Atelier van de Rijksbouwmeester - Oog voor de buurt URBANOS duurzame stedelijke ontwikkeling Pepijn Verpaalen Camila Pinzon Cortes

Transcriptie

1 Atelier van de Rijksbouwmeester - Oog voor de buurt URBANOS duurzame stedelijke ontwikkeling Pepijn Verpaalen Camila Pinzon Cortes

2 URBANOS duurzame stedelijke ontwikkeling Stedenbouw Management en advies Ruimtelijk onderzoek 5G: Gebruiker, Gebied, Gebouw, Geld en Geluk Paar voorbeelden

3

4 Parallele munt: Voetafdruk

5

6

7 Brukske Scenario s voor de openbare ruimte van Brukske

8 Start Aanleiding en vraag Ontwikkel scenario s hoe omgegaan kan worden met de ruimtelijke ontwikkeling van de hoven en de openbare ruimte van de grondgebonden woningen.

9 Analyse Inhoudsopgave Wie wonen in Brukske (sociaal en economisch) Het imago van de wijk bij bewoners en anderen Ruimtelijk relatie omgeving de wijk de hoven Masterplan

10 Analyse Wie woont in Brukske Ruim inwoners. Helft niet westerse afkomst en ruim 70 nationaliteiten. Lage inkomens. Grote groep mensen met afstand tot arbeidsmarkt (4x zoveel bijstandsuitkeringen tov Venray) Inwoners zijn gemiddeld laag opgeleid en werken veelal in de logistiek Veel kinderen met leerachterstand en weinig zorg Verwaarlozing, sociale isolatie en onveiligheid Grote sociaal-economische uitdaging: Mensen redden het niet op eigen kracht en de leefbaarheid staat onder druk Voorzieningen in winkelcentrum en in plinten van flat. Bedrijventerreinen in omgeving Veel goedkope woningen 62% sociale huur woningen 70 hectare, waarvan 28 hectare openbaar gebied. 25% bebouwingsdichtheid 1907 woningen, dus 75 woningen per hectare

11 CBS-heatmaps veel allochtonen en weinig 65+ grote gezinnen met jonge kinderen Veel gezinnen en vaak met één ouder

12 Analyse Imago Bewoners van Brukske: - een prettige wijk. - te veel straatafval - genoeg voorzieningen, groen en speelruimte - veilig in de wijk en in hun eigen huis Bewoners van de overige wijken zijn: - onveilig, niet uitnodigend en multicultureel. - gesloten en daardoor een onveilig gevoel. Vooral informatie via media en verhalen.

13 Analyse Verbindingen verbindingen met omgeving

14 Analyse Ruimtelijk Ontsluitingsstructuur en begrenzing

15 Analyse Ruimtelijk

17 Analyse Ruimtelijk Verbinding binnen en buitenring

18 Analyse Ruimtelijk Verbinding tussen hoven

21 Ruimtelijk Analyse

23 Analyse Ruimtelijk Analyse hoven WEST

24 Analyse Ruimtelijk Analyse hoven OOST

25 Analyse Verhoudingen breed/smal

26 Analyse Verhoudingen groen/verhard

27 Analyse Verhoudingen Gesloten/open

28 Analyse Verhoudingen privaat/publiek Wel/niet toe-eigenen Gewenst/ongewenst gebruik

29 Verschil Masterplan -Herkenbaarheid -Sociaal maatschappelijke uitdagingen -Imago -Betrokkenheid bewoners

30 Brukske Scenario s voor de openbare ruimte van Brukske

31 Scenario Uitgangspunten Entree centrum Brukske Openbare ruimte Centrum Entrees Brukske Ringweg Verbinding binnen-buiten ring Wijkgroen Schaalniveau wijk Schaalniveau stedelijk Imago Verbindingen met binnenstad en snelweg Schaalniveau hof Door de schalen heen verbinden Margezones (voor- en achtergebieden) duidelijk definieren en begrenzen Publiek, privaat en gemengde ruimten Materialisatie van de hoven Verhoudingen Scenarios: Fysiek Economisch Sociaal

32 Scenario Voorzieningen Positioneren als groene gezinswijk In alles doorwerken, zoals het nieuwe centrumplan

33 Scenario Voorzieningen Én dus ook bij MFC en hoofdgroenstructuur: sublieme voorzieningen

34 Scenario Verbinden Schaalniveaus - Stedelijk Verbinden met de omgeving

35 Scenario Verbinden Schaalniveaus - wijk Verbinden met de omgeving Fysiek en visueel Entree bezoekers Entree bewoners

36 Scenario Verbinden Integrale oplossingen Binnen-buiten ring

37 Scenario Locatie scenario Scenario Gericht op binnenring Gericht op de openbare ruimte van de hoven Uitwerking voor de 2 typen hoven Voortborduren op wat al gedaan is Aanpak 1. Theorie; af en toe droog, maar bllijven leren 2. Wat betekent de theorie voor Brukske 3. Hoe ziet een hof er uit en wat is het effect.

