21 e eeuw vaardigheden Persoonlijke Vorming Burgerschap Vakoverstijgende Vaardigheden Digitale geletterdheid

Transcriptie

1 UNATTENDED 21 e eeuw vaardigheden Persoonlijke Vorming Burgerschap Vakoverstijgende Vaardigheden Digitale geletterdheid Zelfvertrouwen Weerbaarheid Sociaal-emotioneel Vaardig Pestpreventie Respectvol gedrag - Mediawijsheid - 21th Century Skills Passend binnen bestaand kerncurriculum en huidige structuur Innovatief inspelend op nieuw kerncurriculum ACADEMY 4 LIFE

2

3 1.1.0 Wat biedt Ik creëer mijn wereld uw school? Missie Academy 4 life zet met het lesmateriaal van Ik creëer mijn wereld kinderen in hun persoonlijke kracht. Het geeft ze hulpmiddelen om letterlijk en figuurlijk hun wereld te creëeren. Passend bij de eigen dromen en talenten. In harmonie met elkaar. Visie Het lesmateriaal is ontwikkeld vanuit de visie dat als een nieuwe generatie kinderen zich in het onderwijs ontwikkelt door op diepgaand niveau bezig te zijn met het versterken van het zelfvertrouwen en geaard in het leven staan en ook nog leren hoe ze kunnen samenwerken, visionair en creatief oplossingen ontwikkelen al dan niet met nieuwe multimediale mogelijkheden en daarnaast ook nog hun schoolperiode lang bezig zijn met het aanleren en ervaren van respectvol gedrag en via oprechte communicatie verschillen overbruggen, dan gaan zij de fundering vormen van een nieuw soort samenleving waar waarden als veiligheid, vrolijkheid, vrede, verdraagzaamheid en voldoening de boventoon voeren. Technieken van vakprofessionals Dat vraagt om diepgang, zonder de speelsheid te verliezen die past bij de leeftijd en ontwikkelfase van de kinderen. Daarom biedt het lesmateriaal een scala van technieken uit de vakgebieden coaching, communicatie, creatie en ICT vertaalt naar tot de verbeelding sprekend speels lesmateriaal. Ofwel, Niet alleen gaan samenwerken of presenteren door het maar te gaan doen, maar ook echt leren hoe je dat het beste doet doordat je oefeningen krijgt van professionals uit de praktijk die hun kennis voor kinderen toegankelijk hebben gemaakt. Op een zo docentvriendelijk mogelijke manier voorbereid. Want alleen door hun eigen bevlogenheid en vakbekwaamheid kunnen we dit samen voor elkaar krijgen. Sociaal-emotionele vaardigheden als basis We koppelen alle 21e eeuwse vaardigheden aan sociaal-emotinole vaardigheden. Want hoe kun je creatief een oplossing verzinnen, als je van nature faalangstig, zeer (zelf)kritisch en misschien ook niet assertief genoeg bent? Dus zelf niet gelooft dat je het in je hebt om zelf iets te kunnen oplossen? Dan mist een brainstormtechniek zijn doel. Of hoe kun je echt goed samenwerken, als je niet voor je eigen mening op durft te komen, en geen zicht hebt op wat jouw sterke kanten zijn? En welke taken dus

4 echt bij jou passen? Of juist als je iemand bent die alles naar zich toetrekt en niet leert hoe je anderen in een samenwerking de ruimte geeft? En kun je van goed burgerschap spreken als je leert over de wetten van een democratie, maar niet zelf nadenkt en ervaart hoe het is om oprecht rekening met elkaar te houden, je gezien en gehoord te voelen en dat ook anderen gunnen? Nee, vinden wij. Dus leren we de kinderen dát ook. Een zeer breed scala van coachtechnieken zijn voor u verwerkt tot eenvoudig af te spelen luisterbestanden of presentaties of verhalen die u kunt voorlezen. De docent krijgt in veel gevallen zelf de keuze op welke manier een oefening gedaan wordt, passend bij de eigen vaardigheden en visie van de docent. Concreet De online leeromgeving biedt veelzijdige lessen. Van een ademtechniek tot presentatietechniek, van onderwerpen als veilig online en (cyber)pesten, tot zelf een website maken. Grote projecten waar kinderen alle vaardigheden kunnen inzetten om een creatieve oplossing te verzinnen met behulp van ICT en media die iets bijdraagt aan meer onderling respect. En kleine kort durende geluidsbestanden of presentaties die aanzetten tot interne reflectie. Die de aandacht richten en de verbeeldingskracht oproepen. Lessen in groepsverband met genoeg eigen vrije inbreng. Of zelfstandig werken opdrachten aan de computer zonder voorbereiding, met online de antwoorden op een rij. Maar altijd start een themablok met een inzichtgevend verhaal over emoties en gedrag van mensen, op het niveau van het kind. Universele levenslessen groot of klein op speelse manier verpakt, die alle oefeningen aan elkaar verbindt. Zo leren ze de samenhang van alles zien. Immers, zo zien wij de toekomst van het leren. Als één samenhangend geheel, met de eigen persoonlijkheid als uitgangspunt in harmonieuze relatie tot anderen. Op een manier die voor kind en docent inspirerend en werkbaar is en voor onderwijsinspectie onderbouwt en naar tevredenheid is.

