RAPPORTAGE OORCHECK HOORTEST 2016

Transcriptie

1 RAPPORTAGE OORCHECK HOORTEST 2016 Publicatiedatum: 26 april 2017 Auteurs: Danae Zweet (MSc), Lisanne de Regt (MSc)

2 OVERZICHT BELANGRIJKSTE RESULTATEN WAT Voor dit onderzoek van de Nationale Hoorstichting is gewerkt met de online Oorcheck hoortest voor jongeren van 12 tot en met 24 jaar. Deze hoortest is ontwikkeld door audiologen van het LUMC en AMC en gebaseerd op het spraak-in-ruis-principe. Een spraak-in-ruis test geeft inzicht in hoe goed spraak kan worden verstaan en hoe goed tonen van elkaar kunnen worden onderscheiden. WAAROM De test is ontwikkeld voor twee doeleinden. Allereerst om mensen op een laagdrempelige manier bewust te maken van de kwaliteit van hun gehoor en het belang van een goed gehoor. Ten tweede om een indicatie te geven van de gehoortoestand van jongeren in Nederland. Op dit moment zijn de hoortesten van de Nationale Hoorstichting, de Oorcheck hoortest, de Kinderhoortest en de Nationale Hoortest, de enige meetinstrumenten die grote hoeveelheden data op dit gebied genereren. VOOR WIE Deze rapportage is bedoeld voor iedereen die een bijdrage kan leveren aan de preventie van gehoorschade en het in stand houden van een gezond gehoor. Conclusies In 2016 is de Oorcheck hoortest keer uitgevoerd waarvan gebruikt zijn voor verdere analyse. De belangrijkste punten die uit dit rapport naar voren komen: 1. Een kwart van de testers krijgt uitslag niet goed Van de jongeren van 12 t/m 24 jaar krijgt 23% de uitslag niet goed. Dit betekent dat zij al een vorm van gehoorschade hebben op een leeftijd waar ouderdomsslechthorendheid nog geen rol speelt. Een kwart (26%) van de 12- t/m 50-jarigen krijgt de uitslag niet goed. 2. Onrealistisch beeld van het eigen gehoor Van de jongeren met de uitslag niet goed dacht maar liefst 85% voorafgaand aan de test een goed gehoor te hebben. Van de mensen van 12 t/m 50 jaar met de uitslag niet goed, dacht ruim driekwart (77%) van tevoren een goed gehoor te hebben. 2

3 INHOUDSOPGAVE 1. Algemene informatie. pag Achtergrond Oorcheck hoortest.pag Methode van onderzoek... pag Deelnemers van de Oorcheck hoortest pag Resultaten Oorcheck hoortest pag Conclusies pag. 18 3

4 1. ALGEMENE INFORMATIE OORCHECK HOORTEST 1.1 De online Oorcheck hoortest (voor 12 t/m 24 jaar) De Oorcheck hoortest is een online zelftest voor jongeren en volwassenen om het gehoor te testen. Het doel van de Oorcheck hoortest is het creëren van bewustwording van het belang van een goed gehoor en risico op gehoorschade, en aanzetten tot bescherming van het gehoor, door 1) het geven van inzicht in de kwaliteit van het eigen gehoor en 2) het geven van op-maat-gemaakt advies en tips. De test is voornamelijk gericht op jongeren van 12 t/m 24 jaar. De Oorcheck hoortest is gratis beschikbaar op en duurt ongeveer 5 minuten. Door het laagdrempelige karakter (gratis, snel, online) heeft de test een zeer groot bereik. 1.2 Type hoortest: spraak-in-ruis De Oorcheck hoortest is ontwikkeld en wetenschappelijk gevalideerd door audiologen van het Leids Universitair Medisch Centrum en Academisch Medisch Centrum Amsterdam. De Oorcheck hoortest is een spraak-in-ruis screeningstest. Een spraak-in-ruis test geeft inzicht in hoe goed spraak kan worden verstaan en hoe goed tonen van elkaar kunnen worden onderscheiden1. Dit is in het dagelijkse leven van belang, en geeft de gebruiker goed inzicht in de kwaliteit van zijn gehoor. Dit type test is zeer geschikt voor online en mobiele toepassingen, omdat de test niet beïnvloed wordt door het geluidsvolume dat de gebruiker instelt. 1.3 Oorcheck hoortest als bewustwordingsinstrument De Oorcheck hoortest is een instrument om mensen bewust te maken van de kwaliteit van het gehoor en het belang van een goed gehoor. Een voordeel van spraak-in-ruis ten opzichte van toonaudiometrie (de piepjes-test ) is dat het (niet) verstaan van woorden in ruis een betere weerspiegeling is van de dagelijkse praktijk waarmee lawaaislechthorenden te maken hebben, zoals het niet meer kunnen verstaan van mensen tijdens een vergadering, op een verjaardag of aan de telefoon, dan alleen het wel of niet horen van een bepaalde toonhoogte. Door deze betere aansluiting op de dagelijkse praktijk, maakt de test meer indruk op de tester en zet daardoor mogelijk ook eerder aan tot bewustwording. De hoortest dient als laagdrempelig screeningsinstrument. Na de uitslag volgen tips om (verdere) gehoorschade te voorkomen, en bij de testuitslag niet goed worden deelnemers geadviseerd hun gehoor bij een specialist uitgebreider te laten testen. 1.4 Hoortest als onderzoeksinstrument De online hoortesten van de Nationale Hoorstichting genereren als enige in Nederland een grote hoeveelheid data. De Oorcheck hoortest is zo ontwikkeld dat hij extra gevoelig is voor hoogfrequent verlies. Dit verlies treedt op als gevolg van blootstelling aan lawaai, zoals harde muziek. Hierdoor geven de uitslagen van deze hoortest inzicht in lawaaislechthorendheid bij jongeren in Nederland. 1 De hoortesten van de Nationale Hoorstichting geven geen inzicht in tinnitus (oorsuizen), hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid) en slechthorendheid veroorzaakt door geleidingsverliezen (waarbij vaak tijdelijk minder goed gehoord wordt). 4

5 2. ACHTERGROND OORCHECK HOORTEST 2.1 Oorcheck hoortest ( Voor de Oorcheck hoortest worden negen verschillende woorden gebruikt, die steeds te zien zijn op het scherm in een schema met de plaatjes van de negen woorden (zie Figuur 1). Bij de Oorcheck hoortest krijgen deelnemers achtereenvolgens 27 keer gerandomiseerd één van deze negen woorden te horen, waarbij de decibelverhouding tussen spraak en ruis varieert. Per keer moet het plaatje van het gehoorde woord worden aangeklikt. Als het woord niet wordt verstaan, kan er op niet verstaan worden geklikt. Figuur 1. Scherm Oorcheck hoortest Bepalen van de Speech Reception Threshold Na elke stimulus (een woord) volgt een goed of fout antwoord waarna een zogenaamde SNR-waarde wordt bepaald (SNR=Signal to Noise Ratio). De eerste stimulus wordt aangeboden met een SNRwaarde van -10 db (het spraaksignaal is dus 10 db zachter dan de ruis). De test is zo opgebouwd dat het geluidsniveau van de maskeerruis constant blijft terwijl het geluidsniveau van de aangeboden woorden bij een juist antwoord 2 decibel (db) wordt verlaagd en na een fout antwoord of het antwoord niet verstaan 2 db wordt verhoogd. Door na elk goed antwoord de spraak te verzwakken en na elk fout antwoord de spraak te versterken ontstaat een schommeling in SNR-waarden rondom een bepaalde drempel, de zogenaamde Speech Reception Threshold (SRT): dit is de signaal-ruis verhouding (in decibel) waarbij 50% van de woorden correct kan worden verstaan. 5

6 Vertaling SRT-waarde naar uitslag De SRT-waarde geeft aan hoe goed een deelnemer in staat is om spraak in een omgevingsruis te verstaan en is daarmee een mate voor de kwaliteit van zijn gehoor: hoe groter negatief de SRT, hoe beter het gehoor. De SRT-waarde wordt omgezet naar de uitslagcategorie goed of niet goed. De deelnemer krijgt meteen na het invullen van het laatste antwoord de testuitslag te zien. Om te bepalen in welke categorie een SRT-waarde valt, zijn zogenaamde afkapwaarden bepaald die de grenzen tussen de categorieën aangeven. In 2016 zijn de afkapwaarden van de Oorcheck hoortest aangepast naar leeftijd2 bij deelnemers tussen 12 en 18 jaar, omdat er een maturatie effect optreedt van het gehoor. Voor de huidige analyses wordt tevens een correctie toegepast om rekening te houden met het gebruik van de Oorcheck in een niet-gecontroleerde omgeving. De volgende afkapwaarden worden aangehouden: Categorie goed : onderstaande afkapwaarde als SRT of lager Categorie niet goed : SRT hoger dan onderstaande afkapwaarde 12 jaar: -16 db 13 jaar: db 14 jaar: db 15 jaar: db 16 jaar: db 17 jaar: db 18 jaar en ouder: db Inschatting eigen gehoor Voordat de test begint wordt de deelnemer gevraagd zijn gehoor in te schatten als goed of niet goed. Deze inschatting gekoppeld aan de uitslag geeft inzicht in de mate waarop mensen een realistisch beeld hebben van hun gehoor. 2 Rashid, M. S., Jacobi, A. D. I., & Dreschler, W. A. (2016). Application of the online hearing screening test Earcheck: Online speech-in-noise testing and SRT performance among teenage students. Zie 6

7 3. METHODE VAN ONDERZOEK 3.1 Data-analyse Voor de rapportage zijn de databestanden die voortkomen uit de hoortest met behulp van het statistische programma SPSS verwerkt. Om verschillen in geslacht te bekijken is er gebruik gemaakt van t-toetsen. 3.2 Selectie onderzoeksdoelgroep De test is in keer uitgevoerd. Voor de analyses zijn alleen deelnemers meegenomen van 12 tot en met 50 jaar zijn, en die de test consistent hebben afgelegd. Uiteindelijk zijn van de uitgevoerde testen in deze rapportage meegenomen. Leeftijd De Oorcheck hoortest is voor een specifieke doelgroep ontwikkeld: jongeren van 12 tot en met 24 jaar. Van alle uitgevoerde testen in 2016 valt 43% binnen deze doelgroep. Een groot deel van de deelnemers valt buiten de oorspronkelijke doelgroep van de test. Om toch een goed beeld te geven van lawaaislechthorendheid bij deelnemers van de test is daarom ook gekeken naar de resultaten van deelnemers tot en met 50 jaar. De keuze voor het meenemen van deelnemers tot en met 50 jaar heeft ermee te maken dat wordt aangenomen dat vanaf 50 jaar ouderdomsslechthorendheid een rol begint te spelen. Daarnaast is binnen de leeftijdsgroep 12 t/m 24 jaar gekeken naar 3 subgroepen: 12- t/m 15-jarigen, 16- t/m 18-jarigen en 19- t/m 24-jarigen. Standaarddeviatie De uitslag van de test kan zijn beïnvloed door de omstandigheden waarin de test is afgenomen, bijvoorbeeld als de deelnemer zich in een lawaaiige omgeving bevindt of zich slecht concentreert. Dit resulteert vaak in de uitslag onduidelijk, waarna geadviseerd wordt de test opnieuw uit te voeren in een rustige omgeving en gebruik te maken van een hoofdtelefoon. Speakers vs hoofdtelefoon Bij de test geven mensen aan of zij de test met hoofdtelefoon of speakers afleggen. Uit eerder onderzoek3 blijkt dat er geen verschil is in de mate waarop de test discrimineert tussen de uitslag goed en niet goed, bij gebruik van hoofdtelefoon of speakers. Daarom zijn zowel de testen die met hoofdtelefoon zijn uitgevoerd als de testen die met speakers zijn uitgevoerd meegenomen in de analyses. Hertesters Bij de uitslag niet goede of onduidelijk volgt het advies om de test opnieuw te doen. Van de deelnemers met de uitslag niet goed heeft 15% de test via de knop test opnieuw direct opnieuw uitgevoerd. Omdat we niet kunnen uitsluiten dat mensen ook via andere manieren de test opnieuw hebben uitgevoerd, wordt geen onderscheid gemaakt in de analyses tussen testers en hertesters. Het is belangrijk bij de interpretatie van de resultaten te realiseren dat de deelnemers van de test niet noodzakelijkerwijs unieke deelnemers zijn. 3 Leensen, M. C. J., & Dreschler, W. A. (2013b). Speech-in-noise screening tests by internet, part 3: test sensitivity for uncontrolled parameters in domestic usage. International Journal of Audiology, 52(10), doi: /

8 4. DEELNEMERS VAN DE OORCHECK HOORTEST 4.1 Aantal geanalyseerde testen in 2016 In 2016 zijn totaal testen geanalyseerd. Van deze testen is 68% uitgevoerd door jongeren in de leeftijd 12 t/m 24 jaar. 4.2 Verdeling geslacht Van de testen is 55% door vrouwen (N=55.186) uitgevoerd en 44% door mannen (N=44.636). 4.3 Verdeling van leeftijden De helft (52%) van de testen is uitgevoerd door 12- t/m 18-jarigen. Een derde (31%) van de testen is uitgevoerd door 12- t/m 15-jarigen. 8

9 5. RESULTATEN OORCHECK HOORTEST 5.1 Resultaten Oorcheck hoortest 12- t/m 24-jarigen Kerngegevens Leeftijd: 12 t/m 24 jaar N= Bijna een kwart van de jongeren krijgt de testuitslag niet goed 85% van de jongeren met testuitslag niet goed overschatte eigen gehoor Verdeling geslacht Van de afgeronde testen is 56% uitgevoerd door meisjes (N=38.446) en 44% door jongens (N=29.778) Verdeling van leeftijden Bijna de helft van de testen in deze leeftijdsgroep is uitgevoerd door 12- t/m 15-jarigen. 9

10 5.2.3 Testuitslag Bijna een kwart van de jongeren (23%) krijgt de testuitslag niet goed. Testuitslag Geslacht De verschillen tussen mannen en vrouwen in de gemiddelde testscore zijn minder dan 1 db en worden daarom als niet klinisch relevant beschouwd Inschatting eigen gehoor Negen op de tien jongeren (90%) denken voordat zij de test afleggen een goed gehoor te hebben. Eén op de tien (10%) denkt een slecht gehoor te hebben. Uiteindelijk heeft driekwart van de jongeren (73.6%) een juiste inschatting van hun gehoor gemaakt. Twee op de tien jongeren (19.8%) overschatten hun gehoor, zij dachten van tevoren dat hun gehoor goed was maar kregen de uitslag niet goed. En bijna één op de tien jongeren (6.6%) onderschat het eigen gehoor, zij dachten van tevoren dat hun gehoor niet goed was maar kregen de uitslag goed. Van de jongeren met de uitslag niet goed dacht 85% van tevoren dat het gehoor goed was. En van de jongeren met de uitslag goed dacht 9% dat het gehoor niet goed was. Juistheid inschatting eigen gehoor 10

11 Inschatting eigen gehoor deelnemers uitslag niet goed Inschatting eigen gehoor deelnemers uitslag goed 11

12 5.2 Testuitslag Oorcheck hoortest naar leeftijdscategorieën 12- t/m 24-jarigen Testuitslag 12 t/m 15 jaar: Een kwart (26%) van de 12- t/m 15-jarigen krijgt de testuitslag niet goed 16 t/m 18 jaar: Eén op de vijf (21%) 16- t/m 18-jarigen krijgt de testuitslag niet goed 19 t/m 24 jaar: Eén op de vijf (20%) 19- t/m 24-jarigen krijgt de testuitslag niet goed Opvallend is dat het percentage uitslagen niet goed afneemt naarmate de jongeren ouder zijn. Er is dan ook een significant verschil in gemiddelde testuitslag tussen de leeftijdscategorieën, F(2,68221) = , p =.000. Vervolganalyses laten zien dat de gemiddelde testuitslag van 12- t/m 15-jarigen (M=-17.41, SD=3.62) significant minder goed is dan die van 16- t/m 18-jarigen (M=-18.37, SD=2.81) en 19- t/m 24-jarigen (M=-18.67, SD=2.53). Ook is de gemiddelde testuitslag van 16- t/m 18-jarigen (M=-18.37, SD=2.81) significant minder goed dan die van 19- t/m 24-jarigen (M=-18.67, SD=2.53). Geslacht De verschillen tussen mannen en vrouwen in gemiddelde testscore zijn minder dan 1 db en worden daarom als niet klinisch relevant beschouwd Inschatting eigen gehoor Hieronder worden alle resultaten per leeftijdscategorie besproken. 12 t/m 15 jaar: Negen op de tien jongeren (92%) denken voordat zij de test afleggen een goed gehoor te hebben. Eén op de tien jongeren (9%) denkt een slecht gehoor te hebben. Uiteindelijk hebben meer dan zeven op de tien jongeren (72%) een juiste inschatting van het gehoor gemaakt. Een kwart van de jongeren (23%) overschat het gehoor. Minder dan één op de tien jongeren (5%) onderschat het eigen gehoor. Opvallend is dat bijna negen op de tien jongeren (88%) met de uitslag niet goed een goed gehoor dachten te hebben. En van de jongeren met de uitslag goed dacht 7% van tevoren dat het gehoor niet goed was. Juistheid inschatting eigen gehoor 12

13 Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag niet goed Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag goed 13

14 16 t/m 18 jaar: Negen op de tien jongeren (91%) denken voordat zij de test afleggen een goed gehoor te hebben. Eén op de tien (9%) denkt een slecht gehoor te hebben. Uiteindelijk hebben driekwart van de jongeren (75%) een juiste inschatting van het gehoor gemaakt. Bijna twee op de tien jongeren (18%) overschatten het gehoor. Minder dan één op de tien jongeren (6%) onderschat het eigen gehoor. Opvallend is dat bijna negen op de tien jongeren (86%) met de uitslag niet goed een goed gehoor dachten te hebben. En van de jongeren met de uitslag goed dacht 8% dat het gehoor niet goed was. Juistheid inschatting eigen gehoor Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag niet goed Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag goed 14

15 19 t/m 24 jaar: Bijna negen op de tien jongeren (86%) denken voordat zij de test afleggen een goed gehoor te hebben. Meer dan één op de tien (14%) denkt een slecht gehoor te hebben. Uiteindelijk hebben driekwart van de jongeren (75%) een juiste inschatting van het gehoor gemaakt. Minder dan twee op de tien jongeren (16%) overschatten hun gehoor. En bijna één op de tien jongeren (10%) onderschat het eigen gehoor. Opvallend is dat acht op de tien jongeren (80%) met de uitslag niet goed een goed gehoor dachten te hebben. En van de jongeren met de uitslag goed dacht 12% van tevoren dat het gehoor niet goed was. Juistheid inschatting eigen gehoor Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag niet goed Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag goed 15

16 5.3 Resultaten Oorcheck hoortest 12- t/m 50-jarigen Kerngegevens Leeftijd: 12 t/m 50 jaar N= Een kwart van de mensen krijgt de testuitslag niet goed Twee op de tien mensen overschatten het gehoor Testuitslag Een kwart van de mensen (26%) krijgt de testuitslag niet goed. Testuitslag Geslacht De verschillen tussen mannen en vrouwen in gemiddelde testscore zijn minder dan 1 db en worden daarom als niet klinisch relevant beschouwd Inschatting eigen gehoor Ruim acht op de tien mensen (85%) denken voordat zij de test afleggen een goed gehoor te hebben. Minder dan twee op de tien mensen (15%) denken dat zij een slecht gehoor hebben. Uiteindelijk hebben zeven op de tien mensen (71%) een juiste inschatting van het gehoor gemaakt. Twee op de tien mensen overschatten het gehoor (20%), en denken dat hun gehoor goed is terwijl dat niet zo is. En de overige 9% onderschat het gehoor, en denkt dat het eigen gehoor niet goed is terwijl dat wel zo is. Van de mensen met de uitslag niet goed dacht 77% dat het gehoor goed was. En van de mensen met de uitslag goed dacht 12% dat het gehoor niet goed was. 16

17 Juistheid inschatting eigen gehoor Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag niet goed Inschatting eigen gehoor deelnemers testuitslag goed 17

18 6. CONCLUSIES De Oorcheck hoortest is een laagdrempelige manier voor een breed publiek om het gehoor te testen. Naast self-monitoring geeft de test ook een beeld van gehoorschade als gevolg van blootstelling aan lawaai bij jongeren en volwassenen in Nederland. De belangrijkste punten die uit dit rapport naar voren komen: 1. Een kwart van de testers krijgt uitslag niet goed Van de jongeren van 12 t/m 24 jaar krijgt 23% de uitslag niet goed. Dit betekent dat zij al een vorm van gehoorschade hebben op een leeftijd waar ouderdomsslechthorendheid nog geen rol speelt. Een kwart (26%) van de 12- t/m 50-jarigen krijgt de uitslag niet goed. 2. Onrealistisch beeld van het eigen gehoor Van de jongeren met de uitslag niet goed dacht maar liefst 85% voorafgaand aan de test een goed gehoor te hebben. Van de mensen van 12 t/m 50 jaar met de uitslag niet goed, dacht ruim driekwart (77%) van tevoren een goed gehoor te hebben. Over de Nationale Hoorstichting De Nationale Hoorstichting strijdt voor een gezond gehoor voor iedereen in Nederland. De Hoorstichting organiseert en stimuleert activiteiten op het gebied van voorlichting, preventie en wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast spoort zij organisaties en de overheid aan om maatregelen te treffen. Meer informatie en gratis hoortesten op en 18