Hoe werkt K!X Works?

Transcriptie

1 Hoe werkt K!X Works? Beschrijving van een aanpak om jonge statushouders toe te leiden naar werk Auteurs: Charlotte Hanzon, Judith van Leeuwen en Jamal Chrifi Datum: Utrecht, november Movisie

2 Movisie: kennis en aanpak van sociale vraagstukken Movisie is het landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid. Onze activiteiten zijn georganiseerd in vier actuele programma s: effectiviteit en vakmanschap, zelfredzaamheid, participatie, veiligheid en huiselijk/seksueel geweld. We investeren in de kracht en de onderlinge verbinding van burgers. We doen dit door maatschappelijke organisaties, overheden, maatschappelijk betrokken bedrijven en burgerinitiatieven te ondersteunen, te adviseren én met hen samen te werken. Lokaal of landelijk, toegesneden op het vraagstuk en de organisatie. Zo kunnen deze organisaties en hun professionals hun werk voor de samenleving zo goed mogelijk doen. Kijk voor meer informatie op 2

3 Inhoud 1. Inleiding Voor wie is dit handboek? Ontstaan K!X Works De interventie Doel Doelgroep Uitvoerende organisatie Uitgangspunten Ontwikkelen van vaardigheden Rollen en benodigde competenties Randvoorwaarden Aanpak Wat is K!X Works? Implementatie Lokale borging Uitvoering van het K!X Works-traject Opstart Bijeenkomsten en activiteiten Inhoudelijke voorwaarden voor activiteiten Evaluatie van het traject Achtergrondinformatie en visie Vraagstuk en visie Afstand tot de arbeidsmarkt Kennis van het Nederlandse onderwijssysteem Begeleiding Netwerk Meedoen is het motto Waarom werkt K!X Works?

4 1. Inleiding 1.1. Voor wie is dit handboek? In dit handboek staat de aanpak van de K!X Works methode beschreven. Het is bedoeld voor gemeenten of uitvoerende organisaties die met K!X Works aan de slag willen gaan. K!X Workscoördinatoren en -trainers kunnen het handboek gebruiken om de methodiek in de praktijk te gaan uitvoeren. Daarom is in dit handboek praktijkgerichte en concrete informatie te vinden. Bij dit handboek hoort de K!X Works trainershandleiding met specifieke informatie en materialen voor de K!X Works trainingen Ontstaan K!X Works K!X Works is ontstaan als een variant op de oorspronkelijke methode K!X. K!X is gericht op migrantenjongeren in het (V)mbo en heeft als doel om hen aansluiting te laten vinden op de arbeidsmarkt. In een K!X team op school gaan zij aan de slag met het organiseren van activiteiten die hieraan bijdragen en volgen ze trainingen. Daardoor ontwikkelen ze soft skills, bouwen ze een netwerk op en krijgen ze meer inzicht in hun eigen kracht en mogelijkheden. De interventie K!X is opgenomen in de Databank Effectieve sociale interventies van Movisie op het niveau Goed Beschreven. In 2015 is het project K!X Works begonnen en in 2016 zijn de eerste K!X Works-groepen daadwerkelijk van start gegaan. K!X Works maakt gebruik van de kennis en ervaring die is opgedaan met de oorspronkelijke K!X aanpak, maar richt zich specifiek op jonge (ex-)vluchtelingen en nietwesterse nieuwkomers. De interventie is daarom aangepast naar deze doelgroep. Het type uitvoerende organisaties is anders, maar ook de taalbarrière, verschil in opleidingsniveau en leeftijd binnen de K!X Works-groepen vragen om een iets andere aanpak. Ook is er bij K!X Works meer aandacht voor hoe het Nederlandse schoolsysteem werkt en het kiezen van de juiste opleiding om goede aansluiting te kunnen vinden op de arbeidsmarkt. De uitgangspunten van learning by doing, de inzet van beeldmateriaal, de coachende houding naar jongeren toe en focus op empowerment zijn elementen uit de oorspronkelijke methode die ook bij K!X Works een prominente rol spelen De interventie Doel Het hoofddoel van K!X Works is dat jongeren aansluiting vinden op de Nederlandse arbeidsmarkt door direct of via de juiste opleiding of vrijwilligerswerk een betaalde baan te krijgen. Subdoelen: Jongeren hebben vaardigheden en competenties die aansluiten bij een baan op (v)mbo-niveau. Jongeren hebben een netwerk dat zij kunnen benutten voor het vinden van een baan en zijn zich bewust van het belang daarvan. Jongeren hebben inzicht in de mogelijkheden en hun positie op de arbeidsmarkt. Jongeren hebben een positief zelfbeeld en zijn zich bewust van hun eigen kracht en mogelijkheden. Jongeren begrijpen hoe het Nederlandse schoolsysteem werkt en welke opleidingen nodig zijn voor specifieke beroepen. 4