5 1.1.1 Doel Vaardigheden versterken Bij Academy 4 life geloven we dat als je iets doet, je het goed moet doen. Aan onderstaande kerndoelen wordt in het lesmateriaal van ik creëer mijn wereld gewerkt, op een manier die per lesblok duidelijk inzichtelijk wordt gemaakt. Ook volgen we de nieuwe ontwikkelingen in het curriculum op de voet en doen we zelf actief mee om dat van de grond te krijgen. Zo is nu duidelijk dat de 21e eeuwse vaardigheden (zie het model verderop) straks terug zullen komen in de onderdelen Persoonlijke Vorming, burgerschap, Vakoverstijgende Vaardigheden en Digitale geletterdheid. Passend binnen huidig kerncurriculum en uw bestaande lessen: Oriëntatie op jezelf en de wereld o Kerndoel 34,35,37 zie tabel 1.1 p 11) o Kerndoel 36 Burgerschap, samenleving en cultuur Mondelinge taalvaardigheid o Kerndoel 1 informatie halen uit gesproken taal o Kerndoel 2 Woordenschat vergroten en mondeling uitdrukken o Kerndoel 3 info beoordelen uit discussies en reageren met argumenten Schriftelijke taalvaardigheid o Kerndoel 4 informatie achterhalen uit geschreven (digitale) bronnen o Kerndoel 8 Schrijfvaardigheid o Kerndoel 9 plezier in lezen en schrijven van verhalen Kustzinnige oriëntatie o Kerndoel 54 beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren o Kerndoel 55 op eigen en andermans (werk) reflecteren Mediawijsheid competenties Ik creëer mijn wereld biedt lessen binnen het model van mediawijsheidcompetenties van Mediawijzer.net

6 1.1.2Tabel 1.1 Sociaal-emotionele competentie onderverdeeld naar kerndoelen onderwijs Kerndoel 34: Zorgdragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid Competentie Jezelf De wereld Kennis: kenmerken weten van: a t/m o Houding: verantwoordelijkheid willen nemen op het gebied van a t/m o: Affectie: bewust ervaren van eigen of gewenste situatie op gebied van a t/m o: Gedrag: Voor persoonlijke en groepsdoelen in staat zijn te praten over, tonen en steeds meer beïnvloeden van a t/m o: Kerndoel 35: Redzaam gedrag a) (helpende) emoties (bang, blij, boos, bedroefd en daarvan afgeleiden, zoals geluksgevoel, faalangst, trots, jaloezie etc.) b) Gevoel/tast/lichaamsbewust c) Stemmingsgevoelig d) Aanpassingsvermogen e) Weerbaarheid (omgaan met tegenslag en negativiteit, o.a. pesten, verlies, kritiek, uitlachen, aanwenden helpend gedrag) f) Concentratie g) Stress h) Impulsen / driften onderdrukken, (eerst nadenken dan doen). i) Zelfverzorging Competentie Jezelf De wereld Kennis: zelfkennis en kennis van de kenmerken van redzaam gedrag. Houding: een zelfverzekerde en zelfredzame houding. Affectie: een tevreden, trots of blij gevoel over jezelf en de ander, of een acceptatie van jezelf en de ander. Gedrag: zelfstandig en bewust, verantwoordelijk gedrag. passen, ook in een groep) Kerndoel 37: Gedragen conform waarden en normen Competentie Jezelf De wereld Kennis: kennen van de eigen en andermans waarden, normen en sociale gedragsregels. Houding: een ethische, gewetensvolle, respectvolle en bezielde houding. Affectie: je voelt je gehoord, gezien en gewaardeerd of geaccepteerd. Gedrag: je waardeert of accepteert de ander, regels en gedraagt je daarnaar. a) Zelfbescherming (voor jezelf opkomen, hulp vragen) b) Zelfkennis (karakter, rollen, vaardigheden, leerstrategie) c) Zelfacceptatie (accepteert tekortkomingen) d) Zelfwaardering (vindt zichzelf ok) e) Zelfvertrouwen (vertrouwen op eigen kunnen & waarde, durft te vragen, te praten, kan omgaan met beoordeling, fouten, niet altijd bevestiging nodig) f) Zelfredzaamheid (problemen oplossen, keuzes maken en dingen regelen, idee aandragen, kritische eigen visie) g) Zelfverwezenlijking (die dingen doen die je wilt doen en bij je a) Eigen waarden en normen, mening en wensen, (incl. eigen verwachtingen, perfectionisme, zelfkritiek, wel of geen doorzettingsvermogen, motivatie, zorgvuldigheid) b) Zelfrespect c) Bezieling j) Inleven k) Meeleven, l) Rekening houden met m) Zorgen voor een ander n) Gevoeligheid voor omgevingsprikkels o) Veilig voelen in de omgeving p) Communiceren over jezelf tegen de wereld en/of intrinsieke communicatie. h) Iedereen = anders en ook gelijk en dat is ok. i) Vriendschappen sluiten en onderhouden, groep zoeken j) Opkomen voor een ander, of behulpzaam zijn. k) Bewaken grenzen (omgaan met sociale druk, nee durven zeggen of eigen mening uiten.) l) Dingen doen die goed zijn voor mens, dier en milieu of deze belangen behartigen. m) Universeel of spiritueel vertrouwen, vertrouwen op een groter geheel. n) Van elkaars verschillen willen leren. o) Doelmatig communiceren. d) Normen, waarden en regels van het gezin, de school, de maatschappij, vrienden etc. e) omgaan met ruzie en conflict f) Respect voor de ander g) Luisteren en instructies opvolgen, zorgvuldig werken h) Opbouwend kritiseren i) Samenwerken, overleg j) Sociale interactie en communicatie, ervaringen / humor etc delen, beleefd zijn, interesse tonen. k) Bijdragen a positieve groep

