Raadsvoorstel -concept

Transcriptie

1 Raadsvoorstel -concept Agendapunt Raadsvergadering Portefeuillehouder Begrotingsprogramma Onderwerp Oprichten gemeenschappelijke regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland B. Brink Ruimtelijke en Economische ontwikkeling Oprichten gemeenschappelijke regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland Besluit om: Toestemming te verlenen aan het College van B&W tot het treffen van de Gemeenschappelijke Regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland. Inleiding De samenwerkende gemeenten van Regio Rivierenland (RRL) hebben gezamenlijk onderzoek gedaan naar de beschikbaarheid van snel internet binnen de regio en de mogelijkheden om dit voor alle burgers en bedrijven te waarborgen. Op 20 juni 2018 heeft het Algemeen Bestuur van de RRL de ontwikkelingen binnen het breedbanddossier besproken en de daarbij behorende stukken vastgesteld. De RRL heeft de gemeente verzocht om een besluit te nemen over het oprichten van de gemeenschappelijke regeling (GR). Bijgaand treft u als bijlage 1 deze brief aan. De bijlagen in deze brief zijn in dit voorstel verwerkt als bijlage 2 t/m 6. Bijlage 6 is de basis geweest voor dit voorstel. Gebleken is dat circa adressen niet beschikken over snel internet. Zonder ingrijpen vanuit de overheid zullen deze adressen hierover ook geen beschikking krijgen. Het betreft de zogenaamd witte adressen. Voor Tiel gaat het om ca. 600 adressen die vooral in het buitengebied liggen. Bestaande marktpartijen bleken desgevraagd niet bereid of in staat om te voorzien in een breedbandinfrastructuur waarmee snel internet op de betreffende adressen gewaarborgd is. Ook niet met subsidie of andere steun. Op de vraag of zij geïnteresseerd zouden zijn in het leveren van diensten over een (passief ) netwerk van een andere partij, zoals van een overheidsentiteit, gaven zij aan daar wel in geïnteresseerd te zijn. Daarom is onderzocht of en hoe de samenwerkende gemeenten zelf kunnen voorzien in een passief breedbandnetwerk waarmee de beschikbaarheid van snel internet en andere digitale diensten voor iedereen kan worden gewaarborgd. Hieruit is gebleken dat dit doel het beste bereikt wordt door een gemeenschappelijke regeling (GR) te treffen. Met de GR wordt een Pagina 1 van 8

2 gezamenlijke uitvoeringsorganisatie opgericht om een passief breedbandnetwerk te laten ontwerpen, aanleggen en onderhouden. De financiering van het gemeenschappelijk openbaar lichaam zal volledig met een door een bank verleende lening worden ingevuld. De deelnemende gemeenten van de GR zullen hiervoor garant moeten staan. Uitgangspunt is dat de lening volledig wordt afgelost uit de inkomsten van het gemeenschappelijk openbaar lichaam. Dit door verhuur van het breedbandnetwerk aan marktpartijen. Voor het aangaan van deze lening zullen wij u begin 2019, als hierover meer gegevens bekend zijn, in de gelegenheid stellen uw wensen en bedenkingen hierover aan ons kenbaar te maken (conform Gemeentewet artikel 169 lid 4). Om concurrentievervalsing te voorkomen met het bedrijfsleven is voor een dergelijke maatregel goedkeuring vanuit de Europese Commissie (EC) vereist. Via een formeel pre-notificatie en notificatietraject is de beoogde maatregel aangemeld bij de EC. Op 10 april 2018 heeft de EC de beoogde maatregel goedgekeurd (bijlage 2: Tekst besluit Europese Commissie). Met dit voorstel vraagt het college aan de raad, conform artikel 1 lid 2 van de Wet gemeenschappelijke regelingen, toestemming voor het treffen van de Gemeenschappelijke Regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland. In bijlage 3 is de tekst van de gemeenschappelijke regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland opgenomen. U kunt toestemming onthouden wegens strijd met het recht of het algemeen belang. Een uitgebreide toelichting over de technische, organisatorische en financiële onderbouwing bij dit raadsvoorstel staan beschreven in: Bijlage 4: Achtergronddocument project regionaal breedband. Bijlage 5: Operationele kosten GR en risicoprofiel exploitatie GR. Beoogd effect Met de GR een uitvoeringsorganisatie te hebben die voorziet in een toekomstvaste fysieke breedbandinfrastructuur. Hiermee wordt de beschikbaarheid van snel internet en andere digitale diensten gewaarborgd voor circa adressen in de 10 gemeenten van RRL die daar nu niet over kunnen beschikken. Hiervan liggen ca. 600 adressen in de gemeente Tiel. Argumenten 1.1 Gemeenschappelijk openbaar lichaam meest passende vorm Om gezamenlijk in een breedbandnetwerk te kunnen voorzien, moeten de deelnemende gemeenten een samenwerkingsverband creëren met rechtspersoonlijkheid. Hiermee kan zelfstandig deelgenomen worden aan het rechtsverkeer. De gemeente heeft hiervoor de volgende mogelijkheden: Publiekrechtelijk. Het oprichten van een publiekrechtelijke rechtspersoon op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Pagina 2 van 8