5 Doelgroep De doelgroep van K!X Works bestaat uit niet-westerse nieuwkomers en vluchtelingen uit oorlogsgebieden in de leeftijd van 18 tot en met 35 jaar. Het zijn jonge mensen die de Nederlandse taal ruim op taalniveau A2 1 beheersen en gemotiveerd zijn om met K!X mee te doen omdat zij een opleiding willen doen, willen werken, of beide. Een vluchteling is iemand van wie de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in de asielprocedure heeft vastgesteld dat hij of zij gevaar loopt in het land van herkomst. Vluchtelingen krijgen een verblijfsvergunning en mogen in Nederland blijven. Een nieuwkomer is iemand met een verblijfsvergunning van niet-westerse afkomst Uitvoerende organisatie K!X Works wordt uitgevoerd door Movisie in samenwerking met een gemeente. De gemeente kan eventueel een andere uitvoerende instantie aanstellen om de aanpak in de praktijk uit te voeren. Bijvoorbeeld een Werkbedrijf, welzijnsorganisatie, Vluchtelingenwerk of een sociaal makelaar. Zo lang degene die de praktische uitvoering doet maar beschikt over de kennis en vaardigheden die beschreven zijn in het profiel voor de coördinator en de trainer (zie paragraaf 1.7). Movisie heeft als landelijke partij de volgende taken en verantwoordelijkheden: Beschikbaar stellen van de K!X-trainingsmethodiek Beheer van de landelijke website met daarop ruimte voor alle K!X Works-groepen Organisatie van landelijke bijeenkomsten Organisatie van (uitwisselings)bijeenkomsten Productie van een magazine Overige landelijke communicatie en publiciteit van K!X Works 1.5. Uitgangspunten De K!X Works aanpak is gebaseerd op vier pijlers: 1. Jongeren worden door het trainen van competenties beter toegerust richting de arbeidsmarkt of een (vervolg)opleiding. De nadruk ligt op interactieve bijeenkomsten waar veel kennis en ervaring wordt uitgewisseld. 2. Deelnemers worden gestimuleerd om zelf te werken aan hun eigen toekomst, uitgaande van eigen kracht en kwaliteiten. 3. Deelnemers worden verbonden aan de beroepspraktijk via gastlessen en bedrijfsbezoeken. Hierbij ligt de focus zoveel mogelijk op de lokale en regionale mogelijkheden. De beroepshorizon van de deelnemers wordt verbreed door beroepsoriëntatie en kennismaking met onder meer tekortsectoren zoals de techniek-, groen- en zorgsector. 1 Taalniveau A2 betekent dat deelnemers zinnen en regelmatig voorkomende uitdrukkingen kunnen begrijpen die verband hebben met zaken van direct belang zoals persoonsgegevens, familie, de eigen achtergrond, de onmiddellijke omgeving en diverse behoeftes. 5

