Faculteit Technische Bedrijfskunde

Transcriptie

1 BEDRIJFSKUNDE "-.../ Technische Universiteit t(j1 Eindhoven Faculteit Technische Bedrijfskunde Rapportage Wetenschappelijk Onderzoek 1994 Deelll Beschrijving onderzoekprojecten

2 FACULTEIT TECHNISCHE BEDRUFSKUNDE RAPPORTAGE WErENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1994 DEEL 11 Beschrijving onderzoekprojecten

3 FACULTEIT TECHNISCHE BEDRIJFSKUNDE RAPPORTAGE WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK 1994 DEEL 11 INHOUDSOPGAVE VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-09: Produktiebeheersing in complexe produktie-eenheden PROJECT LBS-10: Produktiebeheersing in de procesmatige fabricage PROJECT LBS-11: Logistieke beheersing van ketens met meerdere kritieke capaciteitssoorten. PROJECT LBS-15: Prestatie-kengetallen voor logistiek PROJECT LBS-16: Hergebruiklogistiek PROJECT LBS-20: Omstelproblematiek bij massa-assemblage processen PROJECT LBS/BM-02: Ontwikkeling van prestatie-modellen voor diagnose en evaluatie met betrekking tot de logistieke bedrijfsvoering. 26 PROJECT LBS/ORS-0 1: Produktiebeheersing in ketens van produktievoorraadsystemen 29 PROJECT OK-36: Organisatorische inrichting van systemen voor kwaliteitszorg en logistiek 34 PROJECT OK-40: Een leeromgeving voor logistieke strategievorming 37 Gezamenlijk programma VF-programma Produktie- en Logistieke Beheersing en VF Programma Werk en Organisatie PROJECT LBS/T&A-02: Beheersing van ontwikkel- en fabricageprocessen van complex samengestelde enkelstuksproducten 40 THEMA 2: Bedrijfseconomische beheersing 43 PROJECT BM-01: Economische besturing van primaire processen 43 PROJECT BM/I&T -02: Informatiemodel voor een geïntegreerde economisch/logistieke informatievoorziening 48 THEMA 3: Onderhoudsbeheersing 50 PROJECT LBS-07: Produktiebeheersing in situaties met hevig en snel tluktuerende vraag. 50 PROJECT LBS-12: Het methodisch opstellen van functionele specificaties van PROJECT LBS-13: PROJECT LBS-14: informatiesystemen t.b.v. de onderhoudsfunctie Beheersing van onderhoudsdiensten Voorraadbeheer van reparatie-onderdelen THEMA 4: Distributielogistiek 63 PROJECT IDL-01: Kostenbeheersing in de Fysieke Distributie 63 PROJECT IDL-02: Internationalisatie van produktiesystemen 66 PROJECT IDL-04: Besturingssystemen voor distributielogistiek 70 PROJECT IDL-05: Schaaleffecten in de fysieke distributie 73 THEMA 5: Produktiebeheersing in dienstverlening 75 PROJECT I&T-16: Logistiek ontwerpen van gegevensverwerkende organisaties PROJECT LBS-06: PROJECT LBS-17: Kwantitatieve beheersing in klinieken van ziekenhuizen Logistiek in gegevensverwerkende organisaties met gedifferentieerde produkten

4 Gezamenlijke thema's VF-programma's Produktie- en Logistieke Beheersing en VFprogramma Informatiesystemen THEMA 6: Informatiesystemen voor produktie en logistiek 191 THEMA 7: Keteninformatiesystemen 227 VF-PROGRAMMA WERK EN ORGANISATIE 87 THEMA 1: Ergonomische vraagstukken bij ontwerp en besturing van hooggeautomatiseerde produktieprocessen 87 PROJECT T&A-12: PROJECT T&A-13: PROJECT T&A-14: PROJECT T&A-15: PROJECT T&A-17: PROJECT T&A-18: PROJECT T&A/ORS-01: Processimulatie ten behoeve van selectie en training van procesoperators De menselijke component van systeemfalen Mensgericht ontwerpen van gebruikers-interfaces en werkplekken Monitorgedrag van operators. Analyse en ondersteuning van diagnosestrategieën Prevention of Routine Errors Organisatorische oorzaken van veiligheidsincidenten THEMA 2: Taakstructurering en werkorganisatie PROJECT T &A-10: PROJECT T&A-19: PROJECT OK-37: PROJECT OK-41: PROJECT OK-43: PROJECT OK-44: PROJECT OK-46: PROJECT OK-48: PROJECT OK/T&A-01: PROJECT ORS-08: PROJECT ORS-09: PROJECT ORS-10: Prestatie-indicatoren en prestatiesturingssystemen voor industrie en dienstverlening De geschiedenis van de Sociotechniek Change management Patiëntgerichte organisatiestructuren Organisatiedoorlichting en -diagnose vanuit meervoudig perspectief Het ontwerpen van organisaties Organisatie van klein-serieproduktie in het MKB Kennisbeheer in professionele organisaties Organisatienetwerken in de Gezondheidszorg Optimale inrichting van produktiesystemen; Produktiviteitsverhoging in de industrie. Ontwerpen van regelkringen Integratie van statistische en automatische procesbeheersing THEMA 3: Menskundige en organisatie-aspecten van automatisering 150 PROJECT T&A/I&T-03: Een group decision support systeem (GDSS) voor het begroten van Informatiesysteemontwikkelingsprojecten. 150 PROJECT T&A-16: Informatievoorziening voor nieuwe organisatievormen 153 PROJECT T&A-20: Sociotechnisch organiseren van de product-creatie functie 156 Gezamenlijk programma in VF-programma Werk en Organisatie/ VF-programma informatiesystemen/ VF-programma Produktie- en Logistieke beheersing 159 PROJECT T &A/ Informatieverwerking bij beslissingsgedrag bij I&T/LBS-02: afdelingsbeheersing in de produktielogistiek 159 VF-INFORMA TIESYSTEMEN 162 THEMA 1: Methodologie van Informatiesystemen 162 PROJECT I&T-04: Kwaliteit van systeemontwikkeling 162 PROJECT I&T -07 A: Begroten en beheersen van automatiseringsprojecten 167 PROJECT I&T -07B Rechtvaardiging van investeringen in de informatieinfrastructuur 170 PROJECT I&T-11: Kennis- en Expertsystemen 173 PROJECT I&T-13: Ontwikkelen en beheren van infrastructuren 176 PROJECT T&T-18: Toepassing van formalismen in de eerste fasen van de 2

