Geluidstuin.nl. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015

Transcriptie

1 Geluidstuin.nl Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten:

2 Colofon Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam organisatie: Nationale Hoorstichting, onderdeel van VeiligheidNL Postadres: Overschiestraat 65, 1062 XD, Amsterdam info@veiligheid.nl Telefoon: Website (van de interventie): Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in. Naam: Danae Zweet d.zweet@veiligheid.nl Telefoon: Referentie in verband met publicatie Naam auteur interventiebeschrijving: Danae Zweet Titel interventie: Geluidstuin.nl Databank(en): Interventiedatabase Plaats, instituut: Bilthoven, CGL Datum: Het werkblad is een invulformulier voor het maken van een interventiebeschrijving, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel, enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling. De interventiebeschrijving is een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie over de interventie voor de bezoeker van de databanken effectieve interventies en voor de erkenningscommissie interventies. De informatie is van belang voor de beoordeling van de kwaliteit, effectiviteit en randvoorwaarden van de interventie. Kijk bij het invullen in de handleiding die bij dit werkblad hoort. De Geluidstuin * 2

3 Inhoud Colofon... 2 Inhoud... 3 Samenvatting... 4 Korte samenvatting van de interventie... 4 Doelgroep... 4 Doel... 4 Aanpak... 4 Materiaal max 50 woorden... 4 Onderbouwing... 4 Onderzoek Uitgebreide beschrijving... 5 Beschrijving interventie Doelgroep Doel Aanpak Uitvoering Onderbouwing Onderzoek Onderzoek naar de uitvoering Samenvatting Werkzame elementen Praktijkvoorbeeld Aangehaalde literatuur De Geluidstuin * 3

4 Samenvatting Eén A-4tje, max 600 woorden Korte samenvatting van de interventie max 150 woorden De website is ontwikkeld voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. De Geluidstuin informeert kinderen spelenderwijs over hoe het gehoor en geluid werkt, wat de functies zijn van het gehoor, over het belang van een goed gehoor, wat de oorzaken en gevolgen zijn van gehoorbeschadiging en hoe ze hun gehoor kunnen beschermen. Kinderen kunnen via de Geluidstuin ook hun eigen gehoor testen met de Kinderhoortest. Door kinderen al op jonge leeftijd te informeren over het risico van harde muziek en inzicht te geven in hoe ze gehoorschade kunnen voorkomen, zullen zij later bewuster omgaan met hun gehoor en maatregelen treffen om hun gehoor te beschermen. Doelgroep max 50 woorden De website is primair ontwikkeld voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. De Geluidstuin richt zich daarnaast op de intermediaire doelgroep: ouders en docenten van deze kinderen. Doel max 50 woorden De Geluidstuin heeft als hoofddoel dat kinderen van 9 t/m 12 jaar zich na het bezoeken van de Geluidstuin bewust zijn van het belang van een goed gehoor en het risico op gehoorschade. Tegelijkertijd heeft de Geluidstuin als doel dat ook ouders en docenten van kinderen in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar zich meer bewust zijn van het belang van een goed gehoor en het risico op gehoorschade bij (hun) kinderen. Aanpak max 50 woorden De Geluidstuin kan op school ingezet worden tijdens een project over geluid, gehoor en/of gehoorschade, maar kan ook zelfstandig thuis of onderweg worden bekeken. De site bestaat uit vijf onderdelen. In ongeveer een half uur tijd kunnen kinderen de gehele site doorlopen. Materiaal max 50 woorden - Website: Onderbouwing max 150 woorden Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. Klik hier als u tekst wilt invoeren. Onderzoek max 100 woorden In 2017 is onder 183 leerlingen uit groep 6, 7 en 8 en hun docenten een procesevaluatie uitgevoerd. Uit deze evaluatie blijkt dat de kinderen overwegend positief zijn over de Geluidstuin. Ze vinden het spel en de filmpjes leuk en interessant. De Geluidstuin wordt gemiddeld met een 6,6 beoordeeld op een schaal van Docenten geven aan dat zij het thema gehoor belangrijk vinden, maar hooguit één keer per jaar aan de orde kunnen brengen in hun lessen. Er zijn verschillende aanbevelingen voortgekomen uit de evaluatie, voornamelijk op het gebied van gebruikersgemak. In juli 2017 zijn naar aanleiding van deze aanbevelingen verschillende aanpassingen gedaan om de website te verbeteren. De Geluidstuin * 4

