AANBESTEDINGSWET WEER OP DE SCHOP PROF. DR. JAN TELGEN FACTO CONGRES BREUKELEN, 17 NOVEMBER 2014

Transcriptie

1 AANBESTEDINGSWET WEER OP DE SCHOP PROF. DR. JAN TELGEN FACTO CONGRES BREUKELEN, 17 NOVEMBER 2014

2 MIJN VOORONDERSTELLINGEN U weet wat aanbesteden is U kent globaal de huidige aanbestedingsregels U wilt zich voorbereiden (mentaal strategisch) op wat er komt Wat gaat er veranderen? Aanbestedingswet weer op de schop

3 AGENDA Waarom een nieuwe aanbestedingswet? Hoofdlijn van verandering Ruimte voor nationaal beleid EMVI is geen EMVI meer Let op bij EMVI: praktijk versus wettekst Percelen combineren Meer onderhandelen? Nog steeds open Aanbestedingswet weer op de schop

4 WAAROM EEN NIEUWE AANBESTEDINGSWET? Aanbestedingswet weer op de schop 4

5 WAAROM EEN NIEUWE AANBESTEDINGSWET? Nieuwe Europese richtlijn april 2014 Nederland moet dat in eigen wet omzetten per april 2016 Maar we hebben toch net nieuwe wet (Aanbestedingswet 2012)? Is van april 2013 Uitvloeisel bouwfraude : belofte van der Hoeven Geen enkele Europese noodzaak daarvoor Nut werd destijds al betwijfeld (2 maal anders in korte tijd, etc.) Aanbestedingswet weer op de schop

6 HOOFDLIJN VAN VERANDERING Aanbestedingswet weer op de schop 6

7 HOOFDLIJN VAN VERANDERING Oude EU richtlijnen (tot en met 2004) gebaseerd op marktdenken: Doel: realisatie interne markt Via meer concurrentie in aanbestedingen Levert Besparingen Nieuwe EU richtlijn is gebaseerd op kwaliteit samenleving: Doel: realiseren maatschappelijke doelstellingen Via inhoudelijke aanpassingen in aanbestedingen Levert maatschappelijke waarde Aanbestedingswet weer op de schop

8 DIRECT GEVOLG HOOFDLIJN Maatschappelijke waarde kan een brede inhoud hebben: duurzaamheid, social return, innovatie, klimaat verandering, gezondheid, etc. Kan terug keren in eisen (uitvoeringsbepalingen), maar ook in selectie criteria (wie mag offerte uitbrengen) en gunningscriteria (wie wint) Dan is EMVI (werken met meer criteria) bijna altijd nodig Aanbestedingswet weer op de schop

9 RUIMTE VOOR NATIONAAL BELEID

10 NEDERLAND GOED IN WERELD CORRUPTIE INDEX Aanbestedingswet weer op de schop

11 MAAR: 2013 EUROBAROMETER SURVEY ON CORRUPTION: (45 %) of the Europeans interviewed believe that bribery and the abuse of positions of power for personal gain are widespread among officials awarding public tenders. The countries where respondents are most likely to think that there is widespread corruption among officials awarding public tenders include the Czech Republic (69 %), the Netherlands (64 %), Greece (55 %), Slovenia (60 %), Croatia (58 %) and Italy (55 %). Countries with the most consistent positive perceptions of officials in this area include Denmark (22 %), along with Finland (31 %), Ireland (32 %), Luxembourg (32 %) and the UK (33 %). Aanbestedingswet weer op de schop

12 WEINIG AANBESTEDINGEN IN TED VANUIT NEDERLAND Bron: OECD, 2009 Aanbestedingswet weer op de schop

13 RUIMTE VOOR NATIONAAL BELEID Op heel veel punten stelt de richtlijn: de lidstaat mag beslissen Is een gevolg van compromissen Bijvoorbeeld: Invoeren innovatief partnerschap als extra procedure Regels voor 2B procedures invoeren Aanbesteding autoriteit instellen EMVI verplicht stellen voor bepaalde inkooppakketten Etc. Ik ben benieuwd naar beleid EZ Aanbestedingswet weer op de schop

14 EMVI IS GEEN EMVI MEER

15 EMVI IS GEEN EMVI MEER EMVI was één van de twee opties: Laagste prijs EMVI Gunning EMVI Laagste prijs EMVI wordt de enige acceptabele methode Maar de structuur verandert: EMVI Beste prijs-kwaliteit verhouding Laagste prijs Aanbestedingswet weer op de schop

16 LET OP BIJ EMVI PRAKTIJK VERSUS WETTEKST

17 IN DE PRAKTIJK IS WFS ONZE STANDAARD METHODE Criteria gewicht prestatie in OFFERTES score * gewicht Totaal score Aanbestedingswet weer op de schop