6 4. De K!X Works trainingen worden ingebed en geborgd in de uitvoerende organisatie gemeenteverbonden met andere activiteiten of trajecten binnen de gemeente zoals die van Vluchtelingen- of welzijnswerk Ontwikkelen van vaardigheden Via K!X Works ontwikkelen de jongeren verschillende vaardigheden. Hierbij maken we onderscheid in vier typen vaardigheden die van belang kunnen zijn om een baan op (minimaal) (v)mbo niveau te kunnen uitoefenen in Nederland: Sociale vaardigheden (omgang met andere mensen, respect, assertiviteit etc.) Werknemersvaardigheden (werkhouding, samenwerken etc.) Werk en cultuur vaardigheden (collegialiteit, omgaan met grenzen van ongewenst gedrag etc.) Maatschappelijke vaardigheden (reizen met het OV, omgaan met geld, computervaardigheden) Het belang van het ontwikkelen van deze vaardigheden komt in het K!X Works traject op verschillende manieren aan de orde in de bijeenkomsten en trainingen, op basis van de ontwikkelbehoefte van de jongeren zelf en de inschatting van de K!X-trainer Rollen en benodigde competenties Binnen de K!X Works aanpak zijn verschillende rollen te onderscheiden. Mogelijk kunnen deze deels door dezelfde persoon uitgevoerd worden, maar dan moet er wel duidelijk onderscheid blijven tussen de rollen en deze persoon moet dan aan de eisen van alle betreffende profielen voldoen. De K!X-coördinator is de verbindende schakel tussen alle betrokkenen bij K!X Works in de gemeente en houdt het overzicht over de verschillende K!X Works-groepen (indien er meerdere actief zijn binnen de gemeente). De coördinator kan een medewerker zijn van de gemeente, maar bijvoorbeeld ook een sociaal makelaar of medewerker van het Werkbedrijf, een welzijnsorganisatie of VluchtelingenWerk die door de gemeente wordt aangesteld. De ureninspanning van de coördinator is ongeveer 50 uur. Taken en verantwoordelijkheden: Algemeen: Praktische organisatie van K!X Works binnen de gemeente Een spin in het web zijn en i.s.m. de gemeente een lokale projectgroep oprichten en met hen de relaties onderhouden. Samen met de gemeente en andere samenwerkingspartners een lokaal plan van aanpak maken met de doelstelling, resultaten en tijdspad. Verantwoordelijk voor het betrekken van voldoende lokale organisaties en matching tussen deelnemers en bedrijven. Organiseren van de bedrijfsbezoeken met ruimte voor de bijbehorende On the job training en netwerkmeeting voor de K!X Works-groep. Hierbij zet de coördinator het lokale netwerk van werkgevers van de gemeente in en bouwt dit verder uit. Werven van coaches voor de jongeren en organiseren van coachingsgesprekken. Structureel overleg en afstemming voor tussentijdse evaluatie met de trainer(s) Aanwezigheid op landelijke K!X Works-bijeenkomsten (1 of twee keer per jaar) Regelmatig meewerken aan content voor de landelijke website van K!X Works. 6

7 Per K!X Works-groep: Werven van 15 deelnemers met een verblijfsstatus per groep Het zijn of aanstellen van een aanspreekpunt voor de K!X Works-groep en de K!X-trainer Het opstellen en uitvoeren van een activiteitenplan, waarin minimaal de volgende elf activiteiten zijn opgenomen: kick off, zes trainingen, één werkbezoek, één gastles, één netwerkbijeenkomst en certificaatuitreiking Coördinatie en begeleiding van de K!X Works-groep conform de afgesproken activiteiten Een K!X-coördinator dient over de volgende competenties te beschikken: Organisatietalent Een netwerk binnen het (lokale) bedrijfsleven Gedreven en gemotiveerd om K!X Works uit te voeren, affiniteit met de doelgroep Goed inschattingsvermogen en de leefwereld van de doelgroep kennen en begrijpen Figuur 1: projectpartners K!X Works Een K!X-trainer begeleidt alle K!X Works-bijeenkomsten van een K!X Works-groep in een half jaar, met daarin trainingselementen, bedrijfsbezoeken, gastlessen en andere activiteiten. Ook de Kick-off en certificaatuitreiking zijn hier onderdeel van. De trainer kan een externe trainer zijn van Movisie, een professional in dienst van of ingehuurd door de gemeente. Bijvoorbeeld van een welzijnsorganisatie of onderwijsinstelling. De ureninspanning van de trainer is ongeveer 150 uur per half jaar. Trainers dienen over de volgende competenties te beschikken: Goed inschattingsvermogen en de leefwereld van de doelgroep kennen en begrijpen Empathie kunnen tonen Pedagogische en didactische vaardigheden Een coachende houding met een focus op wat jongeren kunnen in plaats van op wat ze moeten kunnen. Heeft ervaring met werken volgens een activerende, motiverende methode en kent methodieken op het gebied van motivatie, feedback, verandering, coaching, non-verbale werkvormen. 7