5 1. Uitgebreide beschrijving Beschrijving interventie Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als op de school als op de individuele docent. Of aan interventies met verschillende modules die bij een doelgroep op maat worden toegepast. Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema. Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie ook de aanwijzingen in de handleiding. 1.1 Doelgroep Uiteindelijke doelgroep max 100 woorden Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie? De interventie Geluidstuin.nl heeft als primaire doelgroep: schoolgaande kinderen van 9 t/m 12 jaar. De website kan in de klas worden ingezet tijdens een project rondom gehoor, geluid en/of gehoorschade. Daarnaast kan de website ook zelfstandig thuis of onderweg worden bezocht door kinderen. Intermediaire doelgroep max 100 woorden Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke? De interventie Geluidstuin.nl heeft als intermediaire doelgroepen: docenten van het basisonderwijs en ouders. Selectie van doelgroepen max 250 woorden Hoe wordt de (intermediaire)doelgroep geselecteerd? Zijn er contra-indicaties? Zo ja, welke? Op de pagina voor docenten staat in de handleiding beschreven dat de Geluidstuin speciaal is gemaakt voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is geen sprake van selectie met betrekking tot de uiteindelijke en intermediaire doelgroep, de website is voor iedereen toegankelijk. De website is ook geschikt voor kinderen uit migrantengroepen, wel is kennis van de Nederlandse taal noodzakelijk. De Geluidstuin is niet geschikt voor kinderen die al een aandoening aan het gehoor hebben. Het is aan de docent en ouder om het leeftijdscriterium in acht te nemen en rekening te houden met de contra-indicaties. Betrokkenheid doelgroep max 150 woorden Was de doelgroep betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? De doelgroep is niet betrokken geweest bij de ontwikkeling van de interventie, wel bij de evaluaties. Eind 2009 is de eerste versie van de Geluidstuin gelanceerd. Eind 2011 is deze geëvalueerd onder leerlingen van 9 t/m 12 jaar. Deze evaluatie gaf geen aanleiding tot aanpassingen aan de website. In 2013 is de eerste versie erkend voor het niveau Goed Beschreven. In verband met verouderde techniek is de Geluidstuin in 2016 vernieuwd en begin 2017 online geplaatst. De Geluidstuin is toen geschikt gemaakt voor tablets en aangepast naar de huidige versie: een spel met vier levels afgewisseld met filmpjes in een vaste volgorde. Hier was de doelgroep niet bij betrokken. In 2017 is de huidige Geluidstuin geëvalueerd bij de doelgroep en zijn de laatste aanpassingen gedaan (zie 4.1 Onderzoek naar de uitvoering). De Geluidstuin * 5

6 1.2 Doel Hoofddoel max 100 woorden Wat is het hoofddoel van de interventie? Bewustwording creëren bij schoolgaande kinderen in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar: kinderen moeten zich van jongs af aan al bewust zijn van het belang van een goed gehoor en het risico op gehoorschade. Bewustwording creëren bij ouders en docenten van schoolgaande kinderen in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar van het belang van een goed gehoor en het risico op gehoorschade bij (hun) kinderen. Subdoelen max 350 woorden Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: welke subdoelen horen bij welke intermediaire doelgroepen of subdoelgroep(en)? Kinderen Determinant kennis: Subdoel 1: De kennis van kinderen ten aanzien van het gehoor en geluid is toegenomen: - Na het spelen van het spel op de site kunnen kinderen de werking van het gehoor en geluid uitleggen aan een ander Subdoel 2: De kennis van kinderen ten aanzien van ( 3 ) de functies van het gehoor (communicatie, signaalfunctie en genieten) is toegenomen: - Na het spelen van het spel op de site kunnen kinderen de 3 functies van het gehoor noemen (communicatie, signaalfunctie en genieten) Subdoel 3: De kennis van kinderen ten aanzien van de kwetsbaarheid van het gehoor en manieren om gehoorschade te voorkomen is toegenomen: - Na het spelen van het spel op de site kunnen kinderen aan een ander uitleggen waarom het gehoor kwetsbaar is - Na het spelen van het spel op de site kunnen kinderen de manieren noemen om gehoorschade te voorkomen Determinant attitude: Subdoel 4: De attitude van kinderen ten aanzien van het beschermen van het gehoor is positiever geworden: - Na het spelen van het spel op de site uiten kinderen een positieve attitude over het beschermen van het gehoor (een positieve attitude over het instellen van een volumebegrenzer op muziekspelers, het gebruik van een over-ear koptelefoon, het dragen van oordoppen (met muziekfilter) op feestjes, afstand nemen van speakers, de oren rust geven) Determinant risicoperceptie: Subdoel 5: De risicoperceptie (inzicht) ten aanzien van het eigen gehoor en de kwaliteit van het eigen gehoor is vergroot: - Na het spelen van het spel op de site en het doen van de Kinderhoortest erkennen kinderen inzicht te hebben in de kwetsbaarheid van hun eigen gehoor - Na het doen van de Kinderhoortest erkennen kinderen inzicht te hebben in de kwaliteit van hun eigen gehoor - Na het spelen van het spel op de site erkennen kinderen inzicht te hebben in hun eigen (risico)gedrag ten aanzien van gehoorschade/ muziek luisteren Determinant intentie (tot beschermen van het gehoor): Subdoel 6: De intentie van kinderen tot het beschermen van het gehoor is toegenomen: - Na bezoek aan de site spreken kinderen de intentie uit om hun gehoor te beschermen in risicosituaties Ouders Determinant kennis: Subdoel 1: De kennis van ouders ten aanzien van de kwetsbaarheid van het gehoor en manieren om gehoorschade te voorkomen is toegenomen: - Na het lezen van de pagina voor ouders kunnen ouders aan een ander (hun kind) uitleggen waarom het gehoor kwetsbaar is - Na het lezen van de pagina voor ouders kunnen ouders 3 manieren noemen om gehoorschade bij hun kind De Geluidstuin * 6