5 levenscyclus van informatiesystemen 181 THEMA 2: Menskundige en Organisatie-Aspecten van Automatisering (MOA) 184 PROJECT I&T/T&A-02: Werkplekautomatisering en ergonomie 184 PROJECT I&T/T&A-03: Ondersteuning van professionals met informatietechnologie 188 Gezamenlijk thema in VF-programma Informatiesystemen en VF-programma Produktie en Logistieke Beheersing 191 THEMA 3: Informatiesystemen in produktie en logistiek 191 PROJECT I&T-12: Intelligente Produktmodellering; Generatieve stuklijsten 191 PROJECT I&T-16: Gegevensmodellen bij de beoordeling van logistieke informatiesystemen 194 PROJECT I&T-19: Verbetering van MRP-systemen door toepassing van kennistechnologie 197 PROJECT I&T/BM-01: Inkoop en informatiesystemen 200 PROJECT BMII&T-01: Management van klantordergedreven produktontwikkeling bij 'Engineer-to-Order' produktiebedrijven 204 PROJECT I&T/LBS-01: Logistieke Informatiesystemen: MPS-functie 206 PROJECT LBS-18: Ontwikkeling van methodische grondslagen voor Business Process Redesign (BPR) 208 THEMA 4: Computer integrated manufacturing (CIM) 211 PROJECT I&T-14: Engineering DataBase (EDB) 211 PROJECT I&T /FT-01: Semantische Interfaces in CIM 215 PROJECT FT/I&T-01: CIM-architecturen 218 PROJECT FT/I&T-02: Visibility Support for Simultaneous Engineering 221 PROJECT FT-01: Het ontwerpen van robotassemblagesystemen 225 Gezamenlijk thema VF-programma Informatiesystemen en VF-programma Produktie- en Logistieke Beheersing 227 THEMA 5: Keteninformatiesystemen 227 PROJECT I&T -05: Externe logistieke integratie 227 PROJECT I&T-17: Methodologie voor het ontwerpen van keteninformatiesystemen, gericht op milieu-effect rapportage 232 PROJECT I&T-20 Informatielogistiek binnen bedrijfsketens 234 VF-PROGRAMMA INNOVATIE EN INDUSTRIËLE MARKETING 236 THEMA 1: Management van innovatieprocessen 236 PROJECT OK-23: Learning/Experience/Progress Curve 236 PROJECT OK-31: Design for Logistics 238 PROJECT OK-33: Strategie, Technologie en Innovatie 240 PROJECT OK-35: Kwaliteitsbeleid en organisatie 242 PROJECT OK-38: Risicomanagement bij produktinnovatieprojecten 244 PROJECT OK-42: Industriële netwerken ter versterking van het produktinnovatievermogen 247 THEMA 2: Marketing en Inkoop 250 PROJECT BM-02: Industriële Marketing en Inkoop 250 THEMA 3: Investeren in Technologie 256 PROJECT BM-04: Economische rechtvaardiging van investeringen in produktinnovatie 256 PROJECT BM-05a: Economische rechtvaardiging van investeringen in nieuwe technologie. 259 PROJECT OK-45: Concernstijlen 261 3

6 NIET VF-GEBONDEN THEMA s 263 THEMA: Onderzoek naar de relatieve prestatiekracht van technische produktiesystemen 263 PROJECT FT -01: Het technisch gedrag van produktiesystemen 263 PROJECT FT -02: Duurzaamheid (Reverse Manufacturing) 266 PROJECT FT-04: Het ontwerpen van een beslissingsondersteunende methode voor de selectie en integrale toepassing van procesbeheersingstechnieken om de transformatiefactor te verbeteren. 269 PROJECT FT-06 Produceren met minimaal energiegebruik. 271 (v/h BM/EM-01): PROJECT FT-07: PROJECT FT -08 (v/h BM/EM-02): De produktfunctie als beleidsinstrument. De energie-arme fabriek. THEMA: Kwantitatieve methoden in de bedrijfskunde 280 PROJECT ORS-01: Kwantitatieve Economische Methoden 280 PROJECT ORS-06: Statistische methoden 283 PROJECT ORS-07: Tijdreeksanalyse in financiële markten (ORS) 286 NIET VF, NIET THEMAGEBONDEN ONDERZOEK Vakgroep Informatie en Technologie 288 PROJECT I&T-15: Product Data Interchange (PDI) 288 Vakgroep Bedrijfseconomie en Marketing 290 Vakgroep Internationale en Distributielogistiek 293 Vakgroep Logistieke Beheersingssystemen 295 Vakgroep Organisatiekunde 298 AFSTUDEERVERSLAGEN Vakgroep Bedrijfseconomie en Marketing 299 Vakgroep Fabricagetechnologie 302 Vakgroep Bedrijfseconomie en Marketing/ Vakgroep Fabricagetechnologie Sectie Energie en Milieu 303 Vakgroep Internationale en Distributielogistiek 304 Vakgroep Informatie en Technologie 306 Vakgroep Logistieke Beheersingssystemen 309 Vakgroep Organisatiekunde 313 Vakgroep operationele research en statistiek 316 Vakgroep Technologie en Arbeid 318 OVERIGE WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEITEN/ MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING 320 Vakgroep Bedrijfseconomie en Marketing 320 Vakgroep Fabricagetechnologie 327 Vakgroep Internationale en Distributielogistiek 330 Vakgroep Informatie en Technologie 332 Vakgroep Logistieke Beheersingssystemen 336 Vakgroep Organisatiekunde 341 Vakgroep Operationele Research en Statistiek 344 Vakgroep Technologie en Arbeid 347 BULAGE: Inhoudsopgave Deel I

7 Gebruikte afkortingen BM FT I&T IDL LBS ORS OK T&A ZRP i. o.m. o.t.v. VF = vakgroep Bedrijfseconomie en Marketing = vakgroep Fabricagetechnologie = vakgroep Informatie & Technologie = vakgroep Internationale en Distributielogistiek = vakgroep Logistieke Beheersingssystemen = vakgroep Operationele Research en Statistiek = vakgroep Organisatiekunde = vakgroep Technologie en Arbeid = Ziekenhuis Research Project = in overleg met = onder toezicht van = Voorwaardelijke Financiering