7 1.1.4 We denken graag met u mee hoe u binnen uw bestaande structuur u een les kunt vervangen. Tekenles / handvaardigheidles vervangt u door de CREATIEles uit ïk creëer mijn wereld (54). Of de Schrijfvaardigheid les vervangt u door een les waar ook de rechter en hersenhelft gestimuleerd worden door de koppeling van een visualisatie oefening met schrijfoefening uit het blok KUNDE (8). Ook leent een eet en drinkpauze zich goed voor het luisteren en kijken naar een digibord voorleesverhaal of het luisteren naar een geluidsbestand of rustgevende presentatie. Vervang de spreekbeurt door een opdracht met presentatie (2). Gebruik de computer uitwerkopdrachten in de zelfstandig werken les (35). De groepsgesprekken kunt u in de kring doen (3). De grotere projecten kunnen in de plaats van een wereldoriëntatie les gegeven worden (36). Gebruik het als THEMAlesblok.

8 Opbouw lesmateriaal en koppeling met de 21th Century Skills Het lesmateriaal is opgebouwd in 7 stappen, met volop ruimte voor maatwerk en flexibiliteit. Eerst is er het inzicht en besef op een bepaald levensthema door het verhaal. Daarna wordt er gewerkt aan de benodigde basis voor het verder ontwikkelen van vaardigheden, namelijk de emoties reguleren, het zelfvertrouwen versterken en de benodigde zelfkennis voor zelfsturing verkrijgen. Dan wordt er kennis en vaardigheid versterkt door informatie over en technieken voor Samenwerken, Communicatie, ICT en Creatie. Vervolgens wordt in opdrachten het geleerde in de praktijk gebracht en geoefend. Tot slot wordt al het geleerde in relatie gebracht met de omgeving door groepsgesprekken of projecten die bijdragen aan respectvol gedrag, cultureel besef en het ervaren hoe kinderen zelf actief invloed hebben op elkaar en op de samenleving, op alles. Aandachtsgebieden A. BASIS Stevig in het leven staan door inzicht in en begrip van jezelf, elkaar, jouw situatie, het leven. B. EMOTIE Het begrijpen en beïnvloeden of juist accepteren of loslaten van emoties, individueel en in groepsverband. C. KUNDE Je vrij en kundig (zelfvertrouwen) voelen om noodzakelijke en gewenste dingen te doen. D. SAMEN Zelfkennis en zelfsturing, talentontdekking, groepsvorming en samenwerken. E.COMMUNICATIE en informatie Het vakgebied communicatie in de breedste zin. On en offline. F. CREATIE Creatief denken, innovatie, probleemoplossend vermogen en kritische visievorming. G. OMGEVING Bewust worden van en verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen voor de omgeving. Respect en burgerschap. Sociaal en Cultureel vaardig zijn. A.BASIS: Elk verhaal licht een universeel levensthema uit. Het is de basis voor het lesblok en het thema waarbinnen alle lessen vallen. Hiermee wordt de verbinding duidelijk van het leven van alledag, met wat er in jouw persoon zich afspeelt, in de klas, in het gezin, en in de wereld. En hoe zich dit verhoudt tot jouw karakter en vaardigheden. (21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: zelfregulering, burgerschap, sociaal cultureel vaardig) B.EMOTIE: Middels een scala van oefeningen uit coaching en mindfulness krijgen kinderen niet alleen meer inzicht in emoties, maar leren ze deze ook accepteren en los te laten, of ze te beïnvloeden. (21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: zelfregulering, samenwerken, kritisch denken) C.KUNDE: In speelse luister of doe oefeningen wordt het zelfvertrouwen, de weerbaarheid en positief gedrag versterkt op diepgaande manier, door coachtechnieken en positieve psychologie te gebruiken, vertaald naar de dagelijkse onderwijspraktijk. (21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: zelfregulering, sociaal & cultureel vaardig, kritisch denken, creatief denken, samenwerken, probleem oplossen, communiceren, ICT basisvaardigheden) D.SAMEN: De basis van een goede samenwerking en van respectvol gedrag is inzicht in je zelf, je persoonlijkheid, je talenten en andermans talenten en karakter. Zo kun je omgaan met verschillen en verdeel je de taken naar ieders kunde en wens. Ook is het de basis voor keuzes en doelen die te maken hebben met de voorbereiding op de toekomstige loopbaan. In dit kopje komen dus lessen aan bod ter bevordering van de zelfkennis, talentontdekking én praktische samenwerking. (21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: samenwerken, sociaal cultureel vaardig, zelfregulering, kritisch denken, creatief denken, probleem oplossen, communiceren, informatievaardig)

