 is het nodig om de eigen, bestaande cursussen in te roosteren. De bestaande cursussen zijn op dit moment in beheer van de cursusleiders. Voor het cursusmateriaal zal een verzamelplek worden opgezet waardoor er een helderder overzicht ontstaat van de cursussen en ze makkelijker beheerd kunnen worden. De bestaande cursussen kunnen dan makkelijker op elkaar afgestemd worden. Recentelijk heeft de UvA interesse getoond in de opzet van een HPC MOOC, a Massive Open Online Course. De opzet van zo'n MOOC is dusdanig groot dat een plan opgesteld dient te worden. De afgelopen jaren zijn er ad hoc cursussen gegeven. Sommige zijn betaald, sommige zijn gratis, weer andere worden per uur afgerekend. In overleg met valorisatie zal een uniforme, transparante tariefstelling worden opgesteld. Tot slot is het de bedoeling om een cursusloket in te richten. Dit zal in de vorm van een website zijn waarop een overzicht en de inroostering van de cursussen te vinden zal zijn. In een later stadium moet het ook mogelijk worden om de bij SURFsara in house georganiseerde cursussen online te betalen. Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: ID Deliverable Type deliverable Planning D A Projectplan document (incl report) Q D B Inrichting stuurgroep event (incl workshop) Q D C Rooster eigen cursussen document (incl report) Q D D Plan voor MOOC document (incl report) Q D E Inrichting verzamelplek service Q D F Afstemming bestaande cursussen prototype Q D G Prijsafspraken (Valorisatie) document (incl report) Q D H Inrichting cursusloket service Q D I Betalingsmogelijkheid service Q Tabel: Samenvatting van de deliverables Controlling Document SURF 2017 Pagina 21

22 Risico s project Project: Training en expertisecentrum ( ) ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) R A Beschikbaarheid van mensen behandelen Afstemmen inroostering JE R B Kennis eenmalig weggeven behandelen Copyrights, demo's, embedding JE R C Te weinig afnemers behandelen Goed reclame, zichtbaarheid JE R D Competitie behandelen Goede afstemming JE Tabel: Risicomanagement 3.6. Project 6: Private Sector Programma voor onderzoek Het gebruik van High Performance Computing (HPC) en High Performance Data Analytics (HPDA) technologieën in het Nederlands bedrijfsleven is van vitaal belang om de Nederlandse economie op de internationale markt competitiever te maken en te houden. Modelvorming en simulatie die gebruikmaken van krachtige supercomputers en grootschalige dataverwerking en data analytics die gebruikmaken van HPC en HPDA cloud-infrastructuren zijn onontbeerlijk voor competitief onderzoek en productontwikkeling in alle Nederlandse Topsectoren, waardoor zij nieuwe en betere producten kunnen ontwikkelen en die sneller naar de markt kunnen brengen. De overdracht van technologie van de wetenschap naar het bedrijfsleven is op dit gebied erg belangrijk voor de kenniseconomie in Nederland. SURFsara richt zich binnen het Private Sector Programma uitvoering op samenwerking met industrie en MKB. Samen met de experts van SURFsara verkrijgen bedrijven nieuwe technologieën en inzichten en worden bedrijven ondersteund bij de vele computationele uitdagingen bij het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Doelen Promotie en bieden van laagdrempelige toegang tot expertise, diensten en infrastructuur aan het Nederlandse bedrijfsleven, voor onder meer a. ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die veel rekenkracht vergen; b. ondersteuning bij specifieke HPC, Data Analytics en Cloud services vraagstukken; c. het wegnemen van belemmeringen op het vlak van Rekenkracht en/of Dataopslag; Overdracht van ICT kennis en technologie aan bedrijven; Stimuleren van publiek-private samenwerking. Aanpak en werkwijze Stimulering Industrie & MKB: Inzicht in de mogelijkheden van e-infrastructuur Het informeren van de mogelijkheden en de voordelen van het gebruik van de e-infrastructuur voor het bedrijf of de sector. Dit gebeurt via workshops, deelnemen aan evenementen (aanwezigheid op beurzen, conferenties, bijeenkomsten), informatieverstrekking (website, folders) en het geven van presentaties bij evenementen waar veel relevante (MKB) bedrijven bij aanwezig zijn. Onderdeel hiervan is het in stand houden en verder uitbouwen van de HPC en Big Data communities en het opzoeken van (publiek-private) samenwerkingsverbanden; Stimulering Industrie & MKB: Kennisoverdracht Het geven van trainingen en workshops voor het overdragen van kennis aan het bedrijfsleven. Stimulering Industrie & MKB: Ontwikkelen nieuwe producten en diensten Bedrijven kunnen gebruik maken van de infrastructuur van SURFsara om uitdagingen aan te pakken opgeworpen vanuit onderzoeks- en ontwerpprocessen. Dit gebruik leunt volledig op de expertise van SURFsara op het vlak van High Performance Computing, Data Analytics en dataopslag. De combinatie van rekenkracht en expertise helpt bedrijven bij het oplossen van Controlling Document SURF 2017 Pagina 22

23 uitdagingen en het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Dit kan door middel van de volgende fases: Fase 1: Oriëntatie (kosteloos): Inzicht verkrijgen in de mogelijkheden van innovatieve ICT oplossingen en de stappen die nodig zijn om naar een duurzame bedrijfsoplossing te komen. Geïnteresseerde bedrijven kunnen een oriëntatie-aanvraag indienen, waarbij ze na toetsing toegang verleend wordt tot een beperkte hoeveelheid expertiseondersteuning en een beperkte hoeveelheid rekencapaciteit op de SURFsara systemen van de SURFsara adviseurs; Fase 2 (betaald): Onderzoeksproject. Uitwerken, ontwikkelen en optimaliseren van nieuwe producten en diensten van bedrijven die veel rekenkracht en data processing vergen; Fase 3 (betaald): Productie-implementatie. Ondersteuning bij het omzetten van een toepassing naar productie en de overdracht van kennis en technologie die is opgedaan in een onderzoeksproject. Gebruik van HPC kan een vaste plaats krijgen in het bedrijf. Deliverables Ieder kwartaal wordt een rapportage opgesteld dat bestaat uit drie onderdelen: i) inzicht, ii) kennisoverdracht en iii) dienstverlening. Het onderdeel inzicht bestaat uit een overzicht van de workshops, presentaties en evenementen (beurzen, conferenties, etc.) voor (onder meer) bedrijven die zijn gegeven of waaraan is deelgenomen. Dit is inclusief het aantal bedrijven dat hiermee is bereikt; aantal deelnemers aan de workshop, aantal bedrijven gesproken op een evenement, etc. Eventuele nieuwe publiek-privatesamenwerkingsverbanden worden meegenomen in het onderdeel inzicht. Het onderdeel kennisoverdracht bestaat uit een overzicht van de gegeven trainingen en workshops, zowel aan bedrijven als ook aan studenten en PhD's. Dit is inclusief het aantal deelnemers en hun functie en rol binnen het bedrijf, of hun studie/vakgebied. Het onderdeel dienstverlening bestaat uit een overzicht van de verleende dienstverlening aan bedrijven. Dit is onderverdeel in drie fases: oriëntatie, onderzoeksproject en productieimplementatie. Dit is inclusief de naam van het bedrijf, het type bedrijf (zzp, mkb, midcap of multinational), de sector waarin het opereert, de eventuele (geschatte) investering in uren en infra vanuit SURF en de cofinanciering of betaling vanuit het bedrijf. Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Project: Private Sector Programma voor onderzoek ( ) ID Deliverable Type deliverable Planning D A Rapportage inzicht, kennisoverdracht en dienstverlening document (incl report) Q1 D B Rapportage kennisoverdracht workshops en trainingen document (incl report) Q2 D C Rapportage dienstverlening expertise en infrastructuur document (incl report) Q3 D D Rapportage deelname evenementen en bijeenkomsten document (incl report) Q4 Tabel: Samenvatting van de deliverables Risico s project Project: Private Sector Programma voor onderzoek ( ) ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Type Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) R A Ontbreken mankracht behandelen Activiteiten verminderen PM R B Inperking vrijheden dienstverlening bedrijfsleven behandelen Focus verleggen, activiteiten verminderen PM Tabel: Risicomanagement 3.7. Project 7: Onderzoeksinformatie en Identifiers Ten behoeve van een uniforme en adequate bestuurlijke informatievoorziening op het gebied van Controlling Document SURF 2017 Pagina 23

