Startnotitie Omgevingsvisie Sas van Gent

Transcriptie

1

2 Startnotitie Omgevingsvisie Sas van Gent Inleiding De uitwerking van de structuurvisie Terneuzen 2025 voor Sas van Gent staat eind 2016 op de termijnagenda van de gemeenteraad. Diverse projecten uit de structuurvisie 2025 zijn in uitvoering of zelfs afgerond. Er is in het recente verleden uitgebreid met de bewoners gepraat, bijvoorbeeld over de Renaissance. In het kader van dat project zijn diverse thematische analyses uitgevoerd en ideeën uitgewerkt. Op zich zou een nadere detaillering en herijking van delen van de overkoepelende structuurvisie voor Sas van Gent goed uit te voeren zijn op de manier die we gewend zijn. Het wordt echter ook langzamerhand duidelijk dat de invoering van de nieuwe Omgevingswet in 2019 een behoorlijke verandering met zich mee zal brengen in de manier waarop we dergelijke plannen in de toekomst zullen maken. De beoogde nieuwe rolverdeling tussen overheid en burgers en de nieuwe opzet van plannen brengen een behoorlijke cultuurverandering met zich mee in de ruimtelijke ordening. Een belangrijke aanbeveling uit diverse pilots die in het kader van de invoering van de Omgevingswet gedaan zijn is om niet te wachten maar vooral te beginnen en te oefenen met kleinere plannen. Sas van Gent is hiervoor geschikt, juist omdat over aspecten van Sas van Gent al nagedacht is en diverse vertegenwoordigende partijen bekend zijn. Aanleiding Naar verwachting treedt de Omgevingswet in 2019 in werking. Een doel van de Omgevingswet is het eenvoudiger en inzichtelijker maken van het omgevingsrecht. Gemeenten krijgen meer keuzevrijheid om op lokaal niveau in te spelen op de behoeften van initiatiefnemers en belanghebbenden. Procedures worden gestroomlijnd en er zijn minder vergunningen nodig. De rol van de gemeente verandert van toetser van wat kan en mag gebeuren naar regisseur. De gemeente staat niet boven de partijen, maar maakt onderdeel uit van de maatschappij en van processen die plaatsvinden in de maatschappij. De gemeente legt zijn oor dan ook meer dan heden gebeurt buiten de deur te luister en speelt sneller en efficiënter in op economische, sociale en maatschappelijke ontwikkelingen. Dit betekent dat we helder naar elkaar moeten communiceren wat we van elkaar verwachten. Om de doelen van de Omgevingswet te kunnen bereiken, komt er een aantal nieuwe instrumenten. De kerninstrumenten voor gemeenten zijn: omgevingsvisie, programma, omgevingsplan en omgevingsvergunning. De omgevingsvisie bevat de visie en het beleid van de gemeente voor de fysieke leefomgeving; dus wat de gemeente wil bereiken. De omgevingsvisie is een belangrijk instrument. Het is de basis voor alle activiteiten en regels van een gemeente binnen de fysieke leefomgeving. Binnen een omgevingsvisie worden de diverse onderdelen van de fysieke leefomgeving tegen elkaar afgewogen en worden keuzes gemaakt. Een omgevingsvisie geeft richting. De vorm van de omgevingsvisie is vrij. Afhankelijk van ambities, tijdhorizon, abstractieniveau en thematiek kan elke gemeente op een eigen wijze inhoud geven aan de zogenaamde uitnodigingsplanologie. Een programma geeft aan hoe de gemeente de visie of onderdelen daarvan wil realiseren, al dan niet in de vorm van een programmatische aanpak. Het omgevingsplan is hét instrument om de omgevingsvisie uit te voeren. Het omgevingsplan heeft een brede reikwijdte en een verordenend karakter. Alle regels die betrekking hebben op de kwaliteit van de fysieke leefomgeving of op activiteiten die van invloed zijn op de fysieke leefomgeving kunnen in een omgevingsplan worden opgenomen. Het omgevingsplan heeft een integraal karakter en

3 omvat de gehele fysieke leefomgeving. De omgevingsvergunning wordt gebruikt om alle initiatieven te faciliteren. Doelstelling Doelstelling van het opstellen van een omgevingsvisie voor Sas van Gent: Bewustwording creëren bij alle betrokken partijen van de naderende cultuurverandering in de ruimtelijke ordening; Het creëren van draagvlak bij de diverse partijen en bewoners voor de nieuwe werkwijze en de veranderende rollen die hier mee samenhangen; Oefenen met de nieuwe vorm van de omgevingsvisie en de samenwerking tussen de gemeente en het sociaal domein, voordat dit op de gehele gemeente wordt toegepast; Het inhoudelijk herijken van bestaande kaders aan veranderende omstandigheden. Planvorm/systematiek Hoewel de omgevingsvisie in de Omgevingswet een verplicht instrument is, is de vorm ervan vrijgelaten. We willen aansluiten bij de beoogde kenmerken die de wetgever noemt. Hieronder noemen we deze op. Om de uitvoeringspraktijk vertrouwd te maken met het nieuwe instrumentarium heeft de Beroepsvereniging voor stedenbouwkundigen en planologen (BNSP) op initiatief van het Ministerie van IenM een aantal pilots uitgevoerd samen met overheden en gebiedspartijen. Hieruit is een aantal aanbevelingen gedestilleerd die we in acht willen nemen: Cultuurverandering. De omschakeling van toelatingsplanologie naar uitnodigingsplanologie brengt met zich mee dat houding en rolopvatting mee zullen veranderen. Het gaat om vertrouwen geven en verantwoordelijkheid nemen. Dit past goed in de beoogde organisatieontwikkeling van de gemeente in het kader van Op weg naar Een dergelijke cultuurverandering heeft echter tijd nodig. Het gaat niet zozeer om een reorganisatie als om een andere houding en inspiratie. Aanbeveling vanuit de pilots is om gewoon te starten. Dit is één van de redenen om met Sas van Gent te beginnen. Participatie. De verwachting is dat brede en vroegtijdige participatie vanuit de samenleving zal leiden tot kwalitatief betere plannen met meer draagvlak. Bovendien is het idee dat participanten zich meer verantwoordelijk gaan voelen voor de beoogde resultaten. Er ligt een opgave om de juiste personen en partijen te betrekken. Daarbij willen we uitgaan van de betrokkenheid van mensen en niet alleen van vertegenwoordigers. We willen het proces zó organiseren dat de betrokkenheid op peil blijft. We willen o.a. Vitaal Sas aanspreken om de participatie samen op te zetten en de juiste personen uit te nodigen. We zullen ook de gebruikelijke samenwerkende partijen als Provincie, Rijkswaterstaat, Waterschap, GGD, Zeeland Seaports enz. betrekken in het proces. Een rol is ook weggelegd voor de gemeenteraad omdat de omgevingsvisie vooral een instrument wordt van deze raad. Integraliteit en samenhang. De omgevingsvisie integreert o.a. ruimte, economie, gezondheid, welzijn, verkeer en vervoer, water, natuur, milieu, en cultureel erfgoed. Integraliteit en samenhang gaat dus in eerste instantie over de verbinding van deze sectoren en disciplines. Hierbij speelt de cultuurverandering ook een rol. We zijn namelijk binnen de ruimtelijke ordening vaak gewend sectoraal te denken en dus

4 aspecten te scheiden. Problemen zijn vaak integraal terwijl oplossingen (middelen, mensen) nu nog sectoraal zijn ingedeeld. Benadering (vanuit gebied, thema, doelgroep, trend). Een manier om integraliteit te bereiken is het werken aan een bepaalde benadering van de omgevingsvisie. Het integraal beschrijven van een bepaald gebied kan werken, of het beschrijven van integrerende thema s zoals in het kader van duurzaamheid of leefomgevingskwaliteit. We denken bijvoorbeeld aan het beschrijven van scenario s voor maatschappelijke thema s en strategieën voor gebieden. Planvormingsproces. Het is van belang om aandacht te besteden aan het proces van totstandkoming van de omgevingsvisie. We willen rollen, verantwoordelijkheden en te nemen stappen vanaf het begin duidelijk omschrijven omdat daarmee de kans het grootst is dat het momentum vastgehouden wordt. Actualiteit. De gedachte van uitnodigingsplanologie brengt met zich mee dat de omgevingsvisie vooral uitspraken doet over hoofdlijnen en de lange termijn. De ervaring leert dat juist concrete problemen dicht bij huis de bewoners het meest aanspreken. Er ligt dus een opgave om uitdagingen voor de lange termijn te agenderen en te vertalen naar consequenties voor de korte termijn. Digitalisering. Het is de bedoeling dat de Omgevingsvisie digitaal toegankelijk gemaakt wordt en dat dit een verbetering vormt ten opzichte van de huidige situatie. Er zal een landelijke voorziening worden opgericht waarop Omgevingsvisies gepubliceerd worden. De datum waarop dit voorzien wordt is gesteld op Trends en ontwikkelingen In de omgevingsvisie willen we aandacht schenken aan trends en ontwikkelingen in de maatschappij en hoe deze ingrijpen op de leefomgeving. De vraag zal zijn hoe de gemeente hier op denkt te reageren en wat de rolverdeling tussen overheid en burgers wordt. Mogelijk kunnen we daarbij werken met scenario s of draaiboeken. Wij denken de relevante thema s voor Sas van Gent te benoemen samen met de participerende partners. Het kan daarbij helpen om trends en ontwikkelingen te bundelen in integrerende thema s voor de omgevingsvisie. Te denken valt bijvoorbeeld aan: Sociaal (People): gezondheid, demografie (krimp, vergrijzing, ontgroening), wonen, zorg, onderwijs, recreatie, individualisering, zelfredzaamheid, digitalisering, enz. Leefmilieu (Planet): bodem, water, natuur, cultureel erfgoed, geluidhinder, luchtkwaliteit, veiligheid, klimaatverandering, energietransitie, enz. Economie (Profit): conjunctuur, mobiliteit, bereikbaarheid, detailhandel, horeca, landbouw, globalisering, kenniseconomie en innovatie, beleveniseconomie, enz. Initiatieven en projecten in Sas van Gent Concreet lopen in Sas van Gent diverse ruimtelijke projecten en staan ontwikkelingen gepland. We willen deze initiatieven en projecten beschrijven en mogelijk thematisch bundelen in gebieden, bijvoorbeeld: Kanaaleiland en omgeving; Sasse Poort en locaties supermarkten; Leutfabriek en Witte wijk; Statie, Plannen Redoute, C.p.o. Begijnhof; Wensportefeuille Woongoed;

5 Industrieel museum; Bedrijven en industrie; Enz. Strategieën We zoeken naar een aantal duidelijk afgebakende eenheden als kapstok voor de omgevingsvisie. De beoogde kenmerken van de omgevingsvisie als integraliteit en samenhang en de open houding ten opzichte van initiatieven spelen daarbij een belangrijke rol: hoe bereiken we dit? We hoeven niet blanco te beginnen omdat er immers een Structuurvisie Terneuzen 2025 is. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat het in de Structuurvisie gebruikte instrument van de strategie ook goed bruikbaar is voor de omgevingsvisie. De strategieën (versterken, verbreden, verbinden, transformeren, ontwikkelen, herstructureren, behouden, beschermen) doen immers uitspraken over functies, kwaliteit en structuur binnen bepaalde gebieden. Daarbij zijn kwaliteitsdoelen van belang zonder dat een specifieke oplossing al vooraf uitgewerkt wordt. Wanneer we uitspraken over de rol van de gemeente en de mate van regie kunnen toevoegen zou dit een manier kunnen zijn om de doelstellingen van de omgevingsvisie in beeld te brengen. We denken de strategieën vervolgens te kunnen gebruiken als input voor het in de toekomst op te stellen omgevingsplan. Proces We willen het proces structureren in een paar duidelijk afgebakende sessies waarin we samen met de beoogde participatiepartners stappen zetten in het opstellen van de omgevingsvisie. Sessie 1: Waarom : Benoem actuele maatschappelijke trends en thema s. We willen graag dat de gemeenschap actief betrokken is bij het organiseren en realiseren van een vitale samenleving. De context is een snel veranderende maatschappij; Sessie 2: Hoe : Benoem gezamenlijke waarden en verlangens. Bepaal de (waardering van) de identiteit van gebieden. Bepaal een gezamenlijk beeld van de toekomst en stel kwaliteitsdoelen. Bepaal de mate van regie en samenwerking; Sessie 3: Wat : Stel integrale strategieën op voor gebieden (herijken/ nieuw). Benut verborgen waarde voor verschillende aspecten; Aanvullende aandachtspunten in dit proces zijn uiteraard ook belangrijk, zoals de verschillende schaalniveaus, tijdshorizons, aangrenzende gebieden, beleid van andere overheden, enz. Intern ligt er bij de gemeente een opgave om bestaand beleid na te lopen, te herijken en vervolgens te integreren. Dit is één van de doelen van de Omgevingswet. Dit proces kan parallel lopen aan het opstellen van de omgevingsvisie. Vooral beleid dat zich richt op de kwaliteit van de leefomgeving willen we meenemen in de visie. De afdeling Samenleving is daarbij een belangrijke partner. Beleid dat ingrijpt op (bouw)regelgeving en vergunningverlening verwerken we later in het omgevingsplan. Er loopt op dit moment al een pilot voor een omgevingsplan voor Axel. Organisatie, rollen Na het accorderen van het startdocument zullen we een ambtelijke werkgroep samenstellen om het proces te begeleiden. In de werkgroep zijn meerdere disciplines vertegenwoordigd die een rol spelen bij het opstellen van de omgevingsvisie. Omgeving & Economie, Samenleving, Klantenservice en Vergunningen & Handhaving zullen zeker een rol spelen in het proces.

6 Coördinatoren van het planproces zijn Maarten Molenaar (O&E, stedenbouw) en Marien van der Ploeg (O&E, bestemmingsplannen). Zij zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het eindproduct, de planning en het budget. We willen tijdens de participatiesessies graag praten met betrokken mensen uit verschillende geledingen in Sas van Gent. Zowel in (bijvoorbeeld) leeftijdsopbouw als opleidingsniveau moet er een variatie in gesprekspartners meedoen. Alleen op die manier kunnen we een zorgvuldig beeld opbouwen van de wensen en verlangens van de bewoners. We willen starten met gesprekken met vertegenwoordigende organisaties, zoals Vitaal Sas, de stadsraad en enkele sleutelfiguren. Met input uit deze gesprekken nodigen we een actieve groep mensen uit om de drie sessies te bemensen. We willen externe deskundigen uitnodigen om de sessies in goede banen te leiden. Uitgangspunt is met een open houding het proces in te gaan. We willen de Gemeenteraad actief betrekken bij het proces. We zijn van plan een sessie voor de raad in te plannen als tussenstap gedurende de drie participatiesessies in het voorjaar van Planning Het is van belang voldoende tijd te nemen voor het proces om de lastige materie en de daarvoor nodige cultuurverandering te kunnen doorgronden. Het is moeilijk te voorspellen hoeveel tijd het kost om de verschillende stappen te zetten. Aan de andere kant levert het nemen van teveel tijd het gevaar op dat de aandacht verslapt, zeker bij de partijen die participeren. Een belangrijke datum is die van de Gemeenteraadsverkiezingen in maart Consequentie hiervan is dat we de Omgevingsvisie vóór deze datum gereed willen hebben. Startdocument in B&W Startdocument in Raad Herijken relevant beleid (start) jan 2017 Voorbereiden sessies, vooroverleg feb-maart 2017 Sessie 1 apr 2017 Sessie Raad apr-mei 2017 Sessie 2 mei 2017 Sessie 3 juni 2017 Verwerken uitkomsten sessies in concept omgevingsvisie juli-aug 2017 Inspraak sep-okt 2017 Reacties verwerken okt 2017 B&W nov 2017 Ter visie legging, presentatie Commissie Omgeving nov-dec 2017 Reacties verwerken dec 2017 Raad feb 2018