9 E.COMMUNICATIE en informatie: Communiceren is informatie overbrengen, ontvangen en verwerken. In de communicatieles komt het oefenen met praten, luisteren en non verbale communicatie aan bod in sociaal-emotionele en diverse dagelijkse situaties. Ook presentatievaardigheden, het verwerken en beoordelen van informatie of communiceren met digitale media en de gevaren die dit met zich meebrengt komt terug in dit blok.( 21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: communiceren, samenwerken, sociaal-cultureel vaardig, kritisch denken, creatief denken, probleem oplossen, computational thinking, informatievaardigheden, ICT basisvaardigheden media wijsheid) E.CREATIE: Met creatieve opdrachten zoals tekenen en kleuren werken kinderen aan hun zelfexpressie, maar ook basisvaardigheden voor creativiteit komen aan bod als op creatieve manier naar de oplossing van een probleem zoeken, innovatie, prikkelen van fantasie, creatief denken, verbeeldingskracht, visualisatie, een eigen visie vormen, autonomie. De uitwerking kan zowel op de computer als buiten de computer gebeuren. (21e eeuw Vaardigheden die in dit blok ontwikkelen: creatief denken, probleem oplossen, ICT basisvaardigheden, informatievaardigheden, computational thinking) F.OMGEVING: In deze lessen staan sociale vaardigheden centraal vanuit een koppeling van zelfinzicht en zelfrespect naar respect voor elkaar, betrokkenheid en verantwoordelijkheid voor je omgeving, de groep, de school, de maatschappij, de wereld, met alles wat er is. Van filosofie en spiritualiteit in het breedste begrip van het woord tot aan respectvol gedrag met media. Hoe gaan we met elkaar om in een cultuur waar ieder de focus heeft op zijn telefoon, computer of tablet? Hoe blijven we offline sociaal? Gedurende één of twee weken kan in de dagelijkse praktijk van alledag met elkaar geoefend worden. (Sociaal en cultureel vaardig, communiceren, zelfregulering, media wijsheid) Samenhang 21e eeuw vaardigheden met het nieuwe in ontwikkeling zijnde curriculum Persoonlijke vorming: zelfregulering: zelfvertrouwen, weerbaarheid, emotionele vaardigheden, zelfinzicht, talentondekking, creatieve zelfexpressie en. (Sociaal-emotionele vaardigheden, Oriëntatie op jezelf en de wereld) Burgerschap: sociale en culturele vaardigheden: respectvolle omgang, betrokkenheid creëren bij de wereld om je heen, met filosofische, culturele, maatschappelijke, samenlevingsgerichte, sociale en spirituele gesprekken waarin over grenzen gekeken wordt, gekoppeld aan vaardigheden in weekopdrachten die in de dagelijkse schoolpraktijk toegepast worden. (Sociaal-emotionele vaardigheden, Oriëntatie op jezelf en de wereld) Vakoverstijgende vaardigheden: creatief denken, probleemoplossend denken en werken, communiceren, (kritische) visie ontwikkeling, samenwerken, onderzoekende en ondernemende houding. Digitale geletterdheid ICT basisvaardigheden: leren omgaan met de computer, tablet, hardware software en internet (-tools of apps), maar ook omgaan met de druk van social media (mediawijsheid en mediaveiligheid), plus vaardigheden om te leren via internet. Zoeken van informatie, en deze op waarde schatten(informatievaardig). Ook vaardigheden en oplossingen

10 verzinnen met digitale media, software en hardware komt aan de orde (computational thinking). Thematisch werken binnen de domeinen mens & maatschappij en taal & cultuur: aangesneden onderwerpen passen binnen de geformuleerde thematische velden waarin klassieke vakken zich gaan groeperen.

11 21th Century Skills Voorlopige indeling Nieuw Curriculum

12 1.1.2 Waarom is dit lesmateriaal zo effectief? De onderliggende visie van ik creëer mijn wereld is dat sociaal-emotionele vaardigheden de basis zijn van alle vaardigheden en dat alle vaardigheden met elkaar en met de eigen persoonlijkheid samenhangen. De kracht van het materiaal zit dan ook in de koppeling van de Sociaal-emotionele competentie aan het aanleren van vaardigheden. Met een diepgang door het gebruik van coachtechnieken, op speelse wijze vertaald naar lesmateriaal. Hieronder lichten we per 21th century Skill toe hoe de sociaal-emotionele competentie gerelateerd is aan de 21 e eeuw vaardigheden en hoe de vaardigheden met elkaar en de aandachtsgebieden in het lesmateriaal samenhangen. Kritisch denken (visie vormen) Kritisch denken en visievorming komt terug in sociaal-emotionele & culturele vaardigheden, creativiteit, samenwerken, communicatie en digitale geletterdheid, maar vraagt meer dan alleen cognitieve vaardigheden als analyseren en concluderen. Om kritisch te kunnen denken heb je eerst zelfbewustzijn nodig, kennis van je eigen visie. Overtuigd zijn dat die visie ertoe doet dus jijzelf, ofwel een bepaalde mate van zelfvertrouwen hebben - en dan pas kun je andere standpunten en informatie daartegen afzetten. Maar dus ook, overtuigd zijn dat andermans mening ertoe doet en openstaan voor andere standpunten dan die van jezelf. Ook het kritisch omgaan met een veelheid van informatie, ofwel informatievaardigheden komt hier aan pas. Creatief denken Dit kan creatieve zelfexpressie zijn, maar ook meer uitdaging in lastige wiskundige formules, de overlap met probleem oplossen. In het aandachtsgebied Creatie werken we aan mindmappen, brainstormen, creatief oplossend vermogen en creatieve zelfexpressie passend bij sociaal emotionele vraagstukken of bij talenten. Deze creatieve zelfexpressie vraagt ook om sociaal-emotionele vaardigheden: omdat je durft te vertrouwen op jouw vaardigheden zonder ze te overschatten of de lat te hoog leggen wat resulteert in stress of depressie. Probleemoplossend vermogen Probleemoplossend vermogen valt uiteen in verschillende onderdelen: a) Een bepaalde mate van zelfvertrouwen, assertiviteit en zelfredzaamheid bezitten om in jezelf te geloven dat je een probleem kunt oplossen, en ook daadwerkelijk tot actie overgaat (assertiviteit) om zelf een probleem op te lossen (zelfredzaamheid) in tegenstelling tot een afwachtende en afhankelijke houding. (Een ander doet het wel, of, ik ben afhankelijk van een ander om dit probleem opgelost te krijgen, of het interesseert me niet of het probleem opgelost wordt.) Dan vind je ook het doorzettingsvermogen wat nodig is om het probleem opgelost te krijgen. Ook hier gaat het weer om de balans. Te assertief zijn, is ook niet effectief. Dan ben je constant een ander zijn problemen aan het oplossen en leert diegene er niets van. Bovendien, stel je jezelf boven een ander, terwijl er meer waarheden en mogelijkheden kunnen zijn. b) Het vermogen om op creatieve manier steeds weer een andere oplossing te kunnen verzinnen, analyseren van het probleem vanuit verschillende invalshoeken, meerdere mogelijkheden verkennen, anders dan andere mogelijkheden ondernemen om een probleem op te lossen, ofwel het creatief oplossend vermogen.