18 ZO GEBEURT HET IN DE PRAKTIJK WEIGHTED FACTOR SCORE (WFS) Gunningscriteria prijs en kwaliteit Offertes worden gescoord: Punten voor prijs (vermenigvuldigd met gewicht) Punten voor kwaliteit (vermenigvuldigd met gewicht) Punten optellen Meeste punten wint Heet officieel: gewogen factor score of weighted factor score (WFS) Aanbestedingswet weer op de schop

19 VERBIND PUNTEN MET DEZELFDE TOTAAL SCORE price B Zelfde totaal score voor alle offertes op deze lijn A quality Aanbestedingswet weer op de schop

20 WFS IN EEN KLEIN BEETJE ALGEBRA Totaal score = punten voor kwaliteit + punten voor prijs Een zekere totaal score C kun je krijgen door allerlei combinaties van prijs en kwaliteit (is de aangegeven lijn): Meer kwaliteit levert meer punten Minder prijs levert meer punten (dus een min teken) C = A* kwaliteit B * prijs Met wat algebra: B*prijs = -C + A* kwaliteit of prijs = -C/B + (A/B) *kwaliteit Voor verschillende C krijg je verschillende groene lijnen Aanbestedingswet weer op de schop

21 VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN WFS price quality Aanbestedingswet weer op de schop

22 VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN WFS price quality Aanbestedingswet weer op de schop

23 DE TEKST VAN DE RICHTLIJN ARTIKEL 67 LID 2 De economisch meest voordelige inschrijving uit het oogpunt van de aanbestedende dienst wordt vastgesteld op basis van de prijs of de kosten, op basis van kosteneffectiviteit, zoals de levenscycluskosten, overeenkomstig artikel 68, waarbij onder meer de beste prijs-kwaliteitverhouding in aanmerking kan worden genomen, te bepalen op basis van criteria, waaronder kwalitatieve, milieu- en/of sociale aspecten, die verband houden met het voorwerp van de betrokken opdracht Aanbestedingswet weer op de schop

24 DE TOELICHTING OVERWEGING NR 90. Uitdrukkelijk moet worden bepaald dat bij het vaststellen van de economisch meest voordelige inschrijving de beste prijskwaliteitsverhouding bepalend is Aanbestedingswet weer op de schop

25 PRIJS KWALITEIT VERHOUDING Verhouding is quotiënt (delen door) (in het Engels: price to quality ratio) Ook letterlijk: kwaliteit per prijs eenheid Kwaliteitspunten gedeeld door totaal prijs Levert: kwaliteitspunten per Euro Beste (meeste) wint Aanbestedingswet weer op de schop

26 VALUE FOR MONEY VFM is: Punten toekennen aan alle andere (kwaliteit) criteria Prijs als prijs (hoef je dus niet te scoren) Delen kwaliteitspunten door prijs Geeft kwaliteit per Euro (letterlijk: Value for Money) Beste wint Is standaard methode in letterlijke tekst van EU richtlijn: Prijs-kwaliteitsverhouding Price to quality ratio Aanbestedingswet weer op de schop

27 VERBIND PUNTEN MET DEZELFDE TOTAAL SCORE price B Zelfde totaal score voor alle offertes op deze lijn A quality Aanbestedingswet weer op de schop

28 EEN KLEIN BEETJE ALGEBRA Prijs / Kwaliteit = C Kun je omzetten in Prijs = C * Kwaliteit En voor verschillende C heb je verschillende rode lijnen Aanbestedingswet weer op de schop

29 VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN VFM price quality Aanbestedingswet weer op de schop

30 VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN VFM price Betere totaal score quality Aanbestedingswet weer op de schop

31 WAT IS HET VERSCHIL? ER KAN EEN ANDERE WINNAAR UITKOMEN: VERGELIJK A EN B OF C EN D price D C B A quality Aanbestedingswet weer op de schop

32 CONCLUSIE Is het erg? In de praktijk: Als je duidelijk maakt wat je gaat doen: geen probleem Als je het open laat: men kan aanvechten..! Juridisch: De richtlijn (wet?) zegt het een en jij doet iets anders? Ierts voor de aanbestedende dienst? Voor de lidstaat? Aanbestedingswet weer op de schop

33 PERCELEN COMBINEREN

34 WAT ZEGT DE RICHTLIJN? ARTIKEL 46 LID 2 EN 3 De aanbestedende diensten mogen, zelfs indien er inschrijvingen mogen worden ingediend voor meer of alle percelen, het aantal aan één inschrijver te gunnen percelen beperken, mits het maximumaantal percelen per inschrijver in de aankondiging van de opdracht. is aangegeven. De lidstaten kunnen bepalen dat, indien meer dan één perceel aan dezelfde inschrijver kan worden gegund, de aanbestedende diensten opdrachten kunnen gunnen voor een combinatie van percelen of voor alle percelen, wanneer zij in de aankondiging van de opdracht. hebben gespecificeerd dat zij zich daartoe de mogelijkheid voorbehouden en aangeven welke percelen of groepen van percelen kunnen worden gecombineerd. Aanbestedingswet weer op de schop

