In deze agrarische nieuwsbrief:

Transcriptie

1 Zomer 2018 Waterschap Vallei en Veluwe zorgt voor veilige dijken, schoon en voldoende oppervlaktewater en gezuiverd afvalwater in het gebied tussen IJssel, Nederrijn, Utrechtse Heuvelrug en Randmeren. Samenwerken en vernieuwen zijn essentieel in ons werk. In deze agrarische nieuwsbrief: Melkveehouders meten zelf effect erfafspoeling Vruchtbare Kringloop breidt uit in Gelderland Nederwoudse Beek voor goede bodem en schoon water Maaisel Modderbeek draagt bij aan bodemverbetering Heemraad Bert van Vreeswijk over nieuwe kostentoedeling Medewerkers waterschap volgen een bodemcursus

2 2 Agrarische nieuwsbrief 3 Agrarische nieuwsbrief Unieke pilot draagt bij aan bewustwording Melkveehouders meten zelf effect erfafspoeling Met een speciaal lakmoespapiertje meten twintig melkveehouders in de pilot Metingen Erfafspoeling de effecten van erfafspoeling op hun eigen bedrijf. Iedereen moet aan schoner water werken, dus de landbouw ook. Ik wil graag weten hoeveel vervuiling er op mijn erf aanwezig is en daarom doe ik mee, zegt deelnemer en melkveehouder Evert Luchtenbelt uit Wapenveld. We willen dat boeren zelf aan de slag gaan met hun erfafspoeling, zegt projectleider Dirk Johan Feenstra van Projecten LTO Noord. Met het lakmoespapiertje meet de boer eenvoudig de emissies op zijn eigen bedrijf en kan zo opsporen waar de knelpunten liggen. Als de boer bijvoorbeeld veel uitspoeling meet, kan hij dit mogelijk koppelen aan eerdere activiteiten op zijn erf en dit anders inrichten. Het doel is dat boeren zich bewust worden van hun eigen erfafspoeling en passende maatregelen nemen. Het project is opgezet en gefinancierd door Waterschap Vallei en Veluwe, Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden, O-gen (LaMi) en het Gelderse DAW-project Wijs met Water. Weersafhankelijk In februari is de pilot begonnen met een startbijeenkomst, waarbij de deelnemers voorlichting kregen over erfafspoeling en op welke manier ze de metingen kunnen uitvoeren. Tot nu toe zijn er twee metingen verricht. Metingen vinden alleen plaats na een regenperiode. Wij houden daarom het weer nauwlettend in de gaten. Als er regenperiode aanbreekt en we hebben een poos niet gemeten, sturen we de deelnemers een sms met de opdracht om te meten, zegt de projectleider. Metingen vinden alleen plaats na een regenperiode. Wij houden daarom het weer nauwlettend in de gaten De deelnemers meten met de lakmoespapiertjes op drie verschillende plekken op het erf de hoeveelheid stikstof en fosfor in het water. De meetresultaten worden vervolgens verstuurd naar Projecten LTO Noord, die de resultaten anoniem verwerken. Daarnaast wordt op een aantal bedrijven laboratoriumtesten uitgevoerd, ter verifiëring van de meetresultaten van de deelnemers zelf. De eerste metingen bij melkveehouder Luchtenbelt waren positief. Het water was redelijk schoon, ik had het vuiler verwacht. Ik ben ook benieuwd hoe ik het doe ten opzichte van de rest van de deelnemers en wat de volgende metingen uitwijzen. Aan het eind van het project wordt een rapportage gemaakt, waarbij alle gegevens van de deelnemende bedrijven anoniem worden verwerkt en besproken tijdens een slotbijeenkomst. Uniek project Het is een uniek project; we doen dit nog nergens op deze manier. Op een eenvoudige en snelle wijze leest een agrariër direct af wat de effecten zijn van zijn activiteiten op het erf op de afspoeling. Als deze methode goed werkt, biedt dit mogelijk ook kansen voor andere agrarische gebieden en -projecten, besluit Feenstra. Bron:

3 4 Agrarische nieuwsbrief Nederwoudse Beek voor goede bodem en schoon water Goede bodem is de basis! Als in het gehele stroomgebied van een beek grondgebruikers zorgdragen voor duurzaam bodembeheer, dan leidt dat tot een betere waterkwaliteit. Dat is de gedachte achter het project bij de Nederwoudse Beek dat in mei 2018 van start ging. Nederland heeft een goed watersysteem. Dit systeem loopt door de klimaatverandering echter tegen zijn grenzen aan. Er is vaker droogte en ook wateroverlast. Er is ruimte nodig voor het vasthouden van water in natte perioden, om daar in droge perioden voordeel mee te doen. Goede bodemkwaliteit is de basis, stelt landbouwminister Carola Schouten. Op 23 mei 2018 schreef ze aan de Tweede Kamer: We staan als samenleving voor grote uitdagende opgaven op het gebied van klimaat, voedselzekerheid en -veiligheid, biodiversiteit en waterkwaliteit. Landbouw bodems van goede kwaliteit vormen niet alleen een belangrijke basis, maar ook een voorwaarde voor het realiseren van die opgaven. Nederland heeft ongeveer 1,85 miljoen hectare landbouwgrond (ruim 50 procent van de totale oppervlakte grond in Nederland) waarop zich een hoogwaardige agrarische productie heeft ontwikkeld. Behoud en verbetering van de bodem kwaliteit is van groot belang om dit hoge niveau op de lange termijn te kunnen handhaven en tegelijkertijd diverse maatschappelijke doelen tijdig te (kunnen) realiseren. Duurzaam bodembeheer helpt de bodemkwaliteit te versterken. Het levert de landbouw een betere bodemvruchtbaarheid op en levert de samenleving duurzamer geteelde gewassen als basis voor duurzamer voedsel op, een betere waterkwaliteit en grotere waterbuffering, een grotere biodiversiteit en kan tevens bijdragen aan de klimaatopgave. Vruchtbare Kringloop breidt uit in Gelderland Dit voorjaar is Vruchtbare Kringloop Gelderland van start gegaan. Driehonderd boeren uit de Gelderse Vallei, Randmeerkust, Veluwe, IJsselzoom en het Rivierengebied kunnen nu meedoen. Een uitgelezen kans om stappen te zetten richting een toekomstbestendige en gewaardeerde agrarische sector. Inmiddels zijn er meer dan honderd deelnemers. Deelnemers krijgen de kans kennis op te doen op het gebied van mineralenefficiëntie, behoud van de bodemvruchtbaarheid, het verminderen van de milieubelasting en het vergroten van de Via keukentafelgesprekken met buurboeren wordt verkend waar ondernemers al mee bezig zijn en waar ze meer over willen weten. Die kennis en ervaring in het gebied en de wensen van de ondernemers worden gebruikt om stappen te zetten voor verbetering van de bodem. Er worden ook interessante veldbijeenkomsten en demonstraties georganiseerd. In het stroomgebied van de Nederwoudse Beek zijn ongeveer vijftig grondeigenaren en/ of grondgebruikers met méér dan vijf hectare grond. Al deze mensen worden uitgenodigd voor een keukentafelgesprek. Tot nu toe zijn twee gesprekken gepland met totaal rond de achttien deelnemers. Het project rondom de Nederwoudse Beek is het begin. Bij goede resultaten is het de bedoeling om in meer stroomgebieden aan de slag te gaan met verduurzaming van het bodem- en waterbeheer. Ook meedoen of heeft u vragen? Ga naar: NederwoudseBeek biodiversiteit. Het project bestaat uit een programma met studiegroep-bijeenkomsten, excursies en thema- en veldbijeenkomsten over bodem, optimale gewassen, CO2 en graslandverbetering. Ook worden mogelijkheden om samen te werken met andere agrarische bedrijven en van natuurinclusieve landbouw onderzocht. De projectpartners van Vruchtbare Kringloop Gelderland zijn: LTO Noord, ZLTO, Vitens, Waterschap Rivierenland, Waterschap Vallei en Veluwe, Provincie Gelderland en Agrarisch Natuurcollectief Veluwe. Voor meer informatie en/of opgave kunt u kijken op Pilot: 20 bodemvouchers Waterschap Vallei en Veluwe en Provincie Gelderland starten een pilot met bodemvouchers. Deelnemers krijgen een individueel advies van een onafhankelijk adviseur in de vorm van een bodembedrijfsplan. Dat geeft inzicht in de maatregelen die zij kunnen nemen. Voor de pilot zijn twintig vouchers beschikbaar. De pilot is bedoeld om een subsidieregeling onder POP3 op te kunnen stellen, met als doel kennis overdracht richting Gelderse boeren over duurzaam bodembeheer, klimaatadaptatie en natuur-inclusieve landbouw. Samen met de onafhankelijke adviseur worden drie stappen doorlopen: 1. Inventarisatie van de bedrijfsvoering, toekomstplannen en kwesties met betrekking tot bodem en grondwater en beoordelen van de bodemconditie. 