13 Computational thinking Hoe lossen we een probleem op met behulp van ICT? Met bestaande software, een medium, een programma, tool op internet of app? Maken we er een website voor? Om te weten hoe je een probleem met ICT oplost is dus kennis van de werking van diverse software en hardware nodig. Allemaal onderdelen die zowel in communicatie als creatie aan bod kunnen komen. Informatievaardigheden Leren leren, hoe heb ik iets geleerd, maar ook leren via internet. Omgaan met een veelheid van bronnen en media en deze kritisch op waarde schatten, of je loskoppelen van de veelheid aan prikkels en pushes. Een eigen visie op deze informatie vormen. Dit kan aanbod komen in de aandachtsgebieden samen, communicatie of creatie. ICT basis vaardigheden Je kunt je afvragen wie deze vaardigheden onder de knie heeft te krijgen, de docent of de leerling. Leerlingen groeien ermee op en zijn al snel vertrouwd. In alle onderdelen kunnen opdrachten zitten die op de computer, via internettools, apps of op de tablet uitgevoerd kunnen worden om dit nog meer te stimuleren. Mediawijsheid Ook hier is een overlap te vinden in de diverse vaardigheden. Enerzijds heeft het te maken met media vaardig zijn. Ofwel om kunnen gaan met social media, maar ook met internettools, software en hardware. Het belangrijkste onderdeel van mediawijsheid hangt echter nauw samen met communicatie, kritisch denken en sociaal-emotionele vaardigheden. Mensen verschuilen zich achter websites, (valse) profielen, voelen zich anoniem genoeg om cyberpesten groot te maken. Hoe beschermen we onze kinderen hiertegen? En hoe zorgen we dat ze zelf hier niet in betrokken raken? Respectvolle omgangoffline even los zijn van de telefoon of tablet, gameverslaving en de gevaren van internet komen aan bod in het aandachtsgebied communicatie of omgeving. Communicatie hangt met alles samen. Voor een goede samenwerking essentieel, maar ook voor individuele doelen. Durven praten over jezelf, over je talenten en wensen. Een bepaalde mate van weerbaarheid en assertiviteit is hier voor nodig. Van interne dialogen en non verbale communicatie, via positieve communicatie en feedback geven naar presenteren, massacommunicatie en diverse (digitale en off-line) media in communicatie. We communiceren namelijk via media. Mediawijsheid valt dan ook samen met communicatie, maar ook mediavaardigheden als een eigen flyer maken, een website maken, omgaan met software en hardware. Allemaal manieren om te communiceren en te creëeren. Ook hier komt het kritische denken om de hoek kijken. Communiceren is luisteren, informatie evalueren en op waarde schatten en er iets of juist niets mee doen. Maar het is ook je intuïtie gebruiken, verborgen boodschappen ontcijferen en omgaan met harde informatie en daarbij gemiste tone of voice. Verder is ook inleven essentieel bij communiceren, want hoe stem je de boodschap af op je publiek? Ook communiceer je via je gedrag en worden de eigen waarden en normen of overtuigingen over jezelf en de ander onthuld in jouw manier van communiceren. Naast communicatieve vaardigheden zijn dus ook het inzetten van je intuïtie en de sociaal-emotionele vaardigheden van belang. Samenwerken Kennisnet formuleert de volgende basisvoorwaarden voor samenwerken: Verschillende rollen en talenten in de groep (h)erkennen (1+1=3), hulp kunnen vragen en ontvangen, gezamenlijke verantwoordelijkheid en individuele aansprakelijkheid, positieve open houding, flexibel zijn, je kunnen aanpassen. Lief zijn. Talenten in de groep herkennen heeft te maken met eerst je eigen talenten herkennen, Dit heeft gericht zelfonderzoek en zelfinzicht nodig. Ook heb je zelfvertrouwen nodig, geloven in je eigen kwaliteiten, geloven dat je die bezit. Of, juist niet alles onder controle willen houden en denken dat je alles beter kunt, maar ook vertrouwen op een ander zijn kunnen. En zelfs als dat vertrouwen