8 BESCHRUVING ONDERZOEKPROJECI'EN

9 PROJECTEN IN ONDERZOEKPROGRAMMA PRODUKTIE-- EN LOGISTIEKE BEHEERSING

10 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-ü9: Produktiebeheersing in complexe produktie-eenheden DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG tweede fase: 1986 VERMOEDELUK EINDE: 1993 NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELA TIES: Prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand Ir. H.P.G. van Ooijen Dr.ir. C.W.G.M. Dime Prof.dr. A.G. de Kok i.o.m. prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand i.o.m. prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand KORTE OMSCHRUVING VAN HET ONDERZOEK: Het onderzoek binnen het project richt zich op de beheersing van doorlooptijden van orders in complexe produktie-eenheden. Hierbij wordt gewerkt op basis van de beheersingsprincipes zoals ontwikkeld onder de naam Werklastbeheersing. Binnen het project wordt momenteel gewerkt aan zeven speciale onderwerpen. 1. De beheersing van gedifferentieerde doorstroomsnelheden voor verschillende ordercategorieën. Hierbij wordt gezocht naar methoden om beheersbare en voorspelbare verschillen te creëren in de doorstroomsnelheid van orders met in principe dezelfde produktie-karakteristieken. 2. De beheersing van de gemiddelde doorlooptijd in produktiesituaties met een lage herhalingsgraad en een grote variëteit in bewerkingsvolgorde. 3. De beheersing van de levertijd in situaties waar de orders netwerkstructuren hebben, waardoor er enerzijds completeringswachttijden optreden, en anderzüds grote verschillen in doorlooptijdspeling per pad in het netwerk kunnen optreden. 4. De inpassing van flexibele fabricagesystemen in de produktiebesturing van een afdeling. 5. Beheersing van doorlooptijden bij uitbesteding. 6. Produktiebeheersing in geval batchgroottes werkplekathankelijk zijn. 7. Doorlooptijden in dual-constraint' produktiesituaties. AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Doorlooptijdbeheersing in produktieafdelingen is een noodzakelijke voorwaarde voor de logistieke beheersing van goederenstromen. Het eerder ontwikkelde systeem Beheersing Werklast heeft in een aantal praktijksituaties bewezen goed te functioneren. De onderwerpen die binnen dit project worden onderzocht zijn gericht op uitbreiding van de beheersingsprincipes achter dit systeem naar meer complexe produktiesituaties. In de praktijk komen we vele beperkingen en vormen van flexibiliteit tegen. De beheersingsmethodiek 7

11 dient hiermee rekening te houden. In dit project wordt een aantal deelprojecten gebundeld waarin gewerkt wordt aan varianten van werklastbeheersing en doorlooptijdflexibiliteit. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Door Dirne worden contacten onderhouden met onderzoekers van de Universiteit Twente (onderzoek naar flexibele fabricagesystemen in de vakgroep van prof.dr. H. Zijm), met het onderzoeksinstituut van Michigan University (prof. Stecke), en de Universiteit Leuven (prof.m.lambrecht). Door Van Ooijen worden contacten onderhouden met de Technische Universiteit te Hannover (prof. Wiendahl). Voor de praktijkgerichte ontwikkeling wordt samengewerkt met de bedrijven DAF-SP, de pershal van DAF-Trucks, de IC-fabrieken en de machinefabrieken van Philips en diverse Storkbedrijven. Met V. Sridharan (Ciemson University, USA) wordt samengewerkt aan een project betreffende uitbesteding. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Deelproject 1: Beheersing van gedifferentieerde doorlooptijd van flexibele doorstroomsnelheden. Van is er onderzoek gedaan naar de situatie waar de produkten, produkttechnisch gezien, identiek zijn. Het resultaat van dit onderzoek is inmiddels gepubliceerd in International Journat of Production Research. Het tweede deel van het onderzoek heeft betrekking op de situatie waarin produkten produktietechnisch verschillen met betrekking tot de gemiddelde routinglengte (tweede deelonderzoek). Over dit onderzoek is gerapporteerd op een congres te Igls, er is een artikel gepubliceerd in het International Journal of Production Economics. Er is een begin gemaakt met onderzoek in de situatie waarin er 'oneindig' veel categorieën zijn (in tegenstelling tot de twee categorieën in de eerdere onderzoeken). Dit is beschreven in een interne publikatie. De waargenomen resultaten zijn nog niet volledig verklaarbaar. De gestarte analytische onderbouwing voor de M/G/1 situatie met twee categorieën bleek reeds gedaan te zijn door Goldberg in Gezocht is naar een analytische onderbouwing voor netwerken van M/G/1 stations. De resultaten van het onderzoek zijn in een aantal rapporten en publikaties vastgelegd. Er is, voortbouwend op resultaten voor de M/G/1 queue, een analytische onderbouwing uitgewerkt voor netwerken van M/G/1 wachtrijen. Dit is beschreven in een interne publikatie. Verder is er gewerkt aan het onderzoek waar 'oneindig' veel klassen onderscheiden kunnen worden. Hierover is een presentatie gehouden tijdens de ORSAffiMS conferentie in Orlando. Artikel geschreven voor publikatie in het International Journal of Production Economics over een instrument dat aan Sales kan worden meegegeven, zodat men weet in welke mate gedifferentieerde levertijdafspraken met de klanten gemaakt kunnen worden zodanig dat het voor Manufacturing haalbare levertijden zijn. Deelproject 2: Onderzoek voor ontwikkeling van Werklastbeheersingstechnieken. Simulatieonderzoek heeft aangetoond dat BeWe de gemiddelde levertijd verlengt vergeleken met de situatie zonder BeWe. De levertijd is echter wel beter beheerst. Een eerste gedeelte van het concept van het proefschrift is besproken. Het simulatieprogramma dat voor het onderzoek wordt gebruikt is aangepast om nog enkele nieuwe ideeën te toetsen. We kunnen nu: voor leverperformance niet alleen naar levertijdoverschrijding kijken maar ook naar 8

12 tardiness en earliness werk vrijgeven op basis van het aantal uren dat voor een zekere bewerking nog in de 'shop-pijplijn' zit in plaats van op het aantal orders dat zich op de shopfloor bevindt; hierdoor kunnen we de load beter balanceren en we verwachten hiervan een positief effect op de totale doorlooptijd. Er is systematisch onderzoek gedaan naar de effecten van het gebruik van een expliciete werkordervrijgavefunctie als we ook rekening houden met het feit dat we soms werkorders eerder kunnen vrijgeven dan gepland, niet alle werkorders dezelfde prioriteit hebben, er een beperkte hoeveelheid materiaal beschikbaar is en er dus maar een beperkt aantal werkorders naar voren getrokken kan worden. Bovendien is onderzocht wat de effecten zijn van een werkorder-vrijgave- functie die rekening houdt met de verdeling van de workload op de shop floor over de verschillende wachtrijen. Het simulatieprogramma is hiervoor aangepast. Abstract geschreven voor de conferentie in Igls (febr. 1994) waar een paper gepresenteerd is over de gevolgen van het gebruik van een werkorder-vrijgave-functie voor de voorraden. Verdere voordelen van het gebruik van BeWe lijken vooral organisatorisch/beslismatig van aard te zijn (b.v. prioriteitenstellende mogelijkheid, reduceren van keuzemogelijkheden op de shopfloor etc.). Deelproject 3: Afdelingsbeheersing in machinefabrieken. Het onderzoek is opgestart in In 1986 en 1987 is vooralliteratuuronderzoek gedaan, er is kennisgemaakt met de praktijk via de ontwikkeling van een beslissingsondersteunend systeem voor de Machinefabriek-M van Philips. In 1988 en 1989 is gewerkt aan het simulatie-onderzoek.. Het onderzoek heeft zich eerst geconcentreerd op speling-uitwisseling tussen de assemblageorders en werkorders. Vervolgens heeft het onderzoek zich geconcentreerd op spelinguitwisseling binnen assemblageorders en op het formuleren van de juiste leverdatumafgifteregels. Daarnaast zijn produktie-afdelingen van een gereedschapsmakerij gemodelleerd, en met behulp van het simulatieprogramma geanalyseerd. De eerste resultaten van het onderzoek zijn gepresenteerd op de!fors-conferentie (28 juni 1990, Athene). Het simulatieonderzoek is uitgebreid met onderzoek naar het effect van completeringswachttijden op de deelorderdoorlooptijd. In 1991 zijn zogenaamde completeringswachttijden onderzocht, alsmede de effecten van het versnellen of vertragen van assemblage-orders en werkorders. Deze resultaten zijn gepresenteerd op de POMS-conferentie in Washington. In 1992 zijn ten aanzien van de interpretatie van de resultaten de puntjes op de i gezet en is het proefschrift geschreven. De promotie heeft op plaatsgevonden. Deelproject 4: Flexibele Fabricagesystemen. Na een kritische analyse van de in de literatuur bekende studies die vooral gebaseerd zijn op de situatie in de USA, is een alternatieve probleemformulering opgesteld die gericht is op de Europese situatie, m.n. in Nederland. Ten behoeve van de bestudering van deze alternatieve probleemformulering zijn zowel analyse- als computersimulatie-instrumenten ontwikkeld die rekening houden met stochastisch en dynamisch gedrag. Deze instrumenten zijn getoetst in een tweetal praktijksituaties. Diverse kwalitatieve inzichten zijn kwantitatief onderbouwd. Diverse resultaten zijn reeds gepresenteerd op internationale conferenties. In 1990 is het onderzoek afgesloten in de vorm van een dissertatie. Tevens is een artikel gebaseerd op het proefschrift verschenen in het International Journalof Production Research. 9