3 Privaatrechtelijk. Het oprichten van een privaatrechtelijke rechtspersoon (bijvoorbeeld stichting, vennootschap of (coöperatieve) vereniging. De Gemeentewet geeft aan dat voor publiekrechtelijke vormgeving moet worden gekozen, tenzij de privaatrechtelijke vormgeving bijzonder aangewezen is. Dit heeft te maken met de waarborgen die het publiekrecht biedt voor burgers, democratische controle en verantwoorde besturing, conform de Gemeentewet (art. 160, tweede lid). Daarnaast zijn bij privaatrechtelijke constructies, anders dan in de Wgr, geen rechten en bevoegdheden voor raden wettelijke geregeld. Voorgesteld wordt daarom om het samenwerkingsverband publiekrechtelijk vorm te geven. De publiekrechtelijke varianten zijn opgenomen in de Wet gemeenschappelijke regelingen. Het betreft: Het instellen van een bedrijfsvoeringsorganisatie (BVO) Het instellen van het gemeenschappelijk openbaar lichaam (GOL) Het belangrijkste verschil tussen beide vormen is dat het GOL naar het voorbeeld van de gemeente een gelaagd bestuur kent (voorzitter, algemeen- en dagelijks bestuur) terwijl de BVO slechts één bestuur kent. Een BVO werkt vooral goed voor samenwerkingen met weinig deelnemers. Het GOL is geschikter voor meer deelnemers. Het maakt het beter mogelijk dat gedifferentieerd wordt tussen de algemene kaders en de dagelijkse sturing. Gelet op het aantal deelnemers en de wens voor een organisatie met voldoende slagkracht en efficiënte besluitvormingsmogelijkheden, ligt een GOL, met een algemeen en dagelijks bestuur, voor de hand. 1.2 Voldaan wordt aan de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Omdat in de voorgestelde GR geen verordende bevoegdheden (geen bevoegdheden van de gemeenteraad) worden overgedragen, is sprake van een collegeregeling waarin alleen collegeleden zitting hebben. De colleges gaan de regeling aan en behoeven daarvoor toestemming van de raden, gelet op artikel 1 van de Wgr. De raden van de deelnemende gemeenten kunnen hun invloed op de GOL laten gelden via de sturings-, verantwoordings- en informatie-instrumenten waarin de Wgr voorziet. 1.3 Voorstel geeft invulling aan de motie Aanleg glasvezel/breedband regio Rivierenland Op 11 november 2015 heeft u de motie aangenomen over de aanleg van glasvezel/breedband in de regio Rivierenland. In deze motie heeft u het college verzocht om initiatieven te stimuleren en te faciliteren die leiden tot een regiobrede aansluiting op het glasvezel/breedband op hoofdkernen en buitengebied. Inmiddels is duidelijk dat de overheid dit alleen mag doen voor de zogenaamde witte gebieden. Het voorliggende voorstel om een GR in te stellen is een belangrijk onderdeel om over te gaan tot de realisatie van het breedbandnetwerk voor adressen met onvoldoende bandbreedte. Hiermee wordt voldaan aan de bedoeling van de motie. 1.4 Voorstel sluit aan bij de programmabegroting 2018 In de programmabegroting 2018 is aangegeven dat er maatregelen op regionaal niveau worden getroffen om ook de bewoners in het buitengebied van een goede kwaliteit breedband te voorzien. Om tot uitvoering van deze maatregelen over te gaan dienen nu besluiten genomen te worden. Pagina 3 van 8