14 ontbreekt, toch de ander een aandeel gunnen, maar tegelijk op zo n manier opbouwende kritiek kunnen geven dat het eindresultaat bewaakt wordt. Assertief en weerbaar genoeg zijn om in een groep kenbaar te maken welk onderdeel je wilt doen en je grenzen te bewaken. Angst overwinnen om hulp te vragen, je trots opzij kunnen zetten om hulp te ontvangen. En het niet ten koste van je zelfbeeld laten gaan als je om hulp vraagt. Een ander aanspreken bij gebrek van motivatie en inzet, op een positieve en opbouwende manier. Goede onderlinge communicatie. En lief zijn vraagt om een respectvolle veilige groep. Lief ben je als je zelf lekker in je vel zit. In een groep is kennis van verschillende karakters, werkstijlen, leerstijlen, persoonstypen ook van belang. Dat vraagt om kennis, en onderzoek. Onderzoek wat zou kunnen starten in basisonderwijs, verder gaat in voortgezet onderwijs en resultaten geeft in vervolgonderwijs. Sociale en Culturele vaardigheden SLO formuleert bij deze vaardigheden als volgt: Bij deze vaardigheden gaat het om het effectief kunnen leren, werken en leven met mensen met verschillende etnische, culturele en sociale achtergronden. Meer specifiek gaat het om: constructief kunnen communiceren in verschillende sociale situaties met respect voor andere visies, uitingen en gedragingen; het (her)kennen van gedragscodes in verschillende sociale situaties; eigen gevoelens kunnen herkennen en gekanaliseerd en constructief kunnen uiten; het tonen van inlevingsvermogen en belangstelling voor anderen; bewust zijn van de eigen individuele en collectieve verantwoordelijkheid als burger(s) in een samenleving. Al deze en meer onderdelen komen aan bod in het aandachtsgebied Omgeving. Zelfregulering Academy4life schaart onder zelfregulering het inzicht in zichzelf ten opzichte van de wereld, het omgaan met emoties, het bouwen aan zelfvertrouwen en weerbaarheid, en zo kunnen komen tot zelfinzicht en hierdoor zelf doelen kunnen stellen. Zelfstandig en zelfredzaam gedrag, als basis voor alle andere vaardigheden. Conclusie Welke indeling men voor de vaardigheden ook neemt, ze hangen allen samen, overlappen en beïnvloeden elkaar. In ieder lesblok wordt dan ook op een samenhangende thematische manier aan alle vaardigheden gewerkt.

15 1.1.3 Het belang van bouwen aan zelfvertrouwen Met de trends digitalisering, kennis vergaren uit andere bronnen dan geselecteerde schoolboeken, online samenwerken en leren op maat (naar niveau en talent) die prachtige kansen bieden, wordt er steeds meer zelfsturing en zelfstandigheid van kinderen verwacht. Dit kan alleen als kinderen ijzersterk in hun schoenen staan. Structureel en diepgaand werken aan zelfvertrouwen in het onderwijs zoals verbeteren van het zelfbeeld, zelfwaardering, omgaan en beïnvloeden van emoties en bij jezelf kunnen blijven is dan essentieel. En zelfs meer is mogelijk. Sociaal-emotioneel geschoolde kinderen beïnvloeden hun gedrag en vaardigheden, worden gelukkiger, zijn socialer, leven zich beter in, pesten minder, zijn ondernemender, nieuwsgieriger, creatiever, initiatiefrijker, lossen problemen zelf beter op, werken beter samen, kunnen beter communiceren, vormen beter een kritische eigen visie, worden minder beïnvloed door pesten, benutten talenten en vaardigheden, beseffen dat ze een onderdeel zijn van een geheel, staan in hun kracht, tonen betrokkenheid bij de omgeving, hebben meer vertrouwen in hun cognitieve vermogen, leren daardoor effectiever, hebben minder faalangst en presteren daardoor dus ook op de kennisgebieden beter Stimulans zorgt voor balans onderwijsaanbod Door het gebruik van kindercoachtechnieken vertaald naar onderwijs, het uitlichten van de emotie component, de oefeningen op sociaal-emotioneel én kunstzinnig gebied, bieden deze verhalen en oefeningen een ongekend grote stimulans voor de rechter hersenhelft, wat de sociaal-emotionele competentie stimuleert. Deze stimulans zorgt voor een balans in onderwijsaanbod, gezien veel van de overige lesstof de linkerhersenhelft prikkelt die vooral cognitieve competenties stimuleert. Onderstaand overzicht (tabel 1.2) brengt inzicht. In paars zijn de gebieden die de fabels en oefeningen stimuleren. Tabel 1.3. Hersenfuncties uitgelicht Iedereen heeft dezelfde functiegebieden in de hersenen, alleen per persoon verschilt de activiteit. Hoe meer actief / doorbloed, hoe beter de vaardigheid is ontwikkelt of des te meer voorkeur een persoon heeft hiervoor (dit is overigens niet statisch en alle gebieden kunnen verder ontwikkeld worden). Dit is te vergelijken met het gebruiken van de linkerhand of de rechterhand, beide is goed, beide is mogelijk, maar de ene hand heeft de voorkeur). Zo zijn er ook mensen die beiden gebieden evenredig hebben ontwikkeld. Deze beschikken over een groot scala aan vaardigheden. Een te grote disbalans in ontwikkeling kan problemen geven als motorische stoornissen, of emotionele onbalans. Links (auditief volgordelijk / logisch) Horen / vertellen Weten / kennis Logica /ratio / zakelijk inzicht Feiten Realiteit Praktisch Cijfers, rekenen Woorden, schrijven en lezen Doen Detail Structuur Ordenen Lineair tijdsbesef Volgorderlijk / stap voor stap Rechts (globaal) Zien / visualiseren Voelen Emoties Impressie / sfeer / symboliek Dromen / fantasie Idealistisch / zingeving Intuïtie Beelden / kleur Ontwikkelen / verzinnen Thematisch / samenhang Expressie Creativiteit Opgaan in een beleving Associatief