13 In 1991 is een tweede publikatie verschenen in Bedrijfskunde. Contacten met dr.ir. J. Slomp (RUG) hebben niet geleid tot nader onderzoek. Deelproject 5: Beheersing van doorlooptijden bij uitbesteding. Dit project is gestart in In de enkelstuks-kleinseriefabricage is het vaak mogelijk om pieken in de orderontvangst op te vangen via het uitbesteden van orders aan 'jobbers'. Deze jobbers werken vaak met een eigen levertijd. De vraag is welke regels bij het al of niet uitbesteden van orders gehanteerd moeten worden opdat de eigen produktiecapaciteit goed benut wordt en tevens een goede leverprestatie wordt gerealiseerd. Er wordt hierbij speciaal gezocht naar robuuste regels. Het onderzoek wordt verricht in samenwerking met V. Sridharan van Clemson University, USA. De eerste resultaten van het onderzoek zijn gepresenteerd op de POMS conferentie in Orlando, USA. Vier uitbestedingsregels zijn geanalyseerd, er is een simulatie-opzet ontworpen en er is simulatieprogrammatuur ontwikkeld om de regels te testen. De voorlopige onderzoeksresultaten zijn in twee delen gepresenteerd tijdens de IFORS conferentie in Lissabon, juni 1993, en tijdens de POMS-conferentie in Boston, oktober 1993, en zijn vastgelegd in een intern rapport. Een paper dat ter publikatie kan worden aangeboden, is in voorbereiding. Deelproject 6: Produktiebeheersing bij batchgewijze produktie (nieuw project, opgestart in 1992, loopt door na 1993). In 1992 is dit deelproject gestart. Centraal in dit deelproject staat het werkplek-afhankelijk vormen van batches in complexe produktie-eenheden. Met name wordt ingegaan op een meer flexibele manier van batchvorming, waarbij pas bij de betreffende werkplek werkorders (tijdelijk) worden samengenomen tot batches. Bij deze wijze van batchvorming wordt m.n. rekening gehouden met de situatie op dat moment. Het doel van het onderzoek is: a. het bepalen en verklaren van werkorderdoorlooptijden bij deze wijze van batching; b. het ontwerpen van een produktiebeheersingsstructuur in geval van werkplekafhankelijke batching, met name voor de afdelingsbeheersing. De eerste resultaten, waarin het wachtrijverschijnsel van flexibele batchvorming met behulp van een simulatieprogramma wordt bestudeerd, zijn op een internationale conferentie in de USA (POMS) gepresenteerd. Tevens zijn enkele contacten gelegd met andere onderzoekers op dit gebied. Eind december 1992 is een intern rapport verschenen betreffende deze eerste resultaten. In 1993 is het onderzoek voortgezet. Uitgebreid simulatie-onderzoek heeft uitgewezen dat deze meer flexibele vorm van batehing inderdaad zeer positieve resultaten heeft voor orderdoorlooptijden. Een en ander is beschreven in een intern rapport. Deelproject 7: Effecten van capaciteitsbeperkingen met betrekking tot capaciteitssoorten. Dit deelproject is een uitvloeisel van het onderzoekwerk van ir. Durlinger naar de ontwikkelingen van een Trade-off module voor het balanceren van logistieke parameters. Het betreft hier het bepalen van de doorlooptijd in job shops met meerdere machines, waar operators meerdere machines bedienen en daarmee de beperkende factor zijn. Samen met dr.ir. Geurts zijn eind jaren '80 benaderende modellen ontwikkeld die zijn getoetst met behulp van systematische computersimulatie. De resultaten zijn vastgelegd in interne rapporten en gepresenteerd op de POMS conferentie in Washington CD, oktober In samenwerking met Van der Wal (Wiskunde- B&S) is aangetoond dat de eerder door Durlinger en Geurts ontwikkelde oplossingsmethode tot uitstekende benaderingen leidt voor MIM-systemen. Er zijn nieuwe benaderingen ontwikkeld voor M/G/1-systemen. De resultaten van het onderzoek zijn vastgelegd in COSOR memorandum. 10

