De Actieve Pauze Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod

Transcriptie

1 De Actieve Pauze Organisatie: Fontys Sporthogeschool Contactpersoon: Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting Gedurende een periode van 4 weken krijgen de kinderen van groep 6 tot en met 8 wekelijks touwtjespringen in de gymles. In de gymlessen leren de kinderen hoe ze de activiteit zelf in gang kunnen zetten en houden (regulerende doelen), zodat ze op het schoolplein ook zelfstandig kunnen touwtjespringen. Vervolgens worden springtouwen ter beschikking gesteld in de pauzes. De volgende materialen zijn hiervoor ontwikkeld: Docentenhandleiding met lesvoorbereidingen; Digitale content: mediakaarten voor leerlingen en instructiefilmpjes. Er wordt daarna gemeten (middels versnellingsmeters) of de hoeveelheid activiteit van de doelgroep toeneemt ten opzichte van de voormeting. Tevens vindt een procesevaluatie plaats naar de ervaringen van de kinderen en de leerkrachten die met het materiaal gewerkt hebben. Doel van het sport- en beweegaanbod Verhogen van de hoeveelheid matig-tot-intensieve fysieke activiteit met 15% tijdens de basisschoolpauzes bij meisjes uit de bovenbouwgroepen. Hoofddoel Subdoelen 1 / 6

2 Doelgroep - Primaire doelgroep: Meisjes uit de bovenbouwgroepen van het basisonderwijs - Secundaire doelgroep: Docenten Lichamelijke Opvoeding (LO), combinatiefunctionarissen en groepsleerkrachten in het basisonderwijs. Intermediaire doelgroep Probleembeschrijving Probleem Aanpak Strategie Opzet Tot nu toe hebben interventies zich vooral gericht op (een combinatie van): - extra materiaal beschikbaar stellen (15, 21-23); - markeringen aanbrengen (12, 21, 23, 24); - speelruimte toewijzen voor een activiteit (25); - organisatie van activiteiten: o m.b.v. materiaal, speelkaarten, stimuleren door docenten (22) o a.h.v. fitness activiteiten (26) o a.h.v. een spelaanbod (Connolly, 1995 in (27) De meeste onderzoeken laten zien dat de hierboven genoemde interventies bij kunnen dragen aan een hogere fysieke activiteit op het schoolplein. In Nederland zijn meerdere initiatieven om het buitenspelen op het schoolplein te bevorderen (bijv.: Beweeg Wijs; Pimp your schoolyard; Zoneparc). Leerkrachten hebben de indruk dat kinderen zelf minder spelletjes kennen dan vroeger. Onderzoek naar de effecten van deze initiatieven ontbreekt veelal. In de onderhavige interventie wordt hierop ingesprongen door te onderzoeken wat het effect is van ondersteunende lessen bewegingsonderwijs op het buiten spelen van kinderen op het schoolplein. Er is gekozen voor een activiteit voor meisjes van groep 6 tot en met 8, aangezien zij het minst actief zijn. De activiteit is touwtjespringen, omdat dit een activiteit is waarbij ze flink intensief kunnen bewegen en die goed aansluit bij de interesse van meisjes. Gedurende een periode van 4 weken krijgen de kinderen van groep 6 tot en met 8 wekelijks touwtjespringen in de gymles. Dat is een kleiner of groter deel van de les (bijv. inleiding, kern en/of afsluiting). Eén van de gymlessen vindt buiten op het schoolplein plaats, om nog beter de link te leggen tussen de activiteiten in de gymles en op het schoolplein. De gymles wordt verzorgd door de vakleerkracht, groepsleerkracht of combinatiefunctionaris, afhankelijk van de situatie op de desbetreffende scholen. In de gymlessen leren de kinderen hoe ze de activiteit zelf in gang kunnen zetten en houden (regulerende doelen), zodat ze op het schoolplein ook zelfstandig kunnen touwtjespringen. In aansluiting op de methode Beweeg Wijs is gekozen voor een periode van 4 weken voor instructie. Na 2 tussenweken kan de school daarna kiezen voor een ander thema op het schoolplein, bijvoorbeeld Dansen op het schoolplein. In verband met de haalbaarheid valt dit echter buiten het bestek van deze aanvraag. Inhoud In de huidige interventie wordt de bovenbouwgroepen in de gymles verschillende aansprekende vormen van touwtjespringen aangeleerd (trucjes met kort touw, tweetallen springen, lang touw springen, double Dutch etc.). Vervolgens worden springtouwen ter beschikking gesteld in de pauzes. Er wordt daarna gemeten (middels gevalideerde observatiemethoden) of de hoeveelheid activiteit van de doelgroep toeneemt ten opzichte van de 2 / 6

3 voormeting, zowel in de weken van aanbod in de gymles, als twee weken later. Samenwerking De interventie is afgelopen studiejaar door stagiaires van Fontys Sporthogeschool uitgevoerd op twee basisscholen in Roosendaal (De Appel en de Fatimaschool) onder begeleiding van drs. Liesbeth Jans van het lectoraat Fysieke Activiteit en Gezondheid van Fontys Sporthogeschool. Hierbij waren 87 meisjes betrokken en ongeveer evenveel jongens. De fysieke activiteit in de pauze is alleen gemeten bij de meisjes, aangezien zij de doelgroep waren van het onderzoek. Voor een verdere implementatie van de interventie wordt gezocht naar 10 Basisscholen in Tilburg en omstreken. De interventie zal zich richten op de groepen 6 tot en met 8. Duur en intensiteit De totale duur van deze interventie bedraagt ca 8 weken. Opzet van de interventie Locatie en uitvoerders Overdraagbaarheid Ondersteuning Voor de start van de interventie moeten alle leerkrachten die de gymlessen uitvoeren een bijeenkomst bijwonen waarin de interventie wordt toegelicht en waarbij lesonderdelen worden uitgeprobeerd. De leerkracht voert de lessen uit volgens de handleiding en registreert de lessen. Indien hij wegens omstandigheden moet afwijken van de richtlijnen in de handleiding, dan wordt dit genoteerd. Tot zover wordt voorzien in de ondersteuning. Handleiding Er is nog geen handleiding van de interventie beschikbaar: Afgelopen studiejaar is de interventie door stagiaires ontwikkeld en uitgevoerd, onder begeleiding van Liesbeth Jans van Fontys Sporthogeschool. Op basis van deze ervaringen wordt de interventie verder doorontwikkelt. Dit betekent dat de uitgewerkte lessen en het ondersteunende lesmateriaal aangepast moet worden, o.a. door de kinderen bij het lange springtouw te leren hoe ze de activiteit zelf intensiever kunnen maken (regulerende doelen). Voor het uitzetten van de interventie op 10 Basisscholen zal een handleiding ontwikkeld moeten worden met daarin uitleg over de achtergrond, werkwijze, praktische lesuitwerkingen en het ondersteunende lesmateriaal (mediakaarten). In principe is de interventie door elke docent LO of groepsleerkracht uit te voeren, in combinatie met een bijeenkomst waarin de interventie toegelicht wordt en lesonderdelen uitgeprobeerd kunnen worden. Kwaliteitsbewaking Voor de start van de interventie moeten alle leerkrachten die de gymlessen uitvoeren een bijeenkomst bijwonen waarin de interventie wordt toegelicht en waarbij lesonderdelen worden uitgeprobeerd. De leerkracht voert de lessen uit volgens de handleiding en registreert de lessen. Indien hij wegens omstandigheden moet afwijken van de richtlijnen in de handleiding, dan wordt dit genoteerd. Er wordt een effectonderzoek uitgevoerd, waarin betrouwbare meetinstrumenten worden gebruikt. Deze betreffen niet de kwaliteit van uitvoering, maar van de effectmetingen. Voor het onderzoek wordt het observatieprotocol gehanteerd. 3 / 6

4 Materialen Implementatie Randvoorwaarden Draagvlak Informatie ontbreekt Deskundigheid Gediplomeerde docenten LO (HBO-niveau) of groepsleerkrachten die bevoegd zijn tot het geven van bewegingsonderwijs. Bereik 2 basisscholen Locaties Volgens de planning: 10 basisscholen Aantal deelnemers Informatie ontbreekt Ervaringen met de uitvoering In studiejaar is er onderzoek gedaan naar de uitvoering van de interventie. Er is nog geen schriftelijke publicatie verschenen. In oktober 2010 worden de resultaten gepresenteerd op: Dag van het sportonderzoek (7 oktober): mondelinge presentatie door Liesbeth Jans met als titel: Touwtjespringen en fysieke activiteit tijdens schoolpauzes: een interventieonderzoek. Na afloop van het congres komt de presentatie op de website te staan: Internationaal congres van AIESEP (Association Internationale des Ecoles Supérieures d'education Physique - International Association for Physical Education in Higher Education) in La Coruna, Spanje (posterpresentatie, oktober) Referenten Referenten Naam en functie adres 4 / 6

5 telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie Type organisatie Website Referent 2 Naam en functie adres telefoonnummer Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie Type organisatie Website Kosten en uren Kosten en uren Toelichting op kosten en uren 5 / 6

6 Er wordt een tijdsinvestering gevraagd van de betrokken docenten om uitleg te ontvangen over doel en werkwijze en voorbereiding van de lessen (ongeveer 5 uur per docent). Bij opschaling kan deze instructie ook schriftelijk en/of met behulp van online videobeelden worden gegeven. De uitvoering van de interventie gebeurt tijdens reguliere gymlessen en vraagt dus geen extra investering van de leerkrachten. Van de coördinator wordt een tijdsinvestering verwacht van ongeveer 200 uur voor het doorontwikkelen van de interventie, de werving, de overdracht en de verdere implementatie en coördinatie tijdens de interventie. Verdere kosten betreffen reiskosten van de coördinator en materiële kosten, zoals springtouwen, mediakaarten en handleiding (ongeveer 2000,-). Er zijn nog geen gegevens bekend over de kosten voor de materialen, uitvoering en coördinatie van het onderzoek. Dit hangt af van de omvang van het onderzoek (alle 10 de scholen of een deel hiervan). Aangezien er met observaties gewerkt wordt, dienen meerdere observatoren getraind te worden die telkens in de pauzes aanwezig zijn voor de metingen. Bijlage / 6