7 te voorkomen: veilige muziekspeler, veilige koptelefoon, oordoppen met muziekfilter gebruiken bij feestjes/festivals) - Na het lezen van de pagina voor ouders kunnen ouders uitleggen wat de eerste tekenen van gehoorschade zijn - Na het lezen van de pagina voor ouders kunnen ouders uitleggen wanneer er sprake is van risicogedrag met betrekking tot muziek luisteren - Na het lezen van de pagina voor ouders weten ouders hoe ze het gehoor van hun kinderen kunnen testen Docenten Determinant kennis: Subdoel 1: De kennis van docenten ten aanzien van de kwetsbaarheid van het gehoor en manieren om gehoorschade te voorkomen is toegenomen: - Na het lezen van de docentenpagina kunnen docenten aan een ander (leerlingen) uitleggen waarom het gehoor kwetsbaar is - Na het lezen van de docentenpagina kunnen docenten 3 manieren noemen om gehoorschade bij hun leerlingen te voorkomen (veilige muziekspeler, veilige koptelefoon, oordoppen met muziekfilter gebruiken bij feestjes/festivals) - Na het lezen van de docentenpagina kunnen docenten uitleggen wat de eerste tekenen van gehoorschade zijn - Na het lezen van de docentenpagina kunnen docenten uitleggen wanneer er sprake is van risicogedrag met betrekking tot muziek luisteren - Na het lezen van de docentenpagina weten docenten hoe ze het gehoor van hun leerlingen kunnen testen 1.3 Aanpak Opzet van de interventie max 200 woorden Hoe is de opzet van de interventie en wat is de omvang (duur, aantal contacten indien van toepassing)? Voeg eventueel een schema toe als bijlage. De interventie wordt op twee manieren gebruikt: zelfstandig op scholen, thuis of onderweg. Op school kan de website worden ingezet tijdens een project rondom gehoor, geluid en/of gehoorschade. De interventie bestaat uit vijf onderdelen. In ongeveer een half uur tijd doorlopen gebruikers alle vijf de onderdelen van de website. Dit betreft de vier levels van het spel en de vier informatieve filmpjes met elk een ander thema die elkaar afwisselend opvolgen in een vaste volgorde. De filmpjes en de overige drie onderdelen: de Kinderhoortest ( de pagina met informatie voor ouders en de pagina met informatie voor docenten, kunnen allen afzonderlijk worden bezocht op de website. Inhoud van de interventie max 1200 woorden Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en -eventueel- in welke volgorde? Geef geen uitputtende beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan wordt en hoe dit gedaan wordt. Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Vergeet niet aandacht te besteden aan de werving. Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geef ook aan wat minimaal moet worden uitgevoerd om de gestelde doelen te behalen. Bij het openen van de website verschijnt een introductiescherm waar een korte instructie staat over hoe de Geluidstuin werkt en een button Starten waarmee het spel direct gestart kan worden. Daarnaast staan bovenin het introductiescherm vier andere buttons. Via Kinderhoortest worden kinderen direct doorgelinkt naar de Kinderhoortest. Via Alle filmpjes kunnen kinderen rechtstreeks alle filmpjes bekijken. Ouders en docenten kunnen voor informatie terecht bij Voor ouders en Voor docenten om informatie te verkrijgen, zoals toegelicht bij onderdeel 4 en Het spel en 2. De filmpjes Het spel bestaat uit vier levels. In elk level gaat de speler op zijn gehoor af om een bepaald object in de tuin te vinden. Voor de start van het level wordt duidelijk gemaakt naar welk object de speler op zoek moet gaan (bijv. de trommels van hond Barry in level 1). In elk level bevindt de speler zich in een luchtballon die vanzelf De Geluidstuin * 7