14 RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: Deelproject 1: Artikel (voor het International Journat of Production Economics) over een instrument dat aan Sales meegegeven kan worden zodat men weet in welke mate gedifferentieerde levertijdafspraken met de klanten gemaakt kunnen worden zodanig dat het voor Manufacturing haalbare levertijden zijn. Deelproject 2: Het onderzoek is uitgebreid naar produktiesituaties waar een RCCP-functie wordt gebruikt om de vraag naar capaciteit en het aanbod van capaciteit enigszins met elkaar in overeenstemming te brengen. De vraag is wat in dit soort situaties, waar de volumevariaties beheerst zijn, het effect is van een beheerste werkorder-vrijgave. Bovendien is onderzocht wat de effecten zijn van het gebruik van een werkorder-vrijgave-functie in het geval dat er een relatie bestaat tussen produktiviteit en de hoeveelheid onderhanden werk. Dit laatste komt nogal eens voor, zoals is aangetoond door empirisch onderzoek van Schmenner. Groot gedeelte van het proefschrift in concept herzien. Deelproject 3: Niet aan gewerkt in Deelproject 4: Niet aan gewerkt in Het deelproject moet als afgesloten worden beschouwd. Deelproject 5: Uitbesteding in de enkelstuks fabricage. Paper ter publikatie aangeboden en op basis van commentaar van de referees herzien. Deelproject 6: In 1994 is een aantal analytische modellen bestudeerd dat de in de simulaties waargenomen verschijnselen m.b.t. de reduktie van wachttijd voor werkorders in geval van werkplek-afhankelijke batchvorming zou kunnen verklaren. In een aantal sterk vereenvoudigde situaties blijken deze modellen inderdaad de simulatieresultaten te kunnen verklaren. Daarnaast is gebleken dat in een andere context in de literatuur reeds resultaten uit simulatieonderzoek zijn gerapporteerd die duiden op soortgelijke verschijnselen. Nadere analyse van deze artikelen is gewenst. Deelproject 7: Effecten van capaciteitsbeperkingen m.b.t. meerdere capaciteitssoorten. Paper voorbereid door De Kok en Van der Wal voor interne COSOR (Wsk) notitie. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: Deelprojecten 1 en 2: afronding proefschrift; schrijven van een aantal publikaties onderzoeken van de mogelijkheden om de inzichten te verwerken in een (demo) werklastbeheersingsmodule contact met onderzoekers van de school van Wiendahl (van de TU Hannover) (hernieuwd) voor gezamenlijk onderzoek op shop floor control gebied. Met name willen we de industriële database waarover Wiendahl beschikt, analyseren m.b.t. werklast -afhankelijke efficiencies. gezamenlijk onderzoek met H. Zijm (Twente), op het gebied van doorlooptijdbeheersing in job-shopachtige produktie-omgevingen. Centraal staat een vergelijking van de prestaties van een situatie waar een werklastbeheersingssysteem gebruikt wordt versus een vergelijkbare situatie waar het capaciteitplanning- en 11

15 leadtime-management-systeem van Zijm gebruikt wordt. Deelproject 3: In 1995 zal worden gewerkt aan het kapitaliseren van het onderzoek in wetenschappelijke rapporten die zullen worden aangeboden aan wetenschappelijke tijdschriften. Deelproject 4: Dit deelproject is afgesloten. Deelproject 5: Het onderzoeksproject naar uitbestedingsregels zal worden voortgezet met onderzoek naar afstemming tussen de orderlevertijdverdeling, de uitbestedingslevertijd, in relatie tot de interne orderdoorlooptijden. Deelproject 6: Nadere analyse van overeenkomsten en verschillen tussen uitgevoerd onderzoek en in de literatuur gerapporteerd onderzoek. Voortzetting onderzoek naar batch-vorming in de onderdelenfabricage. Onder andere zullen de ontdekte en beschreven verschijnselen nader getoetst worden in samenhang met duedates. Deelproject 7: Na het ter publikatie aanbieden van twee artikelen zal het project in 1995 worden afgesloten. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TIJDSBESTEDING IN 1994: Onderzoekers: Aantal uren: Bertrand 20 Dime 100 Van Ooijen 720 Van de Wakker 0 De Kok 0 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: OVERIGE ONDERZOEKOUTPUT Bertrand, J.W.M.: A Study of Simple Rules for Subcontracting in Mak:e-to-Order Manufacturing. Paperpresentedat INSEAD, Fontainebleau, Frankrijk, februari LBS Ooijen, H.P.G. van: Integrating Material Co-ordination and Capacity Load Smoothing in Multi-Product Multi Phase Production Systems. Presentatie op Sth International Working Seminar on Production Economics, lgls, februari LBS 12

16 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-10: Produktiebeheersing in de procesmatige fabricage DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG: 1 februari 1989 VERMOEDELIJK EINDE: 1996 NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELA TIES: Prof.dr.ir. J. W. M. Beetrand Dr.ir. J.C. Fransoo (KNAW) Ir. W.G.M.M. Rutten (aio) (tot 15/6/94) Dr. K.H. van Donsetaar Prof.dr. A.G. de Kok i.o.m. prof.dr.ir. J.W.M. Beetrand o.t.v. prof.dr.ir. J.W.M. Beetrand i.o.m. prof.dr. A.G. de Kok KORTE OMSCHRIJVING VAN HET ONDERZOEK: Deelproject 1. Korte termijn flexibiliteit. Het onderzoek richt zich op fabrikagesituaties die gekenmerkt worden door: een hoofdzakelijk divergente materiaalstroom; één of enkele processtappen; een dure, volcontinu draaiende, multi-purpose installatie met lange omsteltijden. Doel van het onderzoek is te komen tot een beheersingsconcept, waarbij het mogelijk is om op korte termijn bij de orderacceptatie en produktieplanning snel en flexibel te kunnen reageren op veranderingen in de vraag en in de produktievooetgang, zonder daarbij de lange termijn doelstellingen in gevaar te brengen. Deelproject 2. Materiaalcoördinatie bij flexibele receptuur. Bij een bepaalde categorie produktieprocessen kan de samenstelling van de grondstoffen variëren, terwijl de kwaliteit van het eindprodukt sterk afhangt van de gebruikte grondstoffen (de recepten) en het daarop afgestemde fabricageprocédé. Bij deze processen wordt veel gebruik gemaakt van optimaliseringsmethodieken waarbij de grondstofrecepten voor de produktie-orders zodanig worden samengesteld dat de vereiste kwaliteit(en) tegen minimale kosten worden gerealiseerd. Deze optimaliseringstechnieken introduceren echter onzekerheden met betrekking tot het vermogen te kunnen reageren op de markt en op verstorende factoren in de produktie en de materiaalaanvoer. Het doel van dit onderzoek is te bepalen hoe optimaliseringsalgoritrnen, of hun gebruik, zodanig aangepast kunnen worden dat in de produktiebeheersing meer flexibel gereageerd kan worden op kortetermijn-variaties in klantvraag en materiaalaanbod. 13