8 Zich open durven opstellen en veiligheid en toegankelijkheid kunnen bieden aan een groep jongeren. Heeft ervaring als trainer van kwetsbare doelgroepen; Is in staat om aan te sluiten bij verschillen in niveau, cultuur en taligheid, bijvoorbeeld als het gaat om het juiste tempo. Kan een veilige en prettige sfeer creëren. Indien van toepassing begeleidt de trainer een K!X-trainer in opleiding en zorgt daarbij voor draaiboeken met een taakverdeling en voor reflectie op de training achteraf. Voor een K!X-trainer in opleiding geldt hetzelfde profiel als een K!X-trainer, behalve dat deze nog geen ervaring heeft met het geven van K!X Works trainingen en minder lange ervaring met het trainen van kwetsbare doelgroepen Randvoorwaarden Een belangrijke voorwaarde voor succes van K!X Works is voldoende draagvlak binnen de gemeente en betrokken partners. Er is een investering van de gemeente in tijd en geld nodig om K!X Works te kunnen uitvoeren. Er moet een K!Xcoördinator en K!X-trainer in opleiding aangesteld worden (eventueel kunnen deze rollen door één persoon uitgevoerd worden) die de tijd en gelegenheid krijgen om K!X Works uit te voeren en goed contact onderhouden met de (externe) K!Xtrainer. Ook is het belangrijk dat de gemeente de jongeren de ruimte biedt om zich voor K!X Works in te zetten. Voor jongeren die naar school gaan is het bijvoorbeeld belangrijk dat zij ook vanuit hun onderwijsinstelling de ruimte krijgen om binnen of eventueel buiten schooltijd deel te nemen aan het traject. 2. Aanpak 2.1. Wat is K!X Works? K!X Works werkt met een groep van jongeren die in een half jaar samen activiteiten ondernemen. De K!X Works-groep is een groep van zo n 15 jongeren. Minimaal iedere twee weken heeft de K!X Works-groep een bijeenkomst (training, gastles, bedrijfsbezoek of andere activiteit). Dit geeft structuur en draagt bij aan de groepsbinding. K!X Works start altijd met een kick off en sluit af met een certificaatuitreiking. Naast de zes basistrainingen wordt er minstens één bedrijfsbezoek, één gastles en één netwerkbijeenkomst georganiseerd. Het verdient aanbeveling om de week waarin er geen K!X-training is ook te benutten voor bijeenkomsten die passen bij de doelen van K!X. Denk aan extra bedrijfsbezoeken, gastlessen over bijvoorbeeld financiën of de gezondheidszorg in Nederland of sportieve / sociale (zelf georganiseerde) activiteiten. Een K!X-trainer coacht de jongeren en stelt kaders wat betreft de haalbaarheid en randvoorwaarden van activiteiten. Afhankelijk van de leeftijd en de beheersing van de Nederlandse taal gaat de K!X Works-groep meer of minder zelfstandig te werk. Het niveau bepaalt ook het tempo van de trainingen en de hoeveelheid stof die behandeld kan worden. De K!X-trainer maakt hiervan een inschatting aan 8

9 het begin van het K!X Works-traject, na afstemming met de K!X-coördinator. Dit is bepalend voor de doelen die gesteld worden in het activiteitenplan en de activiteiten die georganiseerd worden. Aan het begin krijgen alle jongeren een portfolio map waarin ze gedurende het half jaar informatie verzamelen en in kunnen bijhouden wat ze hebben geleerd en welke vaardigheden ze hebben ontwikkeld. Aan het einde van het K!X-traject ontvangen ze een certificaat Implementatie Voordat een K!X Works traject uitgevoerd kan worden, is een implementatiefase nodig waarin ook aandacht is voor de lokale borging. De implementatie bestaat uit de volgende stappen: 1. Formuleren van een visie De gemeente ontwikkelt een visie op de rol en functie van K!X Works en op welke manier dit zich verhoudt tot andere projecten, instrumenten en voorzieningen binnen de gemeente. Figuur 2: maatschappelijke effecten waar K!X Works aan bijdraagt 2. Samenwerkingsovereenkomst & optioneel intentieverklaring Movisie en de gemeente ondertekenen een samenwerkingsovereenkomst, waarin afspraken worden gemaakt over de uitvoering, borging en verantwoordelijkheden. Optioneel kan aanvullend een intentieverklaring worden afgesloten met alle (mogelijke) partners in het project. Denk hierbij aan partners als de Sociale Dienst, het Werkgeversservicepunt, bedrijven, lokale ondernemersorganisaties en de Vrijwilligerscentrale. Enerzijds wordt hiermee aan de start commitment geborgd, anderzijds is dit ook een moment om bekendheid aan het project te geven en een persmoment te creëren. 3. Aanstellen van een coördinator(s) en trainer(s) Zodra de gemeente besloten heeft met K!X Works aan de slag te gaan, stelt zij een K!X-coördinator aan. Daarnaast wordt bepaald wie de trainingen gaat uitvoeren, wie de groepen naast de trainingen gaat begeleiden en met welke partijen samenwerking nodig is. Ook worden er een of meerdere K!Xtrainers in opleiding aangesteld, die na het eerste jaar zelf de K!X Works trainingen gaan geven. Het eerste jaar lopen zij mee met de K!X-trainer. 9