8 vooruit gaat door de tuin en kan de speler door middel van het klikken op de pijltjes in de luchtballon navigeren en zoeken naar het object. Je kunt alleen opzij navigeren, niet stoppen en niet achteruit. De speler moet op zijn gehoor afgaan om het object te vinden: hoe dichter bij het object, hoe harder het geluid afkomstig van het object klinkt. Het spel heeft een tijdselement: de luchtballon gaat vanzelf vooruit en als je niet snel genoeg bij het object bent, kun je het object zomaar hebben gemist en daarmee het level niet halen. Elk level wordt iets moeilijker voor de speler doordat de luchtballon sneller vooruitgaat. Wanneer het juiste object wordt aangeklikt, maar ook wanneer het niet is gelukt, verschijnt er een button naar een filmpje met informatie. Deze afwisseling tussen navigeren door de tuin en het bekijken van een filmpje is gedurende de 4 levels telkens hetzelfde. De thema s van de filmpjes die na elk level verschijnen zijn respectievelijk: 1) Gehoor, hoe werkt dat?, 2) Gehoor, waar gebruik je dat voor?, 3) Gehoor, hoe bescherm je dat? 4) Gehoor, dat kan stuk. Het eerste thema is gekozen om informatie te verschaffen over hoe het gehoor precies werkt. In het filmpje wordt uitgelegd hoe je geluiden kan horen. Dit wordt gedaan door te beschrijven wat geluid precies is, hoe dit door je oor wordt opgevangen en hoe het wordt doorgestuurd naar je hersenen en geïnterpreteerd wordt. Het tweede filmpje gaat over de functie van het gehoor. In het filmpje wordt uitgelegd dat gehoor een signaalfunctie heeft en dat het wordt gebruikt om te communiceren en om van geluiden en muziek te kunnen genieten. Er wordt hierbij benadrukt dat geluid leuk is. Het derde thema bevat informatie over het beschermen van het gehoor. Er wordt uitgelegd dat te veel harde geluiden je oren kapot kunnen maken. In dit filmpje worden tips gegeven over hoe je je gehoor kan beschermen: door een volume begrenzer te gebruiken, over-ear koptelefoons en de juiste oordopjes te gebruiken en door verder weg te gaan staan van geluidsbronnen zoals boxen en speakers. Daarnaast wordt ook de boodschap gegeven dat het soms verstandig is de oren wat rust te geven. Het laatste thema gaat over de manier waarop gehoor stuk kan gaan. Het filmpje laat zien dat het gehoor stuk kan gaan wanneer men te vaak, te lang en naar te harde muziek luistert. Benadrukt wordt dat de schade vaak langzaam ontstaat en men zich er niet gelijk bewust van is. Er wordt uitgelegd dat geluiden vanaf 80 db te hard kunnen zijn en dat het gehoor beschadigd kan worden naarmate men langer wordt blootgesteld. Er wordt verteld dat geluiden boven de 120 db direct schadelijk kunnen zijn voor het gehoor. Hierbij wordt ook uitgelegd wat er precies wordt beschadigd in het oor waardoor je slechter gaat horen, hoe het kan dat je een piep (tinnitus) of bepaalde geluiden als onaangenaam (hyperacusis) ervaart. Er wordt benadrukt dat gehoorschade onomkeerbaar is en niet meer kan worden gemaakt wanneer het kapot is. Als eindboodschap wordt meegegeven dat je je oren goed moet beschermen. 3. De Kinderhoortest Na het vierde filmpje verschijnt het eindscherm. Hier wordt kinderen geadviseerd de Kinderhoortest te doen. Deze hoortest is bedoeld voor kinderen van 6 tot 12 jaar en is gratis beschikbaar via Op het eindscherm wordt ook verwezen naar Alle filmpjes en naar de informatie voor ouders. Daarnaast staan een aantal tips weergegeven om het gehoor te beschermen en hierbij links naar informatie over overear koptelefoons, de Mp3-check en Oorcheck hoortest. 4. Voor ouders Door middel van een pagina voor de ouders worden ook ouders geïnformeerd over gehoorschade. Op deze aparte pagina staat beschreven hoe ouders hun kind veilig naar muziek kunnen laten luisteren, wat gehoorschade is en staan tips om gehoorschade te voorkomen bij hun kinderen. De tekst wordt ondersteund door verschillende links: naar bestaand onderzoek en naar sites waar gehoorbescherming te koop is of waar het gehoor kan worden getest. 5. Voor docenten Ook is er een aparte pagina voor docenten. In dit onderdeel is een handleiding te vinden waarin stapsgewijs wordt aangegeven hoe de leerlingen de site kunnen doorlopen. Daarnaast is via deze pagina extra materiaal te vinden om kinderen mee te onderwijzen over gehoorschade en gehoorbescherming. Tot slot bevat deze pagina informatie over gehoorschade, staat beschreven hoe docenten veilig luistergedrag kunnen stimuleren bij leerlingen en staan tips om gehoorschade te voorkomen bij leerlingen. Werving De Hoorstichting brengt de website onder de aandacht bij kinderen, ouders en docenten. In 2017 lag de focus op promotie van de Geluidstuin via docenten en moeders die bloggen op het internet. In ander lesmateriaal van de Hoorstichting, zoals HoorToren en OORzaken magazine, wordt verwezen naar de Geluidstuin en vice versa. In een folder voor ouders van de Nationale Hoorstichting (versie 2017), die wordt verspreid op scholen, festivals, via tijdschriften en websites van verschillende organisaties die dezelfde doelgroep hebben, wordt ook verwezen naar de Geluidstuin. Op de website van de Hoorstichting ( zijn tevens meerdere verwijzingen te vinden. De Geluidstuin * 8