24 onderzoek is het essentieel dat een ieder zo veel mogelijk op eenzelfde wijze onderzoeksinformatie (informatie over onderzoek) vastlegt. Het project Onderzoeksinformatie en identifiers heeft als doel deze uniformering te bevorderen. Het project wordt langs de volgende lijnen uitgevoerd; Faciliteren van kennisdeling en kennisbundeling Faciliteren van bestuurlijke afstemming om de brug te kunnen slaan tussen beleid en ICT Stimuleren van ontwikkeling en standaardisering in de onderzoeksinformatie infrastructuur Binnen alle bovenstaande lijnen zal worden samengewerkt met UKB, NWO/ZonMw, KNAW-DANS, de VSNU en steeds vaker ook binnen het HBO (SHB, VH en Regieorgaan SIA). Werkpakket 1: Faciliteren van kennisdeling en kennisbundeling De Special Interest Group (SIG) Research Information speelt een belangrijke rol in deze kennisdeling. Zo worden tweejaarlijkse bijeenkomsten georganiseerd voor CRIS beheerders en repositorymanagers waarin relevante presentaties en discussies worden gefaciliteerd. Daarnaast worden SURFacademy bijeenkomsten ingezet om verdieping op specifieke onderwerpen te kunnen bereiken. Via de Europese organisatie eurocris wordt de internationale ontwikkeling op het gebied van onderzoeksinformatieregistratie en onderzoeksinformatieuitwisseling gemonitord en afgestemd. Werkpakket 2: Faciliteren van Bestuurlijke afstemming om de brug te slaan tussen beleid en ICT De wens voor het uniform registeren van onderzoeksinformatie komt voort uit de behoefte aan adequate bestuurlijke informatievoorziening. Denk daarbij aan informatievoorziening voor diverse evaluaties (o.a. KUOZ, SEP, Open Access monitoring, portfolioanalyse). Om de brug tussen deze evaluaties en de vragen die deze stellen aan de informatie infrastructuur te kunnen slaan, wordt afgestemd middels een strategische werkgroep met vertegenwoordiging van KNAW, NWO en VSNU. Eerst zal worden gewerkt aan het in kaart brengen van de ambities van de betrokken partijen en de huidige concrete knelpunten in de infrastructuur. Eerste stap daarin is het opstellen van een architectuurplaat van het huidige nationale onderzoeksinformatie infrastructuur en de mogelijke hiaten die er bestaan die efficiënte informatie-uitwisseling bemoeilijken. Vervolgens worden op basis van een roadmap deze knelpunten opgepakt. Werkpakket 3: Stimuleren van ontwikkeling en standaardisering in de onderzoeksinformatie infrastructuur Uitwisseling In 2016 is een project gestart dat via een Proof of Concept het gebruik van een internationaal datamodel (CERIF) zal testen ten behoeve van informatie uitwisseling tussen verschillende informatiesystemen. Denk hierbij aan de lokale CRISsen en de onderzoek subsidiemonitoringssystemen van NWO en het landelijke portal Narcis.nl. Werkpakket 4: Identifiers Identifiers Een essentieel onderdeel van de onderzoeksinformatie infrastructuur zijn (persistente) Identifiers. Zonder unieke en duurzame auteursidentifiers is het bijvoorbeeld niet mogelijk om eenduidig (en instellingsoverstijgend) onderzoeksresultaten te kunnen koppelen aan personen. Nederland heeft lang een voorlopers rol gehad op dit gebied in de vorm van de nationale auteursidentifier de DAI. De DAI is echter geen internationale oplossing, en onderzoek is uiteraard wel een internationale aangelegenheid. Naar aanleiding van een eerder binnen het programma opgeleverde Notitie 1 over 1 Controlling Document SURF 2017 Pagina 24

25 de toekomst van auteursidentifiers is in een werkgroep met verschillende instellingen gewerkt aan de mogelijkheden van de internationale identifier ORCID. Momenteel loopt een pilot met vijf instellingen die via een consortium licentie via SURFmarket, de internationale identifier gaan gebruiken. In 2017 loopt de pilot licentie af en wordt op basis van de bevindingen in de pilot een advies geschreven wat de beste vorm is voor een ORCID licentie (nationaal of individueel, premium, basic, of geen licentie). Indien de instellingen gebruik willen blijven maken van de dienst die ORCID biedt zal SURFmarket als consortium de dienst indien gewenst in het portfolio opnemen. Identifiers zijn daarbij niet alleen voor personen van groot belang. Een goede bestuurlijke informatievoorziening over onderzoek voorziet namelijk ook in inzicht in de productie van onderzoek op instellings- of faculteitsniveau. Daarnaast is het voor subsidieverstrekkers uiteraard interessant te weten welke onderzoeksresultaten mogelijk zijn gemaakt per subsidiestroom/subsidieproject. Voor instellingen, faculteiten en subsidieprojecten is momenteel nog geen persistente identifier in gebruik. In 2017 zal derhalve worden onderzocht welke oplossingen hiervoor bestaan en welke voor de Nederlandse situatie aan te bevelen zijn. Deliverables Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Project: Onderzoeksinformatie en Identifiers ( ) ID Deliverable Type deliverable Planning D A Ondersteunen SIG research information service Q Q D B RIO bijeenkomsten event (incl workshop) Q2, Q D C Internationale afstemming middels eurocris lidmaatschap contract Q Q D D SURFacademies op het gebied van Onderzoeksinformatie ism SIG research information en/of SIG research Support event (incl workshop) Q2 2017, Q D A Strategisch Overleg Onderzoeksinformatie (maandelijks) (KNAW, NWO, VSNU, SURF) event (incl workshop) Q Q D B Architectuur Onderzoeksinformatieketen document (incl report) Q D C Juridisch raamwerk uitwisseling onderzoeksinformatie document (incl report) Q D D Roadmap Onderzoeksinformatie document (incl report) Q D A Proof of Concept Uitwisselen van Onderzoeksinformatie PoC (Proof of Concept) Q D A ORCID pilots bij instellingen pilot Q1- Q D B Advies ORCID implementatie in de Nederlandse research infrastructuur document (incl report) Q D C Licentie tussen SURFmarket en ORCID en tussen SURFmarket en instellingen contract Q D D Overdracht Dienst ORCID naar Business service Q D E Inventarisatie benodigde Identifiers for Research document (incl report) Q Q Tabel: Samenvatting van de deliverables Controlling Document SURF 2017 Pagina 25

26 Risico s project Project: Onderzoeksinformatie en Identifiers ( ) ID Risico omschrijving Kans Impact Prio Respons Maatregel Wie Opmerking (K*I) / 2,5 (1-5) (1-5) (1-10) R A Belang van uitwisseling behandelen In de business case wordt nu Projectmanager onderzoeksinformatie wordt onvoldoende gevoeld door instellingen. R A Geen besluitvorming op het gebied van onderzoeksinformatie behandelen Strategisch overleg gestart tussen VSNU, KNAW, NWO en SURF. Ruimte om meer nationale coördinatie en Betrokken stakeholders (SURFmarket, NWO, KNAW, VSNU) samenwerking in 2017 te organiseren via SURF en besluitvorming en bestuurlijke borging te faciliteren via het strategisch overleg. R A Commerciële partijen hebben blokkade macht voor efficiënte uitwisseling van onderzoeksinformatie behandelen Nationale behoeften bundelen voor een sterker geluid. Waar nodig en mogelijk ook internationaal druk zetten op Projectmanager i.s.m. Community Research Information leveranciers. R A ORCID en ISNI werken behandelen Afstemming tussen ISNI traject Projectmanager onvoldoende samen voor een optimale integratie van beide identifiers in de Nederlandse (Koninklijke Bibliotheek en OCLC) en ORCID project (SURF en ORCID). Onderzoeksinformatie infrastructuur. R B Toegenomen strikte naleving van behandelen Standard Contractual Clauses Juridische expertise, Toetsen aan het Juridische privacy voorwaarden (Privacy Shield) maakt het (automatisch) aanmaken en uitwisselen van Identifiers problematisch. aan ORCID voorleggen. Toezien op naleving Privacy voorwaarden. projectmanager Normenkader van (i.i.g.) ORCID is reeds gebeurd ihkv de aansluitovereenkomst. Echter ook in het vervolg is het nodig de workflows voor aanmaken en uitwisselen van identifiers te toetsen bij interne Juridische expertise. R C Verschillende snelheden van implementatie houden koplopers op behandelen Constructie met ORCID over een 'instapmodel' dat voortgang bespoedigt en toch kosten efficiënt is. Projectmanager Tabel: Risicomanagement meer aandacht geschonken aan 'what's in it for de instelling' (verminderen administratieve last onderzoekers). Instellingen zijn bezig met implementatie van een lokaal CRIS (Current Research Information System) en lokaal minder geïnteresseerd in nationale uitwisseling. Echter deze zal uiteindelijk wel worden gevraagd ten behoeve van verantwoording aan nationale organisaties. Uitwisselen vereist standaardisatie. Standaardisatie vereist aanpassingen in huidige commerciële systemen waar onderzoeksinformatie in wordt opgeslagen. Het beïnvloeden van de ontwikkelagenda van deze leveranciers is lastig gebleken Project 8: (Inter)nationale samenwerking Open Science Om innovatie in het programma optimaal te kunnen afstemmen met beleidsontwikkelingen bij de hogeronderwijsinstellingen, (inter)nationale beleidsontwikkeling en de markt zal SURF als een linking pin fungeren tussen de nationale en internationale partijen op het gebied van Open Science. Werkpakket 1: Nationaal Op nationaal gebied wordt deelgenomen aan de Taskforce Open Access (inmiddels hernoemd tot de Task force Open Science) die wordt voorgezeten door het ministerie van OCW. Aan deze taskforce nemen naast SURF en OCW, verder in ieder geval VSNU, UKB, EZ, NWO, de KB en DANS-KNAW deel. Nederland fungeerde als voorzitter van de Europese Unie in de eerste helft van Nederland heeft daarbij Open Science als speerpunt benoemd en de Taskforce heeft een significante bijdrage geleverd aan de Amsterdam Open Science Conference in april en de actie agenda die hier uit voort is gekomen2. Voorts is ook binnen het HBO met de Vereniging Hogescholen, de SHB en regie orgaan SIA contact onderhouden en wordt aangesloten op de activiteiten van HBO kennisinfrastructuur3 die voor het HBO Open Access publiceren reeds ondersteund (via het aanbieden van repositories en de HBO kennisbank als een dienst aan de instellingen), zie bijvoorbeeld het SURFacademy seminar over Controlling Document SURF 2017 Pagina 26

27 Open Access op 27 september Internationaal Open Science is bovendien een wereldwijde ontwikkeling. In Europees verband gebeurt dat sinds kort ook voor een belangrijk deel via de European Open Science Cloud, waarin de toegang, organisatie en ontwikkeling van de e-infrastructuur centraal staan. Samenwerking en afstemming zijn hierbij essentieel. Ook op het gebied van Open Access publiceren zijn we niet geholpen wanneer de rest van de wereld (gratis) toegang krijgt tot door Nederland gefinancierde Open Access content, maar de Nederlandse wetenschap tegelijkertijd nog altijd dient te betalen voor toegang tot content die is geproduceerd in andere landen. Werkpakket 2: OpenAIRE OpenAIRE wordt gezien als de Europese infrastructuur voor Open Access publicaties. Binnen het programma Horizon 2020 wordt, binnen het project OpenAIRE2020, de eerder gerealiseerde infrastructuur verder uitgebouwd en geïmplementeerd. Het gehele OpenAIRE2020 project heeft een looptijd van 42 maanden en bestrijkt daarmee de jaren De activiteiten en deliverables staan uitgebreid beschreven in het voorstel zoals dat is goedgekeurd door de Europese Commissie. Voor Nederland is het van belang aan te sluiten op deze infrastructuur zodat ook Nederlandse onderzoeksoutput vindbaar is via die infrastructuur. Binnen Nederland zijn twee consortia aangesloten op OpenAIRE, een eerste gecoördineerd door de TU Delft en KNAW-DANS en een tweede gecoördineerd door SURFmarket. Uiteraard wordt door deze partijen regelmatig afgestemd over de voortgang. Hoewel OpenAIRE nog ten minste tot medio 2018 doorloopt, lopen de activiteiten binnen de door SURF gecoördineerde werkpakketten eind 2017 al af. Naast bij de highlights genoemde activiteiten zal nog een eindrapport worden geschreven over de resultaten van de (Gold) Open Access pilot die dan 2,5 jaar heeft gelopen. Werkpakket 3: Knowledge Exchange Een samenwerkingsverband dat zich bij uitstek leent voor afstemming en samenwerking rondom Open Science is Knowledge Exchange. Dit initiatief heeft zich inmiddels bewezen als een flexibel platform waarin door partners uit vijf landen (naast SURF zijn dat Jisc uit het VK, CSC uit Finland, Deff uit Denemarken en DFG uit Duitsland) snel zaken kunnen worden geagendeerd op Europees niveau. SURF participeert middels een samenwerkingsbijdrage en personele bezetting in de Knowledge Exchange Stuurgroep, in een coördinerende groep en in expertgroepen rondom Open Access en Research Data. In de expertgroepen nemen naast medewerkers van SURF ook medewerkers vanuit de hogeronderwijsinstellingen deel. Het lidmaatschap van SURF in Knowledge Exchange is tot en met 2018 bekrachtigd. In 2017 zal ook CNRS namens Frankrijk dit samenwerkingsverband komen versterken. Vanwege de flexibiliteit van Knowledge Exchange die gerelateerd is aan het feit dat je met een klein team aan landen samenwerkt, ligt verdere uitbreiding in partners niet voor de hand. Knowledge Exchange zal in de komende twee jaar de focus houden op Open Scholarship. De activiteiten die (naast die rondom Open Access en Research Data) de komende tijd zullen worden opgepakt bevinden zich binnen de thema s the economy of open science en incentives for and evaluation of Open Science. Controlling Document SURF 2017 Pagina 27

28 De ontwikkelingen in Noord Amerika zijn eveneens van belang om te monitoren. Een lidmaatschap van CNI (Coalition of Networked Information) voorziet in deze behoefte. Deliverables Hoewel OpenAIRE nog ten minste tot medio 2018 doorloopt, lopen de activiteiten binnen de door SURF gecoördineerde werkpakketten eind 2017 al af. Naast bij de highlights genoemde activiteiten zal nog een eindrapport worden geschreven over de resultaten van de (Gold) Open Access pilot die dan 2,5 jaar heeft gelopen. Knowledge Exchange schijft met input vanuit de partner landen jaarlijks een eigen jaarplan. Uiteraard wordt de relevantie van de activiteiten voor de Nederlandse context geborgd door de medewerkers die vanuit SURF en de Nederlandse instellingen participeren in Knowledge Exchange. Knowledge Exchange deliverables komen veelal in de vorm van workshops, rapporten, conferenties en input voor de Europese Commissie. Samengevat weergegeven in een tabel zien de deliverables er per kwartaal als volgt uit: Tabel: Samenvatting van de deliverables Controlling Document SURF 2017 Pagina 28

29 Risico s project Tabel: Risicomanagement 3.9. Project 9: Open Access Diensten In dit project wordt bijgedragen aan het ondersteunen van nieuwe business modellen voor Open Access publiceren. De overgang naar een nieuw business model heeft zowel voor de uitgevers als voor de instellingen en hun onderzoekers veel voeten in de aarde. SURF ondersteunt deze transitie waar mogelijk met kennis en expertise en ICT oplossingen. In 2015 en 2016 is vanuit het programma met expertise bijgedragen aan het tot stand komen van nieuwe licenties met uitgevers. Deze licenties waren het resultaat van de onderhandelingen die door VSNU en UKB met uitgevers werden gevoerd en bevatten verrekenmodellen of clausules ten behoeve van Open Access. Dat was een innovatie op het gebied van licenties. Inmiddels is de Controlling Document SURF 2017 Pagina 29