10 4. Lokale projectgroep samenstellen De K!X-coördinator neem het initiatief om een lokale projectgroep samen te stellen met relevante betrokken partijen. Denk hierbij ook aan de (mogelijke) partners genoemd bij punt Plan van aanpak De K!X-coördinator maakt samen met de betrokken partners een plan van aanpak met daarin het doel, beoogde resultaten en planning. 6. Opstart en uitvoering K!X Works-traject(en) (zie 2.4.) 7. Evaluatie Om tijdig te kunnen bijsturen is het van belang tussentijds te evalueren met de verschillende betrokkenen. De K!X-coördinator initieert dit. Ook worden er afspraken gemaakt over evaluatie aan het einde van de implementatiefase, na uitvoering van het eerste jaar K!X Works (zie ook 2.5) Lokale borging Naast de aandacht voor lokale borging tijdens de implementatiefase, is het van belang hier ook tijdens de uitvoering stappen in te zetten. Op die manier is de kans het grootst dat de aanpak van K!X Works ook op langere termijn effect zal hebben. De eerste K!X Works-groep wordt door een K!X-trainer van Movisie begeleid waarbij gedurende het deze periode een lokale K!X-trainer in opleiding ingewerkt wordt en de training en het trainingsmateriaal wordt overgedragen. Het is een train de trainer in de praktijk. De trainer in opleiding kan de K!X-coördinator zijn of iemand anders die de trainingen op zich gaat nemen in het vervolg. Direct na het eerste jaar gaat de trainer in opleiding zelfstandig een K!X Works-groep trainen. Hierover worden vooraf afspraken gemaakt. Omdat er drempels kunnen zijn voor de ontvangende samenleving, zoals bedrijven, instanties, onderwijsinstellingen etc., is het van belang hen ook te betrekken, bijvoorbeeld via een miniconferentie of lokale PR waarin succesverhalen ook naar voren komen. De gemeente is verantwoordelijk voor borging binnen de betreffende beleidsterreinen. De klantmanagers van de gemeente en andere lokale organisaties zijn verantwoordelijk voor het werven van deelnemers. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van communicatiemateriaal dat landelijk ontwikkeld is Uitvoering van het K!X Works-traject Een K!X Works-traject betreft minimaal 11 bijeenkomsten van 2,5 uur die een divers karakter kennen. De basis wordt door een aantal trainingen gevormd, van een introductie op arbeidstoeleiding tot presentatievaardigheden. Daarnaast is er in de bijeenkomsten ook aandacht voor tussentijdse intervisie, coaching, reflectie en ervaringen uit de praktijk. De bijeenkomsten worden ook ingezet voor bedrijfsbezoeken, gastlessen of (zelf georganiseerde) overige activiteiten. Voor K!X-trainers zijn er draaiboeken en trainingsmaterialen (presentaties, werkvormen, opdrachten) beschikbaar voor de praktische uitvoering van de bijeenkomsten. Deze zijn te vinden in de K!X Works trainershandleiding. 10

11 Opstart 1. Werven van deelnemers De K!X-coördinator werft jongeren uit de doelgroep om gedurende een half jaar deel te nemen aan het K!X Works-traject. De groep wordt in overleg met de K!X-trainer samengesteld. 2. Kennismakings- en intakegesprekken met de deelnemers De K!X-trainer voert met iedere deelnemer een intakegesprek. Doel van het intakegesprek is de wensen in kaart brengen en de wederzijdse verwachtingen te bespreken. 3. Kick-off bijeenkomst Tijdens de eerste bijeenkomst (kick-off) maakt de groep kennis met elkaar en de K!X-trainer en - coördinator. De jongeren vullen een intakevragenlijst in, die tevens dient als 0-meting. De deelnemers krijgen informatie over wat K!X Works inhoudt en ze worden geënthousiasmeerd. Bij deze bijeenkomst kan bijvoorbeeld een wethouder of iemand van het management van een samenwerkingspartner een openingswoord doen. Indien mogelijk wordt van de K!X Works-groep een groepsfoto gemaakt. De deelnemers krijgen tijdens de kick-off een portfolio map waarin ze gedurende het half jaar materiaal verzamelen en bijhouden wat ze geleerd hebben. 4. Activiteitenplan opstellen en voorbereiding op de training Na de kick-off maakt de K!X-trainer een inschatting van het niveau en de leerwensen van de deelnemers op basis van de intakegesprekken, de 0-meting en het contact tijdens de kick-off. De K!Xtrainer en K!X-coördinator stellen samen een activiteitenplan op waarin de doelen, activiteiten en planning voor de K!X Works-groep op een rij staan. Ook wordt de volgorde van je trainingen en activiteiten bepaald en werkvormen geselecteerd die bij de groep passen Bijeenkomsten en activiteiten Trainingen De trainingen Ken je talent (empowerment), Beroepsoriëntatie en Communicatie vormen de bouwstenen van het traject. Deelnemers worden naast het volgen van deze trainingen uitgedaagd dit in de praktijk toe te passen en zich door onderlinge uitwisseling te verdiepen en te bekwamen in wat in de trainingen wordt aangeboden. Een K!X Works-groep volgt (een selectie en/of verdieping uit) de volgende trainingen: Ken je talent Communicatie en presentatie incl. een On the job training tijdens een bedrijfsbezoek Beroepsoriëntatie; Netwerk en elevatorpitch; Solliciteren en CV maken (LinkedIn); Zie de K!X Works trainershandleiding voor meer informatie over de inhoud van de trainingen. Bedrijfsbezoeken K!X Works-groepen nemen deel aan minimaal één bedrijfsbezoek. De K!X-coördinator organiseert deze bedrijfsbezoeken voor hen en benadert hiervoor bedrijven uit de eigen regio via o.a. het netwerk van de gemeente. Een bedrijfsbezoek start met een training On the job bij het bedrijf. Hierin leren de jongeren zich ter plekke aan de werkgever te presenteren via korte pitches. De twee bijeenkomsten voorafgaand aan de On the job training bereiden de jongeren zich hier al op voor door te oefenen met presenteren. Vanuit het bedrijf zijn medewerkers aanwezig om naar de pitches van de jongeren te luisteren en hen te leren kennen. Per keer kunnen maximaal zeven of acht jongeren een pitch geven. Vervolgens gaan 11