4 1.5 Raden blijven betrokken bij besluiten in de GR Naast de mogelijkheden die de Wgr biedt om invloed uit te oefenen is in de GR is in art. 36 de extra mogelijkheid opgenomen van platformbijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten kunnen raden van de deelnemende gemeenten wensen en bedenkingen uiten die het AB vervolgens betrekt bij besluitvorming. 1.6 Na afloop project zijn er geen adressen meer in de regio en de gemeente met een slechte breedbandverbinding Nu zijn er adressen in Rivierenland waarvan ca. 600 adressen in Tiel gelegen met een breedband/internetverbinding die niet voldoet aan de norm (die ook de EC stelt). Dit heeft onderzoek uitgewezen en is door de EC bevestigd middels hun goedkeuring. 1.7 Met de aanleg van het breedbandnetwerk wordt voldaan aan een behoefte Uit een interessepeiling onder de circa adressen blijkt een grote behoefte aan een betere breedbandvoorziening. De peiling had met 68% een hoge respons. Hiervan heeft 97,3% aangegeven gebruik te willen maken van de breedbandvoorziening wanneer deze is aangelegd. 1.8 Marktfalen is aangetoond en voldaan wordt aan Europese richtlijnen Uit onderzoek is gebleken dat de markt niet gaat investeren in het verbeteren van de breedbandvoorzieningen in het gebied met de witte adressen. Op 10 april 2018 heeft de EC dit bevestigd en een besluit genomen op het verzoek van RRL om toe te staan dat vanuit de overheid een breedbandnetwerk wordt aangelegd om snel internet in de buitengebieden van RRL te waarborgen. De EC heeft daarbij ook uitdrukkelijk aangegeven dat de maatregel die in RRL is ontwikkeld, als positief wordt beschouwd voor de concurrentie en de keuzevrijheid van burgers. De nu te treffen gemeenschappelijke regeling is een noodzakelijke stap om deze maatregel uit te voeren. 1.9 Voldoende breedband versterkt de sociaal, economische en maatschappelijke mogelijkheden De maatschappij digitaliseert in een hoog tempo. Vele diensten worden digitaal aangeboden. Dit geldt zowel voor commerciële dienstverlening (vroeger: videotheek; nu: films en series streamen) als voor publieke dienstverlening (aanvraag vergunningen bij lokale overheid en diensten van de (regionale) zorgaanbieders en onderwijsinstellingen). Indien een adres onvoldoende bandbreedte heeft ontstaan steeds meer problemen om aangesloten te blijven op deze digitaliserende maatschappij. Dit heeft effect op het leef-, woon- en vestigingsklimaat. De aanleg van het breedbandnetwerk zal voor de witte adressen de sociaal, economische en maatschappelijke mogelijkheden versterken. Kanttekeningen 1.1 Deelname van alle gemeenten is essentieel De maatregel is ontwikkeld voor alle gemeenten in RRL samen. Wanneer één of meerdere gemeenten zouden besluiten om niet deel te nemen, zou dat een flink nadeel opleveren voor de andere gemeenten. De GR kan dan niet in de huidige opzet ingesteld worden. Dat kan namelijk Pagina 4 van 8

5 betekenen dat de aanbesteding opnieuw zou moeten plaatsvinden, de gemeenschappelijke regeling en de financiële uitwerking moet worden herzien en er opnieuw besluitvorming moet plaatsvinden in de gemeenten die wel willen. Dat zal aanzienlijke vertraging veroorzaken. Ook bestaat dan het risico dat de maatregel voor andere gemeenten niet meer (financieel) haalbaar zal zijn vanwege het wegvallen van schaalvoordelen en/of een risico op verlies van geldigheid van de goedkeuring van de EC. 1.2 Het treffen van een GR leidt tot een gezamenlijke garantstelling Het treffen van en deelname aan de GR leidt tot een gezamenlijke garantstelling van de deelnemende gemeenten voor de verplichtingen van het gemeenschappelijk openbaar lichaam, conform de verdeelsleutel die in de GR is opgenomen. Voor Tiel is dat 1/21 deel. Deze verdeelsleutel is voor 50 % gebaseerd op basis van evenredigheid en voor 50 % gebaseerd op basis van het aantal doeladressen. Meer info hierover staat beschreven in paragraaf 7.2 van bijlage Marktpartijen dienen zich nu aan Sinds duidelijk is dat de RRL van de EC toestemming heeft om over te gaan tot de aanleg van een breedbandnetwerk zijn er marktpartijen die pretenderen dit ook te kunnen. In uitgevoerde marktconsultaties is dit niet gebleken. Ook de Europese Commissie heeft dat in het notificatieproces bekrachtigd. Ook in recente gesprekken hierover blijkt dat de markt niet wil investeren in een breedbandnetwerk waarin alle witte adressen worden aangesloten, geen buitengebiedstoeslag wordt gehanteerd en een 100% dekkende toekomstvast en open breedbandnetwerk wordt aangelegd. De huidige projectorganisatie blijft open staan voor gesprekken met de markt. Zodra de GR is opgericht zullen marktpartijen die zich aandienen binnen de GR worden besproken en afgewogen. 1.4 Huidige visie en ambitie staan onder druk De visie en ambitie van RRL is sinds 2014: Het (laten) realiseren van een 100 % dekkende toekomstvaste en open breedbandinfrastructuur voor Deze visie en ambitie zijn verwant aan de Europese doelstellingen voor 2020 en daarna. Mogelijk wordt deze ambitie in tijd overschreden, maar zal deze voor een groot aantal doeladressen wel worden behaald indien tot een spoedige besluitvorming door de alle gemeenten van RRL wordt gekomen. 1.5 Deze garantie is nog niet opgenomen in de gemeentelijke risicoparagraaf De garantie moeten worden opgenomen in de gemeentelijke risicoparagraaf. Een risicoanalyse met onder andere de kans van optreden (10%?, 20%?, 30%?) is nog niet gemaakt. Uit de concept jaarrekening 2017 is gebleken, dat de weerstandsratio van de gemeente is gedaald naar de categorie matig. Dat is beneden het streven. Door dit extra risico aan te gaan, zal de ratio verder verslechteren. Aanpak / uitvoering Na positieve besluitvorming in de 10 gemeenteraden en colleges zal het gemeenschappelijk openbaar lichaam worden opgericht. De oprichting staat momenteel gepland voor oktober Pagina 5 van 8

6 Het college van de gemeente Tiel zal conform artikel 26 van de Wet Gemeenschappelijke regelingen zorgdragen voor: o Verzending van de regeling aan gedeputeerde staten van de provincie Gelderland. o Bekendmaking van de regeling in alle deelnemende gemeenten bekend door kennisgeving van de inhoud daarvan in de Staatscourant. Binnen de aanloopfase (kwartiermaker gemeenschappelijk openbaar lichaam) is begin Q gestart worden met (de voorbereiding van) de aanbestedingsprocedure. Afronding van de aanbesteding staat gepland voor Q Begrotingsprocedure conform Wet gemeenschappelijke regelingen, inhoudende dat Kadernota wordt toegezonden aan de gemeenteraden en de ontwerp begroting voor zienswijze wordt voorgelegd aan de gemeenteraden. Concept besluit college voor garantstelling en aangaan lening GR voorleggen aan gemeenteraden voor wensen en bedenkingen (conform artikel 169, vierde lid, Gemeentewet). Start aanleg netwerk gepland Q2/Q met als doel afronding voor eind Communicatie De afgelopen jaren bent u als raadslid op diverse manieren geïnformeerd over de voortgang van het breedbandproject dmv: Raadsinformatieavonden (in 2015, 2016, 2017 en 2018 georganiseerd door RRL). Raadsinformatiebrieven: o Bespreeknota en raadsinformatiebrief (d.d. 6 juli 2016 over gevolgde proces fase 1 t/m 5) Commissie Bestuur 10 november o Informatienota en raadsinformatiebrief (d.d. 24 mei 2017 over stand van zaken en interessepeiling) Raad 21 juni o Raadsinformatienota van de regio Rivierenland over de interessepeiling van het regionaal breedbandproject en de vervolgaanpak Commissie Ruimte 6 maart 2018 Toelichting op het project door de regionale programmamanager in de commissie Bestuur op 10 november 2016 en 5 juli Daarnaast zijn er: Informatiefilmpjes gemaakt over het project ( Is de website gebouwd met projectinformatie ( Zijn alle bewoners van de adressen in januari 2018 en april 2018 schriftelijk geïnformeerd over de voortgang van het project. Zodra wordt besloten tot de instelling van de GR zal de GR de communicatie verder oppakken. Hiervoor zal een apart communicatieplan worden opgesteld. Financiën Garantstelling In de GR staan de gemeenten gezamenlijk garant voor de financiële aspecten (artikel 23 GR). De gemeenten staan garant volgens de verdeelsleutel naar rato van het gedeelte van de Pagina 6 van 8