2. Een schriftelijk advies over bodemmaatregelen. 3. Een adviesgesprek op het bedrijf met uitleg over de uitvoering van het advies. Deelname is kosteloos. Aanmelden kan tot uiterlijk 31 augustus. Meer informatie en opgave:

4 6 Agrarische nieuwsbrief 7 Agrarische nieuwsbrief Waterschap draagt bij aan circulaire economie Maaisel draagt bij aan bodemverbetering In 2016 is in de gemeente Leusden een beekherstel-project uitgevoerd aan de Modderbeek. De beek heeft over zes kilometer lengte een meanderend karakter gekregen. Het hele terrein wordt door het waterschap onderhouden. Daarbij komt veel maaisel vrij. Dit maaisel is afval, maar wij geven het een tweede leven. Zo werken we samen met agrariërs aan een betere bodem. Het gebied is ontwikkeld met drie doelen: waterafvoer, ecologie en recreatie. De Modderbeek is voor een belangrijk deel ongeveer zes meter breed. Naast de beek zijn overstromingsgebieden ingericht voor piekafvoeren. Om dit te kunnen onderhouden is er een onderhoudspad aangelegd die ook door wandelaars gebruikt kan worden. Het waterschap gebruikt het maaisel voor meer toepassingen dan alleen de kleine kringloop Maaisel In de eerste tien jaar moet het gebied intensief worden onderhouden waarbij veel maaisel vrij komt. Het maaisel uit het gebied bevat veel zand door de hoge stroomsnelheid van het water in de beek. Door het zand heeft het maaisel een hoog gewicht. Omdat het waterschap maaisel normaal stort bij een composteerder betalen we voor dit zware maaisel een hoge prijs. Bij de kleine kringloop wordt het maaisel op een agrarisch bedrijf in de directe omgeving van het vrijkomen van het maaisel toegepast. De gebiedsbeheerder (Jeroen Koelewijn) heeft met boeren uit de omgeving afspraken gemaakt. De boeren ontvangen het maaisel op hun kopakkers die dicht bij de beek liggen. Het waterschap laat het maaisel op de kopakkers composteren door een composteerbedrijf waarna de compost wordt ondergewerkt. Door het gebruik van compost op De Modderbeek kort na oplevering in De bodemkwaliteit verbetert dankzij compost uit maaisel. de kopakkers zal de weerbaarheid van de bodem groter worden. En de bodemkwaliteit verbeteren. Het waterschap heeft minder transport- en geen stortkosten. Hierdoor is deze manier van werken ook voor het waterschap voordelig. Afvalstatus Het waterschap gebruikt het maaisel voor meer toepassingen dan alleen de kleine kringloop. Er zijn projecten om van maaisel papier te maken, het sap te verwaarden, als veevoer te gebruiken en als strooisel in veestallen. Veel van deze toepassingen zijn nog in onderzoeksfase. Een probleem dat hierbij speelt is dat maaisel volgens de wet afval is. En afval moet worden weggebracht naar een erkende afvalverwerker. De hiervoor genoemde projecten slaan het storten als afval over omdat de waarde van maaisel als grondstof wordt beschouwd. Op nationaal niveau zijn we hard bezig om de afvalstatus van maaisel eraf te krijgen. Omdat dit een aanpassing van de wet is kan dit enkele jaren duren. Nu zit die afvalstatus verschillende initiatieven in de weg. Waterschap Vallei en Veluwe heeft een kaart in de maak waarop staat aangegeven als het maaisel gebruikt wordt voor een van bovenstaande initiatieven: de biobased toepassingen maaisel kaart. Hiermee willen we transparant te zijn richting wetgever.