12 de jongeren met de medewerkers in gesprek over de functies die in het bedrijf aanwezig zijn en wat je nodig hebt om voor een functie in aanmerking te komen. Ze krijgen een rondleiding door het bedrijf en kunnen een gesprek voeren met bijvoorbeeld de personeelsfunctionaris of de directeur. Gastlessen K!X Works-groepen krijgen minimaal één gastles. Een gastdocent vertelt over zijn eigen beroep en loopbaan. Hij inspireert en motiveert jongeren om te investeren in hun toekomst door zelfbewustzijn en ambitie te laten zien. Een gastles door een ex-vluchteling (ervaringsdeskundige) heeft de voorkeur, omdat deze op basis van zijn/haar eigen ervaringen de leerlingen kan inspireren en vervult daarmee een voorbeeldfunctie waardoor jongeren het vertrouwen krijgen dat zij zelf ook veel kunnen bereiken binnen hun carrière. De K!X-trainer of -coördinator kan iemand uitnodigen vanuit zijn of haar eigen netwerk of (als deze er is) uit de gastdocentpool van de deelnemende organisaties. Gastdocenten kunnen mensen zijn uit het bedrijfsleven, de politiek, de sportwereld, financiële sector of andere sectoren. Voorafgaand aan de gastles heeft de K!X-trainer of -coördinator een voorbereidend gesprek met de gastdocent waarin doel, verwachtingen, groepsdynamiek, invulling, voorbeeldfunctie van de gastdocent en de taalbeheersing worden besproken. De gastles kan ook gebruikt worden voor meer praktische doeleinden, zoals het verzorgen van een gastles over het beheren van persoonlijke financiën, door bijvoorbeeld een kennisinstelling op dat terrein (bijvoorbeeld het NIBUD). De praktijk leert dat veel van de K!X Works deelnemers moeite hebben met het beheren van hun financiën, doordat zij vaak niet op de hoogte zijn van eventuele toeslagen waar zij recht op hebben. Het betrekken van een lokale organisatie als Sociaal Raadslieden hierbij is eveneens aan te raden, omdat deelnemers daar op een later moment dan ook zelf gebruik van kunnen maken. Kennismaking met de uitzendbranche Het is voor de deelnemers van belang kennis te maken met de werking van de Nederlandse arbeidsmarkt. De uitzendbranche speelt een cruciale rol bij het matchen naar werk. Deelnemers bezoeken de uitzendbranche of krijgen op locatie een gastles van een medewerker van een uitzendbureau. Direct gevolg van dit contact is dat de deelnemers zich kunnen inschrijven en zij al een contactpersoon hebben die zij kennen. Het is dan laagdrempelig voor de deelnemers die nog geen ervaring hebben met deze vorm van werkbemiddeling. Netwerkmeeting Aan het einde wordt een netwerkmeeting georganiseerd waar jongeren en werkgevers contacten met elkaar leggen om te kijken wat ze voor elkaar kunnen betekenen (zoals een stage of baan). Jongeren profileren zich daardoor op een positieve manier bij werkgevers en maken kennis met maatschappelijke organisaties en manieren om te participeren. Daarmee verbreden ze hun wereld. Voor de netwerkmeeting worden zoveel mogelijk lokale of regionale werkgevers uitgenodigd. Werkgevers worden betrokken bij het programma, bijvoorbeeld voor het geven van een inleiding. Deelnemers geven tijdens de meeting een elevator pitch waar zij leren zichzelf te presenteren aan de werkgever op een veilige wijze (de meeting wordt in het kader van K!X Works georganiseerd en de jongeren worden door de K!X-trainer ondersteund). De deelnemers nemen ook hun CV mee en kunnen deze desgewenst geven aan de werkgever die ze aanspreekt. Overige activiteiten Buiten de gastlessen en bedrijfsbezoeken kan de K!X-coördinator of -trainer verschillende andere activiteiten organiseren die bijdragen aan de arbeidsmarktoriëntatie en persoonlijke ontwikkeling van de jongeren. De activiteiten kunnen daarnaast een bijdrage leveren aan maatschappelijke ontwikkeling of integratie in de Nederlandse samenleving. Dit is afhankelijk van de doelen die zijn geformuleerd in het activiteitenplan. Voorbeelden zijn: een bezoek aan een vrijwilligersorganisatie, een themabijeenkomst of het matchen van coaches; via het lokale werkgeversnetwerk van de 12

13 gemeente worden door de K!X-coördinator coaches uit het bedrijfsleven geworven die één of meerdere deelnemers coachen. Uitgangspunt is dat deelnemers al naar gelang hun eigen behoefte en de mogelijkheden van de coach tijdens het K!X Works traject coaching gesprekken hebben met hun coach. De coaching gesprekken gaan in op de doelen die de jongere zelf heeft. Door de coaching wordt het inzicht in participatiemogelijkheden en het netwerk van de deelnemers vergroot. Certificaatuitreiking inclusief eindmeting De certificaatuitreiking is de laatste bijeenkomst van de K!X Works-groep. Alle deelnemers krijgen een certificaat als bewijs van deelname. De K!X-trainer zorgt ervoor dat op dit certificaat de door de deelnemer gevolgde trainingen en ontwikkelde competenties staan genoemd. Ook vullen de deelnemers een eindmeting in die evaluatief van aard is. Door de eindmetingen naast de 0-metingen te leggen kunnen de opbrengsten van K!X Works voor deze groep worden vastgesteld. Daarnaast evalueert de trainer met de lokale coördinator de training met de deelnemers op het behalen van de doelstellingen en het proces en de mate waarin K!X Works voldoende geborgd is Inhoudelijke voorwaarden voor activiteiten Om te zorgen dat de activiteiten die een K!X Works-groep organiseert, ook echt bijdragen aan de doelen van K!X, moeten de activiteiten altijd aan een aantal voorwaarden voldoen: Activiteiten moeten bijdragen aan arbeidsmarktoriëntatie of oriëntatie op studiekeuze. Activiteiten dragen bij aan de ontwikkeling van vaardigheden en competenties. De jongeren bereiden zich op activiteiten voor door middel van een opdracht. Jongeren organiseren de activiteiten waar mogelijk (deels) zelf. Na activiteiten schrijft de K!X Works-groep een verslag of geven één of een aantal jongeren uit de groep een presentatie voor hun groepsgenoten. Media worden benaderd om de naamsbekendheid van K!X Works en een positief imago van jongeren te vergroten. Voorwaarden specifiek voor bedrijfsbezoeken: Jongeren vertellen het bedrijf in een presentatie wat K!X Works is en welke activiteiten ze ondernemen. Er is een rondleiding door het bedrijf. De training On the job vindt plaats op de locatie van het bedrijf. Het bedrijf geeft informatie over beroepen en mogelijkheden binnen de organisatie. Het bedrijf kan een groep van jongeren ontvangen. Er is een ruimte beschikbaar voor de On the job training Binnen het bedrijf zijn er functies op alle niveaus (met en zonder diploma) Evaluatie van het traject Met de K!X-coördinator, de projectgroep en de gemeente wordt het gehele K!X Works traject (met één of meerdere groepen) na een half jaar geëvalueerd op het behalen van de doelstellingen, het proces en de mate waarin K!X Works voldoende geborgd is. 13