17 Deelproject 3. Produktiebeheersing in de batch-procesindustrie Het doel van dit onderzoek is het ontwerpen van een logistiek beheersingsraamwerk voor de batch procesindustrie, in het bijzonder voor multipurpose omgevingen. Dit raamwerk zal bestaan uit een aantal nauwkeurig beschreven beslissingsfunkties en hun onderlinge relaties. Hierin zal de huidige beschikbare kennis op het gebied van detailscheduling in de batch procesindustrie worden verwerkt. Speciale aandacht wordt geschonken aan situaties waarin tussen verschillende produktcampagnes een fysieke reorganisatie van de produktiemiddelen plaatsvindt (korte-termijn retrofitting). AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Deelproject 1. In de procesindustrie is de produktie in de afgelopen decennia steeds grootschaliger geworden, als gevolg van een sterk groeiende vraag, die zich kenmerkte door grote volumina en weinig produktdifferentiatie. Planning en besturing van het primaire proces waren in deze situatie gebaseerd op het bestaan van grote zekerheid en technieken als lineaire programmering werden op grote schaal toegepast. Enkele jaren geleden trad er echter een kentering in het vraagpatroon op: de klant wilde meer specifieke produkten, met korte levertijden en in kleinere hoeveelheden. De bestaande planningssystemen konden deze dynamiek niet aan met als meest zichtbare gevolgen: hoge voorraden en slechte leverprestaties. Deelproject 2. De onderzoeksvraag komt voort uit het onderzoek dat begin 1989 gestart is op het gebied van de procesgewijze fabricage en is geformuleerd naar aanleiding van gesignaleerde beheersingsproblemen in het bedrijfsleven. Bepaalde bedrijven in de procesindustrie moeten hetzelfde produkt op meerdere manieren kunnen maken, vanwege de variatie in de samenstelling van de grondstoffen. De bestaande methoden voor materiaalcoördinatie (MRP, BSC, LRP) zijn niet in staat om te gaan met wisselende recepten voor één eindprodukt. Deelproject 3. De onderzoeksvraag heeft zowel een theoretische-wetenschappelijke als een praktisch-relevante achtergrond. In de chemisch-technologische wetenschappelijke literatuur zijn veel onderzoeksresultaten beschikbaar die gericht zijn op multi-purpose produktieomgevingen. Deze literatuur behandelt aspecten van het probleem, maar gaat niet in op de mate van complexiteit die men in praktische situaties tegenkomt. Deze complexiteit wordt deels veroorzaakt door de grootte van het probleem en de grote aantallen restrikties, en deels door de organisatorische randvoorwaarden. Onderzocht zal worden of met een aggregaataanpak het beslissingsprobleem kan worden gestruktureerd. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Deelproject 1. Verdere aanscherping van de resultaten vindt plaats in samenwerking met Prof. Sridharan van Clemson University (USA). Deelproject 2. Prof.dr. P. van Beek (LUW) is als tweede promotor betrokken bij het onderzoek. Verder werkt ir. Rutten samen met prof.dr. J.P.C. Kleijnen (KUB) aan de opzet en verwerking van de simulaties. Per 1 oktober is ir. Rutten werkzaam aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, van waaruit i.s.m. prof. Bertrand gewerkt wordt aan enkele artikelen. 14

18 Deelproject 3. Het aandeel van dr.ir. Fransoo in dit deelproject wordt gefinancierd door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In dit kader werkt hij samen met Unilever voor onderzoek naar het dynamisch modelleren van capaciteiten. Ten aanzien van het gebruik van ondergrenzen uit de combinatoriek voor bet verbeteren van aggregaatcapaciteitsmodellen is een aio-voorstel geformuleerd tezamen met Prof. Lenstra van de Faculteit Wiskunde en Informatica. Dit is voortgevloeid uit werk dat is uitgevoerd tezamen met J. Paulli van de universiteit van Aarbus (Denemarken). Tevens is aangegeven hoe de onderzochte modellen kunnen worden gebruikt bij capaciteitsmodellering over de gehele keten i.s.m. Prof. Hau Lee (Stanford University, USA). Op schedulinggebied wordt gezamenlijk werk verricht met Prof. Gupta van Bali State University (USA). RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Deelproject 1: Het theoretisch werk is reeds afgerond in 1993 en gerapporteerd in de dissertatie van Fransoo. Deelproject 2: Het theoretisch werk is afgerond in 1994 en wordt gerapporteerd in de dissertatie van Rutten (verschijnt in 1995). Deelproject 3: In maart 1993 is met het onderzoek gestart met een uitgebreide studie van de beschikbare literatuur. Aansluitend is een aantal bedrijven bezocht en de problematiek in het veld is vergeleken met de problematiek zoals die in de beschikbare literatuur wordt omschreven. Op basis hiervan is een onderzoeksvoorstel geformuleerd. De kern van het onderzoek is het beter modelleren van capaciteiten op aggregaatniveau. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: Deelproject 1: Afgezien van het aanpassen van te publiceren artikelen heeft in 1994 geen aanvullend onderzoek plaatsgevonden. Deelproject 2: Het jaar is gebruikt om het proefschrift af te ronden (promotie vindt plaats in 1995). Verder is gestart met het schrijven van enkele artikelen naar aanleiding van het proefschrift. Deelproject 3: In 1994 is veel tijd gestoken in het verkrijgen van gegevens uit een praktijksituatie. Hierbij gaat het om detailgegevens van het gedrag van individuele capaciteitseenheden in de (semi-) procesindustrie. Het doel hiervan is te onderzoeken welke informatie verloren gaat bij de aggregatie van informatie en in hoeverre beslissingen hierdoor worden beïnvloed. Aan het einde van 1994 waren deze gegevens nog niet beschikbaar, hoewel het bedrijfheeft toegezegd voor deze data te zorgen. Parallel is eenzelfde onderzoek uitgevoerd in een theoretische situatie. Hierbij werd een beschikbaar detailalgoritme uit de scheduling vergeleken met een aggregaatbenadering uit de wachtrijtheorie. De resultaten zijn richtinggevend voor het vervolgonderzoek op dit gebied. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: Deelproject 1: zorg dragen voor publikatie van de artikelen. (beperkt) aanvullend onderzoek naar het gebruik van run-out tijden. Het hoofdonderzoek van deelproject 1 is in principe in 1993 afgesloten. 15

19 Deelproject 2: zorg dragen voor publikatie van de artikelen. Het hoofdonderzoek van deelproject 2 is in principe in 1994 afgesloten. Deelproject 3: Doelstelling zal zijn om een volledige case in de praktijk uit te werken en deze case te gebruiken om tot een formulering van een aggregaatmodel te komen. De kwaliteit van het aggregaatmodel zal in de praktijk en middels simulatie worden getest. Aanvullend zal tijdens een langdurig verblijfvan dr.ir. Fransoo aan Stanford University worden onderzocht in hoeverre de beschikbare modellen bruikbaar zijn voor de beheersing qp ketenniveau. Daarnaast zal ernaar worden gestreefd om de twee inmiddels goedgekeurde aio-voorstellen te voorzien van bemanning en financiering, zodat het onderzoek op dit gebied verder kan worden uitgebreid. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TUDSBESTEDING IN 1994: Onderzoekers: Aantal uren: Fransoo (KNA W) 1400 Rutten (aio) 1600 Bertrand 120 Van Donselaar 280 De Kok 110 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: WETENSCHAPPELUKE PUBLIKATIES GEREFEREERD Simons, P.H.W.; Fransoo, J.C.; Dijk, J. van: Cyclical Production Planning Without Losing Flexibility. Conference on Computer Integrated Manufacturing in the Process Industry, Rutgers University, Piscataway, april Rutgers University, Piscataway, 1994, pp LBS Fransoo, J.C.; Rutten, W.G.M.M.: A Typology of Production Control Situations in Process Industries. International Joumal of Operations and Production Management, 14, 12, december 1994, pp LBS Fransoo, J.C.: Planning, Scheduling and Control in Batch Process Industries. Fifth Annual Meeting of the Production and Operations Management Society, WashingtOn DC, 8-11 oktober Production and Operations Management Society, Baltimore, 1994, pp. 47. LBS OVERIGE ONDERZOEKOUTPUT Fransoo, J.C.: Scheduling in de batchprocesindustrie. Presentatie op TUE-schedulingsymposium, Eindhoven, 30 maart LBS 16