5 8 Agrarische nieuwsbrief 9 Agrarische nieuwsbrief We doen alles om het percentage zo laag mogelijk te houden, maar we voorzien wel een stijging Nieuwe kostentoedeling per 1 januari 2019 Watersysteemheffing verandert Heemraad Bert van Vreeswijk Alle inwoners en bedrijven betalen waterschapsbelasting. De waterzuiveringsheffing is voor het zuiveren van het afvalwater van de 1,1 miljoen inwoners in ons werkgebied. Met de inkomsten uit de watersysteemheffing zorgt het waterschap voor veilige dijken en voor schoon en voldoende oppervlaktewater. Deze watersysteemheffing wordt geheven volgens een verdeelsleutel. Heemraad Bert van Vreeswijk geeft hierop graag een toelichting. Het is een verdeelsleutel waarin vastgelegd wordt welk deel van de kosten voor de watersysteemheffing wordt doorberekend aan vier categorieën belastingbetalers, zo vertelt Van Vreeswijk. Het gaat om: inwoners, eigenaren gebouwd, eigenaren ongebouwd en eigenaren natuur. We noemen dit de kostentoedeling. Het aantal hectares per categorie heeft invloed op de kosten die betaald worden per categorie Wettelijk moet deze verdeelsleutel eens in de vijf jaar geactualiseerd en vastgesteld worden in een verordening. In november 2018 stelt het algemeen bestuur deze verordening opnieuw vast. Op het moment dat u dit artikel leest, loopt de inspraakprocedure. Waarom moet deze verdeelsleutel opnieuw vastgesteld worden? Wettelijk moet de kostentoedelingsverordening eens per vijf jaar geactualiseerd worden. De laatste herziening was in Eigenlijk konden we nog even vooruit, maar er zijn twee redenen om nu te actualiseren. De Unie van Waterschappen (de koepelorganisatie van alle waterschappen) heeft alle waterschappen gevraagd om de verordening op uniforme wijze bij alle waterschappen gelijk te laten lopen. Een tweede reden is dat door de herziening van de berekening van de WOZ-waarde er in ons werkgebied een verschuiving is in hectares voor natuur en overig ongebouwd. Voorheen werden bijvoorbeeld militaire oefenterreinen aangewezen als natuur, nu vallen deze onder de categorie gebouwd. Het aantal hectares per categorie heeft invloed op de kosten die er betaald worden per categorie. Een waterschap heeft overigens geen invloed op de vaststelling van de WOZwaarde. Zonder actualisatie zouden eigenaren ongebouwd en natuur veel meer belasting moeten betalen vanaf 2019.

6 10 Agrarische nieuwsbrief 11 Agrarische nieuwsbrief Hoe wordt de toedeling berekend? Veel is wettelijk vastgelegd in de Waterschapswet (art. 120 en 122) en het Waterschapsbesluit (art. 6.1 tot 6.10). De eerste stap is het aandeel voor de inwoners berekenen. Inspraakprocedure Wilt u uw zienswijze geven? De kostentoedeling ligt ter inzage tot en met 31 augustus. Kijk op onder actueel/actuele thema s. Dit hangt af van de bevolkingsdichtheid in ons gebied en de totale oppervlakte natuur. Met 454 inwoners per km 2 zitten we volgens de wet in de klasse 20 tot 40 procent. Omdat we veel natuur in ons gebied hebben, kiezen wij als bestuur voor het percentage van 40 procent. In de begroting van 2018 komt dat neer op 53,22 per huishouden. De tweede stap is de verdeling van de kosten over de resterende drie categorieën. Daartoe wordt per categorie de waarde bepaald van de eigendommen. Voor gebouwd is dat de WOZ-waarde. Voor de economische waarde van agrarische gronden geldt de grondprijsmonitor. Ook de waarde van de categorie natuur is wettelijk voorgeschreven en hierbij geldt dat dit 20 procent is van de waarde van landbouwgrond. Voorstel Kostentoedeling Vanaf 1/1/2019 Dit was Ingezetenen 40,0% 40,0% Gebouwd 51,9% 51,5% Natuur 0,4% 0,4% Ongebouwd (agrariërs) 7,7% 8,1% Dijkverbeter programma s kosten geld, zoals hier langs de Randmeren. Wat betekent dit concreet? Kijkend naar de percentages en de verdeelsleutel verandert er voor inwoners (ingezetenen) niets. Voor eigenaren natuur blijft het percentage 0,4 procent, maar omdat er minder hectares onder de categorie natuur vallen, gaan natuurbeheerders meer betalen. Wettelijk moet de kostentoedelingsverordening eens per vijf jaar geactualiseerd worden Op basis van de begroting 2018 komt dat neer op 0,50 per hectare. Voor eigenaren gebouwd (eigenaren van huizen en bedrijfspanden) is er een lichte stijging. Dit komt met name door de verhoging van de economische waarde. Bij overig ongebouwd (agrariërs) is er een lichte daling. Maar net als bij natuur gaan agrariërs toch iets meer betalen (per hectare maximaal 1,2 procent) doordat er minder hectares onder de categorie vallen. Vanuit de