14 3. Achtergrondinformatie en visie 3.1. Vraagstuk en visie Afstand tot de arbeidsmarkt De achterstand van nieuwe Nederlanders op de arbeidsmarkt is groot. Bekendheid met de werking van de arbeidsmarkt evenals de aanwezigheid van soft skills (de sociale vaardigheden) en werknemersvaardigheden zijn van cruciaal belang om te kunnen slagen op de Nederlandse arbeidsmarkt. Daarnaast is vroegtijdige oriëntatie op beroepen met kans op een baan nodig om een goede opleidingskeuze te maken. Hieraan ontbreekt het bij nieuwe Nederlanders nogal eens Kennis van het Nederlandse onderwijssysteem Het is voor nieuwkomers van belang om te weten hoe het Nederlandse onderwijssysteem werkt. Er verandert erg veel in het onderwijs en daarom is het van groot belang de laatste ontwikkelingen goed in de gaten te houden. Wat is het verschil tussen de diverse Mbo niveaus en richtingen? Wat biedt de meeste kansen op een baan? Begeleiding Uit onderzoek van het Verwey Jonker Instituut (2016) blijkt dat statushoudende vluchtelingen, Alleenstaand Minderjarige Vreemdelingen (AMV s) en jonge niet-westerse nieuwkomers naast goede informatievoorziening over het Nederlandse onderwijssysteem goede begeleiding nodig hebben tijdens hun opleiding. Naast extra ondersteuning vanwege de taalachterstand hebben zij behoefte aan een soort peer coach, die kan helpen met de keuze voor een vervolgopleiding, maar ook met alledaagse kwesties en bijvoorbeeld het regelen van studiefinanciering Netwerk Een andere belemmering bij het vinden van werk is dat netwerken van Nederlanders met een migrantenachtergrond, en zeker die van nieuwkomers, niet goed aansluiten bij de autochtone netwerken. Het gevolg is dat deze jongeren minder goede banen vinden omdat hun netwerk over het algemeen ook minder goede banen oplevert. Deelnemers hebben behoefte aan contact met de ontvangende samenleving in hun stad en wijk. Zij leren dat deze contacten hun kansen op succes vergroten en dat hiermee hun participatie en integratie wordt bevorderd. Discriminatie op de arbeidsmarkt blijkt bovendien reden te zijn voor een lagere deelname van migranten op de arbeidsmarkt Meedoen is het motto Jongeren empoweren, zelfinzicht geven en leren doelen te stellen draagt bij aan motivatie en inspiratie om een plek te bemachtigen in de samenleving. Meedoen is daarom het motto van K!X Works. Door actief deel te nemen aan K!X Works worden de kansen op een baan vergroot en de participatie in de samenleving bevorderd. K!X Works werkt met het principe van Learning by doing, oftewel ervaringsleren: Het faciliteren van processen waarbij deelnemers geprikkeld worden om buiten hun comfortzone te komen en op basis van directe ervaringen te reflecteren op eigen gedrag, waardoor er een optimaal 2 M. Stavenuiter e.a. Onderwijs en doorstroom naar de arbeidsmarkt van jonge nieuwkomers (13-23 jaar) in Nederland. Verwey Jonker Instituut

15 leerrendement kan worden behaald en verantwoordelijk gedrag wordt verduurzaamd (van: Door zelf te ervaren en dit te evalueren en te herhalen, leren de K!X Works jongeren meer over zichzelf, over de mogelijkheden voor werk en ontwikkelen ze zich. Een coachende aanpak staat bij K!X Works centraal met aandacht voor wat jongeren wél kunnen en dat aanspreken om zich verder te ontwikkelen Waarom werkt K!X Works? De aanpak van learning by doing : jongeren ontwikkelen vaardigheden, inzicht in beroepsmogelijkheden, een netwerk en een positief zelfbeeld door in de praktijk aan de slag te gaan. Het werken aan zelfvertrouwen en inzicht in eigen kracht en mogelijkheden door het inzetten van rolmodellen. De coachende houding van trainers en coördinators die jongeren aanspreken op wat ze kunnen en willen. Dit zorgt voor een veilige omgeving voor jongeren om hun talenten te laten zien en ontdekken. De bedrijfsbezoeken vragen een actieve houding van jongeren en bestaan niet alleen uit een rondleiding, maar laten jongeren zich presenteren aan en kennismaken met werkgevers en beroepen en sectoren die zij in eerste instantie niet als mogelijkheid voor zichzelf zien. De interventie sluit goed aan bij de leefwereld van jongeren door het gebruik van beeldmateriaal in de trainingen, praktische trainingsmaterialen voor jongeren en een coachende begeleiding die uitgaat van wat jongeren kunnen en willen maar wel kaders stelt. 15