38 Theorie Bloemkoolwijken

39 Theorie Bloemkoolwijken Bloemkoolwijken (BNA, SFA, SEV, etc.) Kenmerkende stedenbouwkundige opzet Pluriforme architectuur Sterke groenstructuren Veel voorzieningen op loopafstand van woningen

40 Theorie Bloemkoolwijken Wijkconcept niet meer bij de tijd: Veranderende parkeernorm Individualisering Introverte wijken en verdwaalwijken Ruimtelijke kwaliteiten scharnieren langs elkaar heen: woningen met achterkant naar openbare ruimte Bezuinigingen op groenstructuren en onderhoud woningen Onderhoudsniveau van openbare ruimte en (private) woningen Verkoop publiek groen Sociaal-maatschappelijk Vergrijzing sociaal economische problemen Binding met de wijk beperkt en lage betrokkenheid bij omgeving jongerenoverlast

41 Theorie Bloemkoolwijken Volgens BNA, SFA, SEV, etc. Schaal niveau Macro (wijk) Meso (buurt) Micro (straat) Fysiek Entreepunten versterken Verhogen onderhoudsniveau groen Waardeer Snippergroen: Voor de ruimtelijke kwaliteit de mogelijkheid om het toe te eigenen het gebruik. Aandacht voor margegebieden Waarderen snippergroen Bewoners betrekken bij inrichting Sociaal -maatschappelijk Marketingcampagne voor imago Kansen voor ambachtseconomie Organiseren buurtactiviteiten Buurtcontracten afsluiten Buurtbeheeractiviteiten Projecten op scholen Zorg voor homogene leefstijlen in heterogene wijken: Via voorlichting of selectieve woningtoewijzing op blokniveau huishoudens een nieuwe collectiviteit vormen

42 Theorie Bloemkoolwijken (layout4 architectuurfonds) VGGM Middelkoop

43 Theorie Bloemkoolwijken (layout4 architectuurfonds) VGGM Middelkoop

44 Scenario Fysiek: Brukske I

45 Scenario Fysiek: Brukske II

46 Scenario Effectenarena Effectenarena - SEV

47 Scenario Fysiek Ruimtelijk kan veel, maar bewoners moeten het wel willen

48 Scenario Fysiek Voorbeelden: erfafscheidingen Foto s brukske: mooie en lelijke erfen

49 Scenario Fysiek Goede voorbeelden: gebruik Eva Lanxmeer Lunetten Let op: sterk collectief; soms zelfs contractueel vastgelegd

50 Scenario Fysiek Goede voorbeelden: gebruik Gemeenschappelijke tuin Bachflat Buurtactiviteiten Ruimtelijk, sociaal en economisch

51 Theorie Perspectieven Nieuwe perspectieven voor publieke ruimte (Platform31, TNO, etc) Uitgaan van gebruikers en locatie Voorzieningen en programma, beheer en exploitatie Ambitie: sociaal, economisch en stedenbouwkundig Betrek andere disciplines 1. Versterken van de wijkeconomie 2. Bevorderen sociale cohesie Theorie koppelen aan Brukske

52 Scenario Scenario sociale cohesie Scenario versterken sociale cohesie

53 Theorie Aandachtspunten Theorie bevorderen sociale cohesie 1.Let op de sociale context: allochtonen en gezinnen. 2. Het bereik van een publieke ruimte: Hoven zijn voor de hofbewoners 3. Besteed aandacht aan de gewone publieke ruimten in woonwijken: betrokkenheid 4. Waardeer ook oppervlakkige ontmoetingen: naast elkaar leven 5. Publieke familiariteit: ruimte voor iedereen en langs elkaar leven 6. Creëer trekpleisters: centrale voorzieningen 7. Informeel eigenaar: Inwoners als opdrachtgevers 8. Publiek voorrang boven privaat: overvloeiende ruimte 9. Herwaardeer rust: meestal stil, soms drukke hoven 10.Verschillende typen publieke ruimten: diverse hoven

54 Theorie Multiculturele samenleving Gebruik van de openbare ruimte Anonimiteit versus sociale controle Plek om te ontmoeten Segregratie tussen groepen, mannen/vrouwen en jongeren/ouderen Schoon, heel en veilig Buurtgroen van belang voor laagopgeleiden

55 Theorie Multiculturele samenleving voor de allochtonen minder honden meer toiletten/waterkranen meer of betere voorzieningen voor sport en spel meer planten en bomen meer of betere barbecue- en picknickvoorzieningen.

56 Theorie Gezinsvriendelijke wijken Onderzoek van verkeer en Vervoer, Childfriendly Cities en anderen Grote verblijfsgebieden en voorzieningen bereikbaar met fiets en lopen Afdwingen door inrichting dat auto s langzaam rijden Openbare ruimte moet bruikbaar, bereikbaar en overzichtelijk zijn Kindertoets: niveauverschillen, bewegen, zitten, tekenen Denk ook aan ouders en ouderen voor toezicht, ontmoeting en gemengd gebruik.