16 1.2.1 De sociaal-emotionele competentie NU gedrag én resultaten beïnvloeden De verhalen en oefeningen behandelen steeds onderdelen uit de sociaal-emotionele competentie. Speciaal voor het onderwijs is de competentie in tabel 1.1 gestructureerd weergegeven aan de hand van de kerndoelen onderwijs 2006 (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap). Hierin is gekozen voor de onderverdeling van de sociaal-emotionele competentie in Kennis (weten), Houding (willen/waarde(n) toekennen aan, Affectie (emotie, voelen) en Gedrag (doen) (Halberstadt et al 2001), in plaats van emotie te scharen onder Houding. Inzichten uit kindercoaching laten namelijk zien dat leren op sociaal-emotioneel gebied vollediger tot stand komt als de emotie op zichzelf bekeken en doorvoeld wordt. In de verhalen en opdrachten komt het bewust ervaren van emotie dan ook regelmatig aan bod, waardoor uiteindelijk het gedrag beter te beïnvloeden wordt (vb 1). Werken aan sociaal-emotioneel sterker worden is verder belangrijk voor een veilig, prettig en productief groepsklimaat, hulp bij pest preventie en is de eerste voorwaarde voor cognitief leren. Immers, als je jezelf niet waardeert, hoe kun je dan een ander waarderen? Of als je je niet veilig of competent voelt, waarom zou je dan naar school gaan of je best doen om iets te leren? Bovendien sluit het werken aan de sociaal-emotionele vaardigheden aan bij de eisen van onderwijsinspectie op het gebied van een structurele aanpak hiervoor. Onderstaand voorbeeld geeft verduidelijking over de waarde van de affectie component. Vb 1. Een leerling is bang om zijn vinger op te steken in de klas. In een les leert hij: Kennis: De emotie die hij voelt is angst. De omgangsregel in de klas is dat hij zijn vinger op mag steken als hij iets wil weten. Er wordt over verteld en er worden afspraken over gemaakt. Houding: De leerling is gemotiveerd om deze angst te verminderen en om vragen te stellen, omdat hij graag iets wil weten. Gedrag: Leerling steekt toch zijn vinger niet op, omdat hij nog steeds niet durft, ook al weet hij dat het mag. Dan voegen we de affectie component toe (bewust ervaren van emotie) Affectie: Leerling voelt de helpende emotie durf / dapper in de situatie vinger opsteken door middel van een oefening in bijgaand lesmateriaal en / of door middel van identificatie met hoofdpersoon in een verhaal, waardoor de beleving op hetzelfde neerkomt. -> Te verwachten gedrag: leerling steekt af en toe zijn vinger op Sociaal-emotioneel competent LATER 21e eeuw vaardigheden In de veranderende economie staat parate kennis niet meer centraal. Alles wat je wilt weten is tenslotte ieder gewenst moment van de dag op internet, of met behulp van computerprogramma s te achterhalen. Omgaan met de verschillende media, het weten welke informatie je hoe en waar kunt vinden en vooral deze kritisch te beoordelen of op waarde schatten wordt belangrijker. Daarnaast wordt de wereld door technologie nog ieder moment kleiner en is het noodzaak ons meer te gedragen als een eenheid. Samenwerken, communiceren, inzicht in en verantwoordelijkheid nemen voor een groter geheel zijn sleutelwoorden. Sociale vaardigheden worden nog belangrijker. Paradoxaal genoeg is er juist ook meer ruimte in die eenheid voor individuele taienten. In een grotere groep is er meer diversiteit in vaardigheden, dus kan ieder datgene doen dat bij hem past. Dit vraagt om meer zelfstandig werken, waar zelfvertrouwen en zelfinzicht, bij jezelf kunnen blijven, ofwel sterke emotionele vaardigheden essentieel zijn. Creatief denken kan verder helpen het zelfstandig probleemoplossend vermogen te vergroten. Ook aan deze vaardigheden kun je structureel werken. Al deze vaardigheden komen aan bod in dit lesmateriaal.

17 1.3.1 Het beoordelen van resultaten altijd een persoonlijk resultaat In tegenstelling tot andere vakken is de competentie subjectief en niet absoluut meetbaar. Het karakter, de culturele afkomst, het referentiekader van en de onderlinge relatie tussen de leerling en de beoordelende docent spelen allemaal mee. Ook het moment van de beoordeling is van invloed. Als de leerling die dag niet lekker in zijn vel zit zal hij een veel negatiever zelfbeeld hebben. Daarnaast kan het zo zijn dat het geleerde pas op een veel later moment `beklijft`, buiten het zicht van de beoordeling. Groeien en leren op sociaal-emotioneel gebied is een levenslang leertraject. Daarnaast bevat de competentie ook tegenstellingen. Kinderen die zeer emotioneel gevoelig zijn kunnen een groot spectrum van emoties waarnemen en duiden, uitblinken in inleven, meeleven, respect voor een ander, maar kunnen daarentegen juist heel veel moeite hebben met zelfvertrouwen en assertiviteit. Een ander kan exact het tegenovergestelde beeld laten zien. Er is in dit geval geen beter. Een introvert (verlegen) persoon wordt als minder sociaal beschouwd, maar is echter niet beter of minder competent, aangezien deze persoon over vele andere sociale vaardigheden kan beschikken. Verder kan Iemand die erg zelfverzekerd is daarvan ook negatieve kanten ondervinden door zichzelf te overschatten, niet meer gemotiveerd zijn, slordig gaan werken, arrogant worden. Het gaat om bewustwording, balans, welbevinden en persoonlijke vooruitgang. De absolute basis is een mate van zelfwaardering, zelfkennis en sturing, die het mogelijk maakt om noodzakelijke en gewenste dingen te ondernemen en keuzes te maken, en zich te gedragen in sociaal verkeer naar persoonlijke en gezamenlijke behoefte die in kaart gebracht kan worden. Zie hiervoor ook het ontwikkelde meetinstrument, dat merkbaar gedrag meetbaar maakt en een individueel ontwikkeltraject inzichtelijk maakt.* *in uitbreidingset te combineren met COTAN volgsystemen Viseon / SCOL Het uitgangspunt van het groeien op sociaal-emotioneel gebied is altijd de leerling. Het persoonlijke resultaat wordt afgemeten aan de hand van een korte nulmeting van de sterktes en zwaktes bij aanvang van een schooljaar en aan het eind van een schooljaar, waarbij rekening gehouden wordt met pieken, dalen en de reikwijdte van de leerling naar aanleiding van zijn/haar karakter. Een beoordeling wordt betrouwbaarder naarmate meerdere partijen beoordelen (docent, ouder, leerling zelf, tweede docent). I Natuurlijk kunnen scholen ook gebruik maken van SCOL, Viseon, of andere volgsystemen, terwijl ze dit materiaal gebruiken. Alle vragen en ontwikkelgebieden uit deze COTAN gecertificeerde volgsystemen komen voor in de genoemde onderwerpen uit tabel 1.1. en komen dus terug in de verhalen en lessen. Ik creëer mijn wereld, voegde daar zelfs nog enkele subonderwerpen aan toe, omdat dit materiaal nog uitgebreidere competenties ontwikkelt. Tevens is er per lesblok een individuele beoordeling mogelijk van het geleerde door de leerling. * *in uitbreidingset

