In deze agrarische nieuwsbrief:

Transcriptie

1 Zomer 2017 Waterschap Vallei en Veluwe zorgt voor veilige dijken, schoon en voldoende oppervlaktewater en gezuiverd afvalwater in het gebied tussen IJssel, Nederrijn, Utrechtse Heuvelrug en Randmeren. Samenwerken en vernieuwen zijn essentieel in ons werk. In deze agrarische nieuwsbrief: Goed Boerenerf-wijzer: gratis advies over uw erf Henry Kamphuis werkt aan een betere bodem Wat zijn uw ideeën voor een betere bodem? Twee DAW-coördinatoren aan het woord Nieuw ABC: regels slootonderhoud gelijk getrokken Doe mee aan Wijs met water

2 2 Agrarische nieuwsbrief 3 Agrarische nieuwsbrief Ook zonder nieuwbouwplannen is het verstandig om de Goed Boerenerf-wijzer te raadplegen Check de Goed Boerenerf-wijzer Gratis advies over uw erf Begin 2017 heeft het waterschap de Goed Boerenerf-wijzer ter beschikking gesteld aan de agrarische sector. U krijgt daarmee de mogelijkheid om onafhankelijk en gratis advies voor uw bedrijf in te winnen voor wat betreft de situatie van uw erf. Kijk op te voorkomen. Naast deze technieken biedt de Goede Boerenerf-wijzer ook veel adviezen over de bedrijfsvoering zonder dat dit direct geld kost. In veel gevallen levert dit naast een betere waterkwaliteit ook efficiëntie op in de bedrijfsvoering. Hoe werkt het? U gaat naar en hier kunt u zich vrijblijvend en anoniem aanmelden. Op de Goed Boerenerf-wijzer maakt u een gebruikersnaam en wachtwoord aan waarmee u iedere keer weer opnieuw de site kunt raadplegen. Hiermee is ook uw advies, dat u krijgt over wat u zelf aangeeft over uw specifieke erfsituatie, steeds opnieuw raadpleegbaar. Veel zaken zijn niet direct zichtbaar. Het erf waarop je boert wel. Het geeft je bedrijf een uitstraling die mede bepalend is voor hoe trots je kunt zijn. Gier van de mestvaalt of perculatie-sappen uit kuilvoer die naar de sloot naast je erf stromen zijn slecht voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en bovendien slecht voor het bedrijfsimago. Trots zijn op je bedrijf begint dan ook bij een schoon erf. Dit schrijft Dirk-Siert Schoonman op de weblog van dijkgraaf en heemraden. Lees zijn blogs op: author/dirk-siertschoonman/. Voor de Goed Boerenerf Wijzer kijkt u op: Veranderingen aan het erf bieden vaak gelegenheid om tegen geen of geringe meerkosten te voldoen aan de laatste weten regelgeving. Bij nieuwbouw of renovatie is andere weten regelgeving van toepassing dan bij bestaande kuilvoeropslagen. Doe de check op de Goed Boerenerf-wijzer om te kijken of uw bedrijf nog voldoet. Bij nieuwbouw of renovatie is andere weten regelgeving van toepassing dan bij bestaande kuilvoeropslagen Simpele aanpassingen Ook zonder nieuwbouwplannen is het verstandig om de Goed Boerenerf-wijzer te raadplegen. Vaak is het mogelijk om met een paar simpele aanpassingen al aan de weten regelgeving te voldoen. Door inzicht te krijgen in de knelpunten op uw bedrijf, kunt u gericht maatregelen nemen zoals bijvoorbeeld het inkuilen op een absorberende onderlaag van stro. Inzicht in oplossingen De Goed Boerenerf-wijzer geeft u inzicht in de laatste stand van de techniek op het gebied van erfinrichting en voeropslag om afstroming

3 4 Agrarische nieuwsbrief 5 Agrarische nieuwsbrief Henry Kamphuis werkt aan een betere bodem Ik zie het resultaat aan het gras en de koe Voor het belang van lichtere voertuigen zou meer aandacht moeten komen Met zijn ouders heeft hij een melkveebedrijf met tachtig melkkoeien met bijbehorend jongvee en 45 hectare grond in de Gelderse plaats Oene bij de IJssel. Daarnaast werkt hij vier dagen in de week bij Wolswinkel Mengvoeders in Leusden. Henry Kamphuis: Door politieke besluitvorming worden bedrijven in de toekomst extensiever, hierdoor krijgen bedrijven in verhouding meer ruwvoer. Het belang van goed ruwvoer wordt daarom steeds belangrijker. Toen ik in 2013 bij Wolswinkel begon, ben ik mij meer gaan verdiepen in de bodem. Wat moet je doen om die weer op orde te brengen, vroeg ik mij af. Ik ben toen gelijk overgegaan op ureumkunstmest. Eerst in vloeibare vorm, nu in korrelvorm. Ureum belast de bodem minder want je voegt geen nitraat (zouten) en ammonium toe. Goed ruwvoer wordt steeds belangrijker, zodat je als boer minder corrigerende bijproducten hoeft in te kopen Hierdoor wordt het bodemleven veel minder verstoord. In tegenstelling tot nitraat, is de benutting daardoor beter met minder uitspoeling naar het oppervlaktewater van meststoffen. Stugger gras Bij het Voercentrum De Gelderse Vallei waar Henry via Wolswinkel bij betrokken is, blijkt dat ureum bemesting in combinatie met andere maatregelen een hogere opbrengst geeft. Daar worden alle opbrengsten bemonsterd en gewogen. Voor ons bedrijf in Oene is het nog te vroeg om iets te zeggen over het bodemleven, het gehalte aan organische stof en de opbrengsten. Daarvoor heb je meer jaren nodig, en moet je eigenlijk alles wegen, zegt Henry. Maar ik zie de resultaten aan het gras en de koe. Het gras oogt lichter groen van kleur, en daarom vroeg ik mij in het begin af of het wel goed zit. Maar het tegenovergestelde is het geval: het gras is stugger, blijft daardoor langer staan en is beter te maaien. Het gras is ook eiwitrijker, en bevat minder OEB en meer DVE. En dat zien we terug. De koeien zijn gezonder, de melk bevat een lager ureum, terwijl de melkproductie en het eiwit in de melk hoger is. Studiegroep In Oene zitten Henry en zijn ouders in een studiegroep, maar daar gaat het niet vaak over de bodem en ruwvoerkwaliteit. Hoe zouden boeren gestimuleerd kunnen worden om meer aandacht voor de bodem te hebben? Henry: Voor boeren is het belangrijk om inzicht te krijgen wat het organische stof gehalte in de bodem voor hen doet. Eén procent meer organische stof betekent een buffering van 6 tot 12 millimeter water. En voor het belang van lichtere voertuigen zou meer aandacht moeten komen. Dat alles leidt tot een betere bodemstructuur, en dat betekent bijvoorbeeld ook dat je eerder je land op kunt. Slootmaaisel En wat zijn de bepalende ontwikkelingen voor de toekomst? Henry: Goed ruwvoer wordt steeds belangrijker, zodat je als boer minder corrigerende bijproducten hoeft in te kopen. Als dat lukt, maak je het voor jezelf als boer gemakkelijker. Ook ziet hij toekomst in het intensiever gebruik van organisch materiaal. Misschien dat we samen met het waterschap eens kunnen kijken welke mogelijkheden er zijn om maaien slootafval te vergisten en geschikt te maken voor bodemverbetering.

4 6 Agrarische nieuwsbrief 7 Agrarische nieuwsbrief Waterschap wil samen met u een stap verder komen Wat zijn uw ideeën over een goede bodem? Het belang van een goede bodem dringt door in Nederland. Althans, als je afgaat op de aandacht in de vakbladen. Ook Waterschap Vallei en Veluwe heeft belang bij een goede bodem die meer en langer water vasthoudt en waaruit minder nutriënten uitspoelen naar het oppervlaktewater. Daaraan willen wij de komende jaren samen met agrariërs werken. Deltaplan Agrarisch Waterbeheer krijgt vaart We staan nog voor grote uitdagingen Het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer, kortweg DAW, is een initiatief van LTO Nederland, op uitnodiging van de Rijksoverheid. Doel is een bijdrage leveren aan de wateropgaven in agrarische gebieden en het realiseren van een economisch sterke en duurzame landbouw. Daar is een intensieve samenwerking voor nodig tussen agrariërs en waterschappen. Een gesprek met Noen Lambers, coördinator voor Utrecht-Oost, en Marc Balemans, coördinator voor Gelderland. Henry Kamphuis - zie het interview op pagina 4 en gebied, graag verder kijken dan grotere pompen Lambers en Balemans verbinden als DAW- projecten uit. Als DAW-coördinator zorg ik voor 5 - oppert het idee om samen met boeren in zijn en bredere sloten. Als dat goed werkt, kan dit een coördinatoren partijen, initiatieven en plannen om de bestuurlijke afstemming tussen LTO Noord, omgeving te bekijken of maaiafval van het water- voorbeeld zijn voor andere gebieden met verge- in samenwerking tot goede projecten te komen. de drie Gelderse waterschappen en provincie schap geschikt is voor toepassing in de landbouw. lijkbare problemen. In projecten in het kader van Dat doen zij in het belang van agrariërs en het Gelderland. Wilt u ook samen met het waterschap aan de slag het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) die waterschap. Lambers: Mijn rol is om nieuwe gaan voor een goede bodem? Laat het ons weten via: bodemenwater@vallei-veluwe.nl. binnenkort van start gaan is ook veel aandacht voor de bodem. Daar wil het waterschap graag ideeën en initiatieven rond bodemverbetering en waterkwaliteit en -kwantiteit bij elkaar te brengen, Wat beogen we met DAW? een stimulerende rol vervullen. zodat ze concreet uitgevoerd kunnen worden. Noen Lambers: Deltaplan Agrarisch Waterbeheer Informatieavonden Wij willen onze activiteiten voor een goede bodem concreet maken. In oktober en november beleggen wij overal in ons gebied informatieavonden waarop wij met u van gedachten willen Vruchtbare kringloop Een bekend en beproefd concept in Oost-Nederland rond bodem en agrarische bedrijfsvoering is Vruchtbare Kringloop. Zie bijvoorbeeld: www. We zijn er nog lang niet, maar de bewustwording is in gang gezet staat voor een intensieve samenwerking tussen het agrarische bedrijfsleven en de waterschappen om de knelpunten op het gebied van water op te lossen. Zo werken we aan het voorkomen van verontreiniging van water met te veel meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen of wisselen over een goede aanpak. Het is een vruchtbarekringloopachterhoek.nl. Wellicht is een verzilting. Marc Balemans vult aan: We werken vervolg op het overleg dat wij in maart hadden vergelijkbaar concept rond de Veluwe mogelijk. ook aan maatregelen om over voldoende water met vertegenwoordigers uit de agrarische sector. Dat ondersteunen we van harte. Ook overwegen te beschikken: niet te veel en niet te weinig. Het Een verslag daarvan is te lezen op wij deelname aan het programma Lumbricus Als DAW-coördinator zorg ik voor de bestuurlijke DAW wil enerzijds de nationale en regionale van onder meer het ministerie van Economische afstemming tussen LTO Noord, Waterschap Vallei wateropgaven helpen realiseren, maar ook zorgen Zaken, de Wageningen Universiteit en vier water- en Veluwe en provincie Utrecht. voor een economisch sterke en duurzame land- en Stimulerende rol schappen. Zie Sinds 1 juni is Marc Balemans DAW-coördinator voor Gelderland. Ik hoop bij te kunnen dragen tuinbouw. Bij Oosterwolde op de Noord-Veluwe is een gebied met regelmatig wateroverlast. Daar kan het aan praktische en concrete projecten, die bijdragen aan verbetering van de waterkwaliteit Wat kunnen agrariërs doen? slimmer vasthouden in de bodem en verdelen en waterbeschikbaarheid. Daarvoor ga ik Agrariërs kunnen nieuwe initiatieven ontplooien van water een bijdrage leveren aan de oplossing. partijen, initiatieven en plannen verbinden. gericht op investeren in schoner water en We willen in samenwerking met boeren in dat De projectleiders voeren de afzonderlijke een betere beschikbaarheid, zegt Lambers.

5 8 Agrarische nieuwsbrief 9 Agrarische nieuwsbrief Marc Balemans, DAW-coördinator voor Gelderland, mbalemans@ltonoord.nl Noen Lambers, DAW-coördinator voor Utrecht-Oost, nlambers@projectenltonoord.nl Deze ondernemers weten tegelijk dat deze investeringen beter renderen of soms alleen mogelijk zijn door samen te werken met waterschappen, gemeenten, provincie en natuurbeheerders. Als regio-coördinator ondersteun ik Utrechtse agrariërs daarin graag. Projecten kunnen worden gerealiseerd met bijvoorbeeld co-financiering uit POP3. Marc Balemans bevestigt dit en geeft aan dat hij de Gelderse agrariërs bij dit alles ondersteunt. Wat is de rol van het waterschap? Balemans benadrukt het belang van samenwerking. Het waterschap heeft kennis en inzichten in de knelpunten, en mogelijke oplossingen. De mensen van het waterschap kennen hun gebied en de gebruikers onder wie de agrariërs. Ik verwacht dat ik van die kennis en inzichten gebruik kan maken. Samen moeten we de problemen aanpakken en de meest effectieve maatregelen uitvoeren. Ik verwacht ook goede ideeën vanuit de waterschappen. Lambers: Traditioneel ontwikkelt een waterschap beleid en neemt initiatieven. Vervolgens wordt daar draagvlak voor gezocht, onder meer bij de boeren. De DAW-filosofie houdt in dat waterschappen en boeren gezamenlijk en als gelijkwaardige partijen oplossingen zoeken voor knelpunten op het gebied van waterkwantiteit, waterkwaliteit en een duurzame bedrijfsvoering. voor hen soms forse investeringen te doen en kunnen de waterschappen hun aandeel in de financiering leveren. LTO heeft zich hard gemaakt dat extra geld vanuit de inkomenstoeslagen voor ondernemers (pijler 1) wordt ingezet voor watermaatregelen in het kader van DAWprojecten. Nu komt het aan op de uitwerkingen door de provincies en waterschappen, zodat gereserveerd geld ook echt spoedig kan worden besteed aan DAW-projecten. Wilt u nog iets kwijt? Er zijn volop initiatieven in Utrecht, maar het kan natuurlijk altijd beter, zegt Lambers. Zo zijn in Utrecht boeren actief met maatregelen die de waterkwaliteit ten goede komen. Deze zijn heel divers, van voermaatregelen tot een veegschoon erf, van mestopslag tot natuurvriendelijke oever en van spuitdoppen tot peilbeheer. DAW staat nog voor heel grote uitdagingen. Er is het nodige in beweging gezet, maar er is nog enorm veel te doen. Hoe kunnen boeren elkaar met hun ervaringen inspireren? We zijn er nog lang niet, maar de bewustwording is in gang gezet. Via bijvoorbeeld projecten, door een informatieavond of een excursie. Mijn hoop is dat alle Nederlandse boeren verstandig omspringen met water Boeren hebben veel belang bij voldoende en schoon water. Mijn hoop is dat alle Nederlandse boeren verstandig omspringen met water. Ook als er niet direct wordt geïnvesteerd, zal een waterbewuste boer bedrijfsmatig anders omgaan met water. Het zou geweldig zijn als we de komende jaren zulke positieve effecten zien in waterkwaliteit en -kwantiteit, dat boeren ook zonder subsidies kiezen voor een meer waterbewuste bedrijfsvoering. Marc Balemans: Het is een tijd rustig geweest met DAW in Gelderland. Ik hoop dat ik samen met u nu de schouders eronder kan zetten. Dat zal niet altijd vanzelf gaan, en soms meer tijd vragen dan we eigenlijk willen. Laten we elkaar juist dan opzoeken, vasthouden en helpen om de volgende stap te zetten. Het zou geweldig zijn als we samen de komende jaren de positieve effecten in waterkwaliteit en -kwantiteit realiseren. Dat kunnen we alleen samen doen. Daarom zie ik mezelf als een DAW-coördinator van én voor agrariërs, waterschappen en provincie. Meer informatie: Het zou geweldig zijn als we samen de positieve effecten in waterkwaliteit en -kwantiteit realiseren En dan zo dat ook de boer er voordeel van heeft. Denk aan kostenbesparing, productieverhoging of verbetering van mineralenbenutting. Maar het kan ook gaan om imagoverbetering of voorkoming van strenger rijksbeleid. Dit kan niet zonder het openstellen van tenders (subsidies) die deze thema s ondersteunen. Ook moeten subsidiecriteria helder zijn en geld vlot beschikbaar komen. Alleen dan zullen boeren bereid zijn om

6 Heemraad Dirk-Siert 10 Agrarische Schoonman nieuwsbrief over 11 Agrarische nieuwsbrief de nieuwe indeling: Het waterschap investeerde in gelijkheid van regels. Dat is een goede zaak. Tegelijkertijd vereenvoudigden we de regels. Dit past in de moderne bedrijfsvoering van de sector. We verdiepten ons nauwkeurig in de lokale waterbeheersing door in gesprek te gaan met de betrokken ondernemers in buurthuizen en aan de keukentafel. Deze aanpak past in de visie van het waterschap: betrokken partner waar het kan, regels en Regels slootonderhoud zijn gelijkgetrokken Nieuw ABC: versobering regelgeving handhaven waar het nodig is. Als organisatie leerden we van de aanpak. Door de aanpassing en de nieuwe indeling: Waterschap Vallei en Veluwe ontstond in 2013 uit de voormalige waterschappen Veluwe en Vallei Andere kant van de medaille Minder toezicht en meer vrijheid geeft zijn de regels voor & Eem. Ze kenden verschillende uitgangspunten grondeigenaren meer eigen verantwoordelijkheid. En hoewel we niet iedereen tevreden iedereen gelijk; voor de tarieven en het onderhoud van sloten. Als door slecht onderhoud van sloten overlast kunnen stellen, verliepen de contacten versobert het waterschap Daarom werkte Vallei en Veluwe de afgelopen ontstaat dan grijpt het waterschap alsnog in. met onze inwoners op een prettige en de regelgeving; jaren aan het gelijktrekken van de verschillen in De verhouding tussen kosten en service valt in het constructieve wijze. hebben agrarische ondernemers veel meer mogelijkheden om het waterbeheer voor hun bedrijfsvoering te optimaliseren. Het effect in het kort Alle inwoners betalen sinds 1 januari 2012 waterschapsbelasting volgens dezelfde tarieven. Voor inwoners veranderde de A-, B- of C-status van een watergang. Het waterschap bemoeit zich veel minder dan voor 2017 met het tijdstip waarop inwoners slootonderhoud uitvoeren. Voor ruim inwoners zijn de regels versoepeld, omdat de jaarlijkse schouw met kilometer afneemt. Het waterschap beheert nu het waterbeheer: een Nieuw ABC. De regels, de tarieven én het serviceniveau zijn nu in het hele gebied gelijk; de harmonisatie van het slootonderhoud is daarmee een feit. Belangrijk aspect van de harmonisatie was de nieuwe indeling in A-, B- en C-watergangen geldt als startjaar. Voor alle grote en kleine sloten gelden nu uniforme uitgangspunten. De hoeveelheid water die door een sloot stroomt, bepaalt wie het onderhoud uitvoert en op welke sloten schouw zit. De tabel verduidelijkt dit. Grond aangeboden Op veel plekken waar het waterschap het slootonderhoud overdraagt aan inwoners, is de grond tegen een gunstig tarief aangeboden aan de aangrenzende grondeigenaar. Deze eigenaar maakt kosten voor het onderhoud, maar kan door deze regeling ook voordeel halen. De gunstige regeling was eenmalig en alleen bij eigenaren waar het onderhoud veranderde. algemeen voor de agrarische sector gunstig uit. Per bedrijf ligt dit verschillend, waardoor er ook situaties zijn waarbij de kosten hoger uitvallen dan voorheen. Ruim het grootste deel van de bedrijven heeft echter voordeel bij de wijzigingen. Afspraken over onderhoud In 2017 blijkt of de boodschap van het waterschap goed is overgekomen. Ik ga daarvan uit, besluit Schoonman. Agrariërs waarderen het sterk dat zij zelf het moment van onderhoud kunnen bepalen bij veel voormalige schouwsloten. Buren die allebei een deel van een sloot moeten schoonmaken, doen er goed aan vooraf duidelijke afspraken te maken. Wachten tot knelpunten ontstaan is niet verstandig. Mocht er toch sprake zijn van slecht onderhoud in deze categorie C-watergangen, dan handhaaft het waterschap alsnog. Het is beter om dat voor te zijn kilometer A-watergang, Slootindeling Norm Onderhoud en controle controleert 900 kilometer schouwsloten A > 75 l/s Onderhoud door waterschap en heeft een lengte van B l/s Onderhoud door inwoner, controle door waterschap (schouw) kilometer aangewezen als C-sloot. C 0-10 l/s Onderhoud door inwoner, waterschap grijpt in bij knelpunten

7 Doe mee aan Wijs met Water Informatie Wilt u deelnemen of meer informatie? Neem contact op met Projecten LTO Noord: Noen Lambers (nlambers@ projectenltonoord.nl; ) of Froukje van der Molen (fvdmolen@ projectenltonoord.nl; ). Of met Waterschap Vallei en Veluwe: Wessel Doorn (wdoorn@valleiveluwe.nl; ). Wijs met Water is een recent gestart project met als doel de samenwerking en innovatie tussen agrarische ondernemers onderling en het Waterschap Vallei en Veluwe te bevorderen. Voor het project worden Gelderse boeren gezocht (zowel leden van LTO Noord als niet-leden) uit het gebied Vallei en Veluwe, die aan de slag willen met maatregelen die de waterkwaliteit en waterkwantiteit verbeteren én kunnen bijdragen aan een betere productie. Zowel melkveehouders als akkerbouwers kunnen meedoen. Het project Wijs met Water is een idee van LTO Noord in het kader van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) en wordt mogelijk gemaakt door ELFPO; Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. Vanuit het project is er budget beschikbaar om met relatief eenvoudige maatregelen direct aan de slag te gaan en uit te testen wat het effect is op het watersysteem. Te denken valt aan het plaatsen en beheren van stuwtjes of peilgestuurde drainage. Ook biedt het project ruimte voor kansen die boeren zelf zien om de waterkwaliteit en waterkwantiteit te verbeteren, zoals het verbeteren van de bodemstructuur of het opstellen van een bedrijfswaterplan samen met andere boeren in het gebied. Binnen het project zullen excursies en themabijeenkomsten worden georganiseerd, waardoor kennis kan worden gemaakt met diverse initiatieven en inspirerende verhalen van ondernemers en waterschappers. POP 3 Fysieke investeringen Daarnaast kunnen de deelnemers ondersteuning krijgen bij aanvragen voor de POP3 regeling fysieke investeringen. Het gaat hierbij om grotere investeringen, waarbij een groep boeren in een gebied belang heeft. Deze POP 3-subsidieregeling in Gelderland is open van 4 september tot 31 oktober Subsidiabele kosten gelden vanaf ,- per aanvraag, de subsidie bedraagt 40 procent van de subsidiabele kosten. Uitgave van Waterschap Vallei en Veluwe, Steenbokstraat AX Apeldoorn Telefoon info@vallei-veluwe.nl Internet Teksten en vormgving Team Communicatie Foto s Waterschap Vallei en Veluwe, Flickr.com (creative commons), LTO en Fotostudio 7 Oplage juli Aan informatie in deze folder kunnen geen rechten worden ontleend. Waterschap Vallei en Veluwe zorgt voor veilige dijken, schoon en voldoende oppervlaktewater en gezuiverd afvalwater in het gebied tussen IJssel, Nederrijn, Utrechtse Heuvelrug en Randmeren. Samenwerken en vernieuwen zijn essentieel in ons werk.