20 Fransoo, J.C.: Planning, scheduling en ontwerp in de batchprocesindustrie. Presentatie op seminar Logistiek onderzoek in de procesindustrie, RUG, Groningen, 15 april LBS Rutten, W.G.M.M.: Produktieplanning met variabele recepten. Presentatie op seminar Logistiek onderzoek in de procesindustrie, RUG, Groningen, 15 april LBS Rutten, W.G.M.M.: Het gebruik van receptflexibiliteit in produktieplanning. Presentatie bijnado-cyclus Logistiek in Ontwikkeling, TUE, april LBS Fransoo, J.C.: Production control and demand management in capacitated flow process industries. Presentatie bijnado-cyclus Logistiek in Ontwikkeling, TUE, 20 mei LBS 17

21 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-11: Logistieke beheersing van ketens met meerdere kritieke capaciteitssoorten. DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG: 1 november 1991 EINDE: 1994 NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELATIES: Prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand lr.dr. S.D.P. Flapper i.o.m. prof.dr. A.G. de Kok KORTE OMSCHRIJVING VAN HET ONDERZOEK: Het onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een typologie voor logistieke ketens waarin twee of meerdere kritieke capaciteiten voorkomen vanuit het oogpunt van de besturing en beheersing van goederen- of dienstenstromen; het voor elk onderscheiden soort keten aangeven hoe de voortgang van goederen of diensten binnen deze keten optimaal (in termen van netto cash flows) bestuurd en beheerst kan worden. AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Capaciteitsplanning vormt een van de pijlers voor het beheersen/sturen van logistieke stromen. Hierbij wordt een hoofdrol gespeeld door de zgn. 'kritieke' capaciteiten, d.w.z. capaciteiten die gedurende een zekere periode vrijwel volledig bezet zijn. Deze bepalen namelijk grotendeels de snelheid waarmee produkten via een logistieke keten aan klanten geleverd kunnen worden. Aan de logistieke problemen gekoppeld aan de aanwezigheid van kritieke capaciteiten is in de literatuur reeds veel aandacht besteed. In de praktijk blijken relatief veel situaties voor te komen waarbij meerdere 'kritieke capaciteiten' optreden. Op dit laatste gebied is tot nu toe echter weinig onderzoek verricht. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Momenteel geen. 18

22 RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Categorisatie soorten bottlenecks en de mogelijkheden om de ongewenste effecten daarvan geheel of gedeeltelijk te voorkomen of teniet te doen. Invoering van 'time based' bottlenecks. Eerste aanzet typologie logistieke ketens met een of meerdere kritieke capaciteiten t.b.v. methoden voor het besturen en beheersen daarvan. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: Geen. Project is in 1994 afgesloten. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: Project is afgesloten. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TUDSBESTEDING IN 1994: n.v.t. PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: Geen. 19

23 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-15: Prestatie-kengetallen voor logistiek DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG: 1993 VERMOEDELUK EINDE: 1995 NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELATIES: Dr.ir. L. Fortuin i.o.m. Prof.dr. A.G. de Kok Ir.dr. S.D.P. Flapper i.o.m. Prof.dr. A.G. de Kok Ir. P.P.M. Stoop (oio) o.t.v. Prof.dr.ir. J.W.M. Bertrand KORTE OMSCHRUVING VAN HET ONDERZOEK: Literatuurstudie van artikelen en boeken over prestatiekengetallen (PKG) en verwante onderwerpen die sinds 1985 zijn verschenen. Constructie van een raamwerk om PKG samen te kunnen voegen tot een coherent performance management system. AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Veel bedrijven zijn bezig met 'voortdurende verbetering' van processen en produkten, om zich te kunnen handhaven in een wereld met toenemende concurrentie. Acties ter verbetering hebben alleen zin als het resultaat 'gemeten' wordt. Alleen dan kan men zien hoever het gestelde doel nog verwijderd is. Prestatiekengetallen (PKG) zijn een goed middel om die meting uit te voeren. In 1988 is door L. Fortuin in European Journat of Operations Research een overzichtsartikel gepubliceerd over dit onderwerp. Om inzicht te krijgen in de huidige state-of-the-art is het wenselijk een literatuurstudie uit te voeren. Gegeven het karakter van LBS, ligt de nadruk daarbij op de logistiek. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Geen. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Gestart eind

24 RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: De gedachte van een literatuuroverzicht is geleidelijk verdrongen door het idee dat de literatuur over prestatiekengetallen weinig samenhang vertoont en dat een structuur daarvoor in een behoefte zou kunnen voorzien. Deze verschuiving is vooral te danken aan S.D.P. Flapper, die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het ontwikkelen van zo'n structuur. Liever dan blijven sleutelen aan het concept, hebben we de 'state-of-the-art' op papier gezet en opgestuurd aan UOPM. In afwachting van het redactionele commentaar is het onderzoek tijdelijk onderbroken. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: Na ontvangst van redactioneel commentaar zal het artikel voor UOPM bewerkt worden en aangevuld tot het voor publikatie aanvaard wordt. Tevens zal bekeken worden of verder onderzoek mogelijk, nuttig en zinvol is. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TIJDSBESTEDING IN 1994: Onderzoekers: Aantal uren: Dr.ir. L. Fortuin 200 Ir. P.P.M. Stoop (oio) 40 Dr.lr. S.D.P. Flapper 60 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIE NIET -GEREFEREERD Fortuin, L.: Operationele prestatiemeting: onmisbaar op de weg naar voortdurende verbetering. Hoofdstuk 111 in: A. Jorissen, coörd., Prestatiemeting--naar een betere beheersing van bedrijfsactiviteiten. MAKLU, Antwerpen/Apeldoorn, 1994, pp LBS VAKPUBLIKATIE Fortuin, L.: Prestatiekengetallen voor een chocoladefabriek. Bedrijfskundig Vakblad, 1994, 6, 8, pp LBS 21