18 1.3.3 Meetinstrument om Persoonlijke ontwikkeling zichtbaar te maken. Ik Creëer mijn wereld werkt momenteel aan een testmiddel waar het er niet om gaat dat kinderen voldoen aan een norm, wat normering dus overbodig maakt. Het doel van dit testmiddel is het vergroten van het zelfinzicht / zicht op de vaardigheden van de leerling en het vereenvoudigen van het zelfonderzoek naar persoonlijke groei. De groei of stagnatie in een bepaalde periode wordt zichtbaar en dat maakt het mogelijk dit te onderzoeken en om daarvan te leren. Groei kan zijn: meer in balans geraken, uitbreiden van het spectrum van vaardigheden, maar ook, stagnatie. Want in een periode van stagnatie kan vaak het meest geleerd worden op persoonlijke ontwikkeling. Dit is dus een heel andere manier van denken en van kijken naar testen en resultaten. De resultaten uit dit instrument zijn dan ook nooit absoluut, maar bedoeld als een hulpmiddel voor het reflectievermogen van de leerling en de docent. De suggesties en voorbeelden die gegeven worden zeggen niet: zo is het, maar nodigen uit tot nadenken over, hoe voelt dat voor mij? Hoe zie ik dat bij mezelf terug? Hoe ervaar ik dat zelf bij de leerling? Wat weet ik over de leerling? De Vaardighedenmeter brengt in kaart: 1. Ontwikkelgebieden Zelfvertrouwen, weerbaarheid, beheersing Ontwikkelgerichte vaardigheden als creativiteit, oplossingsgerichtheid en ondernemerschap Sociale vaardigheden Werkhouding 2. Een indicatie over karakter, aard en aanleg van talenten, kwaliteiten, persoonlijke valkuilen, belangrijke waarden, te gebruiken voor zelfreflectie. 3. Tegelijkertijd wordt de samenhang van bepaalde vaardigheden duidelijk. Een uitslag is nooit goed of fout, net als rechts en links niet goed of fout zijn, het geeft inzicht in een voorkeur, een aanleg. En laat zien dat waar een wat zwakkere vaardigheid aanwezig is, er een krachtige vaardigheid tegenover staat die daardoor de ruimte krijgt. Het nodigt uit tot het accepteren van zwakheden en streven naar meer balans. En laat zien dat iemand keuzes en groeimogelijkheden heeft. 4. De leerstijl, communicatiestijl en benaderstijl wordt inzichtelijk. 5. Het instrument kan tevens gebruikt worden om teams samen te stellen voor samenwerking. Door leerlingen samen te zetten met aanvullende kwaliteiten, bereikt met dat de samenwerking een uitdaging wordt, maar er veel van de situatie geleerd wordt. Door dezelfde typen leerlingen bij elkaar te zetten wordt bereikt, dat er vaak in harmonie samengewerkt wordt, maar een meer eenzijdig resultaat behaald wordt. Beide situaties zijn leerzaam. Hieronder volgt een beknopte weergave en voorbeeld van de vaardighedenmeter.

19

20 1.6.1 Hoe te werken met de startset Verhalen met lessen De startset heeft een vaste structuur opbouw per groep. Echter, de lessen zijn vaak voor meerdere groepen geschikt, te zien aan de leeftijdsindicatie per verhaal, waardoor een les ook in een eerdere of latere groep aan bod kan komen, als verdieping, herhaling of omdat een thema actueel is. De thema s die behandeld worden zijn universeel en spelen op alle leeftijden waardoor ze steeds terug komen. De docent of leerling (vanaf groep 4) kiest zelf een onderwerp in dit geval. Zo wordt leren steeds meer maatwerk. Ook is het materiaal hierdoor geschikt voor bijvoorbeeld Montessori Jenaplan of of Dalton onderwijs, of voor pluswerk. De lessen zijn onderverdeeld in zeven aandachtsgebieden. Zo bindt een verhaal verschillende typen lessen aan elkaar, tekenles, speelles, taalles, sociaal-emotionele vaardigheden, persoonlijke vorming, maatschappelijke vorming, en wordt het werken aan zelfvertrouwen en sociaal emotionele vaardigheden in het bestaande dagprogramma geïntegreerd. Een lesblok heeft steeds vijf tot zeven lessen, bij elkaar geplaatst op tijdsduur en samenhang.