De grafische sector in cijfers Editie 2009

Transcriptie

1 De grafische sector in cijfers 2008 Editie 2009

2 De grafische sector in cijfers 2008 De grafische sector in cijfers De grafische nijverheid groepeert alle bedrijven die één of meerdere activiteiten uitvoeren van beeld- en tekstcreatie, drukken op om het even welk materiaal, afwerking van het drukwerk en alle reproductie- en dupliceringsactiviteiten van audiovisuele communicatie. De Nace-Bel-nomenclatuur deelt de grafische nijverheid in onder de volgende codes: (Sinds zijn nieuwe Nace-Bel-codes van toepassing) Nace 2003 Omschrijving Dagbladdrukkerijen Overige drukkerijen Boekbinderijen Prepress-activiteiten Hulpactiviteiten ivm drukkerijen Nieuwe Nieuwe omschrijving Nace Krantendrukkerijen Overige drukkerijen Prepress- en premediadiensten Boekbinderijen en aanverwante diensten Febelgra, de federatie van de Belgische grafische nijverheid, groepeert de bedrijven die ressorteren onder de codes , en De krantendrukkerijen maken geen deel uit van de Febelgra-leden, maar van de Belgische Vereniging van Dagbladuitgevers (BVDU). Indien de be- schikbare statistieken het toelaten, wordt de grafische nijverheid geanalyseerd exclusief de krantendrukkerijen. Dit statistisch dossier analyseert de grafische nijverheid volgens zes indicatoren: 1. Het aantal ondernemingen blz De gecreëerde tewerkstelling blz De verhouding tewerkstelling/werkgevers blz De omzet blz De handelsbalans blz De investeringen blz. 14 De bronnen voor dit verslag zijn: - RSZ - NBB - FOD Economie - Mediaxim COLOFON Verantwoordelijke uitgever: Jan De Brabanter Auteur: Valérie Vercammen Layout: Philippe Lerot Ook verkrijgbaar in het Frans 2009 Febelgra vzw

3 1. Aantal ondernemingen in de grafische nijverheid Het aantal ondernemingen is gelijk aan het aantal werkgevers, vermeerderd met het aantal zelfstandigen. De statistieken van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (R.S.Z.) zijn opgemaakt voor alle werkgevers, dus exclusief zelfstandigen (zie tabel 1). Tabel 1: aantal werkgevers in de grafische nijverheid (excl. krantendrukkerijen) in België over de laatste 5 jaar (RSZ). Opmerking Tabel 1 herneemt enkel de werkgevers, niet de zelfstandigen. De werkgelegenheidcijfers voor 2008 dateren van het 2 de kwartaal 2008 (beschikbaar NIS). Het totaal van de ondernemingen (werkgevers en zelfstandigen) in de grafische industrie bedroeg eenheden eind 2008 (Bron : neergelegde jaarrekeningen NBB). De procentuele verdeling van het aantal werkgevers per gewest is als volgt : Aantal werkgevers België Brussel Waals Gewest Vlaams Gewest Jaarlijkse evolutie in % -3,07-5,35-2,70-0,61-8,91. Vlaams gewest: 64,45%. Waals gewest: 22,03%. Brussels gewest: 13,52% Het aantal werkgevers is in het laatste jaar heel sterk gedaald: -8,91% en dit na de relatieve stabilisatie van 2007 (-0,61%). Over de laatste 5 jaar stelt men wel een daling vast van -16,63%. Deze negatieve tendens valt te verklaren door diverse redenen:. Het aantal faillissementen in de sector. Het aantal fusies en overnames. Problemen eigen aan de opvolging van KMO s die soms leiden tot de stopzetting van de activiteit Een verder onderscheid van het aantal werkgevers is mogelijk volgens de hoofdactiviteiten. De statistieken maken het mogelijk om een onderscheid te maken tussen drukken, afwerking, en prepress en overige activiteiten. Deel 1 - Aantal ondernemingen in de grafische nijverheid 3

4 Tabel 2: verdeling aantal werkgevers in de grafische nijverheid (excl. krantendrukkers) in België over de laatste 5 jaar volgens de hoofdactiviteit (RSZ) Afwerking Drukken Prepress / overige Totaal In 2008 gingen er 49 grafische bedrijven failliet. Aantal faillissementen 2008 Vlaanderen 31 Brussel 7 Wallonië 11 Totaal 49 Tabel 3: aantal faillissementen per gewest (FOD Economie). Vooral het Vlaamse Gewest werd in 2008 zwaar getroffen. Tabel 4: aantal faillissementen per hoofdactiviteit (FOD Economie). 4Partie Deel 1 - Aantal 1 - Nombre ondernemingen d entreprises in dans de grafische l industrie nijverheid graphique Aantal ondernemingen Volgens de hoofdactiviteit kunnen de werkgevers als volgt procentueel worden onderverdeeld:. Drukken: 68,78%. Prepress/overige: 26,14%. Afwerking: 5,08% Er dient opgemerkt te worden dat veel bedrijven de volledige dienstverlening van prepress-, druk- en afwerkingactiviteiten uitvoeren. Dit noemt men zogenaamde geïntegreerde bedrijven. Aantal faillissementen 2008 Afwerking 0 Drukken 26 Prepress / overige 23 Totaal 49 Volgens de hoofdactiviteit kunnen de faillissementen als volgt procentueel worden onderverdeeld:. Drukken: 53,06%. Prepress/overige: 46,94%. Afwerking: 0% In 2008 werden vooral drukkers en prepress-bedrijven uit het Vlaamse Gewest zwaar getroffen. In 2008 ging geen enkel afwerkingbedrijf failliet.. De tewerkstelling in de grafische nijverheid

5 2. De tewerkstelling in de grafische nijverheid De tewerkstelling, gecreëerd bij de werkgevers in de grafische nijverheid (d.w.z. excl. de zelfstandigen), wordt weergegeven in de RSZ-statistieken (zie tabel 5). Tabel 5: tewerkstelling in de grafische nijverheid (excl. krantendrukkers) in België over de laatste 5 jaar (RSZ). De daling van de werkgelegenheid kan als volgt worden verdeeld per gewest:. Waals gewest: -4,58%. Brussels gewest: -18,95% (!) In Vlaanderen is de werkgelegenheid in de sector in 2008 flink gestegen:. Vlaams gewest: +3,28 (!) Aantal werknemers Brussel Waals Gewest Vlaams Gewest België Jaarlijkse evolutie in % -1,7-3,04-3,46-1,52-1,18 Opmerking De werkgelegenheidcijfers voor 2008 dateren van het 2 de kwartaal van 2008 (Bron NIS : laatste beschikbare cijfers). De Belgische grafische nijverheid, excl. de krantendrukkers biedt arbeidsplaatsen aan. De tewerkstelling kan als volgt worden verdeeld over de 3 gewesten:. Vlaams gewest: 70,83%. Waals gewest: 18,18%. Brussels gewest: 10,99% Er zijn arbeiders (64,25%) en bedienden (35,75%). Voor het eerst sinds vele jaren is het proportioneel aantal bedienden gedaald t.o.v. het proportioneel aantal arbeiders in onze sector. (In 2007 waren er 64% arbeiders en 36% bedienden). Over de periode daalde de werkgelegenheid met -8,91%. Tegelijkertijd werd de sector tot voor het uitbreken van de globale economische en financiële crisis in het najaar van 2008 geconfronteerd met een groot aantal openstaande vacatures in de zogenaamde knelpuntberoepen : drukkers en afwerkers. Er bestaat dus op dit vlak een paradox. De tewerkstelling kan opnieuw onderverdeeld worden volgens de hoofdactiviteit van de onderneming (zie tabel 6). Deel 2 - De tewerkstelling in de grafische nijverheid 5

6 Tabel 6: verdeling van de tewerkstelling in de grafische nijverheid (excl. krantendrukkerijen) in België over de laatste 5 jaar volgens de hoofdactiviteit (RSZ) Afwerking Drukken Prepress / overige België (totaal) Tabel 7: leeftijdspiramide in de grafische sector (RSZ). (Inclusief ). Leeftijd Aantal werknemers Leeftijd Aantal werknemers en Partie Deel 2-1 De - Nombre tewerkstelling d entreprises in de grafische dans l industrie nijverheid graphique Aantal werknemers De tewerkstelling kan als volgt worden verdeeld volgens de hoofdactiviteit: Drukken: 80,56% Prepress/overige: 14,36% Afwerking: 5,08% Leeftijd De grafische sector is een sector met een relatief oude leeftijdspiramide. 52,11% van de werknemers is ouder dan 40, 34,53% is ouder dan 45 en 19,70% is zelfs ouder dan 50. Dit betekent dat 1 op de 5 werknemers ouder is dan 50 jaar. De piramide veroudert bovendien elk jaar! Globaal gesproken kan men dus stellen dat de helft van de werknemers ouder is dan 40, meer dan één op drie ouder dan 45 en 1 op 5 ouder dan 50.

7 3. De verhouding tewerkstelling/werkgevers De RSZ-statistieken gebruiken een code die het aantal tewerkgestelde personen weergeeft. We kunnen dus de werkgevers verdelen over de verschillende klassen van tewerkstelling (zie tabel 8). RZS-code Tabel 8: het verband tewerkstelling / werkgevers voor de grafische nijverheid in België (excl. krantendrukkers) in Werknemers RSZ-code Aantal WG Aantal WN WG % WN % Van 1 tot ,10 9,82 Van 5 tot ,03 9,67 Van 10 tot ,73 13,40 Van 20 tot ,36 22,71 Van 50 tot ,69 15,78 Van 100 tot ,72 19,63 Van 200 tot ,37 8,99 Totaal RZS-code Opmerking De werkgelegenheidcijfers voor 2008 dateren van het 2 de kwartaal van De grafische ondernemingen zijn voornamelijk KMO s: 95,85% van de ondernemingen heeft minder dan 50 werknemers. Het gaat bovendien om micro-ondernemingen: 76,65% van alle ondernemingen stelt minder dan 10 mensen te werk. De 4,78% grote ondernemingen stellen 44,40% van de werknemers uit de grafische sector te werk. Deel 3 - De verhouding tewerkstelling / werkgevers 7

8 8Partie Deel 4-1 Omzetcijfer - Nombre d entreprises in de grafische dans nijverheid l industrie graphique Omzet in miljoen euro 4. Omzetcijfers in de grafische sector De statistieken over de evolutie van het omzetcijfer verspreid door het N.I.S op basis van de verwerking van de BTW-aangiften, worden opgesteld op basis van de Nacebelcodes. Deze gegevensinzameling stelt ons in de mogelijkheid over gedetailleerde gegevens te beschikken over de verschillende industriële activiteiten binnen de grafische sector. Tabel 9: het omzetcijfer van de grafische nijverheid in België over de laatste 5 jaar (BTW-aangiften, N.I.S.) in miljoen EUR Totaal In lopende prijzen realiseerde de grafische sector in 2008 een omzetdaling van -3,31% t.o.v. het uitstekende jaar Indien we de omzet van 2008 vergelijken met die van 2006 stellen we een lichte daling vast van -0,27% over twee jaar. Indien men echter rekening houdt met de uitzonderlijk hoge inflatie van 4,50% in 2008, realiseerde de sector een ernstige daling van het omzetcijfer van -7,81% (gezuiverd van inflatie). Deze drastische cijfers vragen wel om nuancering zal als een duaal jaar worden herinnerd voor de grafische sector. Er tekenden zich in 2008 twee duidelijke tendensen af: de drukkerijen voelden al duidelijk de eerste tekenen van economische vertraging. Zij moesten -5% aan omzet inleveren. De bedrijven die actief zijn in de prepress, daarentegen, kenden een uitstekend jaar en zagen hun omzet met +5% stijgen. De reclame-uitgaven zijn in 2008 licht gestegen van 3,09 miljard euro in 2007 tot 3,16 miljard euro in (+2,28%). Tabel 10: de reclame-uitgaven van 2008 per sub-media (in miljoen ). Sub-media Totaal investering Affichage 249,46 Bioscoop 26,82 Dagbladen 734,88 Magazines 116,04 Lokale Televisie en Themazender 99,38 Nationale Televisie 299,95 Radio 1.105,09 Internet 377,18 Regionale weekbladen 150,44 Totale reclame-uitgaven voor ,24

9 Tabel 11: vergelijking reclame-uitgaven (miljoen ). Medium type Evolutie (%) Televisie 1.161, ,47 3,71 Dagbladen 747,48 734,88-1,69 Radio 375,51 377,18 0,44 Magazines 300,73 299,95-0,26 Affichage 238,78 249,46 4,47 Internet 84,92 116,04 36,65 Regionale weekbladen 153,92 150,44-2,26 Bioscoop 25,99 26,82 3,19 Totale uitgaven voor reclame 3.088, ,24 2,28 Als we echter de analyse verder beperken tot de media die een impact hebben op onze grafische sector (magazines (-0,26%), affichage (+4,47%) en weekbladen (-2,26%), merken we dat de uitgaven voor die submedia een dalende trend volgen, behalve de affiches die betrekking hebben op de subsector van het groot formaat drukken (LFP: Large Format Printing). Omzetcijfers PRODCOM De PRODCOM-enquête werd in 2008 gewijzigd. De PRODCOM-statistieken moeten sinds januari 2008 enkel worden ingevuld door bedrijven van meer dan 20 werknemers of met een jaarlijks omzetcijfer van meer dan 3,5 miljoen EUR. De prodcom-cijfers worden vanaf nu enkel tot op het Nace-Bel niveau van 6 cijfers gepubliceerd (per subsector). Een overzicht van producten (Nace-Bel 8 cijfers) zoals in de vorige edities van het statistisch dossier maken is (voorlopig) niet meer mogelijk. We opteren er voor om een overzicht van de productie in per maand te geven voor de subsectoren van de drukkerij (18.12) en van de prepressen premedia (18.13). De prodcom-cijfers voor de afwerking (18.14) zijn vertrouwelijk en worden niet vrij gegeven. Tabel 12: productie in per maand in de drukkerijen (Nace-Bel 18.12). Tabel 13: productie in per maand in de prepress en premedia (Nace-Bel 18.13). Deel 4 - Omzetcijfer in de grafische nijverheid 9

10 Deel Partie 5-1 De - Nombre handelsbalans d entreprises dans l industrie graphique Tabel 14: omzet Prodcom. Nace Product MIO EUR Aandeel Handelscatalogi 148,69 6, Reclamedrukwerk (excl. handelscatalogi) 728,56 30, Kranten en tijdschriften < 4x/week 310,72 13, Boeken, brochures e.d. losse vellen 117,71 4, Boeken, brochures e.d. (excl. losse vellen) 105,61 4, Prentenboeken, teken- en kleurboeken 7,74 0,33 voor kinderen Kalenders, muziek, decalco 366,31 15, Ander drukwerk n.e.g. 361,17 15, Prepress en premedia 147,13 6, Afwerking boeken e.d. 33,65 1, Afwerking brochures, tijdschriften, e.d.) 50,89 2,14 Totaal 2.378,18 100,00 Reclamedrukwerk brochures e.d. losse vellen brochures e.d. (excl. losse vellen) Prentenboeken, enz. Ander drukwerk neg Afwerking boeken e.d. 5. De handelsbalans Sinds 1993 peilt de INTRASTAT-enquête naar de cijfers i.v.m. de buitenlandse handel. De bedrijven moeten zelf hun cijfers voor export en import meedelen. De gegevens vermeld in tabel 15 moeten dus met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Tabel 15: export en import in monetaire grootheden in de Belgische grafische nijverheid, inclusief krantendrukkers over de laatste 5 jaar (INTRASTAT-statistieken). Export (MIO EUR) Evolutie % , , , , ,26 Import (MIO EUR) Evolutie % , , , , ,18 Balans (MIO EUR) Evolutie % , , , , ,98 10

11 Handelsbalans in MIO Import (T) Evolutie % , , , , ,01 De Belgische grafische nijverheid realiseert een overschot op de handelsbalans: in 2008 bedroeg de export 1,330 MIO EUR en de import 1,108 MIO EUR, wat een overschot geeft van 222 MIO EUR. Het overschot op de handelsbalans evolueerde opnieuw in de goede richting in 2008: +21,98%. Sinds 2004 werd het overschot steeds kleiner, maar in 2007 keerde de situatie en de positieve evolutie hield ook in 2008 aan. In 2008 werd 40,33% van de omzet gerealiseerd door export. De grafische industrie wordt dus elk jaar meer exportgericht. De INTRASTAT-statistieken geven tevens de export- en importcijfers weer in fysische grootheden (zie tabel 15). Balans (T) Evolutie % , , , , ,00 Handelsbalans in ton Tabel 16: export en import in fysische grootheden in de Belgische grafische nijverheid, inclusief krantendrukkers over de laatste 5 jaar (INTRASTAT-statistieken). Export (T) Evolutie % , , , , ,36 De export is in monetaire grootheden ( ) met 3,26% gestegen. In fysieke grootheden (ton) is de export echter fors gedaald met -17,36%. Dit betekent dat de grafische sector 17,36% ton minder heeft uitgevoerd dan vorig jaar, terwijl de waarde van de export met 3,26% is toe- Deel 5 - De handelsbalans 11

12 genomen. Dit is goed nieuws voor de sector, want het bewijst dat de buitenlandse verkoopprijzen in 2008 gestegen zijn voor de Belgische grafische ondernemingen. De import in monetaire grootheden stabiliseerde (+0,18%). De import in ton daalde met -1,01%. Dit wijst erop dat de prijs die de Belgische grafische ondernemers betalen voor de geïmporteerde goederen licht daalde. Tabel 17: de samenstelling van de export. De 5 meest geëxporteerde producten zijn:. Boeken 341 MIO EUR (Dit is 25,64% van de totale export). Reclame 257 MIO EUR (19,32%). Kranten en periodieken 223 MIO EUR (16,77%). Handelscatalogi 169 MIO EUR (12,70%). Etiketten 80 MIO EUR (6,02%) Tabel 18: de samenstelling van de import. Deel Partie 5-1 De - Nombre handelsbalans d entreprises dans l industrie graphique Produkttype Export (MIO EUR) Export (T) Boeken 341, Reclamedrukwerk 257, Kranten en periodieken 222, Handelscatalogi 169, Etiketten 80, Overige drukwerk 76, Prentenboeken 47, Prenten, gravures 24, Mappen 21, Prentenkaarten 19, Agenda s 15, Cartografische werken 11, Schriften 10, Decalcomanieën 10, Albums 6, Kalenders 5, Kettingformulieren 3, Boekhoudkundige 2, Waardepapieren 0,79 31 Muziek 0,27 9,7 Totaal 1.330, ,70 Produkttype Import (MIO EUR) Import (T) Boeken 442, Kranten en periodieken 248, Handelscatalogi 75, Etiketten 67, Overige 67, Reclame drukwerk 56, Mappen 31, Prentenkaarten 23, Prentenboeken 20, Prenten, gravures 15, Cartographie 9, Agenda s 9, Decalcomanieën 8, Albums 6, Kalenders 6, Schriften 5, Boekhoudkundige 4, Waardepapieren 4, Kettingformulieren 2, Muziek 1,07 73,6 Totaal 1.108, ,6 12

13 De top 5 van de import is als volgt:. Boeken 442 MIO EUR (39,89% van de totale import). Kranten en periodieken 248 MIO EUR (22,38%). Etiketten 76 MIO EUR (6,86%). Reclamedrukwerk 68 MIO EUR (6,14%). Overig drukwerk 67 MIO EUR (6,05%) De handelspartners inzake buitenlandse handel: Tabel 19: naar welke landen exporteren de grafische bedrijven? Export MIO EUR % totale export Frankrijk 554,04 41,65 Nederland 315,29 23,70 Duitsland 81,96 6,16 U.K. 57,98 4,36 Luxemburg 25,17 1,89 Andere 295,77 22,23 Frankrijk en Nederland blijven onze twee belangrijkste handelspartners. We hebben een vrij evenwichtige handelsbalans met deze partners. In 2008 ging 23,70% van onze export richting Nederland, terwijl 28,44% van onze import uit Nederland afkomstig was. 41,65% van onze export vertrok richting Frankrijk, terwijl 35,44% van onze import uit Frankrijk kwam. Merkwaardig voor 2008 is dat de export naar Nederland significant daalde: in 2007 ging 32,17% van onze export nog naar onze Noorderburen, terwijl dit percentage in 2008 terugviel tot 23,70%. We importeerden dit jaar minder uit het Verenigd Koninkrijk en meer uit Italië. Import uit China blijft vrij beperkt met 4,80%. Dit percentage stijgt wel jaarlijks. We importeerden in 2008, bij voorbeeld, meer uit China dan uit Italië. We importeren vooral boeken, prenten- en kleurboeken, kaarten, agenda s en mappen uit China. Tabel 20: uit welke landen importeren we grafische producten? Import MIO EUR % totale import Frankrijk 392,84 35,44 Nederland 315,29 28,44 Duitsland 92,15 8,31 U.K. 71,52 6,45 China 53,22 4,80 Italië 41,46 3,74 Andere 142,00 12,81 Ongeveer 80% van de buitenlandse handel wordt gedaan met Frankrijk, Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Deel 5 - De handelsbalans 13

14 Deel Partie 6-1 Investeringen - Nombre d entreprises dans l industrie graphique 6. Investeringen De statistieken over de evolutie van de investeringen verspreid door het N.I.S op basis van de verwerking van de BTW-aangiften, gebeurt op basis van de Nacebelcodes. Deze gegevensinzameling stelt ons dus in de mogelijkheid om over gedetailleerde gegevens te beschikken over de investeringen in de verschillende subsectoren. Tabel 21: de investeringen in de Belgische grafische nijverheid over de laatste 5 jaar (BTW-aangiften, N.I.S.) in miljoen EUR Investeringen in miljoen per Nacebel-code De investeringen daalden in 2008 met -3,11% ten opzichte van Over een periode van twee jaar daalden de investeringen in onze sector zelfs met -12,80% De forse daling van 2007 werd toegeschreven aan het feit dat er in de periode van een ware investeringsexplosie had plaatsgevonden in onze sector. Rekening houden met de levensduur van het materiaal en de afschrijvingsperiode lag de terugval van 2007 volledig in de lijn der verwachtingen. Bovendien ging men er verleden jaar nog van uit dat veel grafische bedrijven DRUPA 2008 wilden afwachten om te investeren in de allernieuwste technologie. De economische crisis die na de zomer van 2008 begon, bracht echter roet in het eten. Vele DRUPA-bestellingen werden naar verluidt zelfs geannuleerd. De daling van -3,11% is dus waarschijnlijk een weerspiegeling van de negatieve verwachtingen van de sector voor de komende twee jaar. Volgens de najaarsenquête van de Nationale Bank van België zouden de grafische bedrijven in 2009 hun investeringen nog verder terugschroeven. Men verwacht een daling van -21,7% in 2009! De drukkerijen (18.120) investeerden in 2008 quasi evenveel als in 2007: -0,52%. Bij de prepress- en premediabedrijven (18.130) investeerde men dit jaar beduidend minder dan in 2007: -7,14%, en dit ondanks de positieve omzetresultaten. De daling van -44% in de sector van de afwerkingbedrijven (18.140) was voorspelbaar: in 2007 investeerden deze bedrijven immers 56% meer dan in 2006, waardoor de daling van 2008 enigszins kon worden verwacht. De ratio investeringen/omzet steeg lichtjes van 6,56% in 2007 tot 6,61% in 2008 (dit onder invloed van de dalende omzet). De financiering van de investeringen gebeurde in 2008 door het aanwenden van:. eigen middelen: 38%. leasing: 34%. vreemde middelen: 28% In vergelijking met 2007 stelt men vast dat de bedrijven minder eigen middelen (van 49% in 2007 tot 38% in 2008) aanwenden. Ook vreemde 14

15 middelen als financieringsbron zijn sterk gedaald, waarschijnlijk onder invloed van de bancaire crisis. (van 41% in 2007 naar 28% in 2008!). Leasing is echter fel gestegen: (van 10% in 2007 naar 34% in 2008). De investeringen kunnen als volgt worden ingedeeld:. Vervangingsinvesteringen: 36%. Uitbreidingsinvesteringen: 63%. Andere investeringen: 1% In 2008 maakte de sector geen rationaliseringsinvesteringen. De economische crisis heeft ook een impact op de aard investeringen. In 2007 waren 52% van de investeringen nog vervangingsinvesteringen. In 2008 viel dit percentage terug tot 36%. 47% van de investeringen van 2007 werden gecatalogeerd als uitbreidingsinvesteringen. In 2008 steeg dit ratio tot 63%. Tabel 22: de graad van bezetting van het productieapparaat. Jaar Graad , , , , ,88 Jan/09 79,9 Bezettingsgraad van het productieapparaat De NBB peilde bij de grafische bedrijven naar welke factoren hun investeringsbeslissing hebben beïnvloed in Waarom hebben ondernemers geïnvesteerd in 2008? De antwoorden staan gerangschikt volgens grootte.. Verlaging van de productiekosten. Nieuwe productietechnieken. Beschikbaarheid van eigen middelen. Kredietkosten. Invoering van nieuwe producten. Overheidssubsidies of belastingsstimuli. Ontoereikendheid van het bestaande productievermogen De eerste prognoses van de NBB voor 2009 voorspellen een verdere drastische afname van de investeringsratio s voor In januari 2008 bereikte de bezettingsgraad nog een historisch hoog niveau van 87,30%. Naarmate het jaar vorderde, daalde de bezettingsgraad aanzienlijk. In april daalde de bezetting tot 85,8% en deze daling zette zich verder in juli tot 81,7%. In oktober 2008 daalde de bezettingsgraad verder tot 80,7%. In januari 2009 daalde de bezettingsgraad naar een historisch dieptepunt onder de 80%: 79,90%! De gemiddelde bezettingsgraad voor 2008 was 83,88%. Deel 6 - Investeringen 15

16 Febelgra is de representatieve beroepsvereniging van de Belgische grafische industrie en vertegenwoordigt alle zelfstandige ondernemingen in de drukkerijsector, de prepress- en de afwerkingbranches. Febelgra telt meer dan 750 aangesloten ondernemingen die samen 65% van de tewerkstelling realiseren in de sector. Belliardstraat 20 bus Brussel Tel. +32 (2) Fax +32 (2) info@febelgra.be Febelgra behartigt de belangen en is de spreekbuis van de grote, middelgrote en kleine ondernemingen van de sector. Febelgra treedt op als officieel woordvoerder van de sector bij de regionale, federale, Europese en internationale overheden, bij de administratie, de vakbonden, de media, de academische wereld en de nietgouvernementele organisaties. Haar acties betreffen alle materies die belangrijk zijn voor de grafische nijverheid. Deze zijn vooral toegespitst op de economische, sociale, federale, regionale en internationale reglementeringen, fiscale, juridische en milieuvraagstukken en promotieactiviteiten. Als koepelorganisatie telt Febelgra 3 regionale pijlers, Febelgra Vlaanderen, Febelgra Wallonië en Febelgra Brussel die instaan voor de rechtstreekse contacten en dienstverlening aan de aangesloten bedrijven.