25 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-16: Hergebruiklogistiek DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG: november 1992 VERMOEDELUK EINDE: onbepaald NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELATIES: Prof.dr. A.G. de Kok lr.dr. S.D.P. Flapper i.o.m. prof.dr. A.G. de Kok KORTE OMSCHRUVING VAN HET ONDERZOEK: Het onderzoek richt zich op de logistieke besturings- en beheersingsproblemen die optreden bij recycling ten gevolge van autonome aanvoer van produkten (materiaal- en capaciteitstekorten en overschotten, 'pijplijn' voorraden van in gebruik zijnde produkten); onzekerheid gebruiksmogelijkheden van retour gezonden produkten {uncertain yield probleem, zoals bij de produktie van halfgeleiders); interactie retourstroom materialen/halfprodukten te verkrijgen via disassemblage van retourprodukten C2e hands inkoop') en de inkoop/produktie van dezelfde materialen/halfprodukten ('substitutie' probleem). AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Steeds meer bedrijven, waaronder fabrikanten van auto's, televisies, worden verplicht of zullen in de nabije toekomst verplicht worden om hun produkten na gebruik terug te nemen van hun klanten. Daarnaast wordt het, o.a. tengevolge van allerlei wetgevingen op het gebied van het milieu, steeds belangrijker om geheel of gedeeltelijk afgekeurde materiajen/halfprodukten te gaan hergebruiken of te recyclen. Aan het hergebruik of de recycling van produkten zijn behalve allerlei technologische problemen ook een aantal specifieke logistieke problemen gekoppeld. Hoewel ondermeer via afstudeeropdrachten blijkt dat veel bedrijven met deze problemen worstelen, is er tot nu toe geen systematisch onderzoek verricht op dit gebied. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Gendergroep (TUE/BDK), TUD Faculteit Industrieel Ontwerpen, Philips Corporale (Milieu en Energie), Philips Medica! Systems, CoolRec, Rank Xerox, Océ). 22

26 RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Literatuuronderzoek naar de verschillende soorten recycling die in de praktijk voorkomen. Classificatie soorten hergebruik en recycling. Classificatie logistieke problemen die specifiek of erg belangrijk zijn met betrekking tot het hergebruik/recyclen van gebruikte produkten. Overzicht bestaande logistieke beheersings Ibesturingssystemen voor de verschillende soorten hergebruik/recycling. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: Algoritme voor afstemming tussen voor 'recycling' beschikbare voorraad samengestelde produkten en vraag naar gemeenschappelijke of specifieke componenten van deze produkten, voor produkten met 1 herbruikbare component. Aanzet algoritme voor produkten met meerdere herbruikbare componenten. Raamwerk ter ondersteuning van beslissing ten aanzien van gebruik van een- of meerrnalig bruikbare verpakkingsmiddelen. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: Verder uitwerken matching algoritme en ondersteuning gebruik hiervan met behulp van een (gedeeltelijk) geautomatiseerd informatiesysteem. Verder uitwerken van raamwerk voor verpakkingsmiddelen die door meerdere schakels in een produktie-/distributienetwerk (her)gebruikt (kunnen) worden. Verificatie van ontwikkelde concepten, besturings-en beheersingsmetbodes in bedrijven. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TIJDSBESTEDING IN 1994: Onderzoekers: Aantal uren: Flapper 800 De Kok 40 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES GEREFEREERD Flapper, S.D.P.: Matching Material Requirements And Availabilities In The Context Of Recycling. An MRP- 1 Based Heuristic. Preprints Eighth International Working Seminar On Production Economics, Volume 3, Igls, Oostenrijk. Universiteit Linköping, Linköping, februari 1994, pp LBS Flapper, S.D.P.: On The Logistic Aspects Of Inlegrating Procurement, Production And Recycling By Lean And Agile-Wise Manufacturing Companies. Proceedings International Dedicated Conference on Lean/Agile Manufacturing in the Automotive Industries. ISATA, Aken, 1994, Duitsland, pp LBS 23

27 VF-PROGRAMMA PRODUKTIE- EN LOGISTIEKE BEHEERSING THEMA 1: Produktiebeheersing in de industrie PROJECT LBS-20 Omstelproblematiek bij massa-assemblage processen DEELNEMENDE VAKGROEP: Logistieke Beheersingssystemen (LBS) AANVANG: 1 maart 1994 VERMOEDELUK EINDE: 1 maart 1998 NAMEN VAN DE ONDERZOEKERS EN HUN TOEZICHT- EN OVEREENSTEMMINGSRELA TIES: Prof.dr. A.G. de Kok mevr. ir. J.I. vanzante-de Fokkert (aio) o.t.v. Prof.dr. A.G. de Kok Prof.ir. P.W. Sanders Dr.ir. S.D.P. Flapper KORTE OMSCHRIJVING VAN HET ONDERZOEK: Het onderzoek richt zich op de omstelproblematiek bij massa-assemblage processen. Deze blijkt te verschuiven van een technisch probleem naar een organisatorisch en logistiek probleem. Het onderwek richt zich op de ontwikkeling van ontwerpregels voor produkt en proces die leiden tot minimale omsteltijden op basis van een kwantitatief model waarmee het probleem beschreven kan worden, uitgaande van produktstructuur, processtructuur en besturingsconcept. AANLEIDING VOOR HET ONDERZOEK: Bij de assemblage van consumentengoederen, welke in zeer grote aantallen worden geproduceerd, blijkt de omstelproblematiek te verschuiven van een technisch probleem naar een organisatorisch en logistiek probleem. Doorgaans zijn de machines software-gestuurd, waardoor het omstellen van de machines vooral een kwestie wordt van de juiste componenten toevoegen in w kort mogelijke tijd. In de handmatige assemblageprocessen wordt de omsteltijd eveneens bepaald door de complexiteit van de materiaaldoor- en afvoerstromen. De trend naar steeds verder toenemende diversiteit laat zien dat deze beheersingsproblematiek de komende tien jaar alleen maar groter wordt. SAMENWERKINGSVERBANDEN: Samenwerking is voorzien met de vakgroepen FT en I&T. Tevens is samenwerking voorzien met de UT, i.h.b. met Prof.dr. W.H.M. Zijm. Contacten zijn gelegd met de vakgroep B&S van de Faculteit Wiskunde en Informatica (Prof.dr. J.K. Lens tra). 24

28 . RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK TOT 1994: Geen. RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK IN 1994: Een literatuuronderzoek is verricht naar het onderwerp. Hierbij is de nadruk gelegd op 'mixed/multi model line balancing'. Een eerste opzet van een overzichtsartikel op dit gebied is gereed. Momenteel wordt gewerkt aan een numerieke vergelijking van verschillende oplossingsmethoden. Tevens is literatuur bestudeerd op het gebied van de combinatorische optimalisering. Mede ter ondersteuning van deze kennis is de 'Fourth International Workshop on Project Managementand Scheduling' (Leuven, juli 1994) bezocht. Een eerste aanzet tot formulering van het probleem is gegeven. PLAN VOOR VOORTZETTING VAN HET PROJECT: afronden bovengenoemd artikel. eerste onderzoeksopzet, te presenteren tijdens de NOBO-cursus 'Methodologie van onderzoek en ontwerp' (Putten, maart 1995). verder onderzoek naar modelformulering. uitvoeren van case-study in nader te bepalen organisatie (t.b.v. model formulering). presenteren van artikel op congres in Jerusalem. NAMEN VAN ONDERZOEKERS EN TUDSBESTEDING IN 1994: Onderzoekers: Aantal uren: van Zante (aio) 1100 de Kok 85 Flapper 20 Sanders 0 PROJECTGEBONDEN RESULTATEN IN 1994: Geen. 25