35 CONDITIONEEL INKOPEN Condities/voorwaarden verbinden de percelen aan elkaar: Gunning van een perceel is afhankelijk van gunning van andere percelen (offertes zelf zijn niet conditioneel) Voorbeelden van condities/voorwaarden: Max X percelen naar 1 aanbieder (beperken afhankelijkheid) Max Y aanbieders die iets winnen (wil niet te veel leveranciers hebben) Als een aanbieder perceel A wint dan mag hij niet B winnen Etc. Aanbestedingswet weer op de schop

36 VOORBEELD VAN CONDITIONEEL INKOPEN 3 aanbieders voor 3 percelen Gunnen op laagste prijs Maar we willen maar maximaal 2 leveranciers Aanbestedingswet weer op de schop

37 DE GUNNING Zonder conditie Met conditie Aanbestedingswet weer op de schop

38 IN DE PRAKTIJK Niet zo simpel uit te rekenen: al bij een paar condities en veel percelen niet meer met de hand te doen Standaard software is beschikbaar (LP, IP) Toepassing stelt (hoge) eisen Gebruikelijke praktijk in private sector (Heineken, Unilever, Philips, Imtech, DSM) met honderden percelen en tientallen condities Ook conditionele biedingen van aanbieders hanteerbaar, bijv. o Andere prijs bij combinaties van percelen o Maximum aantal percelen Dan gespecialiseerde software Aanbestedingswet weer op de schop

39 MEER ONDERHANDELEN?

40 MEER ONDERHANDELEN? Overweging 42: De aanbestedende diensten hebben grote behoefte aan extra flexibiliteit die ruimte biedt om een aanbestedingsprocedure te kiezen die voorziet in onderhandelingen Aanbestedingswet weer op de schop

41 MEER ONDERHANDELEN? ARTIKEL 26 LID 4: De lidstaten kunnen bepalen dat de aanbestedende diensten in de volgende gevallen gebruik kunnen maken van een mededingingsprocedure met onderhandeling of een concurrentiegerichte dialoog: a) met betrekking tot werken, leveringen of diensten die aan een of meer van de volgende criteria voldoen: i. er kan niet worden voorzien in de behoeften van de aanbestedende dienst zonder aanpassing van gemakkelijk beschikbare oplossingen; In het Engels: niet of the shelf Aanbestedingswet weer op de schop

42 NOG STEEDS OPEN..

43 NOG STEEDS OPEN Verplicht: Vermelden gunningscriteria En hun gewicht Maar niet: Score methodiek Kan tot vervelende gevolgen leiden Aanbestedingswet weer op de schop

44 ZO MAAR EEN AANBESTEDING. Inkoop van bedrijfswagens: Specificaties gegeven Gunning criteria en hun gewichten: prijs 4x zo belangrijk Prijs 80% Levertijd 20% De aanbiedingen: Aanbestedingswet weer op de schop

45 DE BEOORDELING. Prijs 80 punten bij $ 0, 0 punten bij $ Levertijd 20 punten bij 0 weken, 0 punten bij 20 weken Het is niet het gewicht alleen dat het belang van een criterium bepaalt: belang = gewicht X score Aanbestedingswet weer op de schop

46 WAT IS ER AAN DE HAND.? Score graphs kunnen alles duidelijk maken Per criterium Prestatie op criterium horizontaal Punten verticaal Suggestie: kijk eens wat er verandert als je 0 punten krijgt bij $ Of bij We kunnen dus iedereen laten winnen! zelfs als de gewichten gegeven zijn Aanbestedingswet weer op de schop

47 EEN NOG VEEL BELANGRIJKER LES! Bedenk dat bids 1 and 2 van dezelfde aanbieder kunnen zijn Ook de aanbieder moet kiezen welk bod hij inlevert. Zonder kennis van de scoringsmethode is het een blinde gok voor de aanbieders waaraan jij de voorkeur geeft Wat betekent dat jij mogelijk niet het voor jou beste bod krijgt Dus levert het weg houden van de scoringsmethode jou mogelijk / waarschijnlijk slechtere aanbiedingen op. Met het weghouden van de scoringsmethode schiet je dus in je eigen voet Dat is niet professioneel inkopen! Aanbestedingswet weer op de schop

48 ZELF BEREKENEN TOTAAL SCORE Je kunt alle aanbieders zelfs de hele score matrix aanbieden om door hen te laten invullen: Internet website Als Excel file Dan kunnen aanbieders echt zo goed mogelijk op jouw wensen inspelen. Dat vereist wel dat je als inkoper van te voren duidelijk aan moet geven hoe je ieder criterium waardeert (score graphs) Aanbestedingswet weer op de schop

49 CONTACT GEGEVENS Prof. dr. Jan Telgen Universiteit Twente Aanbestedingswet weer op de schop