begroting 2018 rekenend, komt dat voor bemalen gebied op 0,70 per hectare en voor onbemalen gebied op 0,50. Hoe zit het met de toekomst van de waterschapsbelasting? De Unie van Waterschappen heeft op dit moment een voorstel bij alle waterschappen neergelegd over een nieuw belastingstelsel. We gaan dit uitgebreid in ons bestuur bespreken. In oktober 2018 neemt de ledenvergadering van de Unie hierover een besluit en legt dit vervolgens voor aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Het is dan aan de minister om hiermee verder te gaan. Het nieuwe belastingstelsel gaat dan 1 januari 2021 in. Inhoudelijk kan ik er op dit moment nog niets over zeggen. Ik verwacht dat ik dit begin september wel kan. En dat wil ik dan ook graag doen, zo besluit Van Vreeswijk. Regio-avond kostentoedeling Op 27 juni spraken de heemraden Van Vreeswijk en Schoonman met vertegenwoordigers van LTO afdelingen Noord, Noord Oost-Veluwe, Zuid-Oost-Veluwe, Salland en Eemland en de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV). Belangrijke vragen en opmerkingen uit dit overleg: Door de herverdeling in ABC-watergangen moeten we zelf meer doen om de sloten schoon te houden en nu moeten we door de kostentoedeling meer betalen. Na de fusie van 2013 was er verschil in beleid en dat moest gelijk getrokken worden. Het was niet voor iedereen een leuke boodschap. Voor sommigen was er wel een belastingvoordeel, maar kwam er een verplichting voor onderhoud voor terug en voor anderen steeg het belastingtarief. Het is sinds 2017 voor iedereen gelijk: één beleid voor het onderhoud van de A-, B- en C-watergangen om samen te zorgen voor goed waterbeheer, met één tarief voor alle aanliggende grondeigenaren. En het klopt dat de kostentoedeling financiële gevolgen heeft voor de agrariërs. Hoe gaat deze kostentoedeling in de begroting 2019 uitpakken? De 1,2 procent die uit de kostentoedeling komt, blijft staan voor een periode van vijf jaar. In november wordt de begroting vastgesteld door het Algemeen Bestuur en de verwachting is dat de watersysteemheffing in 2019 mogelijk verhoogd wordt richting de 4 procent. Dan wordt daar inderdaad ook de nieuwe kostentoedeling op toegepast. De verhoging komt vooral door inflatiecorrectie, door onze bijdrage aan de dijkverbeterprogramma s, klimaatadaptatiemaatregelen en stijgende kosten van aannemers. We doen er alles aan om het percentage zo laag mogelijk te houden, maar we voorzien wel een stijging.

7 Medewerkers volgen bodemcursus Bijna vijftig medewerkers van het waterschap volgden eind mei een tweedaagse bodemcursus. Want, zoals heemraad Dirk-Siert Schoonman stelt: De bodem en het watersysteem hebben alles met elkaar te maken. Met de opgedane kennis kunnen de deelnemers een goed gesprek voeren met grondeigenaren en met hen meedenken over een vruchtbare bodem in relatie tot water. De medewerkers verdiepten zich samen grondig in de materie. Van Europees landbouwbeleid tot bodemvruchtbaarheid en van peilgestuurde drainage tot bemestingsnormen. Ze leerden bijvoorbeeld over de relatie tussen de hoeveelheid organische stof die in de bodem zit en het vermogen van die bodem om water te bufferen, zodat er minder water afstroomt naar de sloten en weteringen. Advies aan agrariër Onder deskundige begeleiding van adviseurs van Aequator leerden de deelnemers de bodem te lezen. Enkele agrariërs bleken enthousiast over het initiatief en stelden percelen beschikbaar om de praktijkoefeningen uit te voeren. Een deskundig advies van onze zojuist bijgeschoolde mede werkers aan de betreffende agrariër was de afsluiting van de praktijkopdracht. Hoe herken je een goede en een slechte structuur en wat kunnen daarvan de oorzaken zijn? En vooral: wat kan je daar aan doen? Problemen met ontwatering blijken vaak met de bodem te maken te hebben, en lang niet altijd met het peilbeheer. Ook bleek dat met eenvoudige hulpstukken als prikstokken, een grondboor en een schep al een wereld aan informatie te winnen is. Grote dure onderzoeken zijn lang niet altijd nodig. Gezonde bodem De cursus is onderdeel van het programma Bodem en Water van het waterschap. We willen binnen en buiten het waterschap zorgen voor meer aandacht voor de bodem. Een gezonde bodem is cruciaal voor een duurzaam watersysteem! Uitgave van Waterschap Vallei en Veluwe, Steenbokstraat AX Apeldoorn Telefoon Internet Teksten en vormgving Team Communicatie Foto s Waterschap Vallei en Veluwe, shutterstock.com Oplage Juli Aan informatie in deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend.