Ondernemerschap binnen Saxion 13/14
|
|
- Martha Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ondernemerschap binnen Saxion 13/14 Rapportage collegejaar Salam Adel Al-Gaim Han van der Meer Robert Middelburg Erik Wierstra
2 Ondernemerschap binnen Saxion Rapportage over ondernemerschap onder Saxion studenten in collegejaar Salam Adel Al-Gaim Han van der Meer Robert Middelburg Erik Wierstra Saxion Kenniscentrum Innovatie en Ondernemerschap M.H. Tromplaan AB Enschede saxion.nl/innovatieenondernemerschap Copyright 2014 by Saxion University of Applied Sciences. All rights reserved. No part of this article may be reproduced or utilized in any form or by any means, electronic of mechanical, including photocopying, recording, or by any information storage and retrieval system, without permission in writing from the authors. 2
3 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Onderzoeksmethode Resultaten Conclusies en aanbevelingen Referenties Bijlagen
4 Samenvatting Sinds studiejaar voert Saxion Kenniscentrum voor Innovatie en Ondernemerschap [SKIO] onderzoek uit onder haar studentenpopulatie om inzicht te krijgen in de interesse in ondernemerschap onder studenten (Van den Berg, Bijleveld, van der Meer, de Weerd & Wierstra, 2008). Er is veel aandacht voor ondernemerschap binnen Saxion. Ondernemingen die zijn gestart door studenten en alumni van hogescholen en universiteiten hebben een belangrijke economische waarde. In 2014 heeft Saxion ondertussen een database opgebouwd van meer dan duizend studenten en alumni die een eigen KvKgeregistreerde onderneming hebben. Ze creëren werkgelegenheid, de productiviteit stijgt en er worden innovaties van hoge kwaliteit ontwikkeld. Ook is ondernemerschap van groot belang voor de groei en weerbaarheid van de regionale economie (Van der Meer, 2007; Van der Veen & Wakkee, 2006). Voor het onderwijs leveren nieuwe bedrijven vanuit kennisinstellingen een positieve bijdrage aan kennistransfer en de kwaliteit van het onderwijs (Groen & Van der Sijde, 2004). Het onderzoek in is het startsein geweest voor een jaarlijks uitgevoerd longitudinaal onderzoek onder de Saxion studentenpopulatie (met uitzondering van ). Voor het eerste onderzoek is een papieren vragenlijst gebruikt (Van den Berg et al., 2008). De laatste vijf onderzoeken zijn uitgevoerd door middel van digitale bevraging. Deze is verbonden aan het digitale aanmeldingssysteem van Saxion: Studielink. Hierdoor is de hele studentenpopulatie min of meer verplicht om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Door het verplichte karakter is de respons op het onderzoeksinstrument vanaf 2009 gestegen. Omdat de methode van dataverzameling en de respons van studiejaar (Wierstra, Bouwmeester & van der Meer, 2009), , (Van Dijken, Wierstra, van der Meer & van der Meer, 2011) en gelijk zijn worden alleen deze resultaten met elkaar vergeleken. Het onderzoek leidt tot de volgende conclusies. Ondernemerschap leeft binnen Saxion! In 2013 geeft 2,6% van alle Saxion studenten aan dat ze een eigen onderneming hebben en dat komt neer op 666 studenten. In het collegejaar was dat nog 2,3% en 522 studenten. Dit is een significante toename. Daarnaast is 9% van de studenten van plan om in de toekomst (tijdens of na hun studie) een bedrijf te starten. Er is een toenemende interesse in ondernemerschap. Er is ondertussen statistisch significant meer interesse in zelfstandig ondernemerschap dan in Het absolute aantal studentondernemers is over de afgelopen vier jaren toegenomen. Dit wordt 4
5 deels veroorzaakt door het gestegen aantal respondenten maar ook procentueel neemt het aantal studentondernemers toe. Voor 2013 geldt dat de academies ACT (185), BBT (127) en MIM (92) de meeste studentondernemers tellen. De intentie om tijdens of na de studie een eigen bedrijf te starten is het grootst binnen de academies BBT (424), MIM (308) en HBS (258). Verder heeft er een sterke stijging in de interesse in het zelfstandig ondernemerschap plaatsgevonden binnen de academie FEM. Jaar Totaal aantal studenten Ja, ik ben al gestart % , , , , ,60 Jaar Totaal aantal studenten Tijdens of na hun studie % , , , , ,00 5
6 1. Inleiding Ondernemingen die zijn gestart door studenten en alumni van hogescholen en universiteiten, zoals Saxion, hebben een belangrijke economische waarde. Ze creëren relatief veel werkgelegenheid; de productiviteit stijgt; en er worden innovaties van hoge kwaliteit ontwikkeld. Ondernemerschap is van groot belang voor de groei en weerbaarheid van de regionale economie (Van der Meer, 2007; Van der Veen et al., 2006). Naast het directe belang voor de economie leveren nieuwe bedrijven vanuit kennisinstellingen, zoals Saxion, ook een positieve bijdrage aan kennistransfer en aan de kwaliteit van het onderwijs (Groen & van der Sijde, 2004). Dit zijn redenen voor Saxion om ondernemerschap tot één van de speerpunten van het beleid te maken (Saxion, 2008). Saxion is een hogeschool gevestigd in Enschede, Deventer en Apeldoorn met meer dan studenten verdeeld over 11 academies. Saxion wil graag de ondernemendheid van haar studenten stimuleren. Deze ambitie valt binnen het kader van excellentie, één van de vijf kernpunten waarop de hogeschool zich wil versterken. Zelfstandig ondernemerschap wordt dus beschouwd als een vorm van excelleren. In de toekomstvisie 2020 wil Saxion dat ondernemerschap in elke opleiding tot uitdrukking komt (Saxion, 2010). Ondernemerschap, creativiteit en innovatie zullen in alle activiteiten van Saxion terugkomen. Om deze ambitie te realiseren wordt er veel aandacht besteed aan ondernemerschapsonderwijs en de ondersteuning van (startende) ondernemers. Binnen Saxion richt het Kenniscentrum Innovatie en Ondernemerschap [SKIO] zich specifiek op (startend) ondernemerschap. SKIO houdt zich bezig met het stimuleren en ondersteunen van ondernemerschap onder studenten. SKIO verzorgt het hele traject van bewustwording tot feitelijke actie. Dit doet het kenniscentrum door middel van activiteiten op het gebied van: onderwijs, advisering en onderzoek. Het is een centraal aanspreekpunt voor alle studenten die het ondernemerschap aanspreekt en ondernemend willen zijn. Studenten die rondlopen met ideeën voor een eigen onderneming kunnen bij dit kenniscentrum terecht voor begeleiding en advies. Ook treedt SKIO op als opdrachtgever voor studenten die in hun eigen bedrijf willen stage lopen of hun afstudeeronderzoek willen doen. Daarnaast voert het SKIO onderzoek uit op het gebied van zelfstandig ondernemerschap. Zie bijlage A voor een overzicht van studie-overstijgende activiteiten binnen Saxion op het gebied van zelfstandig ondernemerschap. Om inzicht te krijgen in de interesse in ondernemerschap onder studenten voert het Saxion Kenniscentrum voor Innovatie en Ondernemerschap sinds studiejaar 6
7 onderzoek uit onder haar studentenpopulatie (Van den Berg et al., 2008). Het eerste onderzoek is uitgevoerd met een papieren vragenlijst en een geselecteerde groep studenten. De laatste vijf jaar zijn de onderzoeken uitgevoerd door middel van digitale bevraging via Studielink waarbij de hele studentenpopulatie betrokken is. Omdat de methode van dataverzameling en de respons van studiejaar (Wierstra et al., 2009), (Van Dijken et al., 2011), en gelijk zijn en de resultaten een representatiever beeld vormen van de studentenpopulatie dan het eerst onderzoek, worden alleen de resultaten van deze vijf jaren met elkaar vergeleken. In dit onderzoek staat de stand van zaken met betrekking tot de interesse voor ondernemerschap en het aantal studentondernemers binnen Saxion centraal. De resultaten worden in hoofdstuk 3 gepresenteerd; in het nu eerstvolgende hoofdstuk worden de opzet en wijze van data-analyse van de deelonderzoeken toegelicht. Het rapport wordt afgesloten met een conclusie. 7
8 2. Onderzoeksmethode Door middel van dit onderzoek wil Saxion inzicht geven in het studentondernemerschap binnen Saxion. Om tot dit inzicht te komen zijn de volgende vragen geformuleerd: 1. Hoe groot is de interesse in ondernemerschap binnen de studentenpopulatie van Saxion? Hoeveel studentondernemers telt Saxion? 2. Wat zijn de verschillen in de interesse voor ondernemerschap en het aantal studentondernemers ten opzichte van de eerdere metingen? Voor dit onderzoek is digitaal een vragenlijst afgenomen onder de gehele studentenpopulatie van Saxion. Een vraag is toegevoegd aan de jaarlijkse inschrijvingsprocedure via Studielink. Het doel van dit onderzoek is inzicht krijgen in de interesse voor ondernemerschap en het aantal daadwerkelijke studentondernemers binnen Saxion. Hierbij ligt de interesse zowel bij de resultaten voor de gehele populatie als bij de resultaten per academie. Studielink bood de mogelijkheid waarbij de hele studentenpopulatie kon worden bereikt. Alle studenten moeten zich ieder studiejaar via Studielink aanmelden. Bij de aanmelding kregen de studenten een vraag over ondernemerschap voorgelegd waar ze verplicht een antwoord op moesten geven. Deze vraag luidt als volgt: Ben je van plan een eigen bedrijf te beginnen?. Daarbij hadden zij de volgende vijf antwoordopties: 1) Nee, 2) Misschien, 3) Ja, na mijn studie, 4) Ja, tijdens mijn studie, 5) Ja, ik ben al gestart. Data-analyse De antwoorden op de digitale vragenlijst zijn in SPSS ingevoerd. Aan de hand van een frequentieanalyse is berekend hoeveel studenten voor een bepaalde antwoordcategorie hebben gekozen. Om de verschillen tussen de metingen in alle voorgaande studiejaren te kunnen berekenen is een Kruskal-Wallistoets uitgevoerd. 8
9 3. Resultaten Opeenvolgend zullen de volgende onderwerpen worden besproken: respondenten, interesse in ondernemerschap en het daadwerkelijk studentondernemerschap. Respondenten Tabel 1 laat zien dat het responspercentage in de studiejaren , , en beduidend hoger liggen dan in studiejaar De internationale respondenten komen via een andere weg binnen en vielen voorheen buiten het bereik van het onderzoek. De cijfers in Tabel 1 ondersteunen deze verklaring: in studiejaren , , en is de non-respons onder internationale studenten veel lager dan in studiejaar De responspercentages zijn zodanig hoog dat de onderzoeksresultaten een goede weergave geven van de Saxion studentpopulatie. Tabel 1: (non)respons studiejaar , , en in absolute aantallen en percentages. Geslacht Opleidingsvorm Nationaliteit Totaal (N) % van totaal Man Vrouw Voltijd Deeltijd Duaal NL Duits Anders N n , % van n ,0 46,0 87,2 11,8 0,9 99,9 0,0 0,0 % non-respons 20,7 16,6 24,9 34,0 6,7 18,5 6,7 99,9 99,9 N n , % van n ,3 48,7 86,2 13,0 0,7 87,2 11,1 1,6 % non-respons 4,4 3,5 5,2 3,5 9,9 6,5 2,0 13,9 37,7 N n , % van n ,9 49,1 84,9 14,2 0,9 86,1 12,5 1,3 % non-respons 1,9 1,9 1,9 2,1 0,8 1,0 0,3 0,5 54, N n , % van n 100,0 51,1 48,9 86,5 12,8 0,7 85,1 12,3 2,6 % non-respons 1,3 0,7 0,6 0,7 0,6 0,0 0,9 0,2 0, N n , % van n 100,0 50,3 49,7 87,6 11,9 0,5 85,9 10,2 3,9 % non-respons 0,3 0,1 0,1 0,2 0,1 0,0 0,2 0,0 6,0 9
10 Interesse in ondernemerschap In Tabel 2 wordt de mate van interesse in ondernemerschap voor de totale respondentengroep in 2009, 2010, 2011, 2012 en 2013 weergegeven. Tabel 2. Interesse in ondernemerschap onder Saxion studenten in 2009 (n =16.067), 2010 (n =19.431), 2011 (n = ), 2012(n =22.535) en 2013 (n =25.557). Antwoorden in % (%) (%) (%) (%) (%) Ja, ik ben al gestart 326 2, , , , ,6 Ja, na mijn studie , , , ,0 Ja, tijdens mijn 228 1, , , , ,0 studie Misschien , , , , ,2 Nee , , , , ,2 Totaal In Figuur 1 en Figuur 2 wordt de mate van interesse in ondernemerschap voor de totale respondentengroep in 2009, 2010, 2011, 2012 en 2013 weergegeven. De laatste jaren is het percentage studenten dat zeker geen eigen onderneming wil, licht maar gestaag, gedaald van 46% naar 39%. Het percentage studenten dat misschien een eigen onderneming wil is de laatste jaren iets gestegen van ca 45% naar 49%. Zie Figuur Percentage Misschien Nee (%) 2010 (%) 2011(%) 2012(%) 2013(%) Collegejaar Figuur 1. Interesse in ondernemerschap onder Saxion studenten in 2009 (n =16.067), 2010 (n =19.431), 2011 (n = ), 2012(n =22.535) en 2013 (n =25.557). 10
11 De resultaten van hen die wel een eigen onderneming willen of hebben, staat in Figuur 2 weergegeven. Van alle studenten geeft 2,6% aan dat ze al zijn gestart. Dan gaat het om 666 studenten bij Saxion. Procentueel beperkt maar absoluut gezien een enorm aantal. Dit percentage is de afgelopen statistisch significant gestegen van ca 2,0% in 2009, 2010 en 2011 via 2,3% in 2012 naar 2,6% in Hoewel de verschillen over de jaren niet heel groot lijken, zijn de respondenten in 2013 toch significant meer geïnteresseerd in ondernemerschap dan in (Kruskall-Wallistoets Chi²=33,377; df=2; p=0,000). De voortdurende aandacht bij Saxion voor de stimulering van jong ondernemerschap lijkt zijn vruchten af te werpen. Daarnaast geeft bijna 9% aan zeker een eigen onderneming te willen beginnen tijdens of na de studie. Bij de data-analyse is er ook gekeken naar de verschillen tussen het geslacht en de opleidingsvorm (voltijd, deeltijd of duaal) van de respondenten. De uitkomsten van deze data-analyses zijn samen met een korte toelichting te vinden in bijlage B en C Percentage Ja, ik ben al gestart Ja, na mijn studie Ja, tijdens mijn studie (%) 2010 (%) 2011(%) 2012(%) 2013(%) Collegejaar Figuur 2. Interesse in ondernemerschap onder Saxion studenten in 2009 (n =16.067), 2010 (n =19.431), 2011 (n = ), 2012 (n =22.535) en 2013 (n =25.557). Het lijndiagram in Figuur 3 geeft aan hoe de interesse in ondernemerschap bij studenten toeneemt naar mate het aantal jaren dat de student ingeschreven staat bij Saxion oploopt. Uit het diagram is af te lezen dat studenten die al langere tijd staan ingeschreven een grotere intentie hebben tot ondernemerschap dan studenten die nog niet zo lang aan Saxion studeren. De 11
12 studenten die al langer ingeschreven staan zijn waarschijnlijk in de eindfase van hun studie waarin ze serieuze en concrete plannen hebben voor het starten van een eigen bedrijf. Dit zou de toename in interesse in ondernemerschap kunnen verklaren. Daarnaast is er een grote kans dat studentondernemers langer over hun studie doen omdat ze daarnaast veel tijd kwijt zijn aan het bedrijf. Een verklaring vanuit een andere invalshoek zou kunnen zijn dat de interesse voor studentondernemerschap onder jongeren in Nederland/Twente aan het dalen is wat de lagere percentages voor 1 e- en 2 e- jaars studenten verklaart. 0,2 0,18 0,16 0,14 0,12 0,1 Ja, na mijn studie Ja, tijdens mijn studie Ja, ik ben gestart 0,08 0,06 0,04 0,02 0 voor Figuur 3. Interesse in ondernemerschap afgezet tegen het jaar van eerste inschrijving (n =25.557). Vanzelfsprekend verschilt de rol van ondernemerschap en de mate waarin het een voor de hand liggend fenomeen is sterk per academie. Figuur 4 geeft een beeld van de concrete interesse in ondernemerschap van de studenten per academie. Voor de academies BBT, MIM, ACT en HBS staat ondernemerschap hoog in de belangstelling (in bijlage D staat een overzicht van de afkortingen van de academies). Vooral binnen de academie BBT is er opvallend veel interesse voor ondernemerschap tijdens of na de opleiding. Dit is niet helemaal verrassend omdat deze opleidingen een groot raakvlak hebben met ondernemerschap. Daarna volgen MIM, ACT en HBS. Dit zijn dan ook tevens, met uitzondering van de HBS, de academies die (relatief) de meeste studentondernemeringen tellen. Later in dit hoofdstuk wordt dit toegelicht. De studenten binnen de academies AMM en APO hebben traditioneel weinig interesse in ondernemerschap. 12
13 Aantal studenten Ja, ik ben al gestart Ja, na mijn studie Ja, tijdens mijn studie Academie Figuur 4. Concrete interesse in ondernemerschap per academie (n =25.557) Note. Omdat het gaat om de concrete interesse zijn hierbij zijn alleen de antwoordopties Ja, na mijn studie, Ja, tijdens mijn studie en Ja, ik ben al gestart meegenomen in de analyse en zijn de opties Nee en Misschien buiten beschouwing gelaten. In Tabel 3 staat de interesse per academie in absolute aantallen weergegeven. Academie Tabel 3. Interesse in ondernemerschap per academie (n =25.557) Ja, ik ben al gestart Ja, na mijn studie 2013 Ja, tijdens mijn studie Misschien Nee Totaal academie ABRR ACT AGZ AMA AMM APO BBT FEM HBS LED MIM Totaal
14 Percentage Studentondernemers Daadwerkelijke studentondernemers In 2013 zijn er 666 studentondernemingen getraceerd op basis van de online vragenlijst onder alle Saxion studenten (zie Tabel 3). In 2012 waren dit 552 studentondernemingen, in 2011 waren het er 452, in 2010 waren het er 378 en in 2009 waren het er 326. Het absolute aantal studentondernemers binnen Saxion is dus toegenomen. Een deel van deze stijging kan worden verklaard doordat de studentenpopulatie groter is geworden. Echter, daarnaast blijkt een significante stijging in het percentage studentondernemers. Opvallend bij deze studentondernemingen is de procentuele verdeling over de diverse academies, zie Figuur 5 en Tabel 4. Figuur 5. Percentage studentondernemers. 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1, ABRR ACT AGZ AMA AMM APO BBT FEM HBS LED MIM Academie De academies ACT en BBT staan duidelijk bovenaan als het gaat om daadwerkelijk studentondernemerschap. Zowel relatief als absoluut tellen deze academies de meeste studentondernemers. HBS behoort, tegen verwachting in, niet tot één van de koplopers rond de daadwerkelijk gestarte ondernemers. Binnen deze academie is er namelijk wel veel interesse in ondernemerschap onder de studenten. Wellicht is de studie moeilijk te combineren met een eigen onderneming. Een andere verklaring kan zijn dat deze studenten relatief vaak ouders hebben met een onderneming die de studenten op een later moment van plan zijn over te nemen. De academies met relatief de minste studentondernemers zijn: AGZ, AMA, APO en AMM. Verder valt op dat er binnen de academies FEM en HBS een behoorlijke stijging van het aantal studentondernemers heeft plaatsgevonden in de afgelopen 4 jaren. 14
15 Tabel 4. Percentage studentondernemers per Academie Academie ABRR 1,44 1,47 1,79 1,93 1,69 ACT 4,39 5,42 4,62 4,52 5,84 AGZ 0,69 0,55 0,62 0,76 1,05 AMA 0,86 0,99 0,69 1,60 1,54 AMM 0,53 0,74 0,81 1,44 0,99 APO 0,73 0,74 0,73 1,22 1,04 BBT 3,72 3,80 4,16 4,75 5,18 FEM 0,72 1,43 1,55 1,84 2,86 HBS 0,64 0,97 1,53 1,56 1,96 LED 1,09 1,04 1,14 0,86 1,34 MIM 1,95 2,19 2,62 2,99 3,61 Op grond van een schatting vanuit verschillend onderzoek binnen Saxion zullen er sinds midden jaren tachtig ongeveer tot Saxion ondernemingen zijn die tot op heden nog bestaan (Van den Berg et al., 2008). In bijlage E staat de definitie van een Saxion onderneming ofwel spin-off. Deze bedrijven zullen samen werk bieden aan ongeveer tot medewerkers waarvan vermoedelijk het merendeel in de regio Oost werkzaam zal zijn. Het spreekt voor zich dat investeren in ondernemerschap binnen Saxion van belang is voor de werkgelegenheid in voornamelijk Oost-Nederland. Er is een enorme variëteit in het type Saxion ondernemingen. 15
16 4. Conclusies en aanbevelingen Uit het onderzoek kunnen de volgende conclusies op hoofdlijnen worden getrokken. A. Ondernemerschap leeft binnen Saxion Hogescholen. Van alle Saxion studenten is 2,6% ondernemer en is 9% nu al van plan om in de toekomst of tijdens/na de studie, een eigen bedrijf te starten. Een aanzienlijk deel van de studenten (49%) wil misschien een eigen onderneming beginnen en twijfelt dus nog. Onder deze groep studenten is er mogelijk nog een aardige winst te behalen om de ondernemerschapsintenties om te zetten in daadwerkelijk ondernemerschap. B. Toenemende interesse in ondernemerschap. De studenten zijn in 2012 en 2013 statistisch significant meer geïnteresseerd in het zelfstandig ondernemerschap dan in 2009, 2010 en C. Het absolute aantal studentondernemers is toegenomen. Het aantal ondernemers onder de studenten is relatief het hoogst bij de academies BBT en ACT. De plannen voor het starten van een eigen bedrijf tijdens of na de studie komt het meest voor bij de academies BBT, MIM en HBS. Een sterke stijging in de interesse in zelfstandig ondernemerschap heeft plaatsgevonden binnen de academie FEM. Verder lijkt de interesse in ondernemerschap en het daadwerkelijk ondernemerschap samen te hangen met het aantal jaren van inschrijving: studenten die langer staan ingeschreven bij Saxion hebben vaker een eigen bedrijf of plannen om deze tijdens of na de studie te starten. 16
17 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek Nu er in vijf achtereenvolgende jaren hetzelfde onderzoek onder de studentpopulatie van Saxion is uitgevoerd, is het interessant om het antwoordpatroon van de studenten die in alle vier jaren aan het onderzoek hebben deelgenomen te analyseren. Antwoorden zij veelal hetzelfde over de drie jaren of verandert hun interesse in ondernemerschap? Met behulp van een analyse voor gekoppelde paren zou hier meer inzicht in kunnen worden verkregen. Verder is het, tegen de achtergrond van de resultaten uit dit onderzoek waaruit blijkt dat met het aantal jaren dat men ingeschreven staat de interesse in ondernemerschap stijgt, interessant te onderzoeken of de lichtingen nieuwe studenten de afgelopen drie jaren bij aanvang ongeveer even sterk geïnteresseerd waren in ondernemerschap. Als dat zo is, dan is het inderdaad aannemelijk dat ouderejaars studenten meer geneigd zijn tot zelfstandig ondernemerschap dan jongerejaars studenten. Maar mocht de interesse bij de nieuwe lichtingen eerstejaars over de jaren heen zijn gedaald, dan kan dat een alternatieve verklaring vormen voor de grotere interesse in ondernemerschap onder de oudere studenten. Het zou dan zo kunnen zijn dat zij bij aanvang van hun studietijd al een sterkere neiging tot het zelfstandig ondernemerschap hadden. 17
18 Referenties Berg, J. van den, Bijleveld, P., Meer, J.D. van der, Weerd, B. de & Wierstra, E. (2008). Ondernemerschap binnen Saxion: Rapportage Enschede: Saxion. Bijleveld, P., Meer, J.D. van der, & Meer, F.R.L. van der (2011). Waar blijven onze ondernemers? Onderzoek naar de ruimtelijke spreiding van de spin offs van hogescholen. Casus: Saxion. Onderzoekspaper, Enschede: Saxion. Dijken, E. van, Wierstra, E., Meer, J.D. van der, & Meer, F.R.L. van der (2011). Ondernemerschap binnen Saxion. Rapportage studiejaar Enschede: Saxion. Groen, A., & Sijde, P.C. van der (2004). Op zoek naar de innovatieve ondernemer. Lectorale rede, Enschede: Saxion. Hulsman, M., Dijken, E. van, & Meer, J.D. van der (2010). Heldenboek 2. Enschede: Saxion Hulsman, M., Dijken, E. van, & Meer, J.D. van der (2010). Heldenboek 3. Enschede: Saxion Meer J.D. van der (2010). Eigen bedrijf en studie: Een verkenning naar de mogelijkheden om af te studeren en stage te lopen in de eigen onderneming. Enschede: Saxion. Meer J.D. van der (2007). Stabiliteit, dwarsverbanden en fijnafstemming. Tekst uitgesproken bij de inauguratie en installatie tot lector Kennisinnovatief Ondernemerschap aan Saxion op 9 mei Saxion (2008). Strategische Visie Enschede: Saxion. Retrieved from Saxion (2010). Toekomstvisie Enschede: Saxion. Veen, M. van der, & Wakkee, I. (2006) Understanding the Entrepreneurial Process in (eds) P. Davidsson, New Firm Startups Cheltenham: Edward Elgar Publishing Ltd (Chapter 2) Reprint from (eds.) D. Watkins, Annual Review of Progress in Entrepreneurship (ARPENT) Capturing an 18
19 Expanding Field, European Foundation for Management Development, Brussels Belgium Wierstra, E., Bouwmeester, J.W., & Meer, J.D. van der (2009). Ondernemerschap binnen Saxion. Rapportage Enschede: Saxion. 19
20 Bijlagen Bijlage A Studie overstijgende ondernemerschapsactiviteiten Saxion Minor leren innoveren Een minor die vooral buiten de muren van de school plaatsvindt. In een multidisciplinair team lever je een belangrijke bijdrage aan innovatieve projecten bij bedrijven en instellingen in de regio Oost-Nederland. Je maakt kennis met zeer uiteenlopende zaken: van creatieve technieken tot innovatiestrategieën. Minor zorgbusiness in action De zorgmarkt is meer en meer een business aan het worden. Deze minor biedt de kans om daar kennis mee te maken en een bijdrage te leveren. Na wat voorbereiding en oefening wordt de student trainee bij Labora, een virtueel opleidings- en organisatiebureau. In een klein team werkt de student aan opdrachten uit de zorgmarkt, zodat het geleerde in praktijk gebracht kan worden. Minor familiebedrijven en bedrijfsopvolging Meer dan de helft van de Nederlandse bedrijven is een familiebedrijf. Zowel grote bedrijven (o.a. Heineken, C&A en de Zuivelhoeve) als kleinere bedrijven. De student gaat in een klein multidisciplinair team aan de slag bij een familiebedrijf om een specifieke problemen binnen de bedrijfsopvolging bij de betrokken familiebedrijven te onderzoeken en hen hierover te adviseren. Minor ondernemen, je eigen zaak De minor Ondernemen, je éigen zaak is speciaal ontwikkeld voor alle studenten van Saxion die: - dromen van een eigen onderneming, - in hun latere beroepsleven ondernemend willen handelen, - naast de deskundigheden die ze al hebben en waarin ze gespecialiseerd zijn ook willen werken aan een overall view, vanuit klantperspectief en klantgerichtheid - praktijkgericht en doelbewust willen studeren vanuit een bedrijfskundige en ondernemende invalshoek. Leren en ondernemen (voor Saxion-medewerkers) In samenwerking met de Kamer van Koophandel heeft het lectoraat Kennisinnovatief Ondernemerschap, onderdeel van SKIO, een programma ontwikkeld op de vraagstelling: welke rol kunnen docenten vervullen om meer van het aanwezige 'potentiële ondernemerschap' te realiseren? Het programma richt zich op HBO-docenten. Er wordt kennis gemaakt met ondernemerschap en competentieontwikkeling voor docenten. Dit ten behoeve van stimulering van ondernemerschap en ondernemendheid. 20
21 Young Business Professionals (YBP) Het YBP is de studentondernemersvereniging van Saxion Hogescholen. Het YBP organiseert voor haar leden activiteiten om het contact met het bedrijfsleven te stimuleren, bijeenkomsten met boeiende sprekers en, in samenwerking met de Kamer van Koophandel, seminars over het starten van een eigen bedrijf. YBP kent een groeiend aantal leden. Recent werd het 1000 ste lid ingeschreven. Young Business Incubator (YBI) Het YBI werkt als een intermediair om studentondernemers te voorzien van een professionele bedrijfsruimte. Zij huisvest studentondernemers in bedrijfsverzamelgebouwen en bedrijfsruimtes van bestaande ondernemers en publieke organisaties zoals het Muziekcentrum. Hiermee wil het YBI bijdragen aan versterking van de relatie tussen het bedrijfsleven en Saxion en het economisch klimaat in Oost- Nederland. Saxion Program for Excellent Entrepreneurship Development (SPEED) Het SPEED-programma biedt studentondernemers van Saxion, zowel huidige studenten als alumni, een persoonlijke renteloze lening van euro, gekoppeld aan een begeleidingstraject om door de eerste fase van het ondernemerschap te komen en concrete stappen te zetten op weg naar zelfstandig ondernemerschap. Als een beginnende ondernemer gebruik wil maken van SPEED moet deze een businessplan schrijven dat beoordeeld wordt op inhoud, financiën en marktkansen. Op basis daarvan wordt bepaald of de ondernemer in aanmerking komt voor het SPEED-programma. Inmiddels is SPEED een onderdeel van het veel grotere programma Kennispark. Ondernemerspunt In het Saxion-gebouw in Deventer was al langer een ondernemerspunt gevestigd en sinds november 2010 is ook op de locatie in Enschede een ondernemerspunt geopend. Het ondernemerspunt is een laagdrempelig informatiepunt waar ondernemers in contact worden gebracht met allerlei partijen die specifieke kennis kunnen bieden op het gebied van ondernemerschap. Studentondernemers kunnen hier vijf dagen per week met hun vragen binnenlopen. Er worden tevens specifieke spreekuren georganiseerd, onder meer met de Kamer van Koophandel en MKB Nederland. Smart Bizz Center Bij studenten was een langgekoesterde wens om te komen tot een combinatie van afstuderen en ondernemerschapsontwikkeling. Saxion heeft al jaren een uitgebreid netwerk en aanwezige kennis rond ondernemerschapsontwikkeling. Gezamenlijk heeft dit geleid tot het opzetten van het Smart Bizz Center. 21
22 Percentage studentondernemers Bijlage B Zowel in 2013 als in andere voorgaande jaren zijn relatief meer mannelijke studenten meer geneigd tot ondernemerschap dan vrouwen. Figuur 6 illustreert dit Man Vrouw Jaar Figuur 6 Interesse in ondernemerschap uitgesplitst naar geslacht. Antwoord (GeslachtM/V) Percentage gestarte ondernemers (Ja ik ben al gestart / Total) M V M V M V M V M V 3,21% 0,66% 3,02% 0,81% 3,24% 0,77% 3,59% 0,99% 4,25% 0,94% Ja, ik ben al gestart Ja, na mijn studie Ja, tijdens mijn studie Misschien Nee Total
23 Bijlage C In alle de jaren 2009 t/m 2011 is er een significant verschil in interesse in ondernemerschap tussen studenten van de verschillende opleidingsvormen (2009: Kruskal-Wallistoets Chi²=153,763; df=2; p=0, : Kruskal- Wallistoets Chi²=341,708; df=2; p=0,000 en 2011: Kruskal-Wallistoets Chi²=469,490; df=2; p=0,000). Daarbij zijn steeds de verschillen tussen alle drie de opleidingsvormen onderling ook significant. De voltijdstudenten zijn het meest geneigd tot ondernemerschap, gevolgd door de deeltijders. Studenten die een duaal opleidingstraject volgen zijn gemiddeld het minst geïnteresseerd in ondernemerschap. Figuur 7 illustreert dit patroon. Figuur 7. Interesse in ondernemerschap uitgesplitst naar opleidingsvorm: 2009 voltijd (n =14.012), deeltijd (n =1.903), duaal (n =152), 2010 voltijd (n =16.756), deeltijd (n =2.532), duaal (n =143), 2011 voltijd (n=18.984), deeltijd (n=3.174), duaal (n=196). 23
24 Percentage studentondernemers In 2013 is er gekeken naar het percentage ondernemers tussen de verschillende opleidingsvormen. 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 3, , , Deeltijd Duaal Voltijd Opleidingsvorm Figuur 8: Percentage studentondernemers per opleidingsvorm Hieruit lijkt juist dat deeltijd studenten het meest geneigd zijn tot ondernemerschap. Dit klinkt aannemelijk gezien studenten die reeds een onderneming hebben dan ook deeltijd studeren zodat zij ook nog tijd in hun eigen onderneming kunnen steken. 24
25 Bijlage D Tabel 5.Betekenis afkorting van academie Afkorting Academie BBT Academie Business, Building & Technology MIM Academie Marketing & Internationaal Management HBS Academie Hospitality Business School ACT Academie Creatieve Technologie (voorheen TKT en CII) FEM Academie Financiën, economie & management ABRR Academie Bestuur, Recht en Ruimte LED Academie Life Science Engineering & Design AGZ Academie Gezondheidszorg AMA Academie Mens & Arbeid AMM Academie Mens & Maatschappij APO Academie Pedagogiek & Onderwijs 25
26 Bijlage E De definitie voor Saxion onderneming is als volgt geformuleerd: Een bedrijf dat (mede) is opgericht, dan wel (deels) verworven door een medewerker of student van Saxion Hogescholen tijdens de werkzaamheden of schooltijd, of binnen 5 jaar na het verlaten van het instituut. Dit leidt tot de volgende discussiepunten: Tabel 6 Discussie definitie Saxion onderneming Telt een cursist ook mee als Saxion student? Een cursist telt mee mits deze cursus minimaal 800 uur (= half jaar) besloeg. Wat valt er precies onder een bedrijf? De volgende begrippen worden gedefinieerd: Organisatie = samenwerking van mens en middelen om een doel te bereiken, Bedrijf = een product of dienst op de markt brengen, Onderneming = een product of dienst op de markt brengen met het doel om winst te maken. Een Saxion onderneming is een bedrijf dat volgens de regels van de fiscus een onderneming is, wanneer er winst te verwachten (ongeacht of er ook daadwerkelijk een winstoogmerk is). Dus in onze definitie wordt bedrijf vervangen door onderneming. Telt een medewerker die hier werkt, maar niet in loondienst is van Saxion ook mee? Een medewerker telt mee mits gedurende minimaal een half jaar 50% of meer van zijn werktijd ingevuld werd met de uitvoering van werkzaamheden ten behoeve van Saxion. In welke mate moet de (oud)medewerker/(oud)student bij de oprichting betrokken zijn om het bedrijf een Saxion spin off te kunnen noemen? Als de (oud)medewerker/(oud) student in het KvK dossier bij de oprichting genoemd is als mede-eigenaar. In welke mate moet de (oud)medewerker/(oud)student eigendom hebben verworven om het bedrijf een Saxion spin off te kunnen noemen? Als de (oud)medewerker/(oud) student x% aandelen + x%bestuurlijke verantwoordelijkheid heeft in de onderneming. Het is niet van belang hoe groot x is. 26
Saxion en Ondernemers 2014-2015. Student OF Ondernemer?? Student EN Ondernemer!! Longitudinaal onderzoek ondernemerschap studenten Saxion 2009-2014
-2015 Student OF Ondernemer?? Student EN Ondernemer!! Longitudinaal onderzoek ondernemerschap studenten Saxion 2009-2014 Colofon Datum 4 maart 2015 Referentie Status Auteur ewi03 Definitief Dr. Erik Wierstra,
Nadere informatieFamiliebedrijven binnen Saxion
Familiebedrijven binnen Saxion Studenten uit een ondernemersgezin en de intentie tot bedrijfsopvolging Saxion Kenniscentrum Innovatie en Ondernemerschap Eefje van Dijken MSc & Dr. Erik Wierstra Datum:
Nadere informatieOndernemerschap binnen Avans Hogeschool. Collegejaar
Ondernemerschap binnen Avans Hogeschool Collegejaar 2016-2017 Pagina: 2 van 30 Colofon datum 7-11-2016 auteur versie 1.0 status Definitief Pagina: 3 van 30 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1 Inleiding 5 2
Nadere informatieSTARTFLEX. Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam
Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam Colofon ONDERZOEKER StartFlex B.V. CONSULTANCY Centre for applied research on economics & management (CAREM) ENQETEUR Alexander Sölkner EINDREDACTIE
Nadere informatieOndernemerschap binnen Avans Hogeschool. Collegejaar
Ondernemerschap binnen Avans Hogeschool Collegejaar 2018-2019 Pagina: 2 van 29 Colofon Datum 28-1-2018 Auteur Monique Rovers Versie 1.0 Status Definitief Pagina: 3 van 29 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1
Nadere informatieScan Leefkwaliteit op en om bedrijventerreinen : een beknopte reflectie.
Kenniscentrum Leefomgeving Scan Leefkwaliteit op en om bedrijventerreinen : een beknopte reflectie. ISSN: 1872-4418-22 Copyright 2013 by Saxion University of Applied Sciences. All rights reserved. No part
Nadere informatieOnderzoek Alumni Bètatechniek
Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse
Nadere informatieStudenten aan lerarenopleidingen
Studenten aan lerarenopleidingen Factsheet januari 219 In de afgelopen vijf jaar is het aantal Amsterdamse studenten dat een lerarenopleiding volgt met ruim 9% afgenomen. Deze daling is het sterkst voor
Nadere informatieInstroom en inschrijvingen
Instroom en inschrijvingen Minder studenten beginnen aan opleidingen in de sector Onderwijs... 2 Instroom pabo keldert in 2015 maar herstelt zich deels in 2016... 3 Minder mbo ers naar sector Onderwijs...
Nadere informatieFeiten en cijfers. HBO-Monitor 2014: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo. April 2015
Feiten en cijfers HBO-Monitor 2014: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo April 2015 Feiten en cijfers 2 Inleiding In deze factsheet staan de arbeidsmarktresultaten van hbo-afgestudeerden
Nadere informatieRapportage Kunsten-Monitor 2014
Rapportage Kunsten-Monitor 2014 Inleiding In 2014 heeft de AHK deelgenomen aan het jaarlijkse landelijke onderzoek onder recent afgestudeerden: de Kunsten-Monitor. Alle bachelor en master afgestudeerden
Nadere informatieStudentenBureau Stagemonitor
StudentenBureau Stagemonitor Rapportage Mei 2011 1 SAMENVATTING... 3 ERVARINGEN... 3 INLEIDING... 4 ONDERZOEKSMETHODE... 5 RESPONDENTEN... 5 PROCEDURE... 5 METING... 5 DEEL I ANALYSE... 6 1. STAGE EN ZOEKGEDRAG...
Nadere informatie7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs
7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Universiteit van Amsterdam, INTT De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieOpdrachtgevers & Netwerkpartners
Opdrachtgevers & Netwerkpartners van Synthese Mate van tevredenheid [Externe versie] Rapportage 2017 Ronald De Meyer Laura Beurskens-Claessens Februari 2018 2 2018 Praktikon Behoudens de in of krachtens
Nadere informatieBezoekers Open Dagen maart
Resultaten open dagen maart 2014 Hieronder volgt een analyse van de open dagen van 8 maart in Leeuwarden en 22 maart in en in Wageningen. Aantal van bezoekers: In totaal hebben 2.685 bezoekers (waarvan
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Studiecentrum Talen Eindhoven bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatiecéáíéå=éå=åáàñéêë= HBO-Monitor 2012: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo juni 2013
céáíéå=éå=åáàñéêë= HBO-Monitor 2012: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo juni 2013 céáíéå=éå=åáàñéêë 2 Inleiding In deze factsheet staan de arbeidsmarktresultaten van hbo-afgestudeerden
Nadere informatieFase A. Jij de Baas. Gids voor de Starter. 2012 Stichting Entreprenasium. Versie 1.2: november 2012
N W O Fase A Z Jij de Baas Gids voor de Starter Versie 1.2: november 2012 2012 Stichting Entreprenasium Inleiding 2 School De school Inleiding 2 Doelen 3 Middelen 4 Invoering 5 Uitvoering 6 Jij de Baas:
Nadere informatieFactsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden
HBO-Monitor 2016 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2014/2015 centraal. Eind 2016,
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Hogeschool van Amsterdam
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Hogeschool van Amsterdam Zoetermeer, woensdag 9 november 2016 In opdracht van Hogeschool van Amsterdam De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Accessio Inburgering
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Accessio Inburgering Zoetermeer, woensdag 5 augustus 2015 In opdracht van Accessio Inburgering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieFactsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden
HBO-Monitor 2018 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2016-2017 centraal. Eind 2018,
Nadere informatieOnderwijs in Kaart 2018 Cijfermatige onderwijsontwikkelingen in Noord-Brabant HBO
Onderwijs in Kaart 2018 Cijfermatige onderwijsontwikkelingen in Noord-Brabant HBO 1 - Onderwijs in Kaart 2018-hbo.docx - 16-6-2017 Transvorm Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Hbo Gezondheidszorg en Sociale Studies
Nadere informatieExportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler
Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor
Nadere informatieFactsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden
HBO-Monitor 2017 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2015-2016 centraal. Eind 2017,
Nadere informatieMexicaanse Griep-onderzoek (april november 2009)
Mexicaanse Griep-onderzoek (april november 2009) Meteen nadat de Mexicaanse griep voor het eerst in het nieuws kwam (eind april 2009) is via Peil.nl onderzoek hiernaar gedaan onder de Nederlandse bevolking.
Nadere informatieInstroom en Inschrijvingen
Instroom en Inschrijvingen Meer instroom van studenten in de sector Techniek... 2 Veel instroom in ontwerp-opleidingen... 3 Meer havisten en minder mbo ers in hbo-bacheloropleidingen... 5 Groeiende instroom
Nadere informatieHanze Invent. College van Bestuur 18 mei 2015
Hanze Invent College van Bestuur 18 mei 2015 Agenda Ondernemerschap op de Hanzehogeschool Toppositie Innovatie, valorisatie en ondernemerschap Innovatie- en valorisatiegrid Hanze Invent Doelstellingen
Nadere informatieSteeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs
Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Fox AOB
Tevredenheidsonderzoek 2015 Fox AOB Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Fox AOB De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieSamenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey
Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey ICOON Paper #1 Ferry Koster December 2015 Inleiding Dit rapport geeft inzicht in de relatie
Nadere informatieFactsheet Toelatingstoets PABO
Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen
Nadere informatieLeerlingtevredenheidsonderzoek
Rapportage Leerlingtevredenheidsonderzoek De Meentschool - Afdeling SO In opdracht van Contactpersoon De Meentschool - Afdeling SO de heer A. Bosscher Utrecht, juni 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Fontys Hogescholen - Talencentrum
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust
Nadere informatieVeranderen van opleiding
Totale switch na stijging weer op 20 procent... 3 Switchers pabo oorzaak stijging in 2012 en 2013... 4 Meer switch van mbo ers in sector Onderwijs in 2013... 5 Bij tweedegraads lerarenopleidingen meer
Nadere informatieOnderzoek naar Honors programma s op Saxion
Onderzoek naar Honors programma s op Saxion Studiekeuzeconferentie Toegankelijk, Talent en Living Technology Simone van der Donk MSc Onderzoeksgroep Dr. Mark Gellevij Coördinatie en eindredactie Simone
Nadere informatieKenmerk SU 09/1110 Visie Studentondernemerschap. Visie Studentondernemerschap. Student Union
Visie Studentondernemerschap Student Union V2.5 December 2009 1 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt de visie Studentondernemerschap van de Student Union. Dit beleidsplan is opgesteld door de Student Union
Nadere informatieDe stand van Mediation in Nederland
De stand van Mediation in Nederland drs. R.J.M. Vogels Zoetermeer, 17 november 2011 In opdracht van het Nederlands Mediation Instituut (NMI). De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Stratus.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2012. Jobcoach organisatie Trace Daelzicht
Tevredenheidsonderzoek 2012 Jobcoach organisatie Trace Daelzicht Zoetermeer, maandag 4 februari 2013 In opdracht van Jobcoach organisatie Trace Daelzicht De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieWerkbelevingsonderzoek 2013
Werkbelevingsonderzoek 2013 voorbeeldrapport Den Haag, 17 september 2014 Ipso Facto beleidsonderzoek Raamweg 21, Postbus 82042, 2508EA Den Haag. Telefoon 070-3260456. Reg.K.v.K. Den Haag: 546.221.31. BTW-nummer:
Nadere informatieRAPPORTAGE RESULTATEN 0-METING 19 OKTOBER 17 NOVEMBER 2015
RAPPORTAGE RESULTATEN 0-METING 9 OKTOBER 7 NOVEMBER 05 Samenvatting De belangrijkste resultaten: De grootste groep trainers is lange tijd (>0 jaar) actief. Trainers met een hoger trainersniveau zijn bovendien
Nadere informatieRapportage cliëntervaringsonderzoek WMO Gemeente Aalburg
Rapportage cliëntervaringsonderzoek WMO Versie 1.0.0 Drs. J.J. Laninga juni 2017 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde cliëntervaringsonderzoek
Nadere informatieEFFECTEN VAN DE WEEKEND- SCHOOL VAN STICHTING WITTE TULP. - eindrapport - dr. Marga de Weerd. Amsterdam, november 2009
EFFECTEN VAN DE WEEKEND- SCHOOL VAN STICHTING WITTE TULP - eindrapport - dr. Marga de Weerd Amsterdam, november 2009 Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam Tel.: +31 (0)20-5315315
Nadere informatieWerken in startende bedrijven
M201211 Werken in startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2012 Werken in startende bedrijven De meeste startende ondernemers hebben geen personeel. Dat is zo bij de start met het bedrijf,
Nadere informatieInstroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden
Instroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden Groei bij gezondheidszorg, aantal studenten in het hbo stabiliseert, aandeel allochtonen blijft groeien, 5% groei in diploma s, aantal Ad-studenten
Nadere informatieFeiten en cijfers. HBO-Monitor 2013: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo. juni 2014
Feiten en cijfers HBO-Monitor 2013: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo juni 2014 Honderden Feiten en cijfers 2 Inleiding In deze factsheet staan de arbeidsmarktresultaten van hbo-afgestudeerden
Nadere informatieKLV Onderzoek 2008 naar ondernemerschap bij Wageningse afgestudeerden en hun mogelijke inzet bij starters en spin-off in de Life Sciences.
Wagenings Ondernemerschap. KLV Onderzoek naar ondernemerschap bij Wageningse afgestudeerden en hun mogelijke inzet bij starters en spin-off in de Life Sciences. 1. Introductie Wageningse alumni werken
Nadere informatieEnquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid
Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid www.qompas.nl Januari 2015 Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid 1 Oordeel studenten/scholieren over Qompas en tevredenheid met betrekking tot
Nadere informatieDit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s.
Na nominaal plus 1 jaar 45 procent een diploma... 2 Rendement wo stijgt, hbo-rendement daalt... 4 Hbo-ontwerpopleidingen laagste rendement van de sector... 6 Hoger rendement wo biologie, scheikunde en
Nadere informatieCheck Je Kamer Rapportage 2014
Check Je Kamer Rapportage 2014 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt April 2015 Dit is een uitgave van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Voor vragen of extra informatie kan gemaild worden
Nadere informatieEuropees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst
Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Europees Sociaal Fonds Ondernemen INHOLLAND biedt haar kennis, vraagt uw expertise Samen boeken we winst Dubbele winst Welke zaken houden uw organisatie bezig?
Nadere informatieAnalyse van de vooraanmeldingen voor de lerarenopleidingen
Analyse van de vooraanmeldingen voor de lerarenopleidingen Aanmelding voor opleidingen tot vo docent steeds vroeger, pabo trekt steeds minder late aanmelders juni 2009 Inleiding Om de (toekomstige) leraartekorten
Nadere informatieAantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016
Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Werken er nu meer of minder huisartsen dan 10 jaar geleden en werken zij nu meer of minder FTE? LF.J. van der Velden & R.S. Batenburg,
Nadere informatieStoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de
Nadere informatieVerzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt nog steeds toe. Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers. Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt
Nadere informatieFeiten en cijfers. HBO-Monitor 2015: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo. Juni 2016
Feiten en cijfers HBO-Monitor 2015: De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hbo Juni 2016 Feiten en cijfers 2 Inleiding In deze factsheet staan de arbeidsmarktresultaten van hbo-afgestudeerden
Nadere informatieDISCOVER YOUR POWER WITH HZ OPEN DAG PROGRAMMA
DISCOVER YOUR POWER WITH HZ OPEN DAG PROGRAMMA WELKOM BIJ DE HZ RONDLEIDINGEN DOOR DE HOGESCHOOL HZ-studenten verzorgen vanuit het Atrium rondleidingen langs de algemene voorzieningen, zoals de mediatheek,
Nadere informatieDeelrapportage "Apotheken door Cliënten Bekeken" Vorige en huidige meting Apotheek Den Hoorn
Deelrapportage "Apotheken door Cliënten Bekeken" Vorige en huidige meting Apotheek Den Hoorn E Inhoud 1. Inleiding en methode 1 1.1. Achtergrond 1 1.2. Doel van het kwaliteitstraject: meten en verbeteren
Nadere informatieRapportage Vergelijkend Onderzoek naar Ziekteverzuim SW-sector 2003
Rapportage Vergelijkend Onderzoek naar Ziekteverzuim SW-sector 2003 Inleiding In het arboconvenant Sociale Werkvoorziening is bepaald dat jaarlijks een vergelijkend onderzoek naar de hoogte van het ziekteverzuim
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieEnquête SJBN 15.10.2013
Enquête SJBN 15.10.2013 1 Inhoudsopgave Steekproef Resultaten enquête Algehele tevredenheid Arbeidsomstandigheden Urennorm Ondernemersaspecten Kijk op de toekomst Conclusies 2 Steekproef: achtergrond kenmerken
Nadere informatie2 Bedrijven van Wageningse ondernemers
Wagenings Ondernemerschap KLV Onderzoek 2 naar ondernemerschap bij Wageningse afgestudeerden en hun mogelijke inzet bij starters en spin-off in de Life Sciences. 1 Introductie Wageningse alumni werken
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieOpeningstijden Stadswinkels 2008
Openingstijden Stadswinkels 2008 Openingstijden Stadswinkels 2008 René van Duin & Maaike Dujardin Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) december 2008 In opdracht van Publiekszaken afdeling Beleid
Nadere informatieOndernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012 Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / 2015. Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl Zoetermeer, vrijdag 13 november 2015 In opdracht van Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl De verantwoordelijkheid
Nadere informatieBNA Conjunctuurmeting
BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36
Nadere informatieMonitoring gebruikerstevredenheid invoering 130 km/h
TNS Nipo Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam t 020 5225 444 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Rapport Monitoring gebruikerstevredenheid invoering 130 km/h Rick Heldoorn & Matthijs de Gier H1630
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieMKB-index april 2017
MKB-index april 2017 Zoetermeer, 4 mei 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en
Nadere informatieUitstroommonitor praktijkonderwijs
Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2016-2017 Samenvatting van de monitor 2016-2017 en de volgmodules najaar 2017 Sectorraad Praktijkonderwijs december 2017 Versie definitief 1 Vooraf In de periode 1 september
Nadere informatieEvaluatie hinder bij wegwerkzaamheden
Evaluatie hinder bij wegwerkzaamheden Projectnummer: 10203 In opdracht van: Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer drs. Merijn Heijnen dr. Willem Bosveld Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus 658 1012 GL
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieInvoering WIK een goede zet!
Invoering WIK een goede zet! Korte peiling over een actueel onderwerp op het gebied van credit management juni 2013 Korte peiling: WIK B15893 / juni 2013 Pag. 1 Copyright 2013 Blauw Research bv Alle rechten
Nadere informatieTaal en Taalwetenschap
Taal en Taalwetenschap Antwoorden bij de opdrachten René Appel, Anne Baker, Kees Hengeveld, Folkert Kuiken en Pieter Muysken (redactie) Blackwell Publishers 2002 by Blackwell Publishers Ltd a Blackwell
Nadere informatieResultaten tevredenheidsonderzoeken cliënten en medewerkers
Resultaten tevredenheidsonderzoeken cliënten en medewerkers Ervaring in de driehoek Cello heeft in de periode mei juni van dit jaar onderzoek laten uitvoeren naar de ervaringen van cliënten, ouders / vertegenwoordigers
Nadere informatieOndernemerschap & Ondernemendheid. In de beroepssector handel & de bedrijfstak MITT 2010
Ondernemerschap & Ondernemendheid In de beroepssector handel & de bedrijfstak 2010 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 Samenvatting... 5 Conclusies en aanbevelingen... 6 1. Ondernemers in Nederland...
Nadere informatieUBO-REGISTER: RUIM EIGENAREN VAN FAMILIEBEDRIJVEN DREIGEN HUN PRIVACY TE VERLIEZEN
UBO-REGISTER: RUIM 270.000 EIGENAREN VAN FAMILIEBEDRIJVEN DREIGEN HUN PRIVACY TE VERLIEZEN Door: prof. dr. Roberto Flören en dr. Marta Berent-Braun (Nyenrode Business Universiteit) en mr. Laura Bles-Temme
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC De Leijgraaf
Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC De Leijgraaf Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC De Leijgraaf De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatie1,4% ten opzichte van studiejaar
1 februari 2018 Feiten & Cijfers Stijgende lijn in instroom, inschrijvingen en aantal gediplomeerden hbo houdt stand. Grote toename instroom associate degrees. De instroom in het hbo in studiejaar 2017-2018
Nadere informatieVisie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils
Visie op Valorisatie van onderzoeken naar ondernemen InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011 Maarten van Gils Agenda Persoonlijke introductie Het onderzoeken bij MICORD De overgang in
Nadere informatieUitstroommonitor praktijkonderwijs
Uitstroommonitor praktijkonderwijs 2015-2016 Samenvatting van de monitor 2015-2016 en de volgmodules najaar 2016 Platform Praktijkonderwijs december 2016 Definitieve versie 161208 1 Vooraf In de periode
Nadere informatieHighlights Nationale Studenten Enquête 2015
Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 De Nationale Studenten Enquête (NSE) is een grootschalig landelijk onderzoek waarin jaarlijks alle Bachelor en Master studenten in het hoger onderwijs gevraagd
Nadere informatieRapportage tevredenheidsonderzoek onder BPV-bedrijven/instellingen van ROC Friese Poort 2015
Rapportage tevredenheidsonderzoek onder BPV-bedrijven/instellingen van ROC Friese Poort 2015 Juli 2015 Samenvatting Van april tot en met eind juni 2015 heeft er een tevredenheidsonderzoek onder BPVbedrijven/instellingen
Nadere informatieVerslag Commissie Persoonlijke Omstandigheden over studiejaar met conclusies en aanbevelingen. Sept 18
Verslag Commissie Persoonlijke Omstandigheden over studiejaar 17-18 met conclusies en aanbevelingen. Sept 18 In dit korte verslag vindt u een overzicht van de activiteiten van de CPO over afgelopen studiejaar
Nadere informatiePrestatie-indicatoren uit 1 cijfer ho en het algemeen studentenoordeel over de opleiding (nse).
pagina: 1 (V10) Nummer instelling Naam instelling Plaats instelling : 21CW : HAS Hogeschool : S HERTOGENBOSCH Aantal opleidingen vt/dt/du, aantal unieke opleidingen, aantal hoofd- en neveninschrijvingen
Nadere informatieMate van tevredenheid van deelnemers aan de training in de cursuskalender
Mate van tevredenheid van deelnemers aan de training in de cursuskalender Digitaal Cursisten - Panelonderzoek 1 WoonWerk Jonna Stasse Woerden, mei 2007 In geval van overname van het datamateriaal is bronvermelding
Nadere informatieBehoefte aan Ondernemersopleiding
Behoefte aan Ondernemersopleiding Digitaal Werkgevers - Panelonderzoek 13 Digitaal Werknemers Panelonderzoek 9 WoonWerk Jonna Stasse Woerden, Februari 2006 In geval van overname van het datamateriaal is
Nadere informatieIn samenwerking met. White paper. grafieken. interim index 8. vakmanschap is niet genoeg. Your business technologists.
In samenwerking met White paper I grafieken interim index 8 vakmanschap is niet genoeg Your business technologists. Powering progress Contents Voorwoord 3 Onderzoeksresultaten 4 Extra bevindingen 8 Op
Nadere informatieEINDRAPPORTAGE OUDERTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2017
EINDRAPPORTAGE OUDERTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2017 DE SLEUTELBLOEM BAKEN ADVIESGROEP JUNI 2017 AUTEUR: ANNE MOSTERT 1 INLEIDING Voor u ligt de eindrapportage Oudertevredenheidsonderzoek van basisschool De
Nadere informatieJan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor
Jan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor De opleiding interior design & Styling - hbo bachelor Mensen zien hun omgeving steeds meer als een verlengstuk van hun persoonlijkheid.
Nadere informatieM200705. Werkgelegenheid bij startende bedrijven. drs. A. Bruins
M200705 Werkgelegenheid bij startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2007 2 Werkgelegenheid bij startende bedrijven Van startende bedrijven wordt verwacht dat zij bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid.
Nadere informatieBeleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work
Beleving Facilitair Dienstverlening 2009/2010 Facility services at work kwantitatief onderzoek Onderdeel beveiliging 1 Onderzoekskader Ondanks de crisis is het in Nederland voor het overgrote deel van
Nadere informatieOnderzoeksrapport Economische visie. Inwonerspanel Gooise Meren Spreekt. Onderzoeksperiode: februari/ maart 2017 Referentie: 16013
Onderzoeksrapport Economische visie Inwonerspanel Gooise Meren Spreekt Onderzoeksperiode: februari/ maart 2017 Referentie: 16013 Moventem Donderdag 9 maart 2017 Referentie: 16013 Pagina 1-1 van 17 Onderzoeksrapport
Nadere informatieFactsheet. Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014. Werkloosheid stijgt naar 24% Definities. Nummer 6 juni 2014
Nummer 6 juni 2014 Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014 Factsheet Ondanks eerste tekenen dat de economie weer aantrekt blijft de werkloosheid. Negen procent van de Amsterdamse beroepsbevolking is werkloos
Nadere informatieOnderwijs van de 21ste eeuw:
Onderwijs van de 21ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Onderwijs van de 21 ste eeuw: didactiek, wetenschap en technologie Professionaliseringsaanbod
Nadere informatieOndersteuning van impact door Hogescholen
Ondersteuning van impact door Hogescholen Ronald Mooijer 27 juni 2017 Agenda IXA Impact Het belang van netwerken Directe ondersteuning aan onderzoekers driehoek Probleem Stakeholders Product Financiering
Nadere informatie