7 stemmen die elke gemeente heeft ten opzichte van het totale aantal stemmen (artikel 23 GR met stemverhouding artikel 12.1 GR). De gemeente Tiel heeft 1/21 stem en staat ook met dit aandeel garant. Met een geraamd investeringsbedrag van ca. 45 miljoen bedraagt het garantiebedrag voor de gemeente Tiel dan 2,14 miljoen (zie ook tabel 12 paragraaf 7.3 bijlage 4). Geraamde kosten waarvoor financiering gezocht gaat worden De financiering van het gemeenschappelijk openbaar lichaam zal volledig met een door een bank verleende lening worden ingevuld. In deze fase van het project is nog niet duidelijk hoe hoog de nog aan te trekken lening moet worden. Dit heeft onder andere te maken met de nog te houden openbare aanbesteding. De totale investering, die ten laste van de exploitatie van het gemeenschappelijk openbaar lichaam komt, is voorlopig geraamd op een bedrag tussen de 39 en 45 miljoen. Voor dit bedrag zal de GR een lening afsluiten. Hierover zullen wij een apart besluit nemen en u te zijner tijd vragen om uw wensen en bedenkingen hierover aan ons mede te delen. Risicoprofiel Gemeenschappelijk openbaar lichaam Indien de begroting binnen de gestelde 45 miljoen blijft en de interessepeiling representatief is voor het te verwachten deelnemersaantal binnen enkele jaren, zal de deelname voldoende zijn om alle initiële en operationele kosten van het gemeenschappelijk openbaar lichaam te dekken. Het risico dat op enig moment een beroep zou moeten worden gedaan op de garantie is beperkt, mits de ontwikkeling van de deelname en de kosten niet meer afwijkt dan nu redelijkerwijs is aangenomen en gesimuleerd. Tiel staat met 1/21 deel bij een investering van 45 miljoen garant voor een bedrag van 2,14 miljoen. In bijlage 4 wordt uitgebreid beschreven in hoofdstuk 7 wat de verdeelsleutel is, hoe deze werkt en wat de financiële consequenties zijn van de garantstelling. Een onderbouwing en meer informatie is te vinden in bijlage 5, waar u een begroting alsmede een risico-analyse van het gemeenschappelijk openbaar lichaam vindt. Besluiten over de financiën Verwacht wordt dat begin 2019 op basis van berekeningen van actuelere / werkelijke cijfers de begroting voor 2020 en daarna kan worden opgesteld. Voor deze begroting geldt de procedure van de Wet gemeenschappelijke regelingen, met een kadernota die voorafgaand aan de conceptbegroting aan de raden wordt aangeboden en de voorhangprocedure voor de (ontwerp)begroting. Op basis van de behandeling van de begroting voor het jaar 2020 kunnen de definitieve garanties en reserveringen per gemeente (op basis van de verdeelsleutel als opgenomen in de gemeenschappelijke regeling) worden bepaald. Voorfinanciering ten behoeve van de aanloopfase en kwartiermakerschap De voorfinancieringskosten voor de eerste fasen van het breedbandproject in de periode tot 1 juli 2016 zijn volledig gefinancierd via de subsidie uit het Regiocontract. De voorfinanciering van de vervolgfasen tot het besluit van de Europese Commissie (dit beslaat de periode van 1 juli 2016 tot 10 april 2018) bedraagt De financiering hiervan heeft plaatsgevonden vanuit de reserves van RRL. Ten behoeve van het zogenaamde kwartiermakerschap voor het Pagina 7 van 8

8 oprichten van het gemeenschappelijk openbaar lichaam en van de startactiviteiten van het gemeenschappelijk openbaar lichaam - denk hierbij aan het faciliteren van het aanbestedingstraject, communicatie naar de inwoners, het algehele projectmanagement en bijvoorbeeld de finale financiering vormgeven - wordt op dit moment begroot op Dit bedrag wordt eveneens voorgefinancierd uit de reserves van RRL. Het totale bedrag van wordt als verplichting opgenomen in de openingsbalans van het gemeenschappelijk openbaar lichaam en in zijn geheel terugbetaald door het nieuwe gemeenschappelijk openbaar lichaam aan RRL zodra deze zelf een lening afsluit bij een bank voor de realisatie en exploitatie van het netwerk. Bijlage(n): 1: Brief Regio Riviereland d.d. 25 juni 2018 (kenmerk: I ) 2: Tekst besluit Europese Commissie 3: Tekst gemeenschappelijke regeling Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland 4: Achtergronddocument project regionaal breedband 5: Operationele kosten GR en risicoprofiel exploitatie GR 6: Concept raadsvoorstel oprichten GR (bijlage bij brief van de RRL) Burgemeester en wethouders van Tiel, de secretaris, de burgemeester, Advies commissie(s) d.d.: Tiel, d.d. de commissiegriffier, Beslissing raad d.d.: de griffier, Meer informatie: Team: Beleid Contactpersoon: Ryan Bevers Telefoon: / rbevers@tiel.nl Pagina 8 van 8