57 Scenario Sociaal Brukske I

58 Scenario Sociaal Brukske II

59 Scenario Effectenarena

60 Scenario Scenario wijkeconomie Scenario stimuleren wijkeconomie

61 Theorie Aandachtpunten Theorie stimuleren wijkeconomie Versterken en inhaken op de identiteit van de plek. Investeer in functiemenging en kruisbestuiving. Faciliteer en benut het economisch potentieel. Stimuleren wijkeconomie Brukske Ambachten en industrie zijn een kans voor de wijk (Brukske en Venray) Bedrijfsruimten in garages en bergingen. Financieel faciliteren Zakelijke omgeving op de hoven Op bedrijventerreinen en in het centrum van Brukske: bedrijfsverzamelgebouwen en flexplekken. nieuwe stakeholders bij de wijk betrekken. Lokaal bedrijven netwerk: Brukske Vlaai Feest. Wijkondernemers kansen geven in de wijk

62 Scenario Economisch Brukske I

63 Scenario Economisch Brukske II

64 Scenario Economisch Brukske II

65 Scenario Effectenarena

66 Theorie Strategie stedelijke vernieuwing Promotie Frank Wassenberg TU Delft OTB, 2013 Schoon, heel en werkzaam? Boom Lemma, april 2013

67 Theorie Stedelijke vernieuwing 1. De tijden van grootschalige ingrepen zijn voorlopig voorbij. Faciliteer en stimuleer private initiatieven van burgers en marktpartijen. 2. Maak zoveel mogelijk variatie. Vergroot fysieke verschillen (woningen, openbaar gebied) 3. Richt je op bewoners die positief zijn ingesteld, de believers. Verleid om te blijven of (terug) te komen en faciliteer mensen die weg willen 4. Continueer succesvolle maatregelen. De meeste klachten ontstaan wanneer basiswaarden tekortschieten. 5. Bied buitenstaanders een reden om naar het gebied te komen. Creëer regionale voorzieningen en breng positief nieuws actief naar buiten. 6. Priotiteit bij mensen Bevorderen, toerusten en begeleiden van bewonersactivisme en stop met ongericht stimuleren buurtcontacten. Zorg voor daadkrachtige professionele instanties.

68 Scenario Ontwikkelstrategie Project Sociaal Economisch Fysiek Ontwikkeling OR Bewoners Corporatie/VVE s Gemeente Beheer OR Coöperatieven Coöperatief/privaat Gemeente Ontw. en beheer Woningen Beheer Sociale voorzieningen Sociale activiteiten Economische activiteiten Imago Bewoners (klus, CPO, PO) PO en CPO, lokale bouwbedrijven Corporatie/ ontwikkelaar Bewonersstichting Privaat Welzijn Mooi Anders/Bewoners Mooi Anders, coöperatieven Mooi Anders/Bewoners Mooi Anders Economische stakeholders Mooi Anders/Privaat Mooi Anders, welzijn Mooi Anders Marketing bureau

69 Scenario Aanpak

70 Verschil Masterplan Voortbouwen, inspireren en concreet invullen Verschillen zijn: Verschillen zijn: De De bestaande structuur verbeteren. Geen Geen sloop, sloop, grootschalige grootschalige nieuwbouw of grote verbouwingen nieuwbouw of grote verbouwingen Inzetten op het gebruik van de ruimte door het faciliteren van woonen werkprocessen Positionering als groene gezinswijk Slowurbanism: kleinschalig, bottom-up, kracht van bewoners. In ontwikkeling en het beheer Verschillen zijn:, grootschalige nieuwbouw of grote verbouwingen of grote verbouwingen Hierdoor worden de 4 thema s uit masterplan (herkenbaarheid, imago, sociaal-maatschappelijk en betrokkenheid) integraal aangepakt.

71 Advies Schaalniveau wijk 1. Wij adviseren om Brukske te positioneren als de groene gezinswijk van Venray met sublieme voorzieningen. 2. Wij adviseren om integrale afwegingen te maken op verschillende schaalniveaus. 3. Wij adviseren om vooral aandacht te blijven geven aan economische en sociale verbeteringen in de wijk en de fysieke verandering laten volgen. De scenario s tonen mogelijkheden

72 Advies Schaalniveau hoven 1. Wij adviseren om de energie en middelen te focussen. In Brukske I op de woonhoven en Brukske II op de groenhoven 2. Wij adviseren om vooral uit te gaan van het gebruik van de openbare ruimte door de wijkbewoners. 3. Wij adviseren om kleinschalig en stapsgewijs te ontwikkelen met duidelijke verschillen tussen de gebieden. 4. Wij adviseren om meer aandacht te besteden aan de overgangen in schaalniveaus De scenario s geven mogelijkheden en zijn een middel om bewoners te betrekken

73 Advies Proces en aanpak 1. Ga vooral door! 2. Koppel strategie aan uitvoering en focus 3. Ruimte laten voor initiatieven 4. Betrek nieuwe stakeholders 5. Ontwikkel een strategie en aapak met beloning voor inzet van bewoners De scenario s helpen bij de strategische keuze en de aanpak is het praktische vervolg.