9 De Geluidstuin is al vanaf 2009 op verschillende websites binnen de hoorwereld en op websites met dezelfde doelgroep onder de aandacht gebracht. In 2010 werd de Geluidstuin ook onder de aandacht gebracht via het tijdschrift Kidsweek in de Klas. In dit jaar is het tijdschrift wekelijks op ruim bassischolen terecht gekomen. De Geluidstuin is sinds 2013 opgenomen als Goed Beschreven interventie in de database van het RIVM CGL en wordt binnen de Gezonde School-aanpak bij scholen aanbevolen als een van de interventies binnen het thema Fysieke Veiligheid. Tijdens de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling (NOT) in 2013, 2015 en 2017 is de interventie als onderdeel van de Gezonde School-stand bij veel docenten onder de aandacht gebracht. In 2011 werd de Geluidstuin als één van de beste kindvriendelijke websites genomineerd voor de Gouden Apenstaart. Sinds de lancering in 2009 is de Geluidstuin ruim keer bezocht (unieke bezoekers: ruim ) (bron: Google Analytics). De Geluidstuin * 9

10 2. Uitvoering Materialen max 200 woorden Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie? De Geluidstuin bestaat uit de volgende onderdelen: - De website is toegankelijk voor iedereen met een internetverbinding. De URL van de website is: Locatie en type organisatie max 200 woorden Waar kan de interventie uitgevoerd worden en welk(e) soort(en) organisatie(s) kan/kunnen de interventie uitvoeren? De interventie kan op twee manieren worden gebruikt: de website kan worden ingezet op scholen of zelfstandig worden gebruikt door kinderen thuis of onderweg. Bij gebruik op scholen geldt dat de interventie plaatsvindt op basisscholen, gezien de doelgroep van kinderen van 9 t/m 12 jaar, en onder toezicht van een docent. De website is voor iedereen vrij toegankelijk, dit wil zeggen dat elke basisschool en elk kind in Nederland gebruik kan maken van de website. De interventie kan worden uitgevoerd in een computerlokaal en op een tablet of laptop. Opleiding en competenties van de uitvoerders max 200 woorden Wie zijn de uitvoerders en welke opleiding en competenties hebben zij nodig? Voor gebruik op school zijn er geen aanvullende eisen die aan een docent van de bovenbouw van het basisonderwijs worden gesteld. Voor zelfstandig gebruik is deze vraag niet van toepassing. Kwaliteitsbewaking max 200 woorden Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt? De kwaliteit van de content op de website wordt bewaakt door de Nationale Hoorstichting, onderdeel van VeiligheidNL. Met het veranderen van kennis en inzichten worden teksten waar nodig aangepast. Daarnaast is door middel van twee procesevaluaties, uitgevoerd door de Nationale Hoorstichting in 2011 en 2017, onderzocht wat de ervaring is van de doelgroep met de interventie. De uitkomsten van dit evaluatieonderzoek zijn meegenomen in de doorontwikkeling van de Geluidstuin, zie onderdeel 1.1 Betrokkenheid doelgroep en onderdeel 4.1 Onderzoek naar de uitvoering. Randvoorwaarden max 200 woorden Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie? Voor goede uitvoering van de interventie is een tablet of computer met internetverbinding en koptelefoon vereist. Daarnaast is het van belang dat er niet teveel rumoer in de omgeving is als de site wordt bekeken. Voor gebruik van de Geluidstuin op school is het daarnaast van belang dat er voldoende draagvlak is bij ouders, docenten en de directie voor het onderwerp gehoor, geluid en/of gehoorschade, zodat het ingebed kan worden in een jaarlijks terugkerend thema tijdens bijvoorbeeld een projectweek. Implementatie max 200 woorden Is er een systeem voor implementatie? Geef een samenvatting. Voor bekendheid en implementatie van de interventie wordt de Geluidstuin door de Nationale Hoorstichting onder de aandacht gebracht bij kinderen, ouders en docenten zoals beschreven onder 1.3 Werving. Om de interventie goed uit te voeren bij gebruik op school en zelfstandig gebruik, bieden de buttons die na elk spel en filmpje op het scherm verschijnen voldoende richting en ondersteuning. Voor de implementatie bij gebruik op school is er een handleiding voor docenten te vinden via de button Voor docenten op de introductiepagina. Hier staat een stappenplan waarmee docenten leerlingen extra kunnen instrueren hoe de site te bekijken. De docentenhandleiding geeft docenten een duidelijk overzicht van de doelstellingen, de inhoud en de uitvoering van de interventie. Ook kunnen docenten via de handleiding doorklikken naar ander lesmateriaal en websites waar zij meer informatie kunnen vinden. Zo kan de docent gemakkelijk verder op het onderwerp doorgaan en de Geluidstuin onderdeel maken van een groter project over gehoor aangevuld met ander lesmateriaal. Door de laagdrempeligheid, eenvoudige implementatie en combinatiemogelijkheden De Geluidstuin * 10

11 met ander lesmateriaal kan de Geluidstuin erg gemakkelijk worden verankerd in het programma van scholen en in (jaarlijkse) projecten. Kosten max 200 woorden Wat zijn de kosten van de interventie? Benoem daarbij de personele (in aantallen uren) en de materiële kosten. Er zijn geen directe materiële kosten verbonden aan het uitvoeren van de interventie. De website, inclusief alle onderdelen (het spel, de filmpjes, de Kinderhoortest, pagina voor ouders, docentenpagina), is gratis te bezoeken via Wel is toegang tot een tablet of computer met internetverbinding vereist, net als de beschikbaarheid van een koptelefoon. Voor gebruik op school zijn de personele kosten gering. Ter voorbereiding kan de docent de site inclusief de docentenpagina doorlopen. Dit neemt eenmalig ongeveer minuten in beslag. Leerlingen kunnen de site bezoeken en het spel uitvoeren. De leerlingen zijn hier ongeveer minuten mee bezig. De Geluidstuin * 11

12 3. Onderbouwing Probleem max 400 woorden Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard, ernst, spreiding en gevolgen. Aard: Geef een definitie van het probleem of risico en beschrijf de kenmerken ofwel de symptomen. Gehoorschade bij jongeren is een alsmaar groter wordend probleem. Kinderen komen op een steeds jongere leeftijd in aanraking met elektronica waarmee ze muziek kunnen luisteren 1 (mp3-spelers, computers en tablets) of hebben speelgoed waar harde geluiden vandaan komen. Gehoorschade door hard geluid kan niet worden genezen maar wel worden voorkomen: door zo vroeg mogelijk te weten wat harde geluiden met het gehoor doen en hier verstandig mee om te gaan 2. Daarom richt de Nationale Hoorstichting zich in deze interventie op de preventie van gehoorschade bij kinderen op de basisschool. Ernst: Geef zo goed mogelijk een indicatie van de omvang van het probleem of risico bij de uiteindelijke doelgroep: hoeveel personen hebben het probleem of lopen risico daarop (prevalentie) en hoeveel nieuwe gevallen zijn er in een bepaald jaar of periode (incidentie)? Uit recent onderzoek blijkt dat 58,2% van de jongeren wordt blootgesteld aan een onveilig geluidsniveau 3. Uit onderzoek van de Nationale Hoorstichting bleek dat 80% van de onderzochte kinderen van 9 t/m 12 jaar regelmatig naar muziek luistert via een muziekspeler (mp3-speler of smartphone). Gemiddeld luisteren kinderen vier dagen per week naar een muziekspeler en een derde (32.1%) luistert dagelijks. Ook kwam naar voren dat deze kinderen de muziek vaak veel te hard zetten 4. Naar schatting loopt hierdoor meer dan een op de acht kinderen risico op gehoorschade. Kinderen gaven daarnaast aan ook op andere manieren in aanraking komen met hard geluid (op (school)feestjes, disco-zwemmen, andere evenementen, luisteren naar muziek zonder koptelefoon en het spelen van (computer)games. Spreiding: Geef zo goed mogelijk een indicatie van de spreiding van het probleem. Speelt het probleem of risico bijvoorbeeld vaker op het platteland dan in grote steden of vaker in bepaalde regio s? Zijn er verschillen bekend in de aard, ernst of spreiding (vraag 1a en 1b) voor een bepaalde groep of groepen (denk bijvoorbeeld aan opleidingsniveau, geslacht, leeftijd, land van herkomst of taal)? Jongens vertonen meer risicogedrag dan meisjes en naarmate leerlingen ouder worden luisteren ze ook vaker (meer dagen) en zetten het volume harder op hun muziekspeler 5. Gevolgen: Geef aan wat de gevolgen van het probleem als er nu niet wordt ingegrepen. Het gaat daarbij zowel om materiële als immateriële gevolgen, zowel voor de doelgroep als voor de maatschappij. Doelgroep: Blootstelling aan hard geluid kan leiden tot gehoorschade. Dit is vaak onomkeerbaar en uit zich in gehoorverlies (een verminderd gehoor), tinnitus (aanhoudende piep of ruis), hyperacusis (overgevoeligheid voor hard geluid), diplacusis (verschil in waarneming van geluid tussen rechter- en linkeroor) en distortie (vervorming van het geluid). Een opmerkelijke bevinding uit het onderzoek van de Hoorstichting 6 is dat een kwart van de jonge kinderen aangeeft wel eens last te hebben van een piep of ruis in de oren na het luisteren naar een muziekspeler. Dit is een teken dat het gehoor overbelast is en de muziek te hard heeft gestaan. Gehoorschade kan tevens leiden tot communicatie- en concentratieproblemen, verhoogde bloeddruk, slaapproblemen, vermoeidheid, verminderde (leer)prestaties, depressie, sociaal isolement en (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid 7 8. Op jonge leeftijd gehoorschade oplopen heeft dan ook grote gevolgen voor de opleiding en carrièreperspectieven van een jongere. Maatschappij: De World Health Organization (WHO) 9 waarschuwt dat wereldwijd 1,1 miljard jongeren en jongvolwassenen risico lopen op blijvende gehoorschade, zoals gehoorverlies en tinnitus (oorsuizen). Slechthorendheid staat op de vijfde plaats van meest voorkomende chronische aandoeningen in Nederland 10, en al jarenlang in de top 3 van meest gemelde beroepsziektes. Naar schatting kampen ruim De Geluidstuin * 12

13 een miljoen Nederlanders met gehoorproblemen 11. Doordat gehoorproblemen communicatie bemoeilijken kunnen deze problemen leiden tot depressie, sociale isolatie en arbeidsuitval 12. Hiermee is slechthorendheid niet alleen een persoonlijk probleem, maar ook een maatschappelijk probleem met aanzienlijke sociale en financiële consequenties. In Nederland wordt 1% van de totale zorgkosten besteed aan gehoorstoornissen 13. Tinnitus komt bij ongeveer 10% van de bevolking voor. De kosten voor tinnitus in Nederland bedragen 6,8 miljard euro per jaar 14. Oorzaken max 400 woorden Welke factoren veroorzaken het probleem of (mogelijk) risico? Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. Aan te pakken factoren max 200 woorden Welke factoren pakt de interventie aan en welke onder 1.2 benoemde (sub)doelen horen daarbij? Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. Verantwoording max 1000 woorden Maak aannemelijk dat met deze aanpak ook daadwerkelijk de doelen bij deze doelgroep bereikt kunnen worden. Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. De Geluidstuin * 13

14 4. Onderzoek 4.1 Onderzoek naar de uitvoering max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de uitvoering van de interventie? Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van ieder genoemd onderzoek mee. Beschrijf per onderzoek: a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave (indien gepubliceerd) b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen. Voor details, zie document: Procesevaluatie Geluidstuin a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave (indien gepubliceerd) Rapportage evaluatie van de site de Geluidstuin, J.J.I.M. Bruijs en L.C. de Regt, Nationale Hoorstichting, 2017 (niet gepubliceerd). b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek Een procesevaluatie is uitgevoerd onder 183 basisschoolleerlingen van groep 6, 7 en 8 en hun docenten, om te kijken of de site goed aansluit bij kinderen van 9 t/m 12 jaar. Na het doorlopen van de site vulden alle kinderen een vragenlijst in, waarin hun mening werd gevraagd over het spel, de filmpjes en tevens over het gebruikersgemak van de site en welk cijfer ze de Geluidstuin zouden toekennen. Ook de docenten van de basisschoolleerlingen vulden een vragenlijst in over de website. Aanvullend voerde de onderzoeker observaties uit in de klas. c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen. Algemene uitvoering Uit de observaties bleek dat kinderen die met het spel begonnen de Kinderhoortest vaak niet deden omdat zij na het spel dachten klaar te zijn met de site en vice versa. Ook bleek de site niet optimaal te werken in een verouderde versie van Internet Explorer en op Snappets, waardoor het op sommige scholen lastig was om de Geluidstuin goed te doen. Uit de observaties kwam ook naar voren dat niet alle kinderen de instructies van het spel lazen en viel op dat bij sommige kinderen het aanklikken van het voorwerp niet werkte of dat wanneer ze de tablet draaiden of buiten het venster van de site hadden geklikt het spel opnieuw moest worden geladen. Irritatie bij de kinderen hierdoor kan invloed hebben gehad op de evaluatie van de interventie. Tot slot viel op dat de kinderen de vragenlijst vaak lang vonden. Ervaring van de doelgroep: de belangrijkste resultaten van de evaluatie De Geluidstuin werd gemiddeld met een 6.6 beoordeeld. De Geluidstuin * 14

15 Uit de evaluatie kwam naar voren dat de filmpjes door de meerderheid van de kinderen als zeer leuk werden beoordeeld. Veel kinderen vonden de filmpjes erg grappig, leerzaam en interessant en gaven aan de informatie goed mee te krijgen. De meeste kinderen gaven aan dat ze het spel niet moeilijk vonden. In alle groepen vond het grootste deel van de kinderen het spel leuk, echter werd het spel minder positief geëvalueerd dan de filmpjes. Dit komt vermoedelijk door de eerder beschreven irritatie. Bruikbaarheid en gebruikersgemak In de gehele groep vond 55% de site makkelijk en 21% moeilijk te gebruiken. Een derde van de kinderen gaf aan dat de knoppen niet goed werkten en de helft dat ze de tekst met extra informatie aan het einde van het spel niet gelezen hadden. 38% gaf aan de Kinderhoortest leuk te vinden, echter 18% gaf aan niet te weten wat het was. In alle groepen werd het spel als het leukste onderdeel beoordeeld, opgevolgd door de filmpjes. Ervaring van de uitvoerders: feedback van docenten Docenten vinden de site er overzichtelijk uitzien en de meeste gaven aan dat ze het thema gehoor belangrijk vinden. Zij verwachten dat de site mogelijk alleen effectief is voor het tegengaan van gehoorschade wanneer deze vaker onder de aandacht van de kinderen wordt gebracht. Echter lieten ze weten het thema hooguit één keer per jaar aan de orde te zullen brengen. Aanbevelingen voor doorontwikkeling van de Geluidstuin In juli 2017 zijn n.a.v. de evaluatie de volgende verbeteringen doorgevoerd: o De werking van het klikken op de voorwerpen in het spel is verbeterd o De Geluidstuin werkt goed in de laatste versies van browser Internet Explorer en er wordt een waarschuwing gegeven bij verouderde versies o Filmpjes hebben een meer verplicht karakter doordat de button Volgend level pas na 10 seconden in beeld verschijnt o De knop van de Kinderhoortest op de hoofdpagina is duidelijker uitgelicht o Meer consistentie tussen de levels in de plaatjes in het startscherm en het voorwerp dat gebruikers moeten zoeken in de tuin o Mogelijkheid om met de pijltjes van het toetsenbord te navigeren in plaats van alleen door te klikken met de muis o Geen foutmeldingen van de site en verplicht opnieuw starten bij het draaien van de tablet De Geluidstuin * 15

16 5. Samenvatting Werkzame elementen Wat zijn de werkzame elementen van deze interventie waardoor de gestelde doelen bij de doelgroep gerealiseerd worden? Geef een puntsgewijs overzicht van de belangrijkste werkzame elementen van de interventie. Denk daarbij aan inhoudelijke en praktische elementen. Max 250 woorden Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. De Geluidstuin * 16

17 6. Praktijkvoorbeeld Beschrijf, indien beschikbaar, in max. 600 woorden een praktijkvoorbeeld van de uitvoering van de interventie: hoe was de situatie voor, tijdens en na de interventie? Klik hier als u tekst wilt invoeren. De Geluidstuin * 17

18 7. Aangehaalde literatuur 1 Coenen, K., & de Regt, L. (2013). Nationale Hoorstichting. Evaluatie voorlichting op basisscholen Laat, J.A.P.M. de, Deelen, L. van, & Wiefferink, K. (2016). Hearing screening and prevention of hearing loss in Adolescents. Journal of Adolescent Health, 59(3), Le Clercq, C. M., van Ingen, G., Ruytjens, L., & van der Schroeff, M. P. (2016). Music-induced Hearing Loss in Children, Adolescents, and Young Adults: A Systematic Review and Meta-analysis. Otology & Neurotology, 37(9), Hoorstichting. (2014). Hoortestenrapportage Zie 4 Hoortestenrapportage Zie 4 Hoortestenrapportage Daniel, E. (2007). Noise and hearing loss: a review. J Sch Health 77: in Gilles, A., Van Hal, G., De Ridder, D., Wouters, K., Van de Heyning, P. (2013). Epidemiology of Noise- Induced Tinnitus and the Attitudes and Beliefs towards Noise and Hearing Protection in Adolescents. PLoS ONE 8(7): e doi: /journal.pone Nachtegaal, J., Kuik, D.J., Anema, J.R., Goverts, S.T., Festen, J.M. & Kramer, S.E. (2009a). Hearing status, need for recovery after work, and psychosocial work characteristics: results from an Internet based National Survey on Hearing. International Journal of Audiology; 48, World Health Organization. (2015). Hearing loss due to recreational exposure to loud sounds A review. Geraadpleegd op van 10 Perenboom, R.J.M. (2003). Slechthorendheid door lawaai: stand van zaken. Leiden: TNO Preventie en Gezondheid, Divisie Jeugd. 11 Leegwater, E. & Lammerts van Bueren, W. (2005). Gehoor in Nederland. TNS-NIPO Rapport. Amsterdam: TNS-NIPO. 12 Danermark, B. (2005). A review of the psychosocial effects of hearing impairment in the working-age population. In: Stephens D, Jones L, eds. The impact of genetic hearing impairment. London and Philadelphia: Whurr Publishers, 2005: Slobbe, L.C.J., Smit, J.M., Groen, J., Poos, M.J.C.C. & Kommer, G.J. Kosten van ziekten in Nederland Trends in de Nederlandse zorguitgaven Bilthoven: RIVM, Maes, I., Cima, R., Vlaeyen, J., Anteunis, L. & Joore, M. (2013). Tinnitus: A Cost Study. Ear and Hearing, 34(4), De Geluidstuin * 18