derde leerjaar

Transcriptie

1 derde leerjaar

2 De koe Wat weet jij al over een koe? Wat eet ze? Welk soort dier is het? Hoe heten het mannetje, het vrouwtje en het jong? Wie heeft al eens een koe gemolken? Vertel. Wie bezocht al eens een kinderboerderij? Wie was al eens op een vakantieboerderij of op een camping bij de boer? Wie heeft nog weetjes over de koe? Schrijf enkele dingen over de koe bij deze figuur. Doelen de bouw en de levenswijze van de koe vernemen en de bestaande inzichten verdiepen; de relatie leggen tussen gezond dierenvoer en gezonde melk; juiste en foutieve uitspraken over de koe kunnen beoordelen. We doen een aanbod van activiteiten maar het spreekt voor zich dat je bij de start van dit thema naar buiten trekt: bezoek aan een boerderij, een zuivelbedrijf, een warenhuis Een bezoek aan een melkveebedrijf is zeker geen probleem, voor een zuivelverwerkend bedrijf ligt dit minder voor de hand. Leerkrachten kunnen adressen voor bezoeken opvragen bij VLAM op Geef dit blad door aan je buur deze vult aan met zaken die hij of zij nog weet of beleefd heeft. Een leuke anekdote mag ook! Dat weet ik over de koe De koe is een zoogdier Dit betekent dat jonge dieren melk zogen bij de moeder. De koe heeft een bepaalde temperatuur. Net zoals bij de mens is de lichaamstemperatuur van de koe ongeveer 7 graden. Schrijf drie voorbeelden van: * zoogdieren: zuivel derde leerjaar - pagina * niet-zoogdieren:

3 De koe De koe is een rund Dat klinkt vreemd, een koe is toch een koe? Koeien behoren tot de soort van de runderen. Je vindt ze over de hele wereld, soms met lange horens of lange haren. Volgens de kleur van de vacht spreekt men bijvoorbeeld van roodbont of blauwzwart. Er zijn ook volledig witte koeien. De koe heeft een identiteitskaart Hoe ken je koeien uit elkaar? Door hun identiteitskaart! Mensen moeten tot hun 12 jaar wachten voor ze een echt persoonsbewijs krijgen. De koe krijgt al vlug aan haar oor een plaatje waarop een nummer staat. Dat nummer vertelt waar en wanneer ze geboren werd en wie haar baas is. Zo kan ook worden nagegaan van wie de koe familie is. Dat kan belangrijk zijn bij een ziekte. Dankzij dit oornummer kan de levensweg van de koe continu gevolgd worden van op een centrale computer. Is de koe geslacht en ligt ze als vlees in de winkel, dan nog kan je achterhalen van welk dier je biefstuk afkomstig is. zuivel derde leerjaar - pagina

4 Wat eet de koe? Lees eerst de hele tekst. Vul dan de passende woorden in. Kies uit: stal, modder, gras, maïs, korrels, grazen, voeding. Doelen een onvolledige tekst aanvullen met de juiste begrippen; (on)juiste uitspraken in tabelvorm weergeven; interesse opvoeren voor gezonde voeding zoals melk door de herkomst ervan te vernemen en weer te geven in diverse opdrachten. De boer maakt er hard werk van om de koe gezond te houden, zodat de melk van goede kwaliteit is. Daarom zorgt hij voor gezonde voeding voor zijn dieren. Wat de koe eet? Wanneer koeien in de wei gras eten, zegt men dat de koeien aan het grazen zijn. In de winter, tussen november en april, groeit het gras niet. Als de koeien dan grazen, groeit het gras niet bij. Het grastapijt zou zo snel weg zijn en er zou maar wat modder overblijven. Een koe kan per dag wel 90 kg gras eten. In de lente en in de zomer, wanneer het gras goed groeit, maait de boer gras af en bewaart het voor de winter. Soms laat hij het gras drogen tot het hooi wordt. Hij geeft de koeien ook extra voer, bijvoorbeeld maïs. De maïsplanten worden hiervoor eerst tot kleine stukjes gehakt. Soms krijgen de koeien ook nog bieten of aardappelen. Ze lusten ook krachtvoer in de vorm van korrels. Tijdens de winter staan de dieren op stal. Dan eten ze het hooi en het gras dat de boer heeft afgemaaid en bewaard, aangevuld met bijvoorbeeld maïs of krachtvoeder. zuivel derde leerjaar - pagina

5 Wat eet de koe? Melken De boer melkt zijn koeien tweemaal per dag. Dat moet natuurlijk alle dagen van de week, ook op zondagen, feestdagen of vakantiedagen. Een koe geeft alleen melk wanneer ze een kalfje heeft. Dan kan ze gemolken worden gedurende de tien maanden die volgen na de geboorte van het kalf. De eerste weken mag het kalfje zelf melk van de moeder drinken. Sommige boeren gebruiken de computer bij het melken. De computer gaat na over welke koe het gaat, hoeveel melk ze geeft en hoeveel eten ze moet krijgen. Melken gebeurt in de melkstal. Daar kunnen verschillende koeien tegelijkertijd gemolken worden. De melk gaat dan door buizen onmiddellijk naar de koeltank. Kleur de maanden waarin de koe Bella kan gemolken worden. Enkele gegevens over de koe Kies uit onderstaande getallen: Een koe weegt gemiddeld.. kg. Ze geeft per dag ongeveer. liter melk. Een koe heeft. magen. Ze drinkt per dag wel liter water. De koe wordt.. keer per dag gemolken. De melk zit in de uier, deze heeft.. spenen. zuivel derde leerjaar - pagina

6 Wat eet de koe? Hoe eet de koe? Tijdens het grazen trekt de koe het gras af met haar tong. Dat gras slikt ze in. Het gras komt in haar eerste maag, die noemen we de pens. De koe gaat dan op een rustig plekje liggen. Het ingeslikte gras komt terug in haar muil, nu begint ze het rustig te kauwen: dit noemen we herkauwen. Dan slikt ze het voedsel terug in, het gaat naar de andere drie magen. Elk maag heeft een eigen naam. Hier zie je een schema met de magen en hun namen. Verklaar: De koe is een herkauwer. zuivel derde leerjaar - pagina

7 Wat eet de koe? Bekijk een koe De koe kan haar oren goed draaien. Als ze een geluid hoort, kijkt ze op en draait haar oren in de richting van het geluid. De hoorns kun je vergelijken met onze vingernagels. Ze kunnen geknipt worden zonder dat het pijn doet. Meestal worden ze kort gemaakt omdat de koeien elkaar niet zouden verwonden. De staart zwiert vaak heen en weer en dient als vliegenmepper. Opdracht: vervolledig onderstaande tekening. Waar of niet waar? Zet een kruisje bij jouw idee. 1 Alleen stieren hebben hoorns. 2 Chocolademelk komt altijd van bruine koeien. De tweede maag van de koe is de netmaag. 4 De koe drinkt elke dag 70 liter melk. 5 De koe heeft 4 tepels. Waar Niet waar Telkens je niet waar hebt gekozen, schrijf je waarom de zin fout is: zuivel derde leerjaar - pagina

8 Kaas Kazen in allerlei vormen Er bestaan heel veel soorten kaas. Iedere soort heeft zijn eigen smaak. De grondstof voor kaas is meestal koeienmelk. Kazen kunnen zeer verschillende vormen hebben. Dat zie je op de schetsen. Verbind met een lijn de kaas met de passende verpakking. Doelen bij een deel van een geheel de breuk noteren; wanneer een breuk gegeven is, deze op het geheel aanduiden; wiskundige verhoudingen omzetten in absolute waarden. zuivel derde leerjaar - pagina

9 Kaas Kaas snijden Bij een kaastafel horen vele kaassoorten. Deze moeten juist en mooi gesneden worden. Schrijf als een breuk welk deel uit deze kaas is weggesneden. Ook een stukje? Er zijn nog enkele stukken kaas over. Hoe groot was het blok kaas? Teken bij elk stuk de ontbrekende delen tot het geheel volledig is. Halve cirkel: dit stukje is ½, teken de volledige kaas; Rechthoek: dit stukje is ¼, teken de volledige kaas. zuivel derde leerjaar - pagina

10 Kaas Bereken de prijs Deze kaas weegt 6 kg en kost 12 euro per kg. Hoeveel kost ¼ kg?. Hoeveel kost ¾ kg van deze kaas?.. Ik snij deze kaas in gelijke stukken. Hoeveel kost elk stuk? 1 kg van deze kaas kost 10 euro. Hoeveel kost 100 g van deze kaas?.. Bereken nu ook de prijs voor 200 g kaas:.. En hoeveel kost een halve kilogram van deze kaas? g van deze kaas kost:. Op dit potje zachte kaas staat: 250g. Hoeveel van deze potjes wegen samen 1kg? Kaas is verpakt per 125g. Hoeveel pakjes kaas moet ik kopen als ik 1kg wil?. zuivel derde leerjaar - pagina 10

11 Een gesprek met boer Jo Boer Jo heeft een melkveebedrijf. Hij heeft 4 volwassen koeien en een dertigtal jonge koeien. Die koeien moeten elke dag tweemaal gemolken worden. We stelden hem enkele vragen over zijn werk. Doelen het werk van de boer waarderen; inzien dat de boer goed voor de dieren en voor de kwaliteit van de melk zorgt; enkele zinnen schrijven over het werk van de boer aan de hand van gegeven woorden Hoe verloopt een dag op de boerderij? Boer Jo: Dat verschilt sterk volgens het seizoen. In de winter staan de koeien op stal, dat is anders werken dan wanneer ze in de wei staan. Ook het zaaien, bemesten, ploegen moet op het juiste ogenblik gebeuren. Zaaien en ploegen,? Maar u hebt toch een bedrijf met koeien? Boer Jo: Ja, maar we zorgen voor gezonde voeding voor de koeien. Daarom hebben we zelf velden met maïs en bieten voor onze koeien. Wanneer in de zomer het gras goed groeit, maaien we gras dat we bijhouden voor de wintermaanden. Hoe verloopt het melken? Boer Jo: De koeien staan te wachten. Ze voelen aan hun uier dat ze moeten gemolken worden. Ze komen in de melkstal binnen, ik ontsmet hun uier. Dan worden de zuigers van de melkmachine op de spenen gezet. De melk komt dan rechtstreeks in de koeltank. De computer gaat na hoeveel melk iedere koe geeft en rekent dan uit hoeveel voer ze moet krijgen. Sommige melkveehouders beschikken over een melkrobot. De koeien dragen dan een speciale zender. Wanneer de koe bij de voederrobot komt, rekent de computer uit hoeveel voeder ze nog mag krijgen volgens de hoeveelheid melk die ze geeft. De koeien worden tweemaal per dag gemolken. Heb je dan nog veel werk? Boer Jo: Ja hoor! De koeien moeten eten krijgen. Ik kijk ook alles na op de computer, want ik moet iedere koe goed in het oog houden. Een koe geeft ongeveer tien maanden lang melk. Dan krijgt ze even een rustperiode. Ik moet zorgen dat ze vlug weer een kalfje krijgt, zodat ze weer melk gaat geven. De koeien moeten verzorgd worden: een ontstoken poot verzorgen, kijken of ze niet ziek zijn Wanneer een koe minder eet of zich anders gedraagt, kan ze ziek zijn. Dat moeten we tijdig ontdekken. We verzorgen de zieke koe zoveel mogelijk zelf. Als dat niet lukt roepen we natuurlijk de dierenarts. Ook wanneer een kalfje geboren wordt, moet ik klaar staan om te helpen. Hoe word je boer? Boer Jo: Dat gaat niet zomaar! Het is heel moeilijk om boer te worden als je ouders of familie geen bedrijf hebben. Bovendien moet je er ook veel over weten. Dit bedrijf is van mijn vader, ik ben 6 jaar lang naar de landbouwschool geweest. Er zijn nog steeds nieuwe ontdekkingen en verbeteringen in de landbouw. Ook door de werkervaring leer je steeds bij. Wat is er moeilijk aan je beroep? Boer Jo: Het is een hele zorg om de kwaliteit van de melk prima te houden. Dat vraagt veel vakmanschap. Als een koe ziek is, mag haar melk niet bij die van de anderen. Er is een zeer strenge controle op de kwaliteit van de melk. Zo kun je er zeker van zijn dat er alleen prima melk in de winkel komt. zuivel derde leerjaar - pagina 11

12 Een gesprek met boer Jo Schrijf bij elke prent een passende zin in verband met het werk van de boer. De bijgevoegde woorden kunnen je helpen om goede zinnen te maken. Laat jouw tekst door anderen lezen en vergelijk ook met wat anderen schreven. Misschien kan je hiermee samen wel een nieuw en leerrijk of boeiend stelwerkje maken. Zorg dat het kan gelezen worden op school! zuivel derde leerjaar - pagina 12

13 Stien gaat winkelen Stien heeft een lange boodschappenlijst voor deze winkel. Je leest hoe ze door de winkel loopt om alles in haar kar te leggen. Teken met een stippellijn welke weg ze aflegt door de winkel, begin waar ze een karretje neemt. Eerst stapt Stien naar de kazen. Wat een keuze! Jonge, oude en belegen kaas. Kazen uit Damme, Brugge, Chimay Ze kiest een pakje jonge kaas. Ze neemt nog wat gemalen kaas om saus te maken en smeerkaas voor de boterham. En nu even naar de room. Slagroom in een spuitbus is handig. Nog wat zure room voor de keuken. Nu nog een nagerecht kiezen. Ze kijkt even bij de soorten pudding, maar stapt dan naar de rijstpap. Voor het ontbijt nog wat yoghurt. Voor het vieruurtje een lekkere drinkyoghurt met vruchten. Nog iets vergeten! Terug naar de room, staat hier de koffieroom? Wat zullen we als nagerecht nemen? Ha! Chocomousse, lekker! Nu naar de verse kaas. Zachte verse kaas Doelen kennis maken met het gevarieerd aanbod van zuivelproducten. een afgelegde weg op een plattegrond weergeven aan de hand van een beschrijvende tekst. met aardbeien is altijd lekker. Bijna de boter vergeten! Nu nog zes dozen halfvolle melk en nog een fles lekkere chocolademelk. Dan naar de diepvriesafdeling. Roomijs in zoveel smaken. Wat zou jij kiezen? Mmm chocolade-, mokka- of bananenijs, of. een moeilijke keuze. Ze heeft wel zin om van elke smaak één doos te nemen. Nog even langs de koekjes en de chocolade. Die zijn gemaakt met melkpoeder. Met een kar vol melkproducten, stapt ze naar de kassa. Schrijf of teken in dit karretje welke zuivelproducten jij zou kopen. Vertel bij elk product dat je in je karretje legde waar het thuishoort in de actieve voedingsdriehoek. Heb je er aan gedacht dat roomijs veel vet en suiker bevat en dus thuishoort in de restgroep? zuivel derde leerjaar - pagina 1

14 Stien gaat winkelen zuivel derde leerjaar - pagina 14

15 Stien gaat winkelen DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK om dagelijks evenwichtig te eten en voldoende te bewegen RESTGROEP MELKPRODUCTEN EN CALCIUMVERRIJKTE SOJAPRODUCTEN - 4 glazen 1-2 sneden kaas SMEER-EN BEREIDINGSVET VLEES, VIS, EIEREN matigen VERVANGPRODUCTEN gram GROENTEN FRUIT 00 gram 2 - stuks GRAANPRODUCTEN 5-12 sneden bruin brood AARDAPPELEN - 5 stuks gekookt WATER 1,5 liter drinken LICHAAMSBEWEGING volwassenen: minstens 0 minuten kinderen en jongeren: minstens 60 minuten VIG c zuivel derde leerjaar - pagina 15

16 Koelkast kijken Een kijkje in de koelkast Wanneer je in de koelkast kijkt, vind je vast en zeker zuivelproducten. Maak een lijstje met wat je thuis vindt aan zuivel in de koelkast? Schrijf er ook bij welk gewicht op elke verpakking staat. 1) 2) ) Doelen zuivelproducten in de eigen koelkast herkennen en benoemen; het gewicht van zuivelproducten lezen en noteren in gram of kilogram; bij wiskundige opdrachten de juiste bewerking bepalen en uitvoeren. Hier zie je wat ik vond: 4) 5) Hoeveel wegen de smeerkaas en de boter samen?. Je koopt de verpakking verse magere kaas: hoeveel gram kaas is dat?. Welke verpakking is het zwaarst?. Welk product weegt het minst?. Mijn zus opent een pot yoghurt en neemt er 110 gram uit. Hoeveel yoghurt zit er nog in de verpakking?. Als je drie potjes magere kaas met perziken koopt, heb je in totaal gram... Mijn broer eet 0 g rijstpap. Hoeveel potjes heeft hij daarvoor geopend? Welke producten wegen samen een halve kg? Hoeveel wegen 4 pakjes lookboter van 125 g samen? Hoeveel gram boter moet je bijvoegen om 1 kg te hebben? zuivel